seymanur K
Wed 10 August 2011, 11:07 am GMT +0200
KIZMA
Ebu Hureyre (ra)den rivayet edildi ki: Bir adam peygamber (sav)’e Bana tavsiye et, dedi. Buyurduki: Kızma Adam defalarca tekrarladı, Kızma buyurdu.Buhari rivayet etti. Bu hadisi Buhari EbulHusayn el Esedi yoluyla Ebu Salih’ten Oda Ebu Hureyre (r.a)’den rivayet etti.Bunu Müslim tahriç etmedi, çünkü A’meş Ebu Salih’ten rivayet eti, onuniçin isnadında ihtilaf edildi, denildiki:Ebu Salih’in sözü gibi, Ebu Salih’ten,Ebu Hureyre’den rivayet edildi,EbulWHusayn hakkında denildiki:Ebu Salih’ten rivayet edildi, Oda Ebu Saidi Hudri’den rivayet etti. Yahya bin Muayn’a göre bu sahihtir. Denildiki: Ebul Husayn’dan Oda ebu Salih’ten, Oda Abu Hureyre ve Ebu Said’den rivayet etti.Denildiki: ebul husayn’dan, Oda ebu Salih’ten, Oda Ebu Hureyre veya Cabir’den rivayet etti, denildiki: Ebul Husayn’dan Oda Ebu Salih’ten Oda sahabeden ismi zikredilmeyenbirinden rivayet etti.
Tirmizi’de yinebu hadisi Ebu Husayn’dan tahric etti, lafzı: Bir adam peygamber (sav)e geldi ve dedi ki: Ey Allah’ın rasulü bana bir şey öğret, çok olmasın, belki kavrarım. Buyurdu ki:kızma Adam bunu defalarca tekralradı, her defasındada: Kızma buyuruyordu. Tirmizi’den başkasının rivayetinde, dedi ki:Dedim ki: Ey Allah’ın rasulü beni cennete girdirecek bir ameli işaret buyur, ve çok olmasın. Buyurduki:Kızma
(S: 275) Bu adam peygamber (sav)’den hayır hasletlerini içinde toplayan, veciz bir vasiyet etmesini istedi,çokolursa ezberleyememekten korktu, peygamber (sav) ona kızmamasını tavsiye buyurdu, sonra adam bu soruyu defalarca tekrarladı, peygamber (sav7 ona bucevabı verdi.
Bu kızgınlığın, şerlerin toplayıcısı, ondan sakınmanın, hayırların toplayıcısı olduğuna delildir. Her halde peygamber (sav)’e soran adam Ebud Derda’dır.
Taberani ebudDerda’dan şöyle dediğini tahric etti: Dedim ki Ey Allah’ın rasulü bana cennete giddirecek bir ameli işaret buyur.Buyurduki: Kızma sana cennet vardır. (1)
Ahnef bir Kays amcası Cariye bin Kudame4den rivayetetti0bir adam dedik:Ya rasulullah banaaz olsun, belki aklederim, bir söz söyle. Buyurdi: Kızma Defalarca tekrarladı, her defasında da Kızma buyuruyordu. Bunu imam Ahmed tahric etti.
Bir rivayette de, Cariye bin Kudame dedi ki: Peygamber (sav)’e sordum... Ve hadisi zikretti.
________
İbni Ebi Şeybe ve Ebu Nuaym hilyede 1/311 Nafi’den Oda İbni Ömere’den tahric etti. (2) Bu Malik’in muvatta’daki rivayetidir. (3) Hadis sahihtir. Ahmed Taberani kebirde tahric etti. Heysemi deik0 Taberani rivayet etti, adamları Muhammed bin Mansur et Tusi dışında sahih rivayet adamlarıdır, Muhammed bin Mansur’da güvenilidir. (4) Haşrsuresi, ayet: 9. Ensari Ebu Talha’dır. Misafirini akşam yemeğinde nefsine tehcih etme kıssasını Buhari, Müslim, Tirmizi ve Nesai tahric etti. İbni Kesir tefsiri: 4/338.
(1) İbni ebiddünya Taberani Kebir ve evsatta tahric etti, Heysemi dedi ki:Kebir’in iki isnadından birinin adamları güvenilirdir.
