ezelinur
Sat 27 February 2010, 01:52 pm GMT +0200
Buraya kadar anlatılanlardan da öğrenildiği gibi, nikâhın ittifakla kabul edilen şartlarından biri de, kendisiyle evlenilecek kadının, üzerine nikâh akdi yapılmasına müsait bir kadın olmasıdır. Erkeğe herhangi bir sebeple haram kılınmış olan kadının üzerine nikâh akdi yapmak sahih olmaz. Bu sebepler iki kısma ayrılırlar:
a- Ebedî olarak haram kılınmayı gerektiren sebepler.
b- Geçici olarak haram kılınmayı gerektiren, yani ortadan kalktığı takdirde kadınla erkeğin evlenmelerini helâl kılan sebepler.
Ebedî olarak haramlığı gerektiren sebepler üç tanedir:
1- Akrabalık.
2- Hısımlık.
3- Süt emişme.
Akrabalık ebedî haramlığı gerektirir ve üç türe ayrılır:
Birinci tür akrabalık: Kişinin usûl ve fürûu. Usûlü, anneleri (ana ve nineleri) dir. Kendisini doğuran anasıyla nineleri, kişiye haramdır. Nineler baba tarafından olsun, ana tarafından olsun, her ne kadar geriye doğru giderlerse gitsinler, kişiye haramdırlar. Fürûa gelince; bunlar kişinin kızları, kızlarının kızları, her ne kadar aşağıya doğru inerse insin oğullarının kızlarıdır.
İkinci tür akrabalık: Babanın fürûudur ki, bunlar kişinin kız kardeşleridir. Öz olsun, baba bir, ya da ana bir olsun, her taraftan kız kardeşler kişiye haramdır. Kız kardeşlerin kızları ve çocuklarının kızları ile her ne kadar ileriye doğru giderlerse gitsinler erkek kardeşin kızları kişiye haramdır.
Üçüncü tür akrabalık: Dede ve ninenin fürûu. Bunlar da öz olsun, üvey olsun, kişinin teyze ve halalarıdır. Bunlarla da evlenmek haramdır.
Kişiye haram olan kadınlar bunlardır. Bunlardan başka kadınlarla evlenmek helâldir. Sözgefimi amca kızıyla, hala kızlarıyla ve teyze kızlarıyla evlenmek helâldir. Dede ve ninenin fürûundan sadece ilk batındakilerle evlenmek haramdır.
Hısımlığa gelince, bu nedenle kişiye haram olan kadınlar da üç türe ayrılırlar:
Birinci tür. Kişinin evlendiği kadının fürûu. Bir erkeğin evlenip de kendisiyle gerdeğe girdiği kadının (başka kocadan olan) kızı kendisine haram olur, o kızla evlenemez. Kendisi besleyip büyütse de büyütmese de, o kız, kendisinin kefaletinde olan beslemesidir. Ko-, nuyla ilgili âyet-i kerîmede, bu kızların tavsifi yapılırken "Fihucûri-küm", yani "kucağınizdaki beslemeleriniz" kaydı konulmuştur. Bununla denilmek isteniyor ki: "Onlar, kendi kucağınızda besleyip büyüttüğünüz kızlarınız gibidir". Kişinin, bu üvey kızlarından doğan kızlarla ve onların kızlarıyla da evlenmesi haram olur. Ama üvey kızın anasıyla evlenme akdi yapıp da gerdeğe girmemişse, kişinin bu kızla evlenmesi haram olmaz.
İkinci tür. Zevcenin usûlü: Kişinin kendi karısının anasıyla, karısının anasının anasıyla, karısının anasının ninesiyle evlenmesi; -gerdeğe girmemiş olsabile- kendi karısıyla nikâh akdi yaptıktan sonra haram oiur. Bu nedenle denilmiştir ki: "Kızlarla nikâh akdi yapmakla, kızların anaları haram olur. Analarla gerdeğe girmekle de kızları haram olur." Bunun sırrı şu olsa gerek: Hayatlarının ilk dönemlerinde ve çocukluk çağlarında kızların erkeklere olan ilgisi fazla ve (sevdikleri) erkekler için duydukları kıskançlık, aşırı denecek kadar çoktur. Kız üzerine yapılan nikâh akdinin, ananın o erkeğe olan tamahını kesecek derecede kat´î olması gerekir ki, anayla kız arasındaki sevgi bağlarını koparacak olan kin ve hased meydana gelmesin. Oysa anada böyle bir durum düşünülemez. Ana (nikahlanmış olsa dahi) kendisiyle gerdeğe girmemiş olan kocadan, sonsuz bir sevgiyle sevmekte olduğu kızı lehine vazgeçebilir ve bu durumda anayla kız arasındaki sevgi bağları da kopmaz.
