derya
Tue 12 January 2010, 12:53 pm GMT +0200
GİRİŞ
Müellif: Abdulkerim Kuşeyri
Mütercim: Süleyman Uludağ
«Ve Risale-i meşhûre-i mübârekesi ki hakkında demişlerdir ki; bir hanede ol Risale ola ol haneye nekbet (afet) isabet etmek olmamıştır.» (Tasköprîzâde, MevzuâtÜ´l-ulûm, 1, 797)
«Risale, tasavvufta temel ve kaynak olan bir kitaptır.»(Kâtib Çelebi Keşfu´z-zunûn, 1, 882)
Kuşeyri Risalesi, Emek Matbaacılık tesislerinde hazırlanmıştır.
«Masiva (Allah Taâlâ´nın dışında herşey) ile kalbi rabıta (ilgiyı kesmek ve her an Allah´ın huzurundaymış gibi davranmak» şeklinde tarif edilen tasavvuf, İslâmi ilimler arasında «çok yönlülük» açısından müstesna bir hüviyete sahiptir.İslâm felsefesi -kelâm ve tefsir dalında Tasavvuf felsefesi ve İş´âri tefsir adlarıyla iki ayrı mekteb oluşturan tasavvuf Islâmî edebiyatın bütün türlerinde hâkim unsur haline gelmiştir. Bunun yanında sayıları hayli kabarık olan Âdâb ve Fütüvvetnâme kitaplarının, ahlâki unsurlar yanında bazı mühim iktisadi unsurları da ihtiva ettiği bilinmektedir.
Tasavvufi düşünceye yaygınlık kazandıran tarikatlar; tasavvufi müesseseler diyebileceğimiz tekke, zaviye, hangâh, dergâh, ribat ve asitâne´lerin rolünü de buna ilâve etmemiz gerekir. 1337/1918 yılında yalnız İstanbul´da ikiyüzyetmiş civarında dergâhın faaliyet göstermekte olduğu dikkate alınırsa bu düşünce tarzının ehemmiyeti biraz daha anlaşılmış olur.
Serbest düşünceye açık bütün ilim dallarında olduğu gibi tasavvufta da zaman zaman iç ve dış tesirlerle aşırılıklar ve sapmalar yanında anlaşılması güç meselelerin ortaya çıktığı bir gerçektir. Bu durum tarih içinde değişik tonlarda tasavvufa karşı cereyanların doğmasına yol açmıştır. Sırrîlik ve derûniliğe büyük önem veren tasavvufta bu tarz düşünce ve davranışların -diğer ilimlere nazaran-daha yaygın olmasını normal karşılamak gerekir. Bulundukları manevi mertebe ve dereceler (makam, hâl) değişik olan kişilerin aynı meseleye bakış açılarının çok çeşitli, bazan birbirine tamamen zıt gözükmesi konunun tabiatından gelen bir şeydir.
Mutasavvıfların bu hâllerine karşılık İslâm dünyasında tarih içinde iki şekilde tavır alınmıştır. Bunlardan birincisi; mutasavvıfların aşırılık veya sapma olarak vasıflandırılabilecek davranış ve düşüncelerini yönlendirmek, İslâmi çerçevelerini tesbit etmek ve doğru olduğu halde anlaşılması güç olan noktalarını açıklamak;yani, müridlerın uyması gereken hususları adabu murıdın) şeriata uygun bir şekilde açıklamaya çalışmıştır. Bunu yaparken birinci derecede âyet ve hadislere yer vermiş, ardından bu konuda güvenilir mutasavvıfların görüşlerini sıralamıştır. Zaman zaman kendi görüşlerini de zikretmekten çekinmemiştir. Bu açıdan elinizdeki Risale Kuşeyri´den önceki tasavvufi hayatın bir özeti olduğu gibi, Gazali başta olmak üzere kendisinden sonra bu sahada fikir yürüteceklere de ışık tutmuştur.
İslâm klâsikleri dizisinde Tasavvufun mahiyeti (Şifâu´s-sâil)´n-den sonra Kuşeyri Risalesini okuyucularına sunan yayınevimiz, daha sonra Doğuş devrinde tasavvuf (Ta´arruf), Kelâm ilmi ve İslâm akaidi (Şerhu´l-akâid) ve Tasavvufi hayat (Necmüddin Kübra´nın üç risalesi), yayınlamıştır, önümüzdeki günlerde Hucvirî´ye ait Keş-fu´l-mahcûb tercümesi ile îbn Rüşd´ün felsefe ile ilgili iki risalesinin tercümesi yayımlanacaktır.
