sumeyye
Sat 9 April 2011, 12:38 pm GMT +0200
NAMAZIN VAKİTLERİ
1- Sabah namazının vakti; fecr-i sâdıkın doğmasından güneşin doğmasına kadar olan zamandır: Fecir iki tanedir;
a- Fecr-i kâzib: Bu dikey olarak ufukda beliren bir aydmhkdır. Ardısıra bir karanlık meydana gelir. Bu fecirle yatsının vakti çıkmaz.Oruç tutacak olan kimseye de yemek yasak olmaz.
b- Fecr-i sâdık: Bu, ufukda yatay olarak beliren bir beyazlıktır. Bununla sahur yemeğine son verilir ve yeme yasağı başlar. Ayrıca sabah namazının vakti de başlamış olur. Bu hususda Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:
“Bilâl'ın okuduğu ezan, ufukda dikey olarak beliren fecir aydınlığı sizi aldatmasın. Ama ufukda yatay olarak beliren fecir aydınlığını esas alın.” [5]
Ebû Hüreyre'nin rivayet ettiği bir hadîs-i şerîfde de Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:
“Doğrusu namaz (vakit)in evveli ve sonu vardır. Sabah namazı vaktinin evveli, fecir doğduğu zamandır. Vaktinin sonu ise, güneşin doğduğu zamandır.” [6]
2- Öğle namazının vakti; güneşin zevalinden itibaren fey'-i zevalden başka her şeyin gölgesi kendisinin iki misline ulaştığı zamana kadar devam eder: Vaktin başlangıcı hususunda ihtilâf yoktur. Ama ne zaman sona erdiği hususunda fakihler ihtilaf etmişlerdir. Yukarıda zikredilen Ebû Hanîfe'nin kavlidir. Ebû Yûsuf ile İmam Muhammed dediler ki; “Bir şeyin gölgesi kendi misli kadar olduğu zaman, öğlenin vakti sona erer.” Hasan da Ebû Hanîfe'den böyle bir rivayette bulunmuştur. El- Münteka adlı eserde Esed, Ebû Hanîfe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir; Her şeyin gölgesi kendi misli kadar olduğunda öğle namazının vakti sona erer. Ama ikindi namazının vakti; her şeyin gölgesi iki misli kadar olmadıkça, girmez. Böyle olunca da, öğle ile ikindi arasında boş bir vakit meydana gelmiş olmaktadır. İmameyn'in bu vakit hususundaki delilleri; Cebrail (as) in Hz. Peygamber (sas) e yapmış olduğu imamlıktır. Şöyle ki; İbn. Abbas (ra) dan rivayet olunduğuna göre Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:
“Beyt'in yanında Cibril bana iki defa imamlık etti. İlk günde güneş tam tepe noktasına geldiğinde bana öğle namazını; her şeyin gölgesi kendisinin bir misli kadar olduğunda da ikindi namazını kıldırdı. İkinci günde ise; her şeyin gölgesi kendisinin bir misli kadar olduğunda öğle namazını; her şeyin gölgesi kendisinin iki misli kadar olduğunda da ikindi namazını bana kıldırdı ve dedi ki; bu iki vaktin arası sana ve ümmetine vakittir.”
Ebû Hanîfe'nin delili ise, şu hadîs-i şerîfdir:
“Öğle namazını serin vakte kadar erteleyin. Çünkü sıcaklığın şiddeti, cehennemin kaynamasındandır.” [7]
Her şeyin gölgesi kendisinin iki misline ulaşmadıkça, hava serinlemez. Çünkü bundan önce hava hususen Hicaz'da çok sıcak olur. Cibril'in imamlığından bahseden hadîs-i şerifin son kısmı da Ebû Hanîfe için bir delildir. Çünkü Cibril'in, her şeyin gölgesi kendisinin bir misli kadar olduğu esnada Hz. Peygamber (sas) e imam olarak öğle namazı kıldırması; o vaktin ikindi değil, öğle vakti olduğunun delilidir ki, burada ihtilâf vardır. Öğle namazı vaktinin ne zaman sona ereceği hususunda biribiri ile çatışan deliller ortada olduğuna göre, Öğle namazının vakti şüphe ile sona ermez.
