GizEmLi_yAzaR
Tue 11 December 2007, 12:56 pm GMT +0200
Nefs, sahibini günaha sürükleyen bir casus gibidir. Onun bu casusluğundan muhafaza olmak için onu tanımak lazımdır. İnsanın görevi, nefsinin arzu ve isteklerini tamamen terketmek değil, terbiye etmek suretiyle Allah-u Zülcelal’in yoluna çevirmektir. Bunu yapabilmek için de onun sıfatlarını bilmek gerekir. Nefsin dört sıfatı vardır:
1-Nefs-i Emmare:
Bu, daima kötülüğü emreden, hayırlarda ve ibadette gözü olmayan nefistir. Nefs-i emmare sahibi, her türlü günahı çekinmeden işler. Ölümü hiç düşünmediği gibi, akıbetinin ne olacağını da hiç düşünmez. Bu durumda bulunan bir kimsenin manevi tedaviye ihtiyacı vardır. Şayet zamanında tevbe edip, kendisini günahlardan muhafaza etmezse:
“Onların kazandıkları günahlar yüzünden, kalbleri üzerine pas tutmuştur.” (Mutaffifin; 14) ayet-i kerimesinin hükmünden kendisini kurtaramaz. Çünkü kalbin üzerindeki pas, hakkı bilip ona tabi olmasına engel olur. Nitekim, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur:
“Kul bir günah işlediğinde, kalbinde siyah bir nokta belirir; şayet tevbe edip günahtan vazgeçerse, kalbi parlar. Ama günaha dönerse siyahlık artar ve bütün kalbini kaplar.”(Nesai, İbn Mace)
Kendisini günahlardan muhafaza etmeyip, önüne her gelen günahı işleyen ve bunlardan da tevbe etmeyen kimselere Allah-u Zülcelal şöyle hitap etmektedir:
“Hayır, doğrusu o gün (kıyamet günü) onlar Rabblerini görmekten mahrumdurlar.” (Mutaffifin; 15)
2-Nefs-i Levvame:
Bu makam, gittiği yolun yanlışlığını anlayan, günah ve kusurlarının farkına varan, kendisini Allah-u Zülcelal’in rızasına giden yoldan ayıran nefis ve şeytanı kınamaya başlayan kimselerin makamıdır.
Bu makamdakiler tamamen günahtan muhafaza olmamışlardır ama bu hususta nefisleri ile mücadele etmeye başlamışlardır. Tabii düşmanı tanımak, tehlikenin farkına varmak, kurtuluşun ilk basamağıdır. Onun için Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur:
“Kendisini alabildiğine levmeden (kınayan) nefse yemin ederim ki!” (Kıyamet; 2)
Yani, kendisini daima kınayan nefis, dehşetli kıyamet günü için hazırlık yapmaya başlar. Ama şunu da unutmamak lazımdır ki, bu makam, emniyetli bir makam değildir. Bu makamda bulunanlar, bir gün hayır, bir gün de kötülük üzere bulunabilirler.
Nefs-i levvame makamından kendi başına kurtulup düzlüğe çıkmak mümkün değildir. Bundan sıyrılmanın çaresi, nefsin hilelerini ve oyunlarını bilen ve bu oyunlardan kurtulma ilacını verebilen bir maneviyat doktoru bulmaktır.
3-Nefs-i Mülhime:
Nefs-i Mülhime makamı, nefsi ile yaptığı mücadeleden galip çıkan kimselerin ulaştığı bir olgunluk konağıdır. Bu kimseler, Allah-u Zülcelal’in rızasına giden cennet yolu üzerinde mesafe katetmeye başlamışlardır.
Bazı zamanlarda günaha ve gaflete düşseler bile, hemen farkına varıp, bu hallerinden tevbe ederler. Onun için Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede: “(Cennet) Allah’a yönelmiş bir kalble gelenlere mahsustur.” (Kaf; 33) buyurarak, bu gibi kimseleri medhetmiştir. Nefs-i mülhime sahipleri, herhangi bir yerde oturdukları zaman; tevbe ve istiğfarda bulunmadan oradan kalkmazlar. Çünkü bu kimseler isyanı terkedip, daima hayırların üzerinde bulunmak suretiyle, yüzlerini Allah-u Zülcelal’e dönmüşlerdir.
4-Nefs-i Mutmainne:
Bu makam, hakiki mü’minin makamı olup, tam bir iman olgunluğuna ve teslimiyet huzuruna ulaşılan makamdır. Allah-u Zülcelal bu gibi kimseleri nasıl mükafatlandıracağını beyan ederek, Kur’an-ı Kerimde şöyle buyurmuştur:
“Ey mutmain olmuş nefs; Sen O’ndan razı, O da senden razı olarak Rabbine dön, (salih) kullarımın arasına katıl ve cennetime gir.” (Fecr; 27-30)
Bunun gibi, Allah-u Zülcelal’in emir ve nehiylerindeki hikmeti ve hakikati anlayıp kavramışlardır. Bunlar şüphelerden, vesveselerden, şeytanî hesap ve heveslerden kurtulmuşlardır. Bu makamda kötü hasletlerden kibir; vakar’a, hased; gıptaya, düşmanlık; adalete, müsriflik; cömertliğe, riya; şükre dönüşür. Yani bütün kötü huy ve duygular hayra yönelir. Nefs-i Mutmainne iki kısımdır.
a- Nefs-i Radiye:
Allah-u Zülcelal’in her türlü takdirine ve taksimine itirazsız razı olan, O’nun her türlü hükmüne severek katlanan, kamil insanların halidir. Bu halde olan kimseler, görünüşte kötü görünen ve zorlarına giden durumlarda bile, gizli bir hayır ve hikmet sezerler.
Kısacası bu kimseler, Allah-u Zülcelal’den razıdırlar. Ara sıra gaflete düşmek gibi bir hata işledikleri zaman, hemen pişman olup tevbe ederler. Hatta bu hatalarını tamir etmek için öyle gayret ederler ki, şeytan o günahı yaptırdığına pişman olur.
b- Nefs-i Merdiyye:
Allah-u Zülcelal’in kendilerinden razı olduğu, hoşnut olduğu, daima kendi rızasına götürecek işlerle meşgul ettiği, günahlardan ve dünyalık arzulardan meyillerini kestiği seçkin kullarının makamıdır.
Bütün bunlara bakarak, Allah-u Zülcelal’in rızasını arayan ve O’nun rızasına giden yolun üzerinden ayrılmak istemeyen ve baki olan ahiret hayatlarında rahat etmek isteyen kimseler, nefs-i emmarenin sıfatlarını üzerinden atıp, kendilerini cehennem ateşinden kurtaracak sıfatlarla süslenmeleri ve Allah-u Zülcelal’in huzuruna bu sıfatlarla çıkabilmek için gayret sarfetmeleri lazımdır. Onun için Hasan-ı Şazeli şöyle demiştir:
“Allah-u Zülcelal’in rızasını arayan kimse, nefsinin ve şeytanın isteklerinden vazgeçmelidir. Keyfine göre hareket etmemelidir. Şayet Allah-u Zülcelal’in emir ve nehiylerinin dışına çıkmayıp, nefsin peşinden gitmezseniz, salih kullardan olursunuz. Bu da hüznü ve kederi çok olan kıyamet gününde kurtulmanıza, rahata kavuşmanıza sebeb olur.”
[/color]
1-Nefs-i Emmare:
Bu, daima kötülüğü emreden, hayırlarda ve ibadette gözü olmayan nefistir. Nefs-i emmare sahibi, her türlü günahı çekinmeden işler. Ölümü hiç düşünmediği gibi, akıbetinin ne olacağını da hiç düşünmez. Bu durumda bulunan bir kimsenin manevi tedaviye ihtiyacı vardır. Şayet zamanında tevbe edip, kendisini günahlardan muhafaza etmezse:
“Onların kazandıkları günahlar yüzünden, kalbleri üzerine pas tutmuştur.” (Mutaffifin; 14) ayet-i kerimesinin hükmünden kendisini kurtaramaz. Çünkü kalbin üzerindeki pas, hakkı bilip ona tabi olmasına engel olur. Nitekim, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur:
“Kul bir günah işlediğinde, kalbinde siyah bir nokta belirir; şayet tevbe edip günahtan vazgeçerse, kalbi parlar. Ama günaha dönerse siyahlık artar ve bütün kalbini kaplar.”(Nesai, İbn Mace)
Kendisini günahlardan muhafaza etmeyip, önüne her gelen günahı işleyen ve bunlardan da tevbe etmeyen kimselere Allah-u Zülcelal şöyle hitap etmektedir:
“Hayır, doğrusu o gün (kıyamet günü) onlar Rabblerini görmekten mahrumdurlar.” (Mutaffifin; 15)
2-Nefs-i Levvame:
Bu makam, gittiği yolun yanlışlığını anlayan, günah ve kusurlarının farkına varan, kendisini Allah-u Zülcelal’in rızasına giden yoldan ayıran nefis ve şeytanı kınamaya başlayan kimselerin makamıdır.
Bu makamdakiler tamamen günahtan muhafaza olmamışlardır ama bu hususta nefisleri ile mücadele etmeye başlamışlardır. Tabii düşmanı tanımak, tehlikenin farkına varmak, kurtuluşun ilk basamağıdır. Onun için Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur:
“Kendisini alabildiğine levmeden (kınayan) nefse yemin ederim ki!” (Kıyamet; 2)
Yani, kendisini daima kınayan nefis, dehşetli kıyamet günü için hazırlık yapmaya başlar. Ama şunu da unutmamak lazımdır ki, bu makam, emniyetli bir makam değildir. Bu makamda bulunanlar, bir gün hayır, bir gün de kötülük üzere bulunabilirler.
