reyyan
Mon 4 April 2011, 12:55 pm GMT +0200
1-Bir nas veya icmânın her hangi bir vasfı hükmün illeti olarak belirlemesi aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ifade edilmektedir?
Mülga illet
Mürsel maslahat
Maslahat
İllet-i mansûsa ---
Kâsır illet
2-Aşağıdakilerden hangisi illet için söylenemez?
İllet asıldaki hükmün kendi üzerine inşa edildiği vasıftır
İlletin asla özgü olması gerekir ---
İllet asl’a ait olan hükmün fer’e uygulanmasına sebep olan özelliktir
İllet açık belirli istikrarlı uygun ve geçişli bir vasıf olmalıdır
İllet aslın hükmünün benzer bir mesele olan fer’e taşınabilmesi için ortak bağdır
3-Alem değişkendir ‘Her değişken sonradan olmadır’ ‘Alem sonradan olmadır’ kıyası ne tür bir çıkarım yöntemini ifade etmektedir?
Mantıki kıyas ---
Fıkhi kıyas
Totoloji
Tümevarım
Analoji
4-Kıyas teriminin sözlük anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Fikir yürütmek
Sahiplenmek
Takdir etmek ölçmek ---
Akletmek
Gözetmek
5-Şarabın (hamr) haram kılınmasının aklın muhafazası ilkesinin teminini mümkün kılması illetin hangi vasfını ortaya koymaktadır?
Zâhir olma vasfı
Munzabıt olması
Münâsib bir vasıf olması ---
Mansus olması
İlletin kâsır olması
6-Aşağıdaki bilginlerden hangisi şer’î hükümlerin istinbatında kıyası reddeden isimlerden değildir?
Davud b. Ali
İbrahim en-Nazzâm
Cessâs ---
Cafer b. Mübeşşîr
İbn Hazm
1-Aşağıdakilerden hangisi icmâyı toplu bir içtihat olarak değerlendirme düşüncesini desteklemektedir?
İcmâ içtihada ihtiyaç duyulmayan alanları belirlemektedir.
İcmâ bir içtihat türü olarak değil ictihadın sağlıklı biçimde işlemesine yardımcı bir ilke olarak görülmelidir.
Toplu içtihat yaparken icmâ kavramının temelindeki düşünceden yararlanmak mümkündür.
*İcmâda fikir birliğinin spontane bir şekilde (kendiliğinden) oluşması gerekir.
Günümüzde iletişim, ulaşım ve koordinasyon imkanları arttığı için icmâ kurumunun işler hale getirilmesi kolaylaşmışır.
2-Cuma namazına çağrıldığınız zaman… alışverişi bırakın” (Cumu‘ 62/9) âyeti ile “ALLAH alışverişi helâl kıldı” (el-Bakara 2/275) âyeti arasında teâruz söz konusu değildir. Burada teâruzun hangi rükün veya şartı eksiktir.
Hükümlerin çatışması
Hiçbiri
Mahal birliği
*Vakit birliği
Kuvvet bakımından eşitlik
3-Birbiriyle çatışan iki delilden birinin diğerine üstünlüğünü beyan etmeye ne ad verilir?
Nesih
Tevakkuf
*Tercîh
Cem‘ ve tevfîk
Tesâkut
4-Aşağıdakilerden hangisi icmânın teorik yönünü yansıtmaz?
İcmâ Kur’an ve Sünnetten sonra dinî bilginin üçüncü kaynağını ifade eder.
Fıkıh usulü eserlerinde icmâ deliller hiyerarşisinin önemli bir unsuru olarak kapsamlı bir şekilde ele alınmaktadır.
*İcmâ İslamın temel esasları niteliğindeki bazı hükümleri zorlanmış yorumlara karşı koruma altına almıştır.
Günümüzde içtihada açık bir meselede kendiliğinden bir icmânın oluşması oldukça uzak bir ihtimaldir.
6-İcma – örf ilişkisi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Hem icmâ hem de örf bir makamın yazılı bir şekilde açıklanmış iradesine dayanmaz.
İcma “kesin bir olması gerekeni göstermesi” bakımından örf normlarına benzemektedir.
Örfün aksine icmâda temel unsur ona katılanların aynı noktada birleşmiş olmalarıdır.
*İcmâ ve örf bağlayıcılıklarını toplumun hatasızlığı inancından almaktadır.
Gerek icmâ gerekse örf spontane bir biçimde (kendiliğinden) oluş
7-Aşağıdakilerden hangisi çağımızda icmâa aktüel bir misyon yüklemek isteyen yazarların büyük çoğunluğunca paylaşılan görüşlerden biri değildir?