3- İkindi namazının vakti; ihtilaflı olarak öğle namazı vaktinin sona ermesiyle başlar ve güneş batmadıkça devam eder: Zira Hz. Peygamber (sas) buyurdu ki;
“Güneş batıncaya kadar ikindi namazını kılmayıp kaçıran, ailesini ve malını yalnız bırakmış gibi olur.”
Bu hadîsde Hz. Peygamber (sas) güneşin batışıyla ikindi namazının kazaya kalmış olduğunu bildirmektedir ki; bu da ikindi namazının son vaktinin, güneşin batışının son vakti olduğunu ispatlamaktadır.
4- Akşam namazının vakti, güneş batınca başlar: Zira Ebû Hüreyre'nin rivayet ettiği bir hadîs-i şerîfde Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:
“Akşam namazının evveli, güneş (ufka) düştüğü zamandır.”
Bunda ihtilâf yoktur. Ve şafak kaybolmadıkça devam eder: Çünkü Hz. Peygamber (sas) bunu şöyle açıklamıştır:
“Akşam namazının vakti şafak kaybolmadıkça devam eder.” [8]
Şafak; ufuktaki kızıllıkdan sonra geriye kalan beyazlıkdır. İmameyn dediler ki; “Şafak; ufukdaki kızıllığın kendisidir.” Bu aynı zamanda Esed'in Ebû Hanîfe'den naklettiği bir görüştür. Halil'den ve İbn. Ömer'den de böyle nakilde bulunulmuştur. Ebû Hanîfe'nin bu hususdaki delili şu hadîs-i şerîfdir:
“Akşam namazının vakti ufuk kararınca sona erer.” [9]
Rivayete göre Sâleb dedi ki; “Şafak; ufukdaki beyazlıktır.” Bu aynı zamanda Ebûbekir, Âişe ve Muaz (ranhum) ın da mezhebidir.
5- Yatsı namazının vakti; akşam namazının vakti sona erince başlar: Bunda ihtilâf yoktur. Ve fecr-i sâdık doğmadıkça devam eder: Çünkü bu hususda Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:
“Yatsının vakti, fecir doğuncaya kadardır.” [10] Vitrin vakti, yatsının vaktidir: Ancak evvelâ yatsının kılınması emredilmiştir. İmameyn dediler ki; “Vitir vaktinin evveli, yatsıdan sonra başlar. Fecr-i sâdık doğmadıkça da devam eder.” Bu, Ebû Hanîfe ile İmameyn'in; vitrin niteliği hususundaki ihtilâflarına dayanan bir ihtilâfdır. Vitir namazı Ebû Hanîfe'ye göre vâcibdir. Bir vakit iki vâcib namazı bir arada toplayınca, bu her iki namazın vakti olur. Vakit namazı ile kaza namazı misalinde olduğu gibi; bu iki namazdan birinin önce kılınması emredilmiş olsa bile, hüküm değişmez.
Vitir namazı İmameyn'e göre sünnettir. Diğer sünnet namazlarınkinde olduğu gibi, vakti; farz namazın kılınmasından hemen sonra başlar. Bu hükmün dayanağı şu hadîs-i şerîfdir:
“Doğrusu Allah (cc) size bir namaz artırdı. Onu yatsı ile fecir arasında kılın. Dikkat edin! O, vitirdir.” [11]
[5] Bu hadisi şerifi Müsned’inde Ahmed b. Hanbel, Müslim, Ebu Davud rivayet etmiştir.
[6] Bu hadisi şerifi Kemal b. Hümam Ebu Hüreyre’den rivayet etmiştir.
[7] Buhari; mevakıt, bab:9, Müslim; mesacid,bab:180.
[8] Bu hadisi Müsned’inde Ahmed b. Hanbel rivayet etmiştir.
[9] Bu hadisi Ebu Davud rivayet etmiştir.
[10] Bu hadisi Ebu Davud, İbn Mace ve Müsned’inde Ahmed b Hanbel rivayet etmiştir.
[11] Bu hadisi Ebu Davud, Tirmizi ve İbn Mace rivayet etmiştir. Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/74-77.