sidretül münteha
Wed 15 June 2011, 07:33 pm GMT +0200
a. "Lâ İlahe İllallah" Diyen Kişiye Cehennemin Haram Olması
"... Mahmud b. er-Rabî" el-Ensârî'nin rivayetine göre, İtban b. Mâlik [Hz. Peygamber'e gelerek, kavmine kendisinin namaz kıldırdığını, gözlerinin görmemesi sebebiyle mescide gidemediğini, evine gelip namaz kıldırmasını ve böylece orayı namazgah yapmak istediğini bildirmiş, Resûlullah da uygun görerek ertesi gün yanına Ebu Bekir'i de alıp evine gitmiş, izin isteyerek içeri girmiş, namaz kıldırmış, sonra yemeğe oturmuşlar, etraftan isanlar da eve gelmişler, ev kalabalık olmuş], içlerinden biri "Mâlik b. Duhşun nedere?" diye sormuş, diğer biri de "o münafıktır, Allah ve Resûlü'nü sevmez" karşılığını vermiş; bunun üzerine Hz. Peygamber:
"Onun hakkında böyle konuşma! "Lâ ilahe illallah" dediğini ve bununla Allah rızasını istediğini görmüyor musun?” buyurmuş. Orada bulunanlar:
"Allah ve Resulü daha iyi bilir" demişler, bunun üzerine ("münafık" diyen kişi):
Biz, onun münafıklara yüz verdiğini ve onlara iyi davrandığını görüyoruz" demiş. Hz. Peygamber de:
"Allah, Lâ ilahe ilallah diyerek bununla kendi rızasını dileyen bir kimseyi cehenneme haram kılmıştır" buyurmuş. Bir rivayette ise, Mahmud b. er-Rabî; bu hadisi, içleride Ebu Eyyûb el-Ensârî'nin de bulunduğu bir topluluğa naklettiğini, Ebu Eyyüb el-Ensârî'nin "Bu senin söylediğini Resûlullah'ın söylemiş olabileceğini zannetmem" dediğini, bunun üzerine İtban'in yanına döndüğünde bunu ona tekrar sormaya yemin ettiğini ve hemen onun yanına döndüğünü, onu gözleri görmez olmuş, çok yaşlı bir ihtiyar olarak bulduğunu ve hâlâ kavminin imamı olduğunu gördüğünü beyan ettikten sonra, yanı başına oturarak bu hadisi sorduğunu, onu ilk rivayetindeki gibi rivayet ettiğini" [247] kaydeder.
Burada Ebu Eyyûb Hz. Peygamber'i değil, "Senin söylediğini Resülullah'ın söylemiş olabileceğini zannetmiyorum" diyerek, kendisine rivayette bulunan raviyi reddetmektedir. Ayrıca bu örnekte tabiînin sahabeye karşı saygılı davranışını görüyoruz. Şöyle ki; sahabeye karşı "Muhakkak Resûlullah böyle buyurdu" diye üstelemiyor, aksine rivayet ettiğini teyit etmek için, hadisi Hz. Peygamber'den duyan kişiye gidiyor, ondan tekrar dinliyor ve ilk duyduğunu doğru bir şekilde muhafaza edip edemediğini kontrol ediyor.
Şu da var ki; bu hadis, onların duydukları sözleri tenkit ettiklerini, Hz. Peygamber'e söylemediği bir sözü söyletmiş olmamak için dikkatli olduklarını, içlerinden biri bir hadisi reddettiğinde veya tuhaf karşıladığında bu konuda enine boyuna düşünüp araştırdıklarını gö'steriyor. Bunlar, Hz. Peygamber'e nisbet edilen rivayetlerin metinlerinin ilk ciddi tenkidine örneklerdir. [248]
[247] Müslim, Mesacid, 263-264.
[248] Misfir B. Gurmullah Ed-Dümeyni, Hadiste Metin Tenkidi Metodları, Kitabevi Yayınları, İstanbul 1997: 86-87.