İçtihat ve icma prensipleri bir işlemde her zaman birbiri içine geçmelidir.
Şûra anlayışını geliştirmek suretiyle icmâya yeniden işlerlik kazandırmak mümkündür.
İçtihat kapısının kapandığı düşüncesi icmâ işlemini de sekteye uğratmıştır.
*Klasik icmâ teorisi günümüz problemlerini çözmede ideal bir model olabilir
İslam ülkeleri parlamentolarında alınan kararlar Müslümanların icmaı olarak kabul edilebilir.
8-Aşağıdakilerden hangisi icmâyı bir delil olarak kabul etmez?
Cumhur
Eş’arîler
* İbrahim en-Nazzam
Pezdevî
Nevevî
9- Aşağıdakilerden hangisi çağımızda icmâa aktüel bir misyon yüklemek isteyen yazarların büyük çoğunluğunca paylaşılan görüşlerden biri değildir?
*Klasik icmâ teorisi günümüz problemlerini çözmede ideal bir model olabilir.
Şûra anlayışını geliştirmek suretiyle icmâya yeniden işlerlik kazandırmak mümkündür.
İçtihat kapısının kapandığı düşüncesi icmâ işlemini de sekteye uğratmıştır.
İçtihat ve icma prensipleri bir işlemde her zaman birbiri içine geçmelidir.
İslam ülkeleri parlamentolarında alınan kararlar Müslümanların icmaı olarak kabul edilebilir.
10-Aşağıdakilerden hangisi sükûtî icmâyı zannî bir delil olarak kabul eder?
* Kerhî
Gazzâlî
Malikîler
Ebu Hanîfe
İmam Şafiî
11-İcma ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Maslahata dayalı icma maslahatın değişmesi halinde değişebilir.
Dört halifenin ittifak ettiği hüküm icma sayılmaz.
Bir devirde tek bir müctehid bulunursa onun görüşü icma olarak kabul edilmez.
* Cumhura göre icma ehliyetine sahip bir kişinin muhalefeti icmayı etkilemez.
İtikadî meselelerde icma söz konusu değildir.
12-Aşağıdakilerden hangisi icmânın gerçekleşme şartlarından biri değildir?
İttifakın şer’î/amelî bir hüküm üzerinde gerçekleşmesi.
İttifakın Hz. Peygamber’in veyatından sonra meydana gelmesi.
İttifak edenlerin özel anlamıyla “adalet” vasfını taşıyor olması.
İttifak edenlerin Hz. Peygamber’in ümmetinden olması.
*Bir meselenin hükmünde bir dönemdeki müctehidlerin çoğunluğunun ittifak etmesi.
13-Aşağıdaki alimlerden hangisi şer’î deliller arasında gerçek anlamda teâruzun söz konusu olmadığı görüşündedir.
Şirazî
İbnü’s-Sübkî
Âmidî
*Şatıbî
Molla Hüsrev
1-Kıyasın rükünleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
Fer’-asıl-kıyas-ta’lil
Asıl-fer’-hüküm-ta’lil
Fer’-asıl-illet-nass
Asıl-fer’-aslın hükmü-illet ---
Fer’-hüküm-nas-illet
2-Yüce ALLAH'ın, önceki toplumlar için koyduğu ve peygamberleri vasıtasıyla onlara bildirdiği hükümlerin Hz. Muhammed’in ümmeti için bağlayıcı olup olmadığı meselesi, fıkıh usulünde hangi başlık altında ele alınır?
Şer‘u men kablenâ---
İstıslah
İstihsan
İstıshâb
Sahâbe Kavli
3-Nasların ta’lîlini reddeden fıkıh düşüncesinin kurucu ismi aşağıdakilerden hangisidir?
İmam Şâfii
İmam Mâlik
İmam Ebû Hanife
İbn Hazm
Davud b. Ali---
4-Hz. Ebubekir’in halifeliği döneminde Kur’ân sahifelerinin bir mushafta toplanması; Hz. Ömer’in, fethedilen toprakları, mücahitler arasında dağıtmayıp eski sahiplerinin elinde bırakması; Medine’de nüfusun artması üzerine, Hz. Osman’ın cuma namazı için ikinci bir ezan okutmaya başlaması gibi misaller, hangi delilin meşrûiyetini savunanlar tarafından ileri sürülmektedir?
