- Musannif Ve Eseri

Adsense kodları


Musannif Ve Eseri

Smf Seo Versiyon , -- Seo entegre sistem.

Array
sumeyye
Sun 11 September 2011, 11:54 am GMT +0200
Musannif Ve Eseri


Tercümesini yabdığımiz «Mişkât-EI Mesâbîh» adh eserin yazan; Veliy-yüddin, Ebû Abdillâh Muhammed bin Abdilİah El-Hatîbi Tehrizıdir. Hicretin sekizinci asrının ulemâ ve Muhaddisindendir.

Kendisinin ha! tercümesi uzun-uzun beyan edilmediğinden bütün şu rihler bir kaç cümle ile taltif ve takdir etmişler.

Meselâ : Mişkât sarihi allâme Hasan bin Muhammed Ettîbî şöyle taltif-lemistir : «Hatibi tebrizî, evliyanın bakiyesi ve sâlihlerin kutbudur.»

Şârih Aliyyülkâri de. «Mirkâtül Mefâtih» adlı şerhinde şöyle demiştir :

«Hatîb-i tebrizî efendimiz gayet bilgin, âlim, anlayış denizi, hakkikatla-rı izhâr edici ve dakik meseleleri izah edici müttekî ve pâk bir zattır.»

Sarihlerin beyanlarında olduğu gibi, Müellifin te'lifleri ilminin gayet ge­niş ve büyük fazilet sahibi olduğuna delâlet etmektedir.

Müellif Hatibi tebrizi'nin vefat târihi kesin olarak bilinmemektedir. Fa­kat «Mişkâtül mesâbîh» adlı bu tercümesini yabdığımız eserini te'lif ettiği sene olan yedi yüz otuz yedi (737) tarihinde vefat ettiği zikredilmektedir.

Teliflerinden biriside : «El ikmâl Fî Esmâirricâ!» adlı matbu eseridir. Sarihlerin beyanı gibi cümleler, «keşfüzzünûn» adlı eserdede zikredilmiştir.

Tebriz : Iranın âzerbeycan semtinde bir şehirdir.

Mişkat :

Müellif merhumuun eseri, ne şekilde ve hangi gayelerle telif ve tertib ettiğini ilerde kitabının baş tarafında okunacağından burada zikretmeyi zâid buluyoruz.

Müellif merhum, ihtisar edip seçtiği eser olan İmamı Beğâvînin [2] «ki-tabül Mesâbih» adlı eserine ilâveten bin beş yüz on bir (1511) hadisi şerif ilâve etmiştir.

Evet tercümesini yabtığımız müellifin bu eseri : Altı bin yüz yetmiş dört (6174) Hadisi şerifi ihtiva etmektedir. Ve her hadisi şerifin sened ve kay­naklan eserde zikredilmiştir. Ayrıca izah bölümünde bir çok âyet'i kerîme ve hadis'i şerif meallerini'de zikrettik.

Eser, arabca tahkıklı metin olarak üç cilttir. Muhtelif Şerhleri vardır. Hâlâda yeni şerhler yazılmaktadır.

Mevcut Şerhlerinden bir kaçı şunlardır :

1 - Elkâşifü an Hakâiki Essünen : Müellifi, Allâme Hasan bin Mu­hammed  Ettîbi, vefatı  : 743

2 - Minhâcül Mişkat : Müellifi, Abdulaziz, bin Muhammed bin Abdül-aziz. Vefatı, 895

3- Mirkâtül Mefâtih Şerhi Mişkâtül Mesâbih : Müellifi, Molla Aii bin Suttan Muhammed Elkâri (mâruf olan Aliyyülkâri) dir. vefatı, 1014.

Bu şerh, şerhlerin hemen-hemen en büyüğü ve en îzahlısıdır. Büyük-büyük beş cüt halindedir. Ve bu eserin tercüme ve İzahında yegâne istifâ­de ettiğimiz şerhdir.

Mişkâtü! Mesâbih hakkında söylenen sözlerden bâzıları şunlardır : Şârih tîbî diyor ki; «Mişkâtül Mesâbih isminin verilmesi, İsimle mânâ arasında münâsebete riâyet olunmuştur. Zira Mişköt, Ziyanın toplandığı ve konduğu yerdir. Öyle olunca birbirine kuvvtle bağlı ve çerçeveli bir yer olur. Geniş yer elbet buna muhalifdir. Hadisi şeriflerde, ravîlerden gafil olarak rivayet edilirse, bir dayanti ve zincirlemeye çerçeve olmadığından dağılır. Fakat, râvî ile kayıtlanırsa, zabdolunur ve mekanında karar eder.»