Bu kuvvetli zanna göre sorusoranın Cariyebin Kudame olduğnu gösteriyor, fakat imam Ahmed Yahya bin Kattan’dan zikretti ki: O şöyle dedi: Hişam böyle dedi. YaniHişam hadiste Cariye’nin peygamber (sav)’e sorduğunuz zikretti.Yahya dedi ki: Onlar dedi ki: O peygamber (sav)’e yetişmedi, İcli’de böyle dedi0 O tabiidir, sahabe değildir.
İmam Ahmed Zühri’den tahric etti, Oda Humeyd bin Abdurrahman’danOda peygamber (sav)’in bir sahabesinden, şöyledediğini rivayet etti: Dedimki: Ey Allah’ın rasulü,bana tavsiye et. Buyurdiki: kızma (S0 276) Adam dedi ki: Rasululah (s.a.v) söylediğini söyleyince düşündüm, birde gördüm ki kızmak bütünşerlerin toplayacısıdır.
Malk muvattasında Zühri’den Oda Humeyd’den mürsel oarak rivayet etti.
Ahmed Abdullah bin Amrd’dan tahric etti: O peygamber (sav)’e beni Allah’ın gazabından ne uzaklaştırı? diye sordu buyurduki: Kızma
Sahabenin Peygamber (sav)’in söylediği hakkında düşündüm, birde gördümki kızmak şerlerin hepsini içinde topluyor sözü,bizim zikrettiğimiz: Kızgınlık bütün şerlerin toplayıcısıdır, sözüne şahittir. Cafer bin Muhammed dedi ki: Kızmak bütün şerlerin anahtarıdır” İbnil Mübarek’e denildiki: Bize güzel ahlakı bir kelimed etopla. dedi ki: öfkeyi terk etmektir.
İmam Ahmed ve İshak bin Raheveyh’te güzel ahlakı öfkeyi terk etem diye tefsir etti.
Bu Muhammed bin Nasr el Mervezi’nin Namaz kitabından tahric ettiği Abul Alabin eşŞihhir’den rivayet edilen hadiste deböyledir
Bir adam peygamber (sav)’in yüzü istikametinden geldi ve Ey Allah’ın rasulü amellerin hangi daha faziletlidir? dedi ki: Buyurduki: Güzel ahlak Sonra sağ tarafına geldi ve Ey Allah’ın rasulü, amellerin hangisi daha faziletlidir? dedi. Buyurduki: Güzel ahlak”
Sonrasol tarafına geldi ve Ey Allah’ın rasulü, amellerin hangisi daha faziletlidir? dei.
Buyurduki: Güzel ahlak sonra rasululla arka traından geldive Ey Allah’ın rasulü amellerin hangisi daha faziletlidir? dedi. Rasulullah (sav7onadöndü ve Sana ne olmuş anlamıyorsun? güzel ahlak,gücün yeterse kızmamandır. buyurdu.
Bu mürseldir. Peygamber (sav)’in, kendisinden tavsiye isteyen) kızma buyurmasının iki şeye ihtimali vardır
Birincisi: (S: 277) Muradı, cömertlik, yumuşaklık, haya, tevazu, tahammül,eziyet etmemek, hataları geçiştirmek, affetmek,öfkeyi yutmak,güler yüzlü, olmak, müjdeci olmak gibigüzel ahlakı gereklikılacak sebepleri emir olabiir, çünkü nefis bu ahlak ile ahlaklandığı zaman, ve kendisine adet haine geldiği zaman , sebepleri meydana geldiği an ögfkenindefini gerektiri.
İkinci: Murad şu olabilir: Hasıl olduğu zaman öfkenin gereğince amal etmemek, nefisle onu yerine getirmemek için mücadele etmektir,çünküöfre Adem oğluna sahip olduğu zaman emreden ve yasaklayan gibi olur. Bu manadan dolayı allah teala buyurduki: Musa’nın öfkesi dinince) (1) İnsan öfkesinin emrettiğini yerine getirmez, ve bu yolda nefsiyle mücadele ederse, öfkenin şerri def olur,belki öfresi diner,ve acil olarak, öfke gider,o vakit kızmaz.
Bu manaya Kur’anda Allah tealanın şu kavliyle işaret edildi: Onlar öfkelendikler zaman bağışlarlar (27 ve Öfkeyi yutanar ve insanlar affedenler, Allah iyilik sahiplerini sever.) (37
Peygamber (sav) kızana öfkeyi, def edecek, sakinleştirecek sebeperi işlemesini emrediyordu,öfke anında nefsine hakim olanları övüyordu, Sahihanyde Süleyman bin Surad’dan şöyle dediği rivayet edildi:
biz otururken, iki adam peygamber (sav)’in yanında birbirine sövdü, biri arkadaşına sinirlenmiş, yüzü kızarmış olarak sövüyordu, peygamber (sav) Buyurduki: Bir kelime biliyorum, eğer onu söylese, bu kendisindeki hal gider, “Taşlanmış şeytanın şerrinden Allah’a sığınırım” Adama dediler:Peygamber (sav)’in buyurduğunu duymuyor musun?
Adam: Ben deli değilim, dedi. (4)
İmam Ahmed ve Tirmizi, Ebu Saidi Hudri (r.a)’den Peygamber (sav7’in hutbesinden şöyle buyurduğunu tahric etti: (S: 278 ) Dikkatli olun, öfke Adem oğlunun kalbinde ateşten bir kordur, gözlerinin kızardığını ve damarlarının şiştiğini görmüyor musunuz, kim böyle bir şey hissederse (öfkelenirse), yere otursun. (5)
İmam Ahmed ve Ebu Davud Zer (ra)’den peygamber (sav)den şöyle buyurduğunu tahric etti Sizden birini ayakta iken kızarsa otursun, öfkesi gitmezse yatsın (6)
Denilki:Bundaki mana: Ayakta duran intikamdan yasaklanmıştır, önce oturması, sonrasında yatması gerekmektedir, intikam anında ondan uzaklaşmasını emretti.
Buna Sinan bin Sa’dın Enes’ten onunda peygamber (sav)’den şöyle buyurduğu rivayet edildi:
Kızgınlık insanın kalbinde tutuşmuş bir kordur, gözlerinin kızardığını ve damarlarının şiştiğini görmüyorsumun? Sizden biriniz böylebirşey hissederse otursun, kızgınlık onu geçmisin.
Yani nefsinde onu hapsetsin, başkasına eziyet ve fiil oarak geçmesin. Bu manadan dolayı peygamber (sav7 fitneler hakkında buyurduki: Yatan, oturandan oturan ayakta durandan, ayakta duran yürüyenden, yüreyen koşandandaha hayırlıdır. (1) Bu fitnelere sürat göstermek hakkında verilmişbir misal olsada, ancak manası: Kim fitnelere sürata daha yakınsa ondan daha uzak olandan daha şerlidir.
İmam Ahmed ibni Abbas (ra)’den peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunu tahri ceti.
Sizden birinizkızdığı zaman sussun” Bunu üç defa söyledi.
Buda yine kızgınlık için büyükbir ilaçtır, çünkü kızgın adam kızgınlığı anında söylediği, küğür ve benzeri şeylere kızgınlığı gittiği anda pişmanlık duyuyor, eğer susarsa bu şerrin hepsi ondan gitmiş olur.
Müverrik el İcli’nin sözü ne güzeldir. Kesinlikle öfkeyle dolmadım, kızgınlık anında kızgınlığım gittiğ anda pişman olacağım söz söylemedim.
Ömer bin Abdul Aziz bir gün kızdı, oğlu Abdul Melik ona dedi ki: Seney mü’minlerin emiri Allah’ın sana verdiği bu ikramdan vesana verdiği bufgazilettensonraböyle mi kızıyorsun? Ona dedi ki: sne kızmıyorsumun,ey Abdul Melik Abdul Melik dedi ki: Ortaya çıkmayıncaya kadar kızgınlığmı içerimde geri çevirmezsem içerimin genişliği bana ne fayda verir?
O kavim kızgınlık anıda nefislerinde hakim oldu. Allah onlardan razı olsun.
İmam Ahmed ve Ebu Davud Urve binMuhammedes Sa’di’den tahric etti:bir adam onunla konuştu ve onu kızdırdı, hemen ayağa kalktı ve abdest aldı, sonradedik:Bana bamam, onadadedem Atiyye peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunu anlattı: Kızgınlık şeytandandır, şeytan da ateşten yaratıldı, ateş ancak su ile söndürülür, sizden biriniz kızdığı zaman abdest alsın.