Sedd-i zerîa
İstıslâh ---
Kıyas
İstıshâb
Örf
5-Birbirine zıt hükümler taşıyan iki âmm delilden birinin bir çeşide, diğerinin başka bir çeşide delâlet ettiği şeklinde yapılan yorum tearuzu giderme metotlarından hangisine dahildir?
Tevakkuf
Nesih
Tesâkut
Tercih
Cem‘ ve tevfîk ---
6-el-Makîs aleyh kıyasın hangi rüknüne tekabül etmektedir?
Nas
Ta’lîl
Fer’
İllet
Asl---
7-Aşağıdakilerden hangisi İbn Hazm’ın kıyas ve talil ile ilgili görüşlerden değildir?
Kıyasın delili olarak zikredilen ayetteki ‘i’tebirû’ kelimesi, ders almak ve şaşırmak anlamındadır
İlâhî emirlerin sebep ve illetlerini araştırma sorumluluğu söz konusu değildir
İlahi vahye dayalı olan şer’î ahkâmda ta’lîlin ve aklın yeri bulunmamaktadır
Kıyası bir çıkarım yöntemi olarak sahabe döneminde ortaya çıkmıştır ---
Dinde kıyasla hüküm vermek batıldı
8-Aşağıdakilerden hangisi şer’î deliller arasında teâruzun mümkün olduğunu savunanların ileri sürdüğü gerekçelerden biri değildir?
Ayetler muhkem ve müteşâbih olarak ayrılmaktadır
Deliller kat’î ve zannî şeklinde ayrıma tabi tutulmaktadır
Hadisler arasında ancak umum-husus, icmal-tafsîl ilişkisi olabilir ---
Teâruzun reddine aklen imkan yoktur
Her müctehid ictihadı doğru ve isabetlidir.
9-Aşağıdaki bilginlerden hangisi icmâda ulü’l-emr kavramına ağırlık vermektedir?
Reşid Rıza---
Ahmed Hassan
Muhammed İkbal
Ziya Gökalp
Gibb
10-İcmânın pratik işlevi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İcmâ İslamı sembolize eden temel hükümleri koruma altına almıştır.
Şafiî’ye göre ilm-i hâsse grubundaki dini bilgiler bakımından icmânın pratik bir işlevi söz konusu değildir
İslam’ın temel esaslarını teşkil eden hükümler bakımından icmâ bizatihi bir kaynak niteliğindedir. ---
İcmâ bazı nasslara yönelik zorlanmış yorumlar yapılmasının kapısını kapatmıştır.
İcmânın pratik işlevi büyük ölçüde Şafiî’nin “cümelü’l-ferâiz” adını verdiği bilgilerde yansımasını bulur.
11-Kıyâsü’ş-şer’ tabiri ne anlam ifade etmektedir?
Fıkhî akıl yürütme
Tümevarım yoluyla ulaşılan küllî mana, genel ilke ---
Edilletü’l-erbaa
Şer’î hükümlerin delilleri
Şer’î ahkâm
12-Şârî Teâlâ’nın hüküm için illet olarak belirlediğine dair delaleti olan vasıf aşağıdakilerden hangisidir?
Meşhûr vasıf (el-münâsibü’l-meşhûr)
Uygun vasıf (el-münâsibü’l-müessir) ---
Mülgâ vasıf (el-münâsibü’l-mülgâ)
Mürsel vasıf (el-münâsibü’l-mürsel)
Elverişli vasıf (el-münâsibü’l-mülâim)
13-Sükûtî icmâ ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Ahmed b. Hanbel’e göre sükûtî icmâ kat’î bir delildir
Şafiîlerden el-Âmidî’ye göre sükûtî icmâ katî bir delil sayılmaz
Şafiîlere göre sükûtî icma zannî bir delildir ---
Hanefîlere göre sükûtî icmâ sarih icmadan farksızdır
Malikîler sükûtî icmayı delil olarak kabul etmezler
14-Aşağıdakilerden hangisi icmânın dayanaklarından biri olarak ileri sürülmemektedir?
Bazı ayetlerde sahabenin kendilerinden sonrakilere tanık kılındığı belirtilmektedir.
Hadisler ümmetin topyekün hata üzerinde birleşmeyeceğini bildirmektedir.
Bazı ayetler müminlerin yoluna ittibayı gerekli kılmaktadır.
Bazı ayetlerde ihtilafa düşülen meselelerde ALLAH ve Resulü’ne dönülmesi emredilmektir---
Hadisler müminlerin iyi gördüğü şeyin ALLAH katında da iyi olduğunu belirtmektedir.