Şeyh dehlevîde şöyle demiştir: «Bildİmkİ, elbette mişkat; duvardaki pencereden başka etrafı çevrili ışık toplanan bir deliktir.

İşte o deliğe çırağlar (kandil, lamba ve idareler) konur. İsmin konul­masının ciheti ise, duvardaki deliğe Çırağ (kandil, lamba ve fener) kon­duğu gibi, Mesâbih kitabınada (Mişkata) konulmuştur.»

Ygnj Mişkat, Çırağ ve idarenin konduğu delik ve yer manasınadır. Sanki Mesâbîh hadisi şerifleri, birer Çırağ ve ışıktır, Mişkâtta; delik ve ye­rine konarak aydınlık hâsıl olmuştur.

Mişkâtül mesâbîh kitabı hakkında şöyle denilmiştir : Elbette çıra ve lamba yerine konmuş aydınlatıcı bir ışığı vardır, işte oda mişkat (ışık konan yer} dir ve o yerde ışıklar (efektrikler, kan­diller) vardır.

Ve orada (mişkat da) menfeatı umumî olan nurlar vardır.

Mesâbih : Misbah kelimesinin cem'İdir. Çıralar, lambalar, ışıklar mana­sınadır.

Bu sebebden insanların ve cinnilerin kltablarına tercih yönleri vardır Evet bu mişkat da dînin usûlü, fıkıh ve hidâyet yolu vardır.

Ehli sadık kimselerin muhtaç olduğu yollarda bunda (mişkatda) dır.

Kütübü sittedçn olan Buharı, Müslim, Tirmizi, İbni mâce, Nesa^fve Hâ­kim gibi sünenlerde bâzı hadisi şerifler mükerrer ve hatta hükmü neshoiun-muşlarda zikredilmiştir. Bu sebeble avamdan olan okuyucularda bâzı tered­düt ve yorgunluklar olabilir.

Mişkat da ise, mükerrer -zikredilmediğinden okuyucunun daha fazla ilgisini çekecektir ve yeni yeni rnes'eleler öğrenme zevkine dalarak okuna­cağı muhakkaktır.

Evet okunduğundada görüleceği üzere bu eserde toplanan hadisi şe­rifler çok manalı ve mühim hükümleri ihtiva etmektedir. Okuyana, dinleye­ne ve hatta evinde bulundurana Nur saçar. Sahih sened ve râvîler tarafın­dan nakledilen, bu hadîsi şerif kitabını okuyan her Mümin, bilhassa açıkla­nan kısımlarımda okudukça tatmin olub manevî zevk ve huzura kavuşacak­tır.

Kitab, 13 Muhaddisin süneninden seçilmiş hadislerden toplanarak teiif edilmiş bir hadisi şerifler, kütübü sitte ve şâir sönenlerin içtimâ ettiği ve böylelikle çırağ ve ışıkların toplandığı bir yer olmuş oluyor.

Hadisi şerifin îzah kısmında rivayet eden sahabe ve tabiînden olanla­rın tercüme-i hallerinden bahsetmekle okuyanın meclisine feyz, bereket ve huzur gelecektir. Zira büyükler şöyle buyurmuşlar :

«Sâlihler, zikredildiğînrie o meclise rahmeti ilâhi iner.»

Böyle kıymete hâiz olan bu eseri, tercüme ve İzah ederken sânına lâ­yık çalışmak emelini taşıdık. 8 veya 10 cildde tamamlanacak olan bu tercü­memizde de her hangi bir hatâ görülürse, Meslekdaş ve okuyucularımız­dan hüsnü te'vil ve İkazlarını istirham ederiz.

Ve bu «mişkat El mesâbîh» adlı eserin muhteviyatı; îman, ilim ve fazî-ieti, ibâdet, alhâk edeb, muamelât, siyeri nebî ve ashabı kiram hakkında bilinib inanılması gereken îtikâdî ve ve fıkhî hükümleri camidir. En krymetli -senet ve hükümleri ihtiva ederek edille-î şer'iyyeden sünneti seniyyenin her çeşidi yazılmış ve zikredilmiştir.