Nefs-i levvame makamından kendi başına kurtulup düzlüğe çıkmak mümkün değildir. Bundan sıyrılmanın çaresi, nefsin hilelerini ve oyunlarını bilen ve bu oyunlardan kurtulma ilacını verebilen bir maneviyat doktoru bulmaktır.
3-Nefs-i Mülhime:
Nefs-i Mülhime makamı, nefsi ile yaptığı mücadeleden galip çıkan kimselerin ulaştığı bir olgunluk konağıdır. Bu kimseler, Allah-u Zülcelal’in rızasına giden cennet yolu üzerinde mesafe katetmeye başlamışlardır.
Bazı zamanlarda günaha ve gaflete düşseler bile, hemen farkına varıp, bu hallerinden tevbe ederler. Onun için Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede: “(Cennet) Allah’a yönelmiş bir kalble gelenlere mahsustur.” (Kaf; 33) buyurarak, bu gibi kimseleri medhetmiştir. Nefs-i mülhime sahipleri, herhangi bir yerde oturdukları zaman; tevbe ve istiğfarda bulunmadan oradan kalkmazlar. Çünkü bu kimseler isyanı terkedip, daima hayırların üzerinde bulunmak suretiyle, yüzlerini Allah-u Zülcelal’e dönmüşlerdir.
4-Nefs-i Mutmainne:
Bu makam, hakiki mü’minin makamı olup, tam bir iman olgunluğuna ve teslimiyet huzuruna ulaşılan makamdır. Allah-u Zülcelal bu gibi kimseleri nasıl mükafatlandıracağını beyan ederek, Kur’an-ı Kerimde şöyle buyurmuştur:
“Ey mutmain olmuş nefs; Sen O’ndan razı, O da senden razı olarak Rabbine dön, (salih) kullarımın arasına katıl ve cennetime gir.” (Fecr; 27-30)
Bunun gibi, Allah-u Zülcelal’in emir ve nehiylerindeki hikmeti ve hakikati anlayıp kavramışlardır. Bunlar şüphelerden, vesveselerden, şeytanî hesap ve heveslerden kurtulmuşlardır. Bu makamda kötü hasletlerden kibir; vakar’a, hased; gıptaya, düşmanlık; adalete, müsriflik; cömertliğe, riya; şükre dönüşür. Yani bütün kötü huy ve duygular hayra yönelir. Nefs-i Mutmainne iki kısımdır.
a- Nefs-i Radiye:
Allah-u Zülcelal’in her türlü takdirine ve taksimine itirazsız razı olan, O’nun her türlü hükmüne severek katlanan, kamil insanların halidir. Bu halde olan kimseler, görünüşte kötü görünen ve zorlarına giden durumlarda bile, gizli bir hayır ve hikmet sezerler.
Kısacası bu kimseler, Allah-u Zülcelal’den razıdırlar. Ara sıra gaflete düşmek gibi bir hata işledikleri zaman, hemen pişman olup tevbe ederler. Hatta bu hatalarını tamir etmek için öyle gayret ederler ki, şeytan o günahı yaptırdığına pişman olur.
b- Nefs-i Merdiyye:
Allah-u Zülcelal’in kendilerinden razı olduğu, hoşnut olduğu, daima kendi rızasına götürecek işlerle meşgul ettiği, günahlardan ve dünyalık arzulardan meyillerini kestiği seçkin kullarının makamıdır.
Bütün bunlara bakarak, Allah-u Zülcelal’in rızasını arayan ve O’nun rızasına giden yolun üzerinden ayrılmak istemeyen ve baki olan ahiret hayatlarında rahat etmek isteyen kimseler, nefs-i emmarenin sıfatlarını üzerinden atıp, kendilerini cehennem ateşinden kurtaracak sıfatlarla süslenmeleri ve Allah-u Zülcelal’in huzuruna bu sıfatlarla çıkabilmek için gayret sarfetmeleri lazımdır. Onun için Hasan-ı Şazeli şöyle demiştir:
“Allah-u Zülcelal’in rızasını arayan kimse, nefsinin ve şeytanın isteklerinden vazgeçmelidir. Keyfine göre hareket etmemelidir. Şayet Allah-u Zülcelal’in emir ve nehiylerinin dışına çıkmayıp, nefsin peşinden gitmezseniz, salih kullardan olursunuz. Bu da hüznü ve kederi çok olan kıyamet gününde kurtulmanıza, rahata kavuşmanıza sebeb olur.”
[/color]