15-Fıkıh mezheplerinin sedd-i zerî‘a konusundaki tavırlarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Mefsedete götüreceği hakkında zann-ı gâlip bulunan vasıtaların önlenmesi gerektiği kanaati ağır basmıştır.
“Çoğu zaman” veya “nadiren” grubuna girmemekle birlikte, mefsedete götürdüğüne sıkça rastlanan vasıtalar konusunda ittifak edilmiştir. ---
Kesin olarak mefsedete götüren vasıtaların önlenmesi gerektiği hususunda fikir birliği vardır.
Fıkıh mezheplerinin sedd-i zerî‘a konusundaki tavırları, çoğunlukla vasıtaların mefsedete götürme ihtimalinin kuvvet derecesine göre şekillenmiştir.
Nadiren mefsedete götüren vasıtaların önlenmemesi ve asıl hükmü üzere kalması gerektiği noktasında fikir birliği
16-Hz. Peygamber’in Ramazan orucu için “Hilâli gördüğünüzde oruç tutun ve (yine) Hilâli gördüğünüzde orucunuzu açın! Şayet hava kapalı olursa Şaban ayının günlerinin sayısını otuza tamamlayın!” şeklindeki emri, aşağıdaki istıshâb türlerinden hangisinin kapsamı içerisinde değerlendirilebilir?
İbâha-yi Asliyye İstishâbı
Tahkîmü’l-hâl
Şer'î Hüküm İstishâbı ---
İstishâb-ı Maklûb
Berâet-i Asliyye İstishâbı
17-Şer‘u men kablenâ ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Kendisiyle amel edilebilmesi için, Kur’ân ve Sünnet'in bir hükmü red ifadesi taşımaksızın zikretmiş olması ve hakkında Hz. Muhammed'in ümmeti bakımından mensûh olduğuna dair bir delilin bulunmaması gerekir.
Fer‘î deliller içerisinde yer alır.
Şer‘u men kablenâ kapsamında olup Kitap ve Sünnet’te hiçbir şekilde yer almayan hükümler, Hz. Muhammed'in ümmeti için bağlayıcı değildir. ---
Aslında müstakil bir kaynak olmayıp, nihaî tahlilde Kitap ve Sünnet'in kapsamına dâhildir.
Kaynaklardan hüküm çıkarmada kendisinden istifade edilen bir metot olma özelliği taşır.
18-Aşağıdakilerden hangisi İslâm mantıkçılarının kıyas tanımını ortaya koymaktadır?
Üç önermeden oluşmuş bir delil olup, ilk iki önermenin doğruluğu üçüncü önermeye bağlıdır.
Üç önermeden oluşmuş bir delildir ki, ilk ikisinin doğruluğu üçüncü önermenin doğruluğunu gerektirmez.
19-İlletin mazbut olması ne anlam ifade etmektedir?
İlletin kişilere, durumlara ve çevrelere göre değişime uğramaması. ---
İlletin kişiden kişiye göre değişime uğrayabilmesi.
İlletin duruma ve çevreye göre değişebilmesi.
İlletin, hükmün hikmetini gerçekleştirecek bir vasfa sahip olması.
İlletin hükmün gayesini gerçekleştirecek bir niteliğe sahip olmas
Doğruluğu kabul edilen önermelerden çıkarılan hükümlerdir.
20-ilham için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İlhamın bir türü olan “rüya”yı hem gören ve hem de bu rüyanın kendisine aktarıldığı kişi rüyanın gerektirdiği şekilde hareket etmek zorundadır. ---
Kendilerine az çok farklı manalar yüklenmiş olmakla birlikte havâtır hevâcis firâset hads keşif tecellî ve vârid(ât) terimleri de ilham yerine kullanılmıştır.
Fıkıh Usulü’nde ilham başlığı altında feyiz ve ilham yoluyla elde edilen bilgilerle amel etmenin meşru ve bağlayıcı olup olmadığı tartışılır.
Herkesi muhatap kabul eden ve yalnızca peygamberler vasıtasıyla gönderilen “genel nitelikli ilham” anlamında “vahiy” sona ermişse de özel ve şahsi mahiyetteki ilham Kıyamet’e kadar bakidir
21-İbn Hazm’ın ta’lîl, tanımı aşağıdakilerden hangisidir?
Ta’lîl, mansûs olmayan illetin istinbatıdır.
Ta’lîl, nas yoluyla gelen bir hüküm için müftinin bir illet istihrâc etmesidir. ---
Ta’lîl, nassın vaz ediliş nedenini oluşturan illettir.
Ta’lîl, nassın Şârî Teâlâ tarafından bildirilen sebebidir.