Ayrıca hadîsi şeriflerin açıklama ve îzah kısmında naçiz tarafından ya­zılan ilâve hadîsi şerifler ve hadîsi şerifin hükmünün hangi âyeti kerimeler­de mündemiç olduğuda zikredilmiştir.

Evet on üç (13) sünenden (hadis kitaplarından) derlenen bu kıymetli hadis kitabına, daha başka sünenlerdende istifade edilerek manevî nur olan mübarek hadîsi şerifler, «Mişkat el mesâbih - nur ışıkların toplandığı yer» ismi dahada şumulfandırılmıştır.

Metinde hadîsi şeriflerin bâzılarının sonunda «Müttefekun aleyh» zik­redilir. Bu kelime zikredilen hadîsi şerif hem Buharîde ve hem Müslimde mevcud olduğunu beyan ederek, Buharî ve Müslimin ittifakı vardır, demek­tir. Hadîsi şerifler, numaralıdır. Ayrıca her bab ve fasıllardaki hadislerde, mahallî numara  île numaralıdır.

izah bölümünde de, evvela hadîsi şerifi rivayet eden sahabenin kısa hal te/cümesi, sonra lüzumlu îzahat yapılmıştır. Hadisi Şerifin râvisi yukar­da geçmişse işaret edilmiştir, Veya zikri terk edilmiştir.

Şârih Aliyyülkâri :                                                     

Mişkat Şerhi «Mirkâtül mefâtih» adlı eser, yegâne istifâde kaynak ve dayanağımız olması hasebiyle bu kıymetli büyük beş cilt hâlindeki ese­rin yazan, âlim, kâmil, muddekkik, hafızı kelam ve rriuhaddis olan Aliyyülkâri hakkında bir nebze bahsetmek gerekmektedir..

Asrının müceddidl kabul edien, hanefiyyülmezhep Aliyyibni sultan Mu-hammed elherevî: Hiratda doğuyor, sonra ilim tahsili için Mekke-İ Mükerremeye göç ediyor. Orada üstad Ebilhasanil Bekrî, Ahmed bin Hacer elmekkî, Abdullah sindi ve kudbuddîni Mekkiden iMm tahsil ediyor. Vefatı 1014 hicridedir. Allah ondan razî olsun.

Telifâtı kesîre sahibi olan bu zat, az zamanda nam ve sânı etrafa yayı­lıyor. Eserlerinden bâzıları şunlardır :

1  - 500-560 sahife şeklinde büyük 5 cild hâlinde arabca   ifâdelerle yazılan «Mişkat Şerhi Mirkâtül Mefâtih»,

2  - Bir cild halinde «Şemaili tirmizi Şerhi»,

3  - İki cild hâlinde «Şerhi Şifa-i Şerif»,

4  - Usûlü hadîsden «Şerhin nuhbe»,

5  - İlmi kıraatdan «Şerhi Şâtıbi»,

6  - Yine ilmi kıraatdan, «Şerhi Cezerî»,

7  - Mevzu Hadisleri zikreden «Mevzuatı Suğra ve kubrasi»,

8 - Hanefi âlimlerinin tabakalarını beyan eden   «El esmarul ceniyye fitabakatıl Hanefiyye»,

9 - Nüzhetülhatırılfatır fi  menakıbışşeyh Abdilkâdir,

10 - Keşfül hader fi emrilhızır,

11- Zavul meali fi şerhi Bed'il Emâlİ,

12- Hac mes'elelerini en geniş şekilde îzah eden «Menasiki hac»,

13- İmam Azamın eserine «Şerhi Fıkhulekber» Şerhi,

14 - Fıkıhdan «Nikâye» isimli esere şerh «Fethu Bâbıl inâye fi şerhi ennikâye»,

15 - Ahlakdan iki cild halinde «Şerhi Aynül ilim» eseri.

Bu yazdıklarımızdan başka daha pek çok eseri ve risalesi vardır. [3]




[2] İmamı Bağavî hakkında gerekli malumat, eserin mukaddime kısmında gelecektir.

[3] Mustafa Uysal, İzahlı Mişkat El Mesabih Tercümesi, Uysal Yayınları 1/ 7-10.