Üçüncü tür. Babaların ve oğulların, kendileriyle cinsel temasta bulunmuş ofdukları kadınlar. Kişi, babasının veya oğlunun cinsel temasta bulunmuş olduğu bir kadınla evlenemez.
Süt emişme (rada) ye gelince, neseb nedeniyle haram olan kadınlar, süt emişme nedeniyle de haram olurlar. Ancak yeri geldiğinde de açıklanacağı gibi, bazı durumlar bundan müstesnadır.
Buraya kadar anlatılanlar, ebedî haram kılma sebepleriydiler. Geçici haram kılma sebeplerine gelince, bunları şöylece sıralayabiliriz:
1- Kişinin kendi mahrerniyle evlenmesi: Bir kimsenin iki bacıyı veya ana ile kızı kendi nikâhı altında bir arada tutması helâl olmaz.
2- Mülkiyet: Kadının, kendi mülkiyetindeki köleyle; erkeğin kendi mülkiyetindeki cariyeyle evlenmesi helâl olmaz. Ancak azâd ettikten sonra evlenebilirler.
3- Şirk: Müslüman bir kimsenin, hiçbir semavî dine inanmayan müşrik bir kadınla evlenmesi caiz olmaz.
4- Üç talâkla boşama: Kişi, üç talâkla boşadığı karısını -bu kadın başka birisiyle evlenip de ondan boşanmadıkça- yeniden nikâhlayamaz.
5- Nikâh veya iddetle başkasının hakkının takılı kalması. İşte bu sayılan sebepler ortadan kalkınca haramlık da ortadan kalkar. Meselâ, dört kadınla evli bulunan bir erkeğin, bu kadınlardan birini boşayıp da kadının iddetini doldurmasından önce beşinci bir kadınla evlenememesi buna örnek olarak gösterilebilir.
Hısımlık Nedeniyle Haram Olma´nın Ne İle Sabit Olacağı
Hısımlık, akrabalığa benzer bir vasıftır ve bu vasıf dört şeyde tahakkuk eder:
1- Oğlun karısı: Bu kadın, kişinin kendi kızına benzer.
2- Zevcenin (önceki evliliğinde doğurduğu ve ikinci kocanın evine beraberinde getirdiği) kızı. Bu da kişinin kendi kızı gibidir.
3- Babanın karısı (Üvey anne): Bu, anneye benzer.
4- Zevcenin anası: (Kaynana): Bu da anneye benzer.
Oğlun karısının, babanın karısının, kayınvalidenin sahih bir nikâh akdiyle kişiye haram kılındığı hususunda ittifak vardır. Baba, bir kadını nikahladıktan sonra onunla henüz gerdeğe girmemiş olsa bile, o kadın bu babanın oğluna, oğlunun oğluna, her ne kadar ileriye doğru gitse de oğlunun oğlunun... oğluna haram olur. Ama üvey annenin başka kocadan dünyaya getirdiği kızla evlenmek, kişiye haram değildir. Oğlun karısının başka kocadan elde etmiş olduğu kız, oğlun babasına haram değildir. Üvey babanın başka kadından elde etmiş olduğu kız İle o kızın anası kişiye haram değildir. Oğlun karısının anası, oğlun babasına haram değildir. Kişinin, üvey oğlunun karısıyla evlenmesi haram değildir. Adamın biri, başka kocadan olma bir oğlu bulunan bir kadınla evlenir de, bu oğlun boşamış olduğu bir karısı bulunursa, üvey babanın bu boşanmış kadınla evlenmesi helâl olur. Bir kimse bir kadınla evlenme akdi yaparsa, gerdeğe girse de, girmese de kendisine o kadının anası, her ne kadar geriye doğru gitse de anasının anası haram olur. Ama varsa, evlendiği kadının kızı, o kadınla gerdeğe girmeden kendisine haram olmaz.
Hısımlık nedeniyle haram oluş, sahih nikâh akdiyle sabit olur. Bu hüküm üzerinde hiç bir ihtilâf yoktur. Ve bu, tek kelimeyle böyledir. Fâsid akid, şüphe sonucu cinsel temas veya zina nedeniyle hısımlık haramhğı oluşur mu, oluşmaz mı? Mezhebler bu hususta farklı görüşler ileri sürmüşlerdir.
a- Ebedî olarak haram kılınmayı gerektiren sebepler.
b- Geçici olarak haram kılınmayı gerektiren, yani ortadan kalktığı takdirde kadınla erkeğin evlenmelerini helâl kılan sebepler.
Ebedî olarak haramlığı gerektiren sebepler üç tanedir:
1- Akrabalık.
2- Hısımlık.
3- Süt emişme.
Akrabalık ebedî haramlığı gerektirir ve üç türe ayrılır:
Birinci tür akrabalık: Kişinin usûl ve fürûu. Usûlü, anneleri (ana ve nineleri) dir. Kendisini doğuran anasıyla nineleri, kişiye haramdır. Nineler baba tarafından olsun, ana tarafından olsun, her ne kadar geriye doğru giderlerse gitsinler, kişiye haramdırlar. Fürûa gelince; bunlar kişinin kızları, kızlarının kızları, her ne kadar aşağıya doğru inerse insin oğullarının kızlarıdır.
İkinci tür akrabalık: Babanın fürûudur ki, bunlar kişinin kız kardeşleridir. Öz olsun, baba bir, ya da ana bir olsun, her taraftan kız kardeşler kişiye haramdır. Kız kardeşlerin kızları ve çocuklarının kızları ile her ne kadar ileriye doğru giderlerse gitsinler erkek kardeşin kızları kişiye haramdır.
Üçüncü tür akrabalık: Dede ve ninenin fürûu. Bunlar da öz olsun, üvey olsun, kişinin teyze ve halalarıdır. Bunlarla da evlenmek haramdır.
Kişiye haram olan kadınlar bunlardır. Bunlardan başka kadınlarla evlenmek helâldir. Sözgefimi amca kızıyla, hala kızlarıyla ve teyze kızlarıyla evlenmek helâldir. Dede ve ninenin fürûundan sadece ilk batındakilerle evlenmek haramdır.
Hısımlığa gelince, bu nedenle kişiye haram olan kadınlar da üç türe ayrılırlar:
Birinci tür. Kişinin evlendiği kadının fürûu. Bir erkeğin evlenip de kendisiyle gerdeğe girdiği kadının (başka kocadan olan) kızı kendisine haram olur, o kızla evlenemez. Kendisi besleyip büyütse de büyütmese de, o kız, kendisinin kefaletinde olan beslemesidir. Ko-, nuyla ilgili âyet-i kerîmede, bu kızların tavsifi yapılırken "Fihucûri-küm", yani "kucağınizdaki beslemeleriniz" kaydı konulmuştur. Bununla denilmek isteniyor ki: "Onlar, kendi kucağınızda besleyip büyüttüğünüz kızlarınız gibidir". Kişinin, bu üvey kızlarından doğan kızlarla ve onların kızlarıyla da evlenmesi haram olur. Ama üvey kızın anasıyla evlenme akdi yapıp da gerdeğe girmemişse, kişinin bu kızla evlenmesi haram olmaz.
İkinci tür. Zevcenin usûlü: Kişinin kendi karısının anasıyla, karısının anasının anasıyla, karısının anasının ninesiyle evlenmesi; -gerdeğe girmemiş olsabile- kendi karısıyla nikâh akdi yaptıktan sonra haram oiur. Bu nedenle denilmiştir ki: "Kızlarla nikâh akdi yapmakla, kızların anaları haram olur. Analarla gerdeğe girmekle de kızları haram olur." Bunun sırrı şu olsa gerek: Hayatlarının ilk dönemlerinde ve çocukluk çağlarında kızların erkeklere olan ilgisi fazla ve (sevdikleri) erkekler için duydukları kıskançlık, aşırı denecek kadar çoktur. Kız üzerine yapılan nikâh akdinin, ananın o erkeğe olan tamahını kesecek derecede kat´î olması gerekir ki, anayla kız arasındaki sevgi bağlarını koparacak olan kin ve hased meydana gelmesin. Oysa anada böyle bir durum düşünülemez. Ana (nikahlanmış olsa dahi) kendisiyle gerdeğe girmemiş olan kocadan, sonsuz bir sevgiyle sevmekte olduğu kızı lehine vazgeçebilir ve bu durumda anayla kız arasındaki sevgi bağları da kopmaz.
Üçüncü tür. Babaların ve oğulların, kendileriyle cinsel temasta bulunmuş ofdukları kadınlar. Kişi, babasının veya oğlunun cinsel temasta bulunmuş olduğu bir kadınla evlenemez.
Süt emişme (rada) ye gelince, neseb nedeniyle haram olan kadınlar, süt emişme nedeniyle de haram olurlar. Ancak yeri geldiğinde de açıklanacağı gibi, bazı durumlar bundan müstesnadır.
Buraya kadar anlatılanlar, ebedî haram kılma sebepleriydiler. Geçici haram kılma sebeplerine gelince, bunları şöylece sıralayabiliriz:
1- Kişinin kendi mahrerniyle evlenmesi: Bir kimsenin iki bacıyı veya ana ile kızı kendi nikâhı altında bir arada tutması helâl olmaz.
2- Mülkiyet: Kadının, kendi mülkiyetindeki köleyle; erkeğin kendi mülkiyetindeki cariyeyle evlenmesi helâl olmaz. Ancak azâd ettikten sonra evlenebilirler.
3- Şirk: Müslüman bir kimsenin, hiçbir semavî dine inanmayan müşrik bir kadınla evlenmesi caiz olmaz.
4- Üç talâkla boşama: Kişi, üç talâkla boşadığı karısını -bu kadın başka birisiyle evlenip de ondan boşanmadıkça- yeniden nikâhlayamaz.
5- Nikâh veya iddetle başkasının hakkının takılı kalması. İşte bu sayılan sebepler ortadan kalkınca haramlık da ortadan kalkar. Meselâ, dört kadınla evli bulunan bir erkeğin, bu kadınlardan birini boşayıp da kadının iddetini doldurmasından önce beşinci bir kadınla evlenememesi buna örnek olarak gösterilebilir.
Hısımlık Nedeniyle Haram Olma´nın Ne İle Sabit Olacağı
Hısımlık, akrabalığa benzer bir vasıftır ve bu vasıf dört şeyde tahakkuk eder:
1- Oğlun karısı: Bu kadın, kişinin kendi kızına benzer.
2- Zevcenin (önceki evliliğinde doğurduğu ve ikinci kocanın evine beraberinde getirdiği) kızı. Bu da kişinin kendi kızı gibidir.
3- Babanın karısı (Üvey anne): Bu, anneye benzer.
4- Zevcenin anası: (Kaynana): Bu da anneye benzer.
Oğlun karısının, babanın karısının, kayınvalidenin sahih bir nikâh akdiyle kişiye haram kılındığı hususunda ittifak vardır. Baba, bir kadını nikahladıktan sonra onunla henüz gerdeğe girmemiş olsa bile, o kadın bu babanın oğluna, oğlunun oğluna, her ne kadar ileriye doğru gitse de oğlunun oğlunun... oğluna haram olur. Ama üvey annenin başka kocadan dünyaya getirdiği kızla evlenmek, kişiye haram değildir. Oğlun karısının başka kocadan elde etmiş olduğu kız, oğlun babasına haram değildir. Üvey babanın başka kadından elde etmiş olduğu kız İle o kızın anası kişiye haram değildir. Oğlun karısının anası, oğlun babasına haram değildir. Kişinin, üvey oğlunun karısıyla evlenmesi haram değildir. Adamın biri, başka kocadan olma bir oğlu bulunan bir kadınla evlenir de, bu oğlun boşamış olduğu bir karısı bulunursa, üvey babanın bu boşanmış kadınla evlenmesi helâl olur. Bir kimse bir kadınla evlenme akdi yaparsa, gerdeğe girse de, girmese de kendisine o kadının anası, her ne kadar geriye doğru gitse de anasının anası haram olur. Ama varsa, evlendiği kadının kızı, o kadınla gerdeğe girmeden kendisine haram olmaz.
Hısımlık nedeniyle haram oluş, sahih nikâh akdiyle sabit olur. Bu hüküm üzerinde hiç bir ihtilâf yoktur. Ve bu, tek kelimeyle böyledir. Fâsid akid, şüphe sonucu cinsel temas veya zina nedeniyle hısımlık haramhğı oluşur mu, oluşmaz mı? Mezhebler bu hususta farklı görüşler ileri sürmüşlerdir.