Ta’lîl, nassa dayalı hüküm istinbatıdır.
Mülga illet
Mürsel maslahat
Maslahat
İllet-i mansûsa ---
Kâsır illet
2-Aşağıdakilerden hangisi illet için söylenemez?
İllet asıldaki hükmün kendi üzerine inşa edildiği vasıftır
İlletin asla özgü olması gerekir ---
İllet asl’a ait olan hükmün fer’e uygulanmasına sebep olan özelliktir
İllet açık belirli istikrarlı uygun ve geçişli bir vasıf olmalıdır
İllet aslın hükmünün benzer bir mesele olan fer’e taşınabilmesi için ortak bağdır
3-Alem değişkendir ‘Her değişken sonradan olmadır’ ‘Alem sonradan olmadır’ kıyası ne tür bir çıkarım yöntemini ifade etmektedir?
Mantıki kıyas ---
Fıkhi kıyas
Totoloji
Tümevarım
Analoji
4-Kıyas teriminin sözlük anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Fikir yürütmek
Sahiplenmek
Takdir etmek ölçmek ---
Akletmek
Gözetmek
5-Şarabın (hamr) haram kılınmasının aklın muhafazası ilkesinin teminini mümkün kılması illetin hangi vasfını ortaya koymaktadır?
Zâhir olma vasfı
Munzabıt olması
Münâsib bir vasıf olması ---
Mansus olması
İlletin kâsır olması
6-Aşağıdaki bilginlerden hangisi şer’î hükümlerin istinbatında kıyası reddeden isimlerden değildir?
Davud b. Ali
İbrahim en-Nazzâm
Cessâs ---
Cafer b. Mübeşşîr
İbn Hazm
1-Aşağıdakilerden hangisi icmâyı toplu bir içtihat olarak değerlendirme düşüncesini desteklemektedir?
İcmâ içtihada ihtiyaç duyulmayan alanları belirlemektedir.
İcmâ bir içtihat türü olarak değil ictihadın sağlıklı biçimde işlemesine yardımcı bir ilke olarak görülmelidir.
Toplu içtihat yaparken icmâ kavramının temelindeki düşünceden yararlanmak mümkündür.
*İcmâda fikir birliğinin spontane bir şekilde (kendiliğinden) oluşması gerekir.
Günümüzde iletişim, ulaşım ve koordinasyon imkanları arttığı için icmâ kurumunun işler hale getirilmesi kolaylaşmışır.
2-Cuma namazına çağrıldığınız zaman… alışverişi bırakın” (Cumu‘ 62/9) âyeti ile “ALLAH alışverişi helâl kıldı” (el-Bakara 2/275) âyeti arasında teâruz söz konusu değildir. Burada teâruzun hangi rükün veya şartı eksiktir.
Hükümlerin çatışması
Hiçbiri
Mahal birliği
*Vakit birliği
Kuvvet bakımından eşitlik
3-Birbiriyle çatışan iki delilden birinin diğerine üstünlüğünü beyan etmeye ne ad verilir?
Nesih
Tevakkuf
*Tercîh
Cem‘ ve tevfîk
Tesâkut
4-Aşağıdakilerden hangisi icmânın teorik yönünü yansıtmaz?
İcmâ Kur’an ve Sünnetten sonra dinî bilginin üçüncü kaynağını ifade eder.
Fıkıh usulü eserlerinde icmâ deliller hiyerarşisinin önemli bir unsuru olarak kapsamlı bir şekilde ele alınmaktadır.
*İcmâ İslamın temel esasları niteliğindeki bazı hükümleri zorlanmış yorumlara karşı koruma altına almıştır.
Günümüzde içtihada açık bir meselede kendiliğinden bir icmânın oluşması oldukça uzak bir ihtimaldir.
6-İcma – örf ilişkisi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Hem icmâ hem de örf bir makamın yazılı bir şekilde açıklanmış iradesine dayanmaz.
İcma “kesin bir olması gerekeni göstermesi” bakımından örf normlarına benzemektedir.
Örfün aksine icmâda temel unsur ona katılanların aynı noktada birleşmiş olmalarıdır.
*İcmâ ve örf bağlayıcılıklarını toplumun hatasızlığı inancından almaktadır.
Gerek icmâ gerekse örf spontane bir biçimde (kendiliğinden) oluş
7-Aşağıdakilerden hangisi çağımızda icmâa aktüel bir misyon yüklemek isteyen yazarların büyük çoğunluğunca paylaşılan görüşlerden biri değildir?
