reyyan
Thu 12 July 2012, 06:01 pm GMT +0200
MERVEZÎ, EBU İSHAK
(ö. 340/951)
Ebû Ishâk İbrâhîm b. Ahmed b. Ishâk el-Mervezî. Horasan bölgesinde Murgâb nehrinin aşağı kesiminde yer alan Merv (Mervüşşâhicân) şehrindendir. Ebû Muhammed İbn Abdan el-Mervezî, Ebû Saîd Hasan b. Ahmed el-İstahrî ve Bağdat'ta Ebü'l-Abbas İbn Süreyc'den ders aldı; bu hocasından sonra Şâfiîler'in önde gelen âlimi oldu. Rivayette güvenilirliği ve ilimde dirayeti konusunda ittifak mevcut olup öğrencileri vasıtasıyla Şafiî mezhebi Irak'ta ve diğer bölgelerde yayıldı. Ebû Âsim el-Abbâdî, İslâm dünyasının her tarafından kendisinden ders almak için öğrencilerin geldiğini ve Şafiî mezhebinde önderlik mevkiinde yetmiş kişinin onun meclisinden yetiştiğini belirtir. Tanınmış öğrencileri arasında Ebû Hâmid el-Merverrûzî, İbn Ebû Hüreyre, Ebû Zeyd Muhammed b. Ahmed el-Mervezî, Ebü'l-Kâsım Abdülazîz b. Abdullah ed-Dârekî, Ebü'l-Hasan Muhammed b. Ali el-Mâsercisî gibi âlimler anılabilir. Hayatının sonuna doğru Kahire'ye yerleşti ve İmam Şafiî'nin ders verdiği yerde hocalık yaptı. 9 Receb 340 (11 Aralık 951) veya 21 Receb 340 (23 Aralık 951) tarihinde orada vefat etti ve İmam Şafiî'nin kabri yakınına defnedildi. Muvaffakuddin b. Osman (ö. 615/1218) kabrinin ziyaretgâh olduğunu belirtir, el-Mühezzeb (Şîrâzî), el-Vasît (Gazzâlî), er-Ravzada (Nevevî) sıkça anıldığını ve Şîrâzî'nin el-Mûhezzeb'de Ebû İshak künyesiyle Mervezî'yi kastettiğini belirten Nevevî onun Şafiî ulemâsının imamı, mezhebin şeyhi olduğunu, Horasan ve Irak Şafiî âlimlerinin tarikinin (mezhep imamının görüşünü tesbitte yol ve yöntem) ona dayandığını söyler (Tehzîb, 1/2, s. 175).
Eserleri.
Şerhu Muhtasarıl-Müzenî (İmam Şafiî'nin öğrencisi Müzenî'nin eserini yaklaşık sekiz ciltte şerhettiği ve bu esere ait en güzel şerhlerden biri olduğu kaydedilir), Kitâbü't-Tavassut beyne'ş-Şâfî ve'l-Müzenî (Müzenî'nin adı geçen eserde Şafiî'ye itirazlarıyla ilgili olarak yazdığı bu eserde bazan onun görüşünü desteklemiş, bazan da karşı çıkmıştır), el-Fusûl fî marifeti'l-usûl, eş-Şurût ve'l-veşâik, el-Vesâyâ ve hisâbü'd-devr, Kitâbü'l-Husûs ve'l-'umûm.
(T.D.V.İslam Ans. 29/234-235