sumeyye
Tue 24 July 2012, 01:43 pm GMT +0200
F) Karz ve Nesîe Fâizi:
Faize tâbi bulunan malların, kendi cinsleriyle veya aralarında ortak faiz illeti olan başka cins bir malla veresiye olarak değiştirilmesidir. 1 gr altını veresiye olarak 2 gr altınla veya 1 gr altını veresiye 1 gr altınla yahut 1 ölçek buğdayı veresiye 2 ölçek arpa ile değiştirince nesîe (veresiye) ribâsı meydana gelir. Bunların mübadelesini peşin olarak yapmak gerekir.
Hz. Peygamber (s.a.) bir hadîsinde şöyle buyurur :
«Altın karşılığında altın, gümüş karşılığında gümüş, buğday karşılığında buğday, arpa karşılığında arpa, hurma karşılığında hurma ve tuz karşılığında tuz, misli misline ve birbirine eşit olarak peşin satılırlar. Bunların cinsleri farklı olursa dilediğiniz gibi peşin olarak satınız» [66]
Müslim, bu hadîsi Ebu Saîd isnadiyle nakletmiştir. Sonunda şu ilâve vardır:
«Her kim fazla verir veya fazla alırsa şüphesiz o ribâ yapmıştır. Bu konuda veren ve alan müsavidir» [67]
İlk hadisten, fazlalık olmasa bile, faize tâbi olan maddelerin veresiye mübadelesinde ribânın cereyan edeceği anlaşılmaktadır.
Karz da bîr yönüyle veresiye mübadele olduğuna göre, veresiye (nesîe) ribâsının cereyan etmeme sebebi nedir?. Meselâ; 10 gr altını 6 ay sonra misli olan 10 gr altın karşılığında mübadele etmekle, ödünç (karz) olarak vermek ve yine 6 ay sonra geri almak arasında ne fark vardır? İkisi arasında şu fark dikkati çekiyor: Karzda vade söz konusu olmaz, şart koşulsa bile uymak gerekmez. Ayrıca karz, bir ihtiyaca mebni istenir ve yardım amaciyle verilir. Vadeli mübadelede ise süre bağlayıcı olur ve böylece satın alma gücünde meydana gelebilecek değişiklikler tarafları etkiler. [68]
[66] Müslim, Müsâkât: 81; Ebu Dâvud, Büyü': 18; A. b. Hanbel, Müsned, c. V, s. 314, 320.
[67] Müslim, Müsâkât : 82.
[68] Dr. Hamdi Döndüren, Çağdaş Ekonomik Problemlere İslami Yaklaşımlar, İklim Yayınları: 35-36.