(2)
Ebu Nuaym Ebu Müslim el Havlaniye isnadla rivayetle ettiki: Muaviye minberdeyken ona bir şey söylemiş ve Muaviye kızmı,ş sonra inip gusül abdesti almış ve minbere geri dönmüş, ve demişki0Rasullah9 (sav)’i duydum buyuruyorki: Kızgınlık şeytandandır, şeytan da ateştendir, su ateşi söndürür,sizden biiniz kızdığı zaman yıkansın
(S: 280) Sahihaynde Ebu Hureyre (ra)’den peygamber (sav7 şöyle buyurduğu rivayet edildi: Pehlivan güreşmekle başkasını yıkmak değildir, ancak pehlivan kızgınlık anında nefsine hakim olandır. (3)
Sahihi Müslimde İbni Mesud’dan peygamber (sav)’inşöyle buyurduğu rivayet edildi:
Neyi içinizde pehlivanık sayıyorsunuz? dedi ki: Kendisini adamların yıkamadığı kimsedir.Buyurdik0Bu değildi, fakat o pehlivan kızgınlık anında nefsine sahip olandır. (4)
_________
(1) Araf, ayet: 154 (2) Şura ayet: 37 (3) Ali İmran, ayet: 134 (4) Buhari ve Müslim tahric ettti,sahihtir. (5) Ahmedve Tirmizi tahric etti. ve dedi ki: Hadis hasendir. (6) Ahmed, Ebu Davud ve İbni Hibban sahihinde tahric etti ve doğruladı.ebu Davud müsned ve mürsel olarak tavsiye etti, dedi ki:Mürsel daha sahihtir, Allah en iyisini bilir. (7)Musannif Enes (r.a)’ hadisinin tahricini zikretmedi, Hasan’ın hadisinimürsel olarak Abdurrazzak musannefinde tahric etti.
İmam Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi ve İbni Mace Muazbin Enes el Cüheni’den peygamber (sav)’in şöylebuyurduğunu tahric etti: Kimyerine getirmeye güc yettiği halde öfkesini yutarsa,kıyamet günü Allah teala yaratıkların gözü önünde onu çağırır, hurileredn istediğini seçmede onu serbet bırakır. (5)
İmam Ahmed ibni Ömer’den peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunu tahric etti. (Kul Allah katında, Allah4ın rızasınıisteyerekyuttuğu öfkeden daha üstün birşey yutmamıştır.
İbni Abbas’tan peygamber (sav)’in şöyle buyuruğu rivayet edildi: Hiçbir yudum, Allah’a, kulun öfkesini yutmasınadn daha sevimli değildir. Kul öfkeyi yuttukça ancak Allah içerisineiman dolduru. (6)
Ebu Davud manasını bazı sahabeden peygamber (sav)’den rivayetle tahric etti. Allah onaiman ve emnietdoldurur. Meymun bin Mihran dedi ki: Bir adam Selman’a geldive dedi ki: Ey Allah-’ın kulu bana tavsiye et dedi ki: Kızma Adam Sen bana kızmamamı emretti, kendime hakim olamaycağım bir durum beni kuşatırsa? dedi. Selman: Eğer kızarsan eline ve diline salip ol, dedi. Bunu İbni ebiddünya tahric etti.
(S: 2817 Rasulullah (sav) kızana oturmayı, yatmayı ve susmayı emretmesiyle eline vediline sahip olmasıgerektiğine işaret etmiştir.
Ömer bin Abdul Aziz dedi ki: Heva, tema ve öfkeden korunan kurtulmuştur (1)
Hasan dedi ki: Dört şey kimdeolursa Allah onu şeytanda korur ve ve onu cehenneme haram kılar: Korku, azru, şehvet ve öfke anında nefsine sahip ohan kimse
Hasan’ın zikrettiği bu dört şey bütün şerlerin başlangıcıdır. Bir şeyde arzu: Faydasına inandığı bir şeye nefsin meyletmesidi, kimde birşeye arzu olsa, bu arzu kendisini ona ulaştıracağını zannettiği herşeyin talebinesevkede,bazan çoğu haram olabiir, bazan da bu arzu edilen şeyde haram olabilir.
Rahbe: Bir şeyden korkmaktır, insan bir şeyden korkarsa onu kendisinden def edecek her şeyi sebep olarak edinebiir,bu şeyler çoğu zaman daharam olabilir.
