hafiza aise
Fri 3 August 2012, 01:17 pm GMT +0200
Uzun süredir beklenen mezhep çatışması başladı
David JUDSON • 84. Sayı / GÜNDEMAmerikan birliklerinin Irak’tan çıkışı büyük bir olay olurken geri çekilmenin hemen ertesinde Sünni-Şii mezhep çatışması başladı ve İran, Irak’taki boşluğu kapatmak üzere hareket ediyor. Beşşar Esed rejiminin kaderi yeni jeopolitik temel taşı olurken hesaplaşmanın merkezi Şam’a doğru kayıyor. İran’ın nükleer programı konusu Doğu-Batı yüzleşmesinin şablonu hâline geliyor. Gerisini zaten biliyorsunuz: Paranoyak olmuş İsrailliler, korkudan titreyen Körfez ve Suud kraliyet mensupları, Arap Baharı ve diğer yandan Avrupa ile Amerika ekonomik durgunlukla karşı karşıya iken artan petrol fiyatları…
İçerideki manzara ise şöyle görünüyor: Büyük Oyun artık açık ve aleni olmaktan çıkıp gizli kapaklı bir hâl alıyor: Sabotaj, alicengiz oyunları ve kirli bilgi. Çokça kirli bilgi. En zoru ise Amerikalılar ile bölgesel süper güç İran arasında devam eden gizli kapaklı savaştan çok, aptalca ama kaçınılmaz komplo teorilerinin ortaya atılacak olması. İranlı bilim adamını kimin öldürdüğüyle ve Aralık ayında İran’da düşürülen Amerikan insansız uçağıyla ilgili birtakım şüpheler söz konusu ve İran’ın CIA, MI6 veya Mossad’dan aşağı kalır yanı yok. Dolayısıyla bunları akılda tutmak lâzım.
İran batı sınırında yumuşak başlı bir Irak’ı birçok sebepten dolayı garanti etmek isteyebilir ve bunu yapabilecek araçlara da sahip. Fakat Sünnilere ve diğer azınlık gruplarına karşı girişilen kan banyosu İran’ın çıkarlarına hizmet etmiyor. Ama tuhaftır ki, İran, mezhep çatışmalarından en fazla çıkar sağlayan aktör de olabilir. Örneğin, bu konuda Iraklı Sünnilerin Suriye’ye toplu göçünün İran’a ne gibi faydalar sağlayabileceği üzerine düşünülebilir.
Suriye’de ise Esed rejiminin çöküşünün çok yakın olduğu yönündeki öngörülerde sonuca varılamıyor. Ve evet, bu durum hâlâ geçerliliğini koruyan bir sorun olmaya devam ediyor. Esed rejimi zayıf ve organizasyon eksikliği yaşayan muhalefet karşısında sağlam duruşunu muhafaza ediyor.
Hürmüz Boğazı açıklarında süreciden güç diplomasisi esas oyun sahnesi olabilir. Bütün taraflar siyasette tansiyonun ne çok sıcak, ne çok soğuk ama “tam kararında” tutulmasından fayda sağlayabilir; özellikle İran hükümeti içeride meşruiyetini sağlamaya çalışırken ve Amerika seçim işkencesiyle karşı karşıya iken. Ve bu duruşun iç politikayla ilgili olduğu kadar jeopolitikle de ilgili olduğu unutulmamalı.
* Gazeteci, Hürriyet Daily News eski Genel Yayın Yönetmeni.