seymanur K
Thu 18 August 2011, 12:20 pm GMT +0200
Kalbin Fiilleri
Bu fiiller üç çeşittir:
1- Tamamen güzel olan fiiller. Bunlar fiilin zatındaki güzellik ve maslahat sebebiyle bizzat emredilen fiillerdir. Yüce Allah'ı tanımak, yücelik ve kemal sıfatlarından kendisine layık olanları bilmek, Onu sevmek, korkmak, saygı duymak, yüceltmek ve bu şekilde iman etmek buna örnek olarak verilebilir.
2- Tamamen çirkin olan fiiller. Bunlar fiilin zatındaki çirkinlik ve mefse-det sebebiyle bizzat yasaklanan fiillerdir. Yüce Allah'ı tanımamak, yücelik ve kemal sıfatlarını bilmemek, O'na karşı sevgi, korku, saygı, yüceltme gibi duyguları taşımamak buna örnek verilebilir. Bunlar konusunda şüphe etmek ve kalp ile inkâr etmek de böyledir.
3- Fiilin bağlı olduğu nesneye göre güzellik ve çirkinliği değişen fiiller. Bu fiil zatı sebebiyle yasaklanmaz, emredilmez veya mubah kılınmaz. Yalnızca mekruhluk veya haramlık mefsedetlerinden nesneye bitişen durumlar sebebiyle yasaklanır. Ya da mendupluk ve vaciplik maşlaha Harından nesneye bitişen durumlar sebebiyle emredilir. Mübahlık maslahatları sebebiyle de fiile izin verilir.
Azmedilen ve kastedilen şeye göre azim ve kastın hükmü değişir. Sevinç ve hüzünlerin hükümleri de sevinilen ve üzüntüye sebep olan şeyin hükmüne göre değişir. Temenni ve pişmanlığın hükmü temenni edilen ve pişman olunan şeyin hükmüne göre değişir. Öfke ve sevginin hükümleri öfkelenilen ve sevilen şeyin hükümlerine göre değişir, ibret ve tefekkürün hükümleri de ibret alman ve tefekkür edilen şeyin hükümlerine göre değişir. Bunlar gibi kalbe ait fiiller, örneğin sabır, rıza, sabırsızlık, korku, ümit, ürperme, saygı, tevekkül gibi fiillerin hükümleri sabredilen, razı olunan, sabırsızlık gösterilen, korkulan, ümit edilen, tevekkül edilen, ürperiîen, saygı gösterilen şeylerin hükümlerine göre değişir. Oysa tüm bu duyguların mahiyetleri birdir