Kuşeyri Risalesi, ikinci baskıya hazırlanırken özellikle «Giriş» kısmında bazı mühim ilâvelerde bulunuldu, ayrıca dipnotları da geliştirildi.
DERGÂH YAYINLARI
İçindekiler
GİRİŞ: KUŞEYRI´NIN HAYATI VE RİSALESİ/Süleyman Uludağ
Kuşeyrî,
11/Kuşeyrî´nin fazilet ve meziyetleri,
16/Kuşeyrl´nin tasavvufu,
20/ Tasavvuf şeriat münasebeti,
20/Tasavvufî felsefe ve felsefî tasavvuf,
24/Tasavvufta amel ve ilim,
27/Kuşeyrî ve dış tesirler,
29/Kuşeyrî ve şeriat,
32/lbn Teymiye´ye göre Kuşeyrî,
33/Kuşeyri´nin tasavvufu ve hadis,
53/Kuşeyrî´nin diğer mutasavvıflarla mukayesesi,
53/Kuşeyrî ve Gazali,
54/Kuşeyrl ve Îbn Arabî,
56/Kuşeyri ve Mevlâna Celaleddin Rumî,
57/Kuşeyrl ve İmam Rabbani,
57Eserleri,
58/Risâle, 58,´Risale´nin kaynaklan, 58/Kuşeyrî´nin tesirleri, 58/Risâ-le´nin tahlili,
59/Risâle´nin bölümleri: Giriş, Sûfîlerin hâl tercümeleri kısmı, Istılahlar kısmı. Makamlar kısmı (tasavvuf ahlâkı),
62-74/Risâle´nin şerhleri ve tercümeleri.
74/Şerhleri, 74/Tercümeleri,
75 Kugeyrî´nin diğer eserleri,
SÜFİLERİN HÂL TERCÜMELERİ
İBRAHİM b. Edhem,
112/ZUNNÜN Mısrî,
114/FUDAYL b. lyaz,
115/MARUF Kerhî,
116/SERİYYÜ´S-Sakatî,
117/BİŞR Hafî,
119/HARİS Muhasibi,
121/DA-VUD Tâî,
123/ŞAK1K Belhî,
124/BAYEZ1D Bistamî,
126/SEHL Tüsterî,
128/ EBU SÜLEYMAN Daranî,
129/HATEMÜ´L-Asamm,
131/YAHYA b. Muaz Ra-zî,
132/ AHMED b. Hadraveyh,
133/AHMED b. Ebi´l-Havari,
133/EBU HAFS Haddad,
134/EBU TURAB Nahşebi,
135/ABDULLAH b. Hubeyk,
136/AHMED b. Asım,
137/MANSUR b. Ammar, 137/HAMDUN Kassâr,
138/CÜNEYD,
139/ EBU OSMAN Hirî,
I41/NURİ,
142/İBNÜ´L-Cella,
143/RUVEYM, 143/MU-HAMMED b. Fazl,
144/ZEKKAK,
145/AMR b. Osman Mekkî,
146/SEMNUN Muhib. 146/EBU UBEYD Busrî,
147/ŞAH Kirmanl,
148/YUSUF b. Hüseyn, 148/HAKIM Tirnüzî,
149/EBU BEKİR Verrak, 149/EBU SAID Harraz,
150/ EBU ABDULLAH Mağribi, 150/İBN MESRUK,
151/ALİ b. Sehl, 151/EBU MU-HAMMED Cerîrî,
152/İBN ATA,
153/İBRAHİM Hawas, 153/ABDULLAH Harraz,
154/BÜNAN Hammal, 154/EBU HAMZA Bağdadî,
155/VÂSITI, 155/ ÎBNU´S-SÂÎ,
156/RAKKt,
157/MÜMŞAD Dinevert, 157/HAYRU´N-Nessac,
168/ABDULLAH Raz!, 168/IBN NÜCEYD,
169/BÜŞENCİ, 169/1BN HAFİF,
170/BÜNDAR, 170/EBU BEKR Tamestanî,
171/EBU´L-ABBAS Dineve-ri, 171/EBU OSMAN Mağribî,
172/NASRABAZl,
173/HUSRI.
