rray
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:23 am GMT +0200
İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI : ÜNİTE :2
- KURAN; M.S. YEDİNCİ ASIRDA NAZİL OLDU.
- ARABİSTANIN KUZEYİNDE BİZANS VE İRAN İMPARATORLUKLARI BULUNMAKTAYDI.
HİCAZ YARIMADASININ GÜNEYİNDE İSE HALK YAHUDİ VE HRİSTİYANLARDAN OLUŞUYORDU.
- YAHUDİLER; PERSLİLER (İRANLILAR)TARAFINDAN DESTEKLENİYOR HRİSTİYANLAR İSE BİZANS VE HRİSTİYAN HABEŞLER TARAFINDAN DESTEK GÖRÜYORDU.
- YAHUDİLİĞİ KABUL ETMEYEN HRİSTİYANLAR ZU-NUVAS TARAFINDAN ZULÜM GÖRÜYORDU.
- HİRSTİYANLAR; İLK YILLARDAN İTİBAREN TEOLOJİ-DİN BİLİMİ KONULARI İLE İLGİLİ OLARAK ( EN ÇOK DA HZ. İSANIN İNSAN TABİATLI MI YOMSA TANRI TABİATLI MI OLDUĞU KONUSUNDA ) DERİN AYRILIKLARA DÜŞMÜŞLERDİ.
* MÜSTEŞRİK = ORİENTALİST = DOĞU BİLİMCİ :
- BATI DÜNYASINDAKİ ÜNİVERSİTELER VEYA ÖZEL ARAŞTIRMA KURUMLARINDA İSLAM ÇİN HİNT VE DIĞER DOĞU TOPLUMLARININ EKONOMİK SOSYAL SİYASALDİNSEL KURUMLARINI YAŞAYIŞ VE DÜŞÜNÜŞ TARZLARINI İNANÇLARINI MEYDANA GETİRDİKLERİ DÜŞÜNSEL ÜRÜNLERİNİ ARAŞTIRAN BİLİM İNSANI.
MECUSİ : ZERDÜŞT’ÜN ISLAH ETTİĞİ AKİDELERDEN MEYDANA GELEN DİNİN ADIDIR.
- İSLAMİYETTEN ÖNCE İRANDA “GEBR” HİNDİSTANDA “PARSİ” DENİLİRDİ. ATEŞE TAPARLARDI.
- MEKKE TOPLUMUNDA KADININ DEĞERİ YOKTU. KIZ ÇOÇUKLARI MİRASTAN PAY ALAMAZLARDI. ERKEK ÇOCUK ÖVEY ANNESİNE BİLE MİRASÇI OLABİLİYORDU. BU UYGULAMALARI KURAN KALDIRDI.
- SOSYAL YAPI; KABİLE DÜZENİ İDİ. KABİLE BAĞI ARAP İÇİN ÖNEMLİYDİ.
KURAN KISASI ( AYNIYLA MUKABELEYİ ) KABUL ETMEKLE BİRLİKTE KAN BEDELİNİ (DİYET) ÖZENDİRDİ.
- KÖLELERDE KABİLE ÜYELERİ ARASINDA SAYILIYORDU.
- ARAPLARIN İSLAMDAN ÖNCEKİ DİNİ İNANÇLARI PUTUTAPICILIKTI.
KURANDA ZİKREDİLEN PUTLAR :
1- LAT
2- MENAT
3- UZZA
NUH KISSASINDA BUNLARDAN BAŞKA BEŞ PUTUN İSMİ DE GEÇER :
1- VED
2- SUVA
3- YEĞUS
4- YE’UK
5- NESR
HANİF : SAPIKLIKTAN ( DALALETTEN ) DOĞRULUĞA ( HİDAYETE ) YÖNELME ANLAMINI İÇERİR.
- HZ. İBRAHİM MİLLETİNİN VE BAŞKA DİNLERDEN BATIL TANRILARDAN ÇEKİNİP YALNIZ BİR OLAN ALLAHA YÖNELEN TEVHİD EHLİ KİMSEYİ (MUVAHHİD ) İFADE EDER.
BÜTÜN BOZULMALARA RAĞMEN ARAPLAR ALLAH MEFHUMUNU UNUTMAMIŞLARDI.
- MÜŞRİK ARAPLAR PUTLARA ALLAH İLE İNSANLAR ARASINDA ARACILIKTA (ŞEFEAT ) BULUNMAK GÖREVİ VERMİŞLERDİ.
- GEREKÇELERİ İSE ; HAYATIN ZORLUKLARININ GİDERİLMESİ VE DÜNYA İŞLERİNİN YOLUNDA GİTMESİNİ SAĞLAMA DÜŞÜNCESİDİR.
MÜŞRİK ARAPLAR AHİRETE DE İNANMIYORLARDI.
MÜŞRİKLER “ ONLARA BİZİ ALLAHA YAKLAŞTIRSIN DİYE KULLUK EDİYORUZ “ DİYORLARDI.
- VE PUTLAR İÇİN “ BUNLAR BİZİM ŞEFEATÇİLERİMİZDİR” DİYORLARDI.
MÜŞRİK ARAPLAR ; KENDİLERİNİ YOKLUĞA SÜRÜKLEYEN ŞEYİN ZAMAN (DEHR) OLDUĞUNA İNANMAKTADIRLAR.
AHLAKİ VE TOPLUMSAL BOZULMUŞLUĞUN BİR SEBEBİ DE AHİRET İNANCINDAKİ BU BOŞLUKTUR.
KURAN;
- İNSAN KELAMINI
-ARAP KÜLTÜRÜNÜ
- VE İNSAN AKLINI KULLANARAK
İNSANLIĞA YOL GÖSTERMİŞTİR.
VAHİY YÜCE AŞKIN BİR VARLIMTAN ALLAHTAN GELMİŞTİR. ANCAK İNDİĞI YERDEKİ SOSYAL VE KÜLTÜREL ŞARTLARI DİKKATE ALMIŞTIR.
KURAN; PEYGAMBERİMİZİN MEKKEDE BAŞLAYAN VE MEDİNEDE DEVAM EDEN MÜCADELESİ BOYUNCA (YİRMİ ÜÇ YILDA) İNMİŞTİR.
- ONÜÇ YILLIK BİRİNCİ BÖLÜMÜ MEKKEDE GEÇMİŞTİR.
YÜCE ALLAH; MEKKİ SURELERDE DAHA ÇOK TEVHİDDEN İNSANLARIN YENİDEN DİRİLTİLEREK HESAP VERMELERİNDEN VE DOĞRU AMELLERİN NE OLMASI GEREKTİĞİNDEN ÇOKÇA BAHSEDER. ÖNCEKİ PEYGAMBERLERE AİT KISSALAR BU DÖNEMDEKİ AYETLERDE ANLATILMIŞTIR.
MEKKİ AYETLER; KISA FAKAT ANLAM BAKIMINDAN YOĞUN AYETLERDİR.
MEKKEDE GELEN AYETLER; VAHYİN İNDİĞİ MEKANDAKİ BÜTÜN MUHATAPLARINA SESLENMEKTEDİR. BU YÜZDEN AYETLER “ EY İNSANLAR” DİYE BAŞLAR.
MEDENİ SURELERİN MUHATAPLARI İSE FARKLIDIR. BURADA MÜSLÜMANLAR YAHUDİ VE HRİSTİYANLARLA YAKIN TEMASA GEÇTİLER.
MEDİNEDE İNEN AYETLERİN ÇOĞU; “EY İNANANLAR” YADA “ EY EHLİ KİTAP “ DİYE BAŞLAR.
- MÜSLÜMANLARIN CEMAAT OLARAK KENDİ HUKUKİ MESELELERİ BURADA İNEN AYETLERİN KONUSUNU TEŞKİL EDER.
MİRAS İLE İLGİLİ AYETLER VE BİR TAKIM SUÇLARA BELİRLENEN CEZALAR (HUDUD) İÇEREN AYETLER MEDİNEDE İNMİŞTİR.
- YİNE MÜŞRİKLERLE SAVAŞA İZİN VEREN VE EMREDEN AYETLER MEDENİ AYETLERDİR.
AYETLERİN İNMESİNE SEBEP OLAN OLAY SORU DURUMA SEBEBİ NÜZÜL DENİR.
AYETLERİN İNİŞ SEBEPLERİNİ PEYGAMBERİMİZDEN VEYA ASHABINDAN GELEN RİVAYETLER YOLUYLA ÖĞRENİYORUZ.
NASİH – MENSUH : KURANDA BİR HÜKMÜN KALDIRILARAK YERİNE BİR BAŞKASININ GETİRİLMESİNİ İFADE EDER.
NESH : İZALE ETMEK KALDIRMAK ANLAMINDADIR.
İLK VAHİY ; NUR DAĞI HİRA MAĞARASINDA (610) İNDİ.
- HZ. Muhammed(s.a.v)(s.a.v)İN İLK TAKİPÇİLERİ :
1- HANIMI HZ. HATİCE
2- AMCA OĞLU HZ. ALİ
3- EBU BEKİR (ZENGİN BİR ŞAHIS)
4- OSMAN BİN MAZUN
* HZ. Muhammed(s.a.v)(s.a.v); İLK VAHİYDEN İKİ YIL SONRA (612) ÇAĞRISINI AÇIKTAN YAPMAYA BAŞLADI.
- İLK DÖNEMDEKİ ÇAĞRISININ İÇERİĞI :
1- ÖNCELİKLE ALLAHA ORTAK KOŞMAYI PUTA TAPICILIĞI BIRAKMAK. (TEVHİDE DAVET).
2- MEKKEDEKİ YOKSULLAR İÇİN SOSYAL VE EKONOMİK ADALETİN SAĞLANMASI.
3- HESAP GÜNÜ İLE İLGİLİ MESAJLAR.
KALEM : 68- 815 : “ EY Muhammed(s.a.v)(s.a.v) ! YALANLAYANLARA ALDIRMA. ONLAR SENİN KENDİLERİYLE UYUŞMANI İSTERLER. BÖYLE YAPARSAN ONLAR DA SENİNLE UYUŞURLAR. - DİLİYLE İĞNELEYEN
- KOVUCULUK EDEN
- İYİLİĞİ SÜREKLİ OLARAK ÖNLEYEN
- SALDIRGAN
- SUÇ İŞLEYEN
- ÇOK YEMİN EDEN
- AŞAĞILIK ZORBAYA
- BÜTÜN BUNLAR DIŞINDA BİR DE SOYSUZLUKLA DAMGALANMIŞ HİÇ BİR KİMSEYE MALI VE OĞULLARI VAR DİYE UYMAYASIN “
KURANIN MÜŞRİK ARAP TİPİNDEN YOLA ÇIKARAK ÇİZDİĞİ İNSAN; AHLAK DIŞI DEĞERLER TAŞIYAN BİR İNSAN TİPİDİR.
- BU MÜŞRİK İNSAN :
1- NANKÖRDÜR ( ABESE :80-17)
2- MALA ÇOK DÜŞKÜNDÜR. (ADİYAT : 100- 8)
3- CİMRİDİR. ( İSRA : 17-100 )
4- ACELECİDİR ( İSRA : 17-11)
AÇIKTAN ÇAĞRI SONUCUNDA MÜŞRİKLERDEN BASKI GELDİ. BASKILAR ARTTIĞINDA HZ. PEYGAMBER BAZI MÜSLÜMANLARIN ( O ZAMAN ADİL VE DİNDAR BİR HRİSTİYAN KRAL TARAFINDAN YÖNETİLEN HABEŞİSTANA GÖÇ ETMELERİNE İZİN VERDİ.
- NÜBÜVVETİN 5. VE 6. YILLARINDA İKİ DEFA MÜSLÜMANLAR HABEŞİSTANA HİCRET ETTİLER (615)- (616).
HZ PEYGAMBERE VE ARKADAŞLARINA YAPILAN BASKI VE İŞKENCELERE KARŞI KURANIN ÖNCEKİ PEYGAMBERLERİN MÜCADELELERİNDEN VE BAŞARILARINDAN SÖZ EDEN KISSALARI ANLATTIĞINI GÖRÜRÜZ.
MEKKE DÖNEMİNİN BAŞINDAN BERİ NAMAZ MÜSLÜMANLARIN UYGULADIĞI BİR İBADETTİ.
İLK SURELERDEN OLAN ALAK SURESİNDE NAMAZA ATIFTA BULUNULMAKTADIR.
ALAK : (96-910): “GÖRDÜNMÜ ŞU MEN EDENİ NAMAZ KILARKEN BİR KULU .”
AYRICA ZEKATINDA DAHA İLK DÖNEMLERDE EMREDİLDİĞİ BİLİNMEKTEDİR.
MEKKE DÖNEMİNİN SONLARINA GELİNDİĞİNDE İSLAMI YAYMAK İÇİN MEKKEDEKİ TÜM İMKANLAR TÜKETİLMİŞTİ.
MEDİNE HALKI PEYGAMBERLE TEMAS KURARAK ONU SİYASİ VE DİNİ BAŞKAN OLARAK KENDİ ŞEHİRLERİNE DAVET ETTİLER.
HZ. PEYGAMBER MEDİNELİLERLE YAPTIĞI GÖRÜŞMELER SONUCUNDA KARŞILIKLI SÖZLEŞMELER YAPTI.
- BU GÖRÜŞMELER AKABE DE ĞERÇEKLEŞTİĞİ İÇİN AKABE BİATLERİ OLARAK BİLİNİR. ( 621622)
ÖNCE MÜSLÜMANLARI MEDİNEYE GÖNDEREN HZ. Muhammed(s.a.v) EN SON HZ. EBUBEKİR İLE BERABER HİCRET ETTİ. (622)
MEDİNEDE MÜŞRİK ARAPLARIN YANISIRA YAHUDİLER DE BULUNMAKTA İDİ.
PEYGAMBERİMİZ MEDİNEDE İLK OLARAK;
1- YAHUDİLERLE MÜSLÜMANLARIN İLİŞKİLERİNİ BARIŞ VE HUKUK ÇERÇEVESİ İÇİNDE DÜZENLEMEYİ AMAÇLAYAN BİR “ANLAŞMA BELGESİ” İMZALADI.
2- MEKKELİ GÖÇMEN MÜSLÜMANLAR (MUHACİRUN) İLE MEDİNELİ MÜSLÜMANLAR (ENSAR) ARASINDA BİR “KARDEŞLİK ANLAŞMASI “ TESİS ETTİ.
HZ. PEYGAMBERİN MEDİNEDE BAŞLICA AMACI; ARAPLARIN MERKEZİ OLAN MEKKEYİ KAZANMAK İDİ.
- PEYGAMBERİMİZ SAVAŞA BAŞVURMADAN ÖNCE AMACINA BARIŞLA ULAŞMAYI HEDEFLEDİ.
-HATTA SALDIRIYA UĞRADIKLARI ZAMAN BİLE MÜSLÜMANLARA SADECE AYNIYLA KARŞILIK VERMELERİNİ EMRETTİ.
-HZ. PEYGAMBER SAVAŞIN KAÇINILMAZ OLDUĞU ZAMANLARDA SAVAŞA GİRİŞMİŞTİR.
MEKKEDE HİCRET EDEN MÜSLÜMANLARIN BIRAKTIĞI MALLARIN MEKKELİLER TARAFINDAN YAĞMALANMASINA BİR CEVAP VERMEK AMACIYLA HZ PEYGAMBER SURİYEDEN DÖNMEKTE OLAN BİR MEKKE KERVANININ YOLUNU KESMEYE KARAR VERDİ.
- BUNUN ÜZERİNE MÜSLÜMANLAR İLE MEKKE ORDUSU BEDİR KUYULARI MEVKİİNDE HİCRETİN 2. YILINDA (624) SAVAŞA TUTUŞTU.
BEDİR;MEDİNEYE GÜNEY-BATI YÖNÜNDE 150 KM. UZAKLIKTADIR.
MEKKELİLER BU SAVAŞTAN YENİLGİYLE ÇIKTILAR.
- SAVAŞ SONUNDA BİRKAÇ ARAP KABİLESİ MÜSLÜMANLARLA ANLAŞMA YAPTI.
- DAHA ÖNCEKİ ANLAŞMA MADDELERİNİ İHLAL EDEN YAHUDİ KAYNUKA KABİLESİ SURİYEYE GÖÇE ZORLANDI.
MEKKELİLER BEDİRDE UĞRADIKLARI YENİLGİNİN ARDINDAN ONUN ÖCÜNÜ ALMAK AMACIYLA BİR YIL SONRA 625 DE (HİCRİ 3) MEDİNENNİ HEMEN DIŞINDA UHUD DAĞINA GELDİLER.
SAVAŞTAN SONRA MÜSLÜMANLARA KARŞI TAVIRLARINI GİZLEMEYEN NADİR KABİLESİ GÖÇE ZORLANDI.
HAYBER YAHUDİLERİ MEKKELİLERİ KIŞKIRTMAYA DEVAM ETTİLER.
- VE 2 YIL SONRA 627 DE (HİCRİ 5) MEKKELİLER MEDİNEYİ İŞGAL ETMEK İÇİN ORDU HAZIRLADILAR.
- MÜSLÜMANLAR İSE MEDİNEYİ KORUMAK AMACIYLA ŞEHRİN ÖNÜNE HENDEK KAZDILAR.
HENDEK SAVAŞININ ARDINDAN PEYGAMBERİMİZ SAVAŞ SIRASINDA MÜBLÜMANLARA KARŞI İHANET İÇİNE GİREN KUREYZA YAHUDİLERİ ÜZERİNE YÜRÜDÜ.
HZ. PEYGAMBER DİPLOMATİK GİRİŞİMDE BULUNARAK MEKKEYE UMRE ZİYARETİ İÇİN HAREKET ETTİ. (M.628).
- MEKKELİLER MÜSLÜMANLARI ALMADILAR.
- BİR ANLAŞMA YAPILDI.
- ANLAŞMAYA GÖRE MÜSLÜMANLAR GELECEK YIL UMRE YAPABİLECEKLERDİ.
BİR YIL SONRAMÜSLÜMANLAR ANLAŞMAYA UYGUN OLARAK (M.629 DA) UMRE ZİYARETİNİ GERÇEKLEŞTİRDİLER.
- BUNDAN BİR YIL MÜSLÜMANLAR MEKKEYİ ELE GEÇİRMEK AMACIYLA MEKKEYİ KUŞATTILAR.
- BARIŞ İÇİNDE MEKKEYİ TESLİM ALDILAR.
- KABEYİ PUTLARDAN TEMİZLEDİLER. GENEL AF ÇIKARDILAR. (M.630)
BU ZAFERDEN SONRA ARABİSTANIN BÜYÜK KISMI İSLAMA GİRDİ.
- ANCAK HEVAZİN KABİLELERİ HUNEYNDE MÜSLÜMANLARA KARŞI TOPLANDILAR. PEYGAMBERİMİZ DE ONLARIN ÜZERİNE YÜRÜDÜ.
- MÜSLÜMÜANLARIN GEVŞEK DAVRANMASINDAN DOLAYI MALUBİYET YAŞADILAR.
MEKKENİN FETHİNDEN BİR YIL SONRA KUZEY BÖLGELERİNDE HUZURSUZLUKLAR ÇIKTI.
- BURADAKİ KABİLELER MÜSLÜMAN KERVANLARINA SALDIRIYORLARDI.
- PEYGAMBER BİR ORDU KURMAYA KARAR VERDİ.
- ANCAK BAZI KİŞLER;
1- MESAFENİN UZUNLUĞU
2- VE MEVSİMİN YAZ OLMASI
SEBEBİYLE SAVAŞA İSTEKSİZ DAVRANDILAR. (M. 631)
* PEYGAMBERİMİZ M. 632 DE AHİRETE YÜRÜDÜ.
MEKKEDE TEMELLERİ ATILAN VE İŞLENEN İNANÇ KONULARI MEDİNE DÖNEMİNDE DAHA DA PEKİŞTİRİLDİ.
MEDİNEDE AYETLERİN KONULARI SOSYAL HAYATIN ÇEŞİTLİ ALANLARINI DÜZENLEYEN HÜKÜMLER İÇERİR.
- KURAN ÖNCELİKLE ADALETİN KORUNMASI KONUSUNU VURGULAMAKTADIR.
* TOPLUMSAL DÜZENLEMELER :
1- İNSAN CANINA KIYMA SUÇU İÇİN KISAS (BAKARA:2-178179)
2- HIRSIZLIK İÇİN EL KESME CEZASİ (MAİDE 5-3334)
3- ZİNA SUÇU İÇİN DEĞNEK CEZASI ( NUR: 24-2)
4- EVLENME KURUMUYLA İLGİLİ HÜKÜMLER (EVLENME- BOŞANMA)
5- MİRAS DÜZENLEMELERİ
* MEKKEDE FARZ KILINAN NAMAZ VE ZEKAT İBADETİNE MEDİNEDE ORUÇ VE HAC İBADETLİRİ KATILMIŞTIR.
MÜŞRİKLERİN DİNİ İÇİNDE ALLAH İNANCI BULUNMAKTAYDI.
- ANCAK ONLAR ALLAHIN YANINDA ONUNLA KENDİ ARALARINDA ARACI (ŞEFİ)’ KABUL ETTİKLERİ PUTLARA DA TAPIYORLAR ALLAHA ORTAK KOŞUYORLAR AHİRETE İNANMIYORLARDI.
MEKKEDE KURANIN MUHATABI MÜŞRİKLERDİ. KURAN ÖNCELİKLE ONLARIN PUTA TAPICILIĞNA VE BU İNANCIN YOL AÇTIĞI SOSYAL ADALETSİZLİĞE KARŞI GELMEKTEDİR
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:24 am GMT +0200
İslam dininin temel kaynakları : ünite :3
* hz. Musaya verilen ilk vahiylerin taş levhalar- tabletler üzerine yazıldı.
- israiloğullarına gelen vahiy daha sonra sözlü olarak aktarılmıştır.
- hz. Isaya ğelen vahiy ise şifahi olarak aktarılmış ve yayılmıştır.
- kuran vahyin ilk döneminden itibaren yazıya geçirilmiştir.
- peygamberimiz gelen vahiyleri kronolojik bir sıra içinde yani geliş sırasına göre değil kuranınn kendine has tevkifi sıralaması içinde yapılmıştır.
- peygamberimiz her ramazan ayında o güne kadar inmiş olan ayetleri cebraile okurdu. (arza) (mukabele yaptığı).
- son ramazan ayında iki kere arza yaptı.
- bu son okumada (arzai ahire) zeyd bin sabitin de hazır bulunduğu.
* kuran ayetleri : *
1- tabaklanmış koyun keçi deve derilerine
2- tahta levhalara
3- develerin kürek kemiklerine
4- üzerine kolayca yazı yazılabilecek taş levhalara
5- hurma dallarına
6- kırık porselenlere yazılmıştır.
- peygamberimizin hayatının son aylarında başlayan ridde harpleri onu meşgul ediyordu.
- yalancı peygamberlere karşı yapılan ridde harpleri kanlı geçiyondu.
- bunlardan müseylemeye karşı yürütülen yemame savaşında kuranı ezbere bilen sahabilerin çoğu şehid edildi.
- hz. ömerin teklifi ve hz. Ebubekirin emriyle zeyd bin sabit dağınık durumda bulunan üzerine kuran yazılı malzemeleri toplayarak iki kapak arasında kitap halinde bir araya getirdi.
- her ayet için iki şahıstan yazılı delil istendi. Bu iş mescidi nebevide gerçekleştirildi.
- hz. Zeyd tevbe suresinin son iki ayetini ebu huzeymenin getirdiği yazılı malzeme dışında hiç bir yerde bulamadığı ve bu ayetleri ondan aldığı belirtilir.
-hicretin 12. Yılında zeydin hazırladığı bu nüsha "mushaf " adı ile anılır.
- mushaf hz. Ebu bekirden sonra hz. ömere kalmış onun vefatından sonrada kızı hz. Hafsa ya emanet edilmiştir.
- zamanla müslümanlar arasında;
1- coğrafyanın genişlemesi
2-bir çok kavmin müslüman olması
gibi sebeplerle kuranı çeşitli şekillerde okuma (kıraat) problemleri başgösterdi.
- bunun üzerine hz. Osman hz. Hafsada bulunan mushafı isteyerek kuranı çoğaltmak işini yürütmek üzere bir komisyon kurdu.
* bu komisyonda: *
1- zeyd bin sabit
2- said bin as
3- abdürrahman bin haris
4- abdullah bin zübeyr bulunmaktaydı.
(bu komisyonun 12 kişiden oluştuğu da rivayet edilir.)
- komisyona kureyş imlasına göre yazması emredildi.
- hicretin 25. Yılında başlayan çoğaltma işlemi bitince hz. Hafsadan alınan nüsha tekrar ona geri verildi.
* çoğaltılan bu kuran nüshaları : *
1- medineye
2- şama
3- kufeye
4- basra ya gönderildi.
Başka bir rivayete göre nüshaların sayısı 7 dir.
- bu yerlere ilaveten;
5- mekkeye
6- bahreyne
7- yemene gönderilmiştir.
- ashabdan bazıları kendi kullanımları için kuran ayetlerini toplamış olanlar arasında:
1 – ibni mesud
2- ali
3- ibni abbas
4- enes bin malik
5- ömer
6- ubey bin ka’b
7- abdullah ibni zübeyr
8- abdullah bin amr
9- zeyd bin sabit
10- hz. Aişe
11- hz .hafsa nın
hz. Peygamberin vefatından sonra kendi nüshalarını yazdıkları rivayet olunur.
* mushafın noktalanması; *
- ilk önce hicri 65 yıllarında abdülmelik bin mervan (86- 705) zamanında başlandı.
- daha sonra basra valısı ziyad bin sümeyye (53- 673) nin emriyle ebul esved kuranın harekeleme işini yaptı.
- emevi devletinin ırak valisi haccac (95-714) zamanında nasr bin asım tarafından hemze şedde gibi işaretlerde kullanıldı.
- tevrat da arapça ile aynı karaktere sahip ibranicenin harekesiz yazısı ile yazıldığından benzer sorunlara yol açmış müslümanların bu başarısının etkisiyle m.s. 9 y.y. Da benzer şekilde işaretlenmeye başlamıştır.
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:25 am GMT +0200
Islam dininin temel kaynakları : ünite :4
* kuranın öncelikli amaçları:
1- bir olan allaha imanı sağlama
2- ahirete imanı sağlama
3- salih amel işlemeyi sağlama
* kuranın temel konuları;
1- iman
2- amel
3- ahlak
- imamı maturidiye göre (333-944) : “ vahyin doğruluğu ve gerçekliği onun dış dünyaya uygun olmasiyla bilinebilir. Akıl da tek başına vahyin doğruluğunu sağlayacak güce sahip değildir. O halde akıl vahyin doğruluğunu ancak dış dünyadan haraketle vahyin bildirdiklerinin dış dünyada garçekleşmesiyle bilinebilir.”
- kuran öncelikle indiği topluma ve daha sonra bütün insanlığa insan hayatına anlam arayışında doğru yolu doğru hayat biçimini göstermek için indirilmiş bir mesajdır.
- kuran; doğru ve yanlışı birbirinden ayırabilen ahlaki idrake sahip insanlar yetiştirmeyi amaçlar.
- insanlığı kötülüğün karanlığından kurtarıp iyiliğin aydınlığına taşımaktır .
* müşriklerin kurana ve peygambere ithamları :
1- mecnun-şair
2- esatirul evvelin = evvelki toplumların masalları
** müsteşriklerin kuran ve peygambere ithamları : **
1- kuranın önceki kaynakların derlenmesi sonucu oluşturulan bir kitap olduğu yönünde.
* hz. Ibrahim; içli yumuşak huylu ve kendisini allaha vermiş birisiydi.
- gılgamış destanı sümerlere aittir.
(urnapişti = hz. Nuhun adıdır)
* kuran ile önceki kitaplar arasındaki benzerliğin sebepleri : *
1- bu kitapların aynı kaynaktan yani allahtan gelmeleri
2- allahın gönderdiği kitaplarda vahyin muhatabı olan insanların bildiği olaylardan anlatımlardan yararlanmasıdır.
- kuran ahiret düşüncesini arapların içinde bulunduğu yoğun ticaret hayatının terimlerine kullanarak anlatmıştır.
- kuran bunun için; hesap tartı ücret zarar satın alma kar gibi terimleri kullanmıştır.
- incillerde bu mesaj; çiftçi bir toplumun hayatından alınan kelimelerle anlatılmıştır.
- ekin ayrık otu hasat iyi hasat kötü hasat terimleri kullanmıştır.
*** hiç zarara uğramayacak bir ticaret allahın emirlerine uymakla yapılır. *****
* hz. üzeyir; yahudilikte tevratı kaybolmaktan kurtardığı için ikinci musa olarak anılmaktadır.
- peygamberimizin o dönemde kuran mesajını vahiy dışında herhangi bir yerden öğrenebilmesinin imkanı yoktur.
**kurana ve peygambere çağdaş ithamlar : **
1- 12 yaşında iken suriyeye yaptığı seyahat sırasında buradaki bir hristiyan rahipten rahip bahiradan kuranda anlatılanları öğrendiği
2- peygamberin kuranı mekkede bulunan bazı romalı ve habeş hristiyanlardan ögrendiği
3- hz. Peygamberin bilgi kaynakları arasında şairlerin olabileceği.
**arap şairler : **
1- nadr bin haris : Iran hükümdarlarının hikayelerini iran mitolojisini rüstem ve isfendiyarın hikayelerini söylerdi.
2- ümeyye bin sabit; kitabı mukaddes halk efsaneleri mitolojik mahiyette bazı anlatımlar.
- “ kuran teslis inancının unsurları arasında meryemi saymaktadır."
- halbuki hristiyanlar meryemi teslis unsurları arasında saymazlar.
- yine kuran hz. Isanın çarmıha gerilmediğini ancak insanlara öyle göründüğünü söylemektedir.
- fakat hristiyanlıkta hz. Isanın çarmıhta can vermesi ve tekrar dirilmesi temeli dini bir esastır.
- kuran aynı şekilde üzeyiri allahın oğlu olarak kabul ettiklerini belirtmektedir.
- ancak yahudiler arasında genel kabul görmüş teolojide böyle bir inanç yoktur.
- bazı hristiyanların hz. Meryemi teslisin bir unsuru olarak kabul ettiklerine dair bazı tarihsel ipuçları bulunmaktadır.
- yine kuranın belirttiği gibi hz. Isanın çarmıha gerilmediğini ancak insanlara öyle gösterildiğini söyleyen bir hristiyan mezhebin varlığı bilinmektedir. “
* kuran doğruluğunu delillendirmek için : *
1- muhataplarının gözlerinin tabiata çevirmesini
2- tarihi araştırmasını
3- daha önce kendilerine kitap gelenlerin bilgilerine başvurmalarını istemektedi
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:26 am GMT +0200
İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI : ÜNİTE :5
- KURANIN DİLİ VE ANLATIM TARZI:
-KURANDA ARAPÇA OLMAYAN YABANCI KELİMELER DE KULLANILMIŞTIR.
- KURAN ANLATIMLARINDA İSTİARE VE TEŞBİH EDEBİ SANATLARINI DA KULLANMIŞTIR.
- KURANDA KULLANILAN EDEBİ SANATLARDAN BİRİ DE MECAZDIR.
- VÜCUH SANATI = ( EŞSESLİ SÖZCÜKLER ) : AYNI SÖZCÜKLERLE FARKLI ANLAMLARI İFADE ETME SANATI.
- HÜDA : 1- İMAN 2- İSLAM DİNİ ANLAMINDA KULLANILIR.
- ECEL : 1- BONCUN VADESİ 2- ÖMÜR BÜRESİ
- YÜZ : 1- İSİM OLARAK YÜZ 2- FİİL OLARAK YÜZ(YÜZMEK)
* NEZAİR = ( EŞANLAMLI SÖZCÜKLER ) : FARKLI SÖZCÜKLERLE AYNI ANLAMI İFADE ETME SANATI:
- ŞİFA FURKAN = KURAN ;
- ZELZELE DEPREM = YER SERSINTISI
- KURUNDA İNSAN DİLİ KULLANILDIĞINDAN BAZI İFADELER HER ZAMAN KOLAYCA ANLAŞILAMAMAKTADIR. BUNA MÜŞKİL DENİR.
- AÇIK İFADELER = MUHKEM à MÜFESSERà NASSà ZAHİR
- SIRALAMA EN AÇIK VE KESİN OLANDAN DAHA AZ OLANA DOĞRU YAPILMIŞTIR.
- KAPALI İFADELER = HAFİà MÜŞKİLà MÜCMELà MÜTEŞABİH
- BUNLAR DA DAHA AZ KAPALIDAN DAHA ÇOK KAPALIYA DOĞRU SIRALANMIŞTIR.
* MUHKEM : TECRÜBELERE DAYANILARAK SAĞLAM DOĞRU İYİ VE HATASIZ GEREKTİĞİ GİBİ YAPILAN İŞ ŞEY ANLAMINA GELİR.
- MUHKEM; BELİRLİ VEYA KAPALI OLSUN DELİLİ AÇIK OLAN HUSUSTUR.
- MUHKEM; TEK BİR YORUMA ELVERİŞLİ OLAN AYETLERDİR.
- MUHKEM; AÇIKLAMAYA İHTİYAÇ DUYMAYAN LAFIZDIR.
* MÜTEŞABİH : İKİ ŞEYDEN BİRİNİN DİĞERİNE BENZEMESİ ANLAMINA GELİR.
- MÜTEŞABİH :AÇIKLAMAYA İHTİYAÇ DUYAN LAFIZDIR.
- MÜTEŞABİH ; MANASINI ANLAMAK İÇİN ÜZERİNDE DÜŞÜNÜLMEYE GEREK DUYULAN KONULARDIR.
- MÜTEŞABİH ; BