sumeyye
Sat 9 April 2011, 12:41 pm GMT +0200
İSTİNCA (HELAYA GİTTİKDEN SONRA TEMİZLENME)
Yellenmek müstesna; küçük veya büyük abdestten sonra temizlenmek sünnettir: Şunu bil ki, istinca beş vecih üzere olur; bunların ikisi vâcibdir:
1- Cünüblükden, hayızdan ve nifasdan ötürü guslederken makattan çıkan pisliğin bedene yayılmaması için yıkanması.
2- Pislik makadın etrafına dağılırsa, az da olsa, çok da olsa İmam Muhammed'e göre yıkanması gerekir ki; ihtiyata uygun olan da budur. Çünkü bu pislik bir dirhem miktarından fazladır. Ebü Hanîfe ile İmam Ebû Yûsuf’a göre ise; pislik bir dirhem miktarından fazla olursa, yıkanması vâcib olur. Çünkü makadın çıkışındaki pislik taşla da temizlenebileceği için, yıkanması mecburi olmaz, nazar-ı itibara alınmaz. Ancak bundan ötesi nazar-ı itibara alınır.
3- Sünnet olan istinca: Pislik, makattaki çıkış yerinin dışına yayılmazsa; o zaman yıkanması mecburi değil, sünnet olur.
4- Müstehab olan istinca: Kişinin küçük abdestini bozduğunda ön tarafını yıkaması.
5- Bid'at olan istinca: Yellenme durumunda önden ve arkadan bir şey çıkmadığı halde istinca etmek bid'attır.
Taş ve onun yerine geçen diğer şeylerle temizlenmek caizdir (İmam Şafii). Bunlarla pislik tamamen giderilinceye kadar silinir: Çünkü maksat temizlikdir. Bu maksada hangi vasıtayla ulaşılırsa ulaşılsın, caizdir. Temizliği ve arınmayı daha fazla sağladığından, suyla yıkamak en iyisidir. Pislik makadın çıkışına tecavüz edecek olursa, ancak yıkamakla temizlik caiz olur: Bunu açıkladık.
Sağ elle, kemikle, tezekle istinca edilemez: Çünkü Hz. Peygamber (sas) kemik ve tezekle istincadan menetmiştir.[83] Yenilen şeylerle istinca edilmez: Çünkü böyle yapmakla mal zayi edilmiş olur ki, bundan menedilmiştir. Ama bunlarla istinca kerahatle caizdir; çünkü menetme, başka bir sebepden ötürüdür ve temizliğin teminine mani değildir. Meselâ, başkasının elbisesi ve suyu ile istinca etmek gibi. [84]
Helada Kıbleye Dönmek:
Helada kıbleye karşı dönülmez ve arka da çevrilmez: İster evlerde, isterse sahrada olsun; hüküm aynıdır. Zira Hz. Peygamber (sas) buyurdu ki;
“Def-i hacette kıbleye karşı dönmeyin. Arkanıza da dönmeyin. Ama doğuya veya batıya dönün.” [85] Rivayete göre Ebû Hanîfe def-i hacet esnasında kıbleye dönmenin bir sakıncası olmadığı görüşündedir; çünkü kişi kıbleye karşı durmamakda ve kendisinden zuhur eden pislik de yere doğru düşmektedir.
İstincada üç parmakdan fazlası kullanılmaz. Parmakların da uçları değil, altları kullanılır. Kadın da böyle yapar. Zayıf bir kavle göre kadın istincada parmak uçlarını kullanmalıdır. [86]
[84] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/69-70.
[85] Bu hadisi şerif Buhari, Müslim, Müsned’de Ahmed b. Hanbel, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei ve İbn Mace rivayet etmiştir.
[86] Tuvalet kağıdı ile istinca hakkında şöyle denmiştir: “ Ekmek ve üzerinde dini ibare yazılı olan kağıtla temizlenmek caiz değildir. Hanefi ulemasına göre yazı yazmaya elverişli olan beyaz ve üzerinde yazı müstehcen de olsa bulunan yaprak ile temizlemek caiz değildir.” (H.Günenç,Günümüz Meselelerine Fetvalar,C:1,S:121). Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/71.