174/IBN ATA Ruzbart,
2. BÖLÜM: TASAVVUFİ İSTİLAHLAR
Vakt, 180/Makâm,
182/Hâl,
183/Kabz-bast,
184/Heybet-Üns,
187/Tevâcüd-vecd-vücûd,
189/Cem´-fark,
192/Cemuıl-cem´,
194/Fenâ-bekâ,
196/Gaybet-huzur,
198/ Sahv-sekr,
201/Zevk-şirb,
203/Mahv-isbât,
204/Setf-tecelll,
205/Muhâdara-müşâhede,
207/Levâih-tevâli´-levâmi\
209/Bevâdih-hücum,
210/Temkîn-telvîn,
211/ Kurbed,
213/Şeriat-hakikat,
216/Nefes.
217/Havâtır,
217/İlmel-yakin-ayne´l-yakîn-hakka´l-yakln,
219/Vârid,
220/Şâhid,
220/Nefs.
222/Ruh,
223/Sır,
3.SÜFILERİN MAKAM VE HÂLLERİ_(Tasavvuf ahlakı)
Tevbe, 227/Mücâhede.
234/Halvet-uzlet,
239/Takvâ
243/Verâ,
247/Zühd,
252/ Samt,
257/Havf,
263/Recâ,
270/Hüzün,
277/Nefsânİ arzuları terk ve açlık (cû1),
279/Huşu-tevazu, 283/Nefse muhalefet ve kusurlarını hatırda tutma,
290/Hased,
294/Gıybet,
296/Kanaat,
299/Tevekkül,
302/Şükür,
313/Yakin,
319/Sabır,
323/Murakabe,
330/Rızft,
335/Ubûdiyyet,
340/İrâde, 344/istikâmet,
350/Ihlas,
352/Sıdk,
356/Hayâ,
360/Hürriyet.
364/Zikir,
367/Fütüvvet,
372/Melâmet,
380/ Firâset,
391/Ahlâk,
404/Cûd-sehâ,
411/Gayret,
419/Velâyet.
425/Dua,
431/Fakr,
439/Tasavvuf,
450/Edep,
455/Sefer ahkâmı,
460/Sohbet,
468/Tevhid,
473/ ölüm.
479/Marifetullah,
487/Mahabbet,
495/Şevk,
507/Şeyhlere hürmet,
511/ Semâ,
514/Kerâmet,
530/Rüya, 571
4. BÖLÜM: MÜRİTLERE TAVSİYELER (Adâbu´l-müridin)
Müridlere tavsiyeler, 589 Kitabiyat, 609 Karma fihrist, 613
Müellif: Abdulkerim Kuşeyri
Mütercim: Süleyman Uludağ
«Ve Risale-i meşhûre-i mübârekesi ki hakkında demişlerdir ki; bir hanede ol Risale ola ol haneye nekbet (afet) isabet etmek olmamıştır.» (Tasköprîzâde, MevzuâtÜ´l-ulûm, 1, 797)
«Risale, tasavvufta temel ve kaynak olan bir kitaptır.»(Kâtib Çelebi Keşfu´z-zunûn, 1, 882)
Kuşeyri Risalesi, Emek Matbaacılık tesislerinde hazırlanmıştır.
«Masiva (Allah Taâlâ´nın dışında herşey) ile kalbi rabıta (ilgiyı kesmek ve her an Allah´ın huzurundaymış gibi davranmak» şeklinde tarif edilen tasavvuf, İslâmi ilimler arasında «çok yönlülük» açısından müstesna bir hüviyete sahiptir.İslâm felsefesi -kelâm ve tefsir dalında Tasavvuf felsefesi ve İş´âri tefsir adlarıyla iki ayrı mekteb oluşturan tasavvuf Islâmî edebiyatın bütün türlerinde hâkim unsur haline gelmiştir. Bunun yanında sayıları hayli kabarık olan Âdâb ve Fütüvvetnâme kitaplarının, ahlâki unsurlar yanında bazı mühim iktisadi unsurları da ihtiva ettiği bilinmektedir.
Tasavvufi düşünceye yaygınlık kazandıran tarikatlar; tasavvufi müesseseler diyebileceğimiz tekke, zaviye, hangâh, dergâh, ribat ve asitâne´lerin rolünü de buna ilâve etmemiz gerekir. 1337/1918 yılında yalnız İstanbul´da ikiyüzyetmiş civarında dergâhın faaliyet göstermekte olduğu dikkate alınırsa bu düşünce tarzının ehemmiyeti biraz daha anlaşılmış olur.