İçtihat ve icma prensipleri bir işlemde her zaman birbiri içine geçmelidir.
Şûra anlayışını geliştirmek suretiyle icmâya yeniden işlerlik kazandırmak mümkündür.
İçtihat kapısının kapandığı düşüncesi icmâ işlemini de sekteye uğratmıştır.
*Klasik icmâ teorisi günümüz problemlerini çözmede ideal bir model olabilir
İslam ülkeleri parlamentolarında alınan kararlar Müslümanların icmaı olarak kabul edilebilir.
8-Aşağıdakilerden hangisi icmâyı bir delil olarak kabul etmez?
Cumhur
Eş’arîler
* İbrahim en-Nazzam
Pezdevî
Nevevî
9- Aşağıdakilerden hangisi çağımızda icmâa aktüel bir misyon yüklemek isteyen yazarların büyük çoğunluğunca paylaşılan görüşlerden biri değildir?
*Klasik icmâ teorisi günümüz problemlerini çözmede ideal bir model olabilir.
Şûra anlayışını geliştirmek suretiyle icmâya yeniden işlerlik kazandırmak mümkündür.
İçtihat kapısının kapandığı düşüncesi icmâ işlemini de sekteye uğratmıştır.
İçtihat ve icma prensipleri bir işlemde her zaman birbiri içine geçmelidir.
İslam ülkeleri parlamentolarında alınan kararlar Müslümanların icmaı olarak kabul edilebilir.
10-Aşağıdakilerden hangisi sükûtî icmâyı zannî bir delil olarak kabul eder?
* Kerhî
Gazzâlî
Malikîler
Ebu Hanîfe
İmam Şafiî
11-İcma ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Maslahata dayalı icma maslahatın değişmesi halinde değişebilir.
Dört halifenin ittifak ettiği hüküm icma sayılmaz.
Bir devirde tek bir müctehid bulunursa onun görüşü icma olarak kabul edilmez.
* Cumhura göre icma ehliyetine sahip bir kişinin muhalefeti icmayı etkilemez.
İtikadî meselelerde icma söz konusu değildir.
12-Aşağıdakilerden hangisi icmânın gerçekleşme şartlarından biri değildir?
İttifakın şer’î/amelî bir hüküm üzerinde gerçekleşmesi.
İttifakın Hz. Peygamber’in veyatından sonra meydana gelmesi.
İttifak edenlerin özel anlamıyla “adalet” vasfını taşıyor olması.
İttifak edenlerin Hz. Peygamber’in ümmetinden olması.
*Bir meselenin hükmünde bir dönemdeki müctehidlerin çoğunluğunun ittifak etmesi.
13-Aşağıdaki alimlerden hangisi şer’î deliller arasında gerçek anlamda teâruzun söz konusu olmadığı görüşündedir.
Şirazî
İbnü’s-Sübkî
Âmidî
*Şatıbî
Molla Hüsrev
1-Kıyasın rükünleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
Fer’-asıl-kıyas-ta’lil
Asıl-fer’-hüküm-ta’lil
Fer’-asıl-illet-nass
Asıl-fer’-aslın hükmü-illet ---
Fer’-hüküm-nas-illet
2-Yüce ALLAH'ın, önceki toplumlar için koyduğu ve peygamberleri vasıtasıyla onlara bildirdiği hükümlerin Hz. Muhammed’in ümmeti için bağlayıcı olup olmadığı meselesi, fıkıh usulünde hangi başlık altında ele alınır?
Şer‘u men kablenâ---
İstıslah
İstihsan
İstıshâb
Sahâbe Kavli
3-Nasların ta’lîlini reddeden fıkıh düşüncesinin kurucu ismi aşağıdakilerden hangisidir?
İmam Şâfii
İmam Mâlik
İmam Ebû Hanife
İbn Hazm
Davud b. Ali---
4-Hz. Ebubekir’in halifeliği döneminde Kur’ân sahifelerinin bir mushafta toplanması; Hz. Ömer’in, fethedilen toprakları, mücahitler arasında dağıtmayıp eski sahiplerinin elinde bırakması; Medine’de nüfusun artması üzerine, Hz. Osman’ın cuma namazı için ikinci bir ezan okutmaya başlaması gibi misaller, hangi delilin meşrûiyetini savunanlar tarafından ileri sürülmektedir?
Sedd-i zerîa
İstıslâh ---
Kıyas
İstıshâb
Örf
5-Birbirine zıt hükümler taşıyan iki âmm delilden birinin bir çeşide, diğerinin başka bir çeşide delâlet ettiği şeklinde yapılan yorum tearuzu giderme metotlarından hangisine dahildir?
Tevakkuf
Nesih
Tesâkut
Tercih
Cem‘ ve tevfîk ---
6-el-Makîs aleyh kıyasın hangi rüknüne tekabül etmektedir?
Nas
Ta’lîl
Fer’
İllet
Asl---
7-Aşağıdakilerden hangisi İbn Hazm’ın kıyas ve talil ile ilgili görüşlerden değildir?
Kıyasın delili olarak zikredilen ayetteki ‘i’tebirû’ kelimesi, ders almak ve şaşırmak anlamındadır
İlâhî emirlerin sebep ve illetlerini araştırma sorumluluğu söz konusu değildir
İlahi vahye dayalı olan şer’î ahkâmda ta’lîlin ve aklın yeri bulunmamaktadır
Kıyası bir çıkarım yöntemi olarak sahabe döneminde ortaya çıkmıştır ---
Dinde kıyasla hüküm vermek batıldı
8-Aşağıdakilerden hangisi şer’î deliller arasında teâruzun mümkün olduğunu savunanların ileri sürdüğü gerekçelerden biri değildir?
Ayetler muhkem ve müteşâbih olarak ayrılmaktadır
Deliller kat’î ve zannî şeklinde ayrıma tabi tutulmaktadır
Hadisler arasında ancak umum-husus, icmal-tafsîl ilişkisi olabilir ---
Teâruzun reddine aklen imkan yoktur
Her müctehid ictihadı doğru ve isabetlidir.
9-Aşağıdaki bilginlerden hangisi icmâda ulü’l-emr kavramına ağırlık vermektedir?
Reşid Rıza---
Ahmed Hassan
Muhammed İkbal
Ziya Gökalp
Gibb
10-İcmânın pratik işlevi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İcmâ İslamı sembolize eden temel hükümleri koruma altına almıştır.
Şafiî’ye göre ilm-i hâsse grubundaki dini bilgiler bakımından icmânın pratik bir işlevi söz konusu değildir
İslam’ın temel esaslarını teşkil eden hükümler bakımından icmâ bizatihi bir kaynak niteliğindedir. ---
İcmâ bazı nasslara yönelik zorlanmış yorumlar yapılmasının kapısını kapatmıştır.
İcmânın pratik işlevi büyük ölçüde Şafiî’nin “cümelü’l-ferâiz” adını verdiği bilgilerde yansımasını bulur.
11-Kıyâsü’ş-şer’ tabiri ne anlam ifade etmektedir?
Fıkhî akıl yürütme
Tümevarım yoluyla ulaşılan küllî mana, genel ilke ---
Edilletü’l-erbaa
Şer’î hükümlerin delilleri
Şer’î ahkâm
12-Şârî Teâlâ’nın hüküm için illet olarak belirlediğine dair delaleti olan vasıf aşağıdakilerden hangisidir?
Meşhûr vasıf (el-münâsibü’l-meşhûr)
Uygun vasıf (el-münâsibü’l-müessir) ---
Mülgâ vasıf (el-münâsibü’l-mülgâ)
Mürsel vasıf (el-münâsibü’l-mürsel)
Elverişli vasıf (el-münâsibü’l-mülâim)
13-Sükûtî icmâ ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Ahmed b. Hanbel’e göre sükûtî icmâ kat’î bir delildir
Şafiîlerden el-Âmidî’ye göre sükûtî icmâ katî bir delil sayılmaz
Şafiîlere göre sükûtî icma zannî bir delildir ---
Hanefîlere göre sükûtî icmâ sarih icmadan farksızdır
Malikîler sükûtî icmayı delil olarak kabul etmezler
14-Aşağıdakilerden hangisi icmânın dayanaklarından biri olarak ileri sürülmemektedir?
Bazı ayetlerde sahabenin kendilerinden sonrakilere tanık kılındığı belirtilmektedir.
Hadisler ümmetin topyekün hata üzerinde birleşmeyeceğini bildirmektedir.
Bazı ayetler müminlerin yoluna ittibayı gerekli kılmaktadır.
Bazı ayetlerde ihtilafa düşülen meselelerde ALLAH ve Resulü’ne dönülmesi emredilmektir---
Hadisler müminlerin iyi gördüğü şeyin ALLAH katında da iyi olduğunu belirtmektedir.
15-Fıkıh mezheplerinin sedd-i zerî‘a konusundaki tavırlarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Mefsedete götüreceği hakkında zann-ı gâlip bulunan vasıtaların önlenmesi gerektiği kanaati ağır basmıştır.
“Çoğu zaman” veya “nadiren” grubuna girmemekle birlikte, mefsedete götürdüğüne sıkça rastlanan vasıtalar konusunda ittifak edilmiştir. ---
Kesin olarak mefsedete götüren vasıtaların önlenmesi gerektiği hususunda fikir birliği vardır.
Fıkıh mezheplerinin sedd-i zerî‘a konusundaki tavırları, çoğunlukla vasıtaların mefsedete götürme ihtimalinin kuvvet derecesine göre şekillenmiştir.
Nadiren mefsedete götüren vasıtaların önlenmemesi ve asıl hükmü üzere kalması gerektiği noktasında fikir birliği
16-Hz. Peygamber’in Ramazan orucu için “Hilâli gördüğünüzde oruç tutun ve (yine) Hilâli gördüğünüzde orucunuzu açın! Şayet hava kapalı olursa Şaban ayının günlerinin sayısını otuza tamamlayın!” şeklindeki emri, aşağıdaki istıshâb türlerinden hangisinin kapsamı içerisinde değerlendirilebilir?
İbâha-yi Asliyye İstishâbı
Tahkîmü’l-hâl
Şer'î Hüküm İstishâbı ---
İstishâb-ı Maklûb
Berâet-i Asliyye İstishâbı
17-Şer‘u men kablenâ ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Kendisiyle amel edilebilmesi için, Kur’ân ve Sünnet'in bir hükmü red ifadesi taşımaksızın zikretmiş olması ve hakkında Hz. Muhammed'in ümmeti bakımından mensûh olduğuna dair bir delilin bulunmaması gerekir.
Fer‘î deliller içerisinde yer alır.
Şer‘u men kablenâ kapsamında olup Kitap ve Sünnet’te hiçbir şekilde yer almayan hükümler, Hz. Muhammed'in ümmeti için bağlayıcı değildir. ---
Aslında müstakil bir kaynak olmayıp, nihaî tahlilde Kitap ve Sünnet'in kapsamına dâhildir.
Kaynaklardan hüküm çıkarmada kendisinden istifade edilen bir metot olma özelliği taşır.
18-Aşağıdakilerden hangisi İslâm mantıkçılarının kıyas tanımını ortaya koymaktadır?
Üç önermeden oluşmuş bir delil olup, ilk iki önermenin doğruluğu üçüncü önermeye bağlıdır.
Üç önermeden oluşmuş bir delildir ki, ilk ikisinin doğruluğu üçüncü önermenin doğruluğunu gerektirmez.
19-İlletin mazbut olması ne anlam ifade etmektedir?
İlletin kişilere, durumlara ve çevrelere göre değişime uğramaması. ---
İlletin kişiden kişiye göre değişime uğrayabilmesi.
İlletin duruma ve çevreye göre değişebilmesi.
İlletin, hükmün hikmetini gerçekleştirecek bir vasfa sahip olması.
İlletin hükmün gayesini gerçekleştirecek bir niteliğe sahip olmas
Doğruluğu kabul edilen önermelerden çıkarılan hükümlerdir.
20-ilham için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İlhamın bir türü olan “rüya”yı hem gören ve hem de bu rüyanın kendisine aktarıldığı kişi rüyanın gerektirdiği şekilde hareket etmek zorundadır. ---
Kendilerine az çok farklı manalar yüklenmiş olmakla birlikte havâtır hevâcis firâset hads keşif tecellî ve vârid(ât) terimleri de ilham yerine kullanılmıştır.
Fıkıh Usulü’nde ilham başlığı altında feyiz ve ilham yoluyla elde edilen bilgilerle amel etmenin meşru ve bağlayıcı olup olmadığı tartışılır.
Herkesi muhatap kabul eden ve yalnızca peygamberler vasıtasıyla gönderilen “genel nitelikli ilham” anlamında “vahiy” sona ermişse de özel ve şahsi mahiyetteki ilham Kıyamet’e kadar bakidir
21-İbn Hazm’ın ta’lîl, tanımı aşağıdakilerden hangisidir?
Ta’lîl, mansûs olmayan illetin istinbatıdır.
Ta’lîl, nas yoluyla gelen bir hüküm için müftinin bir illet istihrâc etmesidir. ---
Ta’lîl, nassın vaz ediliş nedenini oluşturan illettir.
Ta’lîl, nassın Şârî Teâlâ tarafından bildirilen sebebidir.
Ta’lîl, nassa dayalı hüküm istinbatıdır.