Şehvet: Nefsin lezzet aldığı şeye meyletmesidir, bazan haram olana meyledebiir,yzina, hırsızık, içki içme, küfür,sinir, nifak ve bidatlar gibi.
Kızgınık: Eziyet vereni kendinden def etmek içi,eziyetin vuku bulmasından veya,vuku bulduktan sonra eziyeti edenden intikam alma isteğ için kalbin kanının kaynamasıdır.
Bunan öldürme, vurma zulma gibi çok haram filler meydana gelir, veya iftira, sövme, kötü söz gibi sözler ortaya çıkar,belki de Cebele bin Eyhem’de olduğu gibi bundan küfür kafir olma bile ortaya çıkabilir. Söylemesi meşru olmayan yeminler, ve kanaması bulunan karı boşama hadiseleri ortaya çıkabilir.
Mü’mine gerekli olan: Şehvetinin, Allah’ın kendine mübah kıldığı sınırda olmasıdır, bunu belki salih bir niyetle de yaparsa sevap bile alır, sinirlenmeside,kendisi veya başkasından dini bir zararı def etmek,veya allah ve rasulüne asi olanlardan intikam almak için olmalıdır.
(S: 282) Allah teala buyurduki: onlarla savaşın ki allah sizin ellerinizle onları cezalandırsın onları rezil etsin sizi onara galip kılsın ve mü’(min toplumun kalbini ferahlatsın. Ve onların kalplerinden öfkeyi gidersin.) (2)
Bu peygamber (sav)’in haliyle, o nefsi için intikam almıyordu, fakat Allah’ın haramlarından birinden biri işlendiği zaman Allah için intikam alırdı, Allah yolunda cihad etme dışında hizmetçi ve kadına eliyle vurmuyordu. (3)
________
(1) Müslim, Ahmed, Ebu Davud, Ebu Bekre’den tahric etti. (2) Hadis hasendir, Ahmed,Ebu Davud ve Begavi Şerhussünne’de tahric etti. Buhari’de tarihinde Atiyye el Avfi’den tahric eti. (3) Buhari, Müslim ve Malik ebu Hureyre’den tahirc etti. (4) Müslimve Ebu Davjd tahice etti, sahihtir (5) Ahmed, Tirmizi, Ebu Davud ve ibni Mace güzel bir isnadla tahric etti. (6) Senedi zayıftır, Ahmedve İbni Ebiddünya ibni Abbas’tan tahric etti.
(1) Ebu Nuaym Hilyede zikretti: 5/290 (2) Tevbe, ayet: 14-15 (3)Hadis sahihtir, Müsli,Ebu Davud ve İbni Mace ayşe (ra)den tahric etti. (4) Hadis sahihtir, Buhari Müslim ve Tirmizi Enes (r.a)den tahric etti. (5) Hadis sahihtir, Ahmed, Müsi Ebu Davud, Nesa,i ibni Mace ve Darimi Ayşe (r.a)’den tahric etti. (6) Buhari ve Müslim Saidi Hudri’den tahric etti. (7) Sahihtir, Buhari ve Müslim tahric etti.
Enes on yıl peygamber (sav)’ e hizmet etti, ona kesinlikle öf veya yaptığ ıbirşeyden dolayı bunu niye böyle yaptın? Veya yapmadığı birşeyden dolayı, bununiye böyle yapmadın? Demedi. (4)
Bir rivayette: Ehlinden bazısı kendisini kınadıı zaman, şöyle buyurururdu: onu bırakınız, eğerbirşeytakdir edilmişse olur.
Ayşe (r.a) rasulullah (sav7’in ahlakından soruldu, dediki0 Onun ahlakı kurandı (5)
Yani: Onun edepleriyle edepleniyor, ahlakıyla ahlaklanıyordu. Kuranınmethettiği onun rızasında, kuranın kınadığı, onunkızgınlığındaydı.Bir rivayette de Ayşe (r.a) dedi ki:
Onun ahlakıkurandı, onun rızası için razı olur, onun kızgınlığı için kızardı.
(S: 283) Hayasının şiddetinden dolayı kimseye hoşlanmadığı şeyi yapmazdı. Kızgınlığı yüzünde beli olurdu. Sahihte Ebu Saidi Hudri’den şöyle dediği rivayet edildi: Rasulullah (sav) örtü içindekibekar kızlardan daha hayalıydı. Hoşuna gitmeyen bir şey gördüğü zaman biz yüzünden onu bilirdik. (6)
İbni Mesud şöyle söyleyenin sözünü ulaştırınca:bu taksim ile Allah’ın rızası gözetilmemiştir. Bu söz rasulullah (sav)’e çok ağırgeldi, yüzü değişti ve kızdı, şöyle buyurdu: Musaya bundan daha çokeziyet edidi ve sabretti.()
Allah’ın sevmediği bir şey gördüğü zaman kızardı, onun hakkında bir ey söyler, susmazdı. Ayşe (r.a)’nin evine girdi, içerisinde resimler bulunanbir örtü gördü, yüzünün rengi değişti ve onu yırttı, ve buyurduki: Kıyamet günü insanlardan azabı en şiddetli olanı, buresimleri yapanlardır.(1)
Kendisine namazı bazılarınamazdan geri kalacak kadar uzatan imam şikayet edilince, kızdı, öfkesi şiddelendi, insanlara öğütverdive namazı hafif kıldırmamalarını emretti. (2)
Mecsidin kıblesinde sümük görünce, öfkelinde, onu oradan kaldırdı ve buyurduki:
Sizden biriniz namazdayken allah teala onun yüzünün hizasındadır, namazdayüzüne karşı türkürmesin. (3)
Şuda dualarındandı: Kızgınlık ve hoşnutluk anında senden hak söz istiyorum (4)
İnsanın ister kızgınlık, ister hoşnutluk anındahaktan başka birşey söylememesi gerçekten zordur. İnsanların çoğu kızıncasöylediğ söz üzerinde durmuyor. (ne söylediğini bilmiyor) (S: 284)Taberani Enes’tenmerfu olarak tahric etti: Üç şey iman ahlakındandır. Kızdığı zaman, kızgınlığı kendisine batıla girdirmeyen kimse, hoşnut olunca hoşnutluğu kendisine haktan çıkarmayan kimse gücü yettiği halde kendisini ilgilendirmeyen şeyi yapmayan kimsedir. (5)
Peygamber (sav)den rivayet edildi: Bizden öncekilerden iki kişiden haber verdi, biri ibadet ehli, diğeriyse nefsine karşı israf ediyordu. İbadet ehli kimse ona öğüt veriyor, o vazgeçmiyoru.Bir gün ibadet ehli kimse onu bir günah işlerken gördü ve günahı çok gözünde büyüttü ve dedi ki: Vallahi Allah seni bağışlamaz. Allah günahları bağışladı ve ibadetehlinin ameli boşa gitti.
Ebu Hureyre (r.a) dedi ki: Bir kelime konutu, o kelime dünyasını da ahiretini de helak etti.
Ebu Hureyre (r.a) kızgınlık anındainsanları bu kelimeyi söylemekten sakındıyordu.
Bunu İmam Ahmed veebu Davud tahric etti.
Bu allah için kızmaktır, sonra adam Allah için kızması anında caiz olmayan birşey konutu.
Bilmediği bir şeyi Allah’a farz kıldı, Allah’ta ameline boşa çıkardı. Kızgınlığı anındanefsi ve hevasıiçin konuşanınhali nasıl olur?
Sahihi Müslim4de İmran binHusayn’dan rivayet edildi: Bir yolculukta rasulullah (sav7 ile beraberken, Ensardan bir kadın dişi bir deve üzerindeydi, kadın sinirlendi ve deveye lanet etti, peygamber (sav) duydu ve buyurduki: onun eşyalarını alınız ve onu terk ediniz.
______
(1) Buhari, Müslim ve Nesai tahric etti,ibni Hibban doğruladı. (2) Hadis sahihtir, Müslim, Ebu Davud ve Nesai osman bin Ebil as’ta tahric etti. (3) Hadis sahihtir, dörtsahabeden rivayet edildi: İbni Ömer (Enes ebu Saidi Hudri,ve Ebu Hureyre (r.a). İbni Ömer hadisini Malik,Buhari, Müslim Ebu Davud veNesai tahri cetti,
zikredilen lafızBuharinindir. Diğerlerinin hadisleri de buhari, Müslim ve Ahmed’de zikredildi. (4) Ahmed ve
Yine Müslimde Cabir’de şöyle dediği rivayet edildi: Birsavaşta rasululah (sav)le birlikte gidiyorduk, Ensardan bir adam su devesinin üzerindeydi, deve biraz gitmez oldu, adam: Yürü, Allah sana lanetetsin,dedi. Rasulullah (sav) buyurdiki: Ondan in,lanet edilmişle bize arkadaşılk yapma.Nefislerinize lanet etmeyi, çocuklarınıza da lanetetmeyin, mallarınıza beddua etmeyin, taki allah’tan duanın kabul edildiği bir saata denk gelirsiniz de kabul edilir.(6)
(S: 285) Bütün bunlar öfkeli adamın kabul saatına rastlarsa, duasanın kabul edileceğine delildir. Öfkeli kendi nefsine ailesine ve malına kızgınlık anında beddua etmekten yasaklanmıştır.