Serbest düşünceye açık bütün ilim dallarında olduğu gibi tasavvufta da zaman zaman iç ve dış tesirlerle aşırılıklar ve sapmalar yanında anlaşılması güç meselelerin ortaya çıktığı bir gerçektir. Bu durum tarih içinde değişik tonlarda tasavvufa karşı cereyanların doğmasına yol açmıştır. Sırrîlik ve derûniliğe büyük önem veren tasavvufta bu tarz düşünce ve davranışların -diğer ilimlere nazaran-daha yaygın olmasını normal karşılamak gerekir. Bulundukları manevi mertebe ve dereceler (makam, hâl) değişik olan kişilerin aynı meseleye bakış açılarının çok çeşitli, bazan birbirine tamamen zıt gözükmesi konunun tabiatından gelen bir şeydir.
Mutasavvıfların bu hâllerine karşılık İslâm dünyasında tarih içinde iki şekilde tavır alınmıştır. Bunlardan birincisi; mutasavvıfların aşırılık veya sapma olarak vasıflandırılabilecek davranış ve düşüncelerini yönlendirmek, İslâmi çerçevelerini tesbit etmek ve doğru olduğu halde anlaşılması güç olan noktalarını açıklamak;yani, müridlerın uyması gereken hususları adabu murıdın) şeriata uygun bir şekilde açıklamaya çalışmıştır. Bunu yaparken birinci derecede âyet ve hadislere yer vermiş, ardından bu konuda güvenilir mutasavvıfların görüşlerini sıralamıştır. Zaman zaman kendi görüşlerini de zikretmekten çekinmemiştir. Bu açıdan elinizdeki Risale Kuşeyri´den önceki tasavvufi hayatın bir özeti olduğu gibi, Gazali başta olmak üzere kendisinden sonra bu sahada fikir yürüteceklere de ışık tutmuştur.
İslâm klâsikleri dizisinde Tasavvufun mahiyeti (Şifâu´s-sâil)´n-den sonra Kuşeyri Risalesini okuyucularına sunan yayınevimiz, daha sonra Doğuş devrinde tasavvuf (Ta´arruf), Kelâm ilmi ve İslâm akaidi (Şerhu´l-akâid) ve Tasavvufi hayat (Necmüddin Kübra´nın üç risalesi), yayınlamıştır, önümüzdeki günlerde Hucvirî´ye ait Keş-fu´l-mahcûb tercümesi ile îbn Rüşd´ün felsefe ile ilgili iki risalesinin tercümesi yayımlanacaktır.
Kuşeyri Risalesi, ikinci baskıya hazırlanırken özellikle «Giriş» kısmında bazı mühim ilâvelerde bulunuldu, ayrıca dipnotları da geliştirildi.
DERGÂH YAYINLARI
İçindekiler
GİRİŞ: KUŞEYRI´NIN HAYATI VE RİSALESİ/Süleyman Uludağ
Kuşeyrî,
11/Kuşeyrî´nin fazilet ve meziyetleri,
16/Kuşeyrl´nin tasavvufu,
20/ Tasavvuf şeriat münasebeti,
20/Tasavvufî felsefe ve felsefî tasavvuf,
24/Tasavvufta amel ve ilim,
27/Kuşeyrî ve dış tesirler,
29/Kuşeyrî ve şeriat,
32/lbn Teymiye´ye göre Kuşeyrî,
33/Kuşeyri´nin tasavvufu ve hadis,
53/Kuşeyrî´nin diğer mutasavvıflarla mukayesesi,
53/Kuşeyrî ve Gazali,
54/Kuşeyrl ve Îbn Arabî,
56/Kuşeyri ve Mevlâna Celaleddin Rumî,
57/Kuşeyrl ve İmam Rabbani,
57Eserleri,
58/Risâle, 58,´Risale´nin kaynaklan, 58/Kuşeyrî´nin tesirleri, 58/Risâ-le´nin tahlili,
59/Risâle´nin bölümleri: Giriş, Sûfîlerin hâl tercümeleri kısmı, Istılahlar kısmı. Makamlar kısmı (tasavvuf ahlâkı),
62-74/Risâle´nin şerhleri ve tercümeleri.
74/Şerhleri, 74/Tercümeleri,
75 Kugeyrî´nin diğer eserleri,
SÜFİLERİN HÂL TERCÜMELERİ
İBRAHİM b. Edhem,
112/ZUNNÜN Mısrî,
114/FUDAYL b. lyaz,
115/MARUF Kerhî,
116/SERİYYÜ´S-Sakatî,
117/BİŞR Hafî,
119/HARİS Muhasibi,
121/DA-VUD Tâî,
123/ŞAK1K Belhî,
124/BAYEZ1D Bistamî,
126/SEHL Tüsterî,
128/ EBU SÜLEYMAN Daranî,
129/HATEMÜ´L-Asamm,
131/YAHYA b. Muaz Ra-zî,
132/ AHMED b. Hadraveyh,
133/AHMED b. Ebi´l-Havari,
133/EBU HAFS Haddad,
134/EBU TURAB Nahşebi,
135/ABDULLAH b. Hubeyk,
136/AHMED b. Asım,
137/MANSUR b. Ammar, 137/HAMDUN Kassâr,
138/CÜNEYD,
139/ EBU OSMAN Hirî,
I41/NURİ,
142/İBNÜ´L-Cella,
143/RUVEYM, 143/MU-HAMMED b. Fazl,
144/ZEKKAK,
145/AMR b. Osman Mekkî,
146/SEMNUN Muhib. 146/EBU UBEYD Busrî,
147/ŞAH Kirmanl,
148/YUSUF b. Hüseyn, 148/HAKIM Tirnüzî,
149/EBU BEKİR Verrak, 149/EBU SAID Harraz,
150/ EBU ABDULLAH Mağribi, 150/İBN MESRUK,
151/ALİ b. Sehl, 151/EBU MU-HAMMED Cerîrî,
152/İBN ATA,
153/İBRAHİM Hawas, 153/ABDULLAH Harraz,
154/BÜNAN Hammal, 154/EBU HAMZA Bağdadî,
155/VÂSITI, 155/ ÎBNU´S-SÂÎ,
156/RAKKt,
157/MÜMŞAD Dinevert, 157/HAYRU´N-Nessac,
168/ABDULLAH Raz!, 168/IBN NÜCEYD,
169/BÜŞENCİ, 169/1BN HAFİF,
170/BÜNDAR, 170/EBU BEKR Tamestanî,
171/EBU´L-ABBAS Dineve-ri, 171/EBU OSMAN Mağribî,
172/NASRABAZl,
173/HUSRI.
174/IBN ATA Ruzbart,
2. BÖLÜM: TASAVVUFİ İSTİLAHLAR
Vakt, 180/Makâm,
182/Hâl,
183/Kabz-bast,
184/Heybet-Üns,
187/Tevâcüd-vecd-vücûd,
189/Cem´-fark,
192/Cemuıl-cem´,
194/Fenâ-bekâ,
196/Gaybet-huzur,
198/ Sahv-sekr,
201/Zevk-şirb,
203/Mahv-isbât,
204/Setf-tecelll,
205/Muhâdara-müşâhede,
207/Levâih-tevâli´-levâmi\
209/Bevâdih-hücum,
210/Temkîn-telvîn,
211/ Kurbed,
213/Şeriat-hakikat,
216/Nefes.
217/Havâtır,
217/İlmel-yakin-ayne´l-yakîn-hakka´l-yakln,
219/Vârid,
220/Şâhid,
220/Nefs.
222/Ruh,
223/Sır,
3.SÜFILERİN MAKAM VE HÂLLERİ_(Tasavvuf ahlakı)
Tevbe, 227/Mücâhede.
234/Halvet-uzlet,
239/Takvâ
243/Verâ,
247/Zühd,
252/ Samt,
257/Havf,
263/Recâ,
270/Hüzün,
277/Nefsânİ arzuları terk ve açlık (cû1),
279/Huşu-tevazu, 283/Nefse muhalefet ve kusurlarını hatırda tutma,
290/Hased,
294/Gıybet,
296/Kanaat,
299/Tevekkül,
302/Şükür,
313/Yakin,
319/Sabır,
323/Murakabe,
330/Rızft,
335/Ubûdiyyet,
340/İrâde, 344/istikâmet,
350/Ihlas,
352/Sıdk,
356/Hayâ,
360/Hürriyet.
364/Zikir,
367/Fütüvvet,
372/Melâmet,
380/ Firâset,
391/Ahlâk,
404/Cûd-sehâ,
411/Gayret,
419/Velâyet.
425/Dua,
431/Fakr,
439/Tasavvuf,
450/Edep,
455/Sefer ahkâmı,
460/Sohbet,
468/Tevhid,
473/ ölüm.
479/Marifetullah,
487/Mahabbet,
495/Şevk,
507/Şeyhlere hürmet,
511/ Semâ,
514/Kerâmet,
530/Rüya, 571
4. BÖLÜM: MÜRİTLERE TAVSİYELER (Adâbu´l-müridin)
Müridlere tavsiyeler, 589 Kitabiyat, 609 Karma fihrist, 613