Allah teala buyurduki: Eğer Alah insanlara hayrıistedikleri gbii şeri de acele verseydi, elbette onarın ecelleribitirilmiş olurdu. (7) Mücahid bu ayet hakkında dedik: Bu kızdığı zaman ehilene, çocuğuna vemalına: alah’ın onu mübarek kılma, Allah’ım ona laneteden kimsedir.(Mücahid) diyorki: Eğer bu kendisine acele verilse, beddua edeni helak eder, öldürürür.
Bu söz kızgının nefsine, ehline ve malına ettiği bedduasınınkaul edimediğine delildir.
Hadis ise icabet saatinerastlarsa kaul edileceğine işaret ediyor.
Fudaylbin İyad’dan şöyle dediği rivayetedildi: Hasta sabırsızlanıpta günah işlediği zaman,sadaki melek, soldakine yazma de.
Bunları İbni ebiddünya tahric etti ve dedi ki:Bütün bunların hepsine şeriattan sahih bir şekilde kendisine delil olan bir şey bilinmiyor. Daha önce zikrettiğimiz hadisler bunun zıddına delildir.
Peygamber (sav7’in Kızdığın zaman sus sözü,kızgını kızgınlığı anındasusmakla sorumlu olduğuna delildi, o halde konuştuğundan hesaba çekilmiş olur.
Peygamber (sav7’den kızana kızgınlığını telafi edecek,ve kendisini sakinleştirecek söz ve fiileriemrettiği sahih olarak sabittir.
Bu kızgınlığı kesmekle sorumluluğun ta kendisidir. Kızgınlığı anında yaptığındansorumlu olma, diye nasıl deniir?
(S: 286) Ata bin Ebi Rebah dedi ki: Alimleri ömürlerinin sonunda kızıpta, elli altmış yetmiş senelik ameli yok eden kızgınlık kadar başka bir şey ağlatmamıştırNice kızgınlık sahibini, hayal etmediği tehlikeye sokmuştur. Bunu ibniebiddünya tahric etti.
Seleften bazısı dedi ki: Kızgının kızma sebebi hastalık, yolculuk ve oruç gibi mübahbir şeyden dolayı ise kızgınlığından dolayı kınanmaz. Bununla murad, kızgınlık anındasıkılma, sövme gibi sözlerden dolayı günah yoktur.Rasulalh (sav) buyurduki: Ben de ancak bir beşerim, beşerin hoşnut olduğu gibihoşnut olu, kızdığı gibi kızarım. Hangi müslümana sövmüş veya vurmuşsam onu kendisi için kefffaret yapsın (1)
Fakat dinden dönme, adam öldürme hamsız yeremal almak v.b gbii şeylerden dolayı öfkelinin hesaba çekilmeyeceği kastetmediklerini her müslüman şüphesiz bilir. Aynı şekilde öfkelinin boşaması, azad etmesi yemininden dolayı da ihtilafsız olarak sorumlu tutulur.
İmam Ahmed’in müsnedinde Havle binti Sa’lebe’den rivayet edildiki: Evs bin Samit’in karısı geri eşine döndü, adam kızdı ve ona zıharda bulundu (Annesine benzetti), ihtiyar bir adamdı, ahalkı kötü olmuş ve daralmıştı. Kadın peygamber (sav)’e geldi ve adamın kötü
Nesai tahric etti,İbni Hibban hadisi doğruladı (5) Hadis zayfıftır, Taberani Enes’ten tahric etti, senedinde Bişrbin elHüseyinel eshehani var. Darekitni onun hakkında metrüktür, dedi. (6) Müslim ve Ebu Davud tahric eti.
(7) Yanus suresi, ayet: 11
(1) Bun Buhari ve Müslim Ebu Hureyre’den tahric etti.
ahlakından çektiği sıkıntıyı şikayet etti, bunun hemen arkasınadn Allah teala zıhar ayetini indirdi, ve rasullulah (sav) Evs bin Samit’e zıhar keffareti vermesini emretti.
İbni Ebi Hatim başka bir vecihten Ebul Aliye’den tahric etti: Havle’nin kocasıkız ı ve zıhar yaptı, Havle Peygaber (sav)’ geldive bunuhaber verdi ve dedi ki: O boşamayı istemidi.
Peygamber (sav) buyurduki: Ben ancaksenin onaharam olduğunu görüyorum. Ve kıssayı uzunlamasına zikretti. Sounda da dedi ki: Allah boşamayı deiştirdi, ve onu zıhar kıldı. Bu adam öfkesi anındazıhar yaptı.
Peygamber (sav) o zaman zıharı boşama olarak görüyordu ve şöyle buyurdu. Ben ancak seninonaharam olduğunu görüyorum. Yani kocasına boşamı lazım olduğunu söyledi, fakat allah teala zıhrı keffaretli kılınca, peygamber (sav7 ona keffareti lüzumlu kıldı.
(S: 287) Mücahid ibni abbas’tan rivayetetti ki: bir adam ona ibni Abbas’a) dedi ki: Ben kızgınken karımıüç kere boşadım.ibni Abas dedi ki: Alalh’ın sana haram kıldığını ibni Abbassanahelalkılmaya güc üyetmez. Sen rabbine asi oldunve karını kendine haram ettin.
Bun Cevzecanive Darekutni Müslim’in şartı üzere bir isnatla tahric etti.
Kadı İsmail bin İshak Ahkamül kuran kitamında sahih bir isnatla Ayşe (r.a)den şöyle dediğni tahric etti: Yeminlerde lağv çekimişde, şakada ve kalbin bağlanmadıı her konuşmadayapılan yemindir.Kızgınlık ve başka halde ciddi olarak bir şeyi yapacağına veya terk edeceğine dair yaptığınher yemin keffaret yeminidir. Bunlar yemin akdirid ve kaffaret gerektirir. ibni Vehb’de Yunus’tan, oda Zühri’den O’da Urve4den oda Ayşe (ra)den böyle rivayet etti.
Buisnatların en sahihlerindendir. Bu Ayşe (r.a)den merfu olarak rivayet edilen şu hadisin: Kapalılılk içerisinedn boşam azad etmen yoktur. (1) Ya sahih değildir, ya da öfkeyle tefsiri doğru değildir.
Sahabeden bir çoğundan şöyle fetva verdikleri sahih olarak sabittir. Kızgını yemini geçirlidir ve keffaret gerikir.İbniabbas’tan bu zıt rivayetin isnadı sahih değildir.
Hasan dedi ki: Sünnet boşama: İlişki kurmaksızın,temizliği anında bir kere boşamaktır ve onu üçhayız gören kadar muhayyerdir. Eğer geri karısına dönmek isterse onun için bu hak vardır.
(S: 288 ) Hasan dedi ki: Kimse boşama pişman olmasın diye Allah açıklamada bulundu. Buun kadi İskail tahric eti.
Alimlerden çoğu kızgınlık anında söylenilen kinayeli sözleribile açık boşama gibi kıldılar ve bunu boşamadan başka bir manayla yorumlamanın kabul edilmeyeceeni bildirdiler.
Bazıları kızgınıkla birlikteki kinayelir niyet gibi kıldı, ve boşamanınbatınen bile gerçekleştiğine hükmettiler.Kızgınlıkaçık boşamanın vukuuna engel olduğu nasıl söylenilebilir?
_______
(1) Hadis sahihtir, Ayşe (r.a)’den Ahmed, Ebu Davud, İbni Mace ve Hakim tahric etti. ve dedik: Müslimin şartıüzere sahihtir. Zehebi bunu reddetti ve dedi ki:İki yoldan birinde Muhammed bin Ubeyd binSalih var, Müslim onunla deliendirmemiştir. Ebu Hatim ve İbni Hacer’de onu zayf görmüşlerdir, diğerrivayette de Nuaym bin Hammad var, O da münker hadisler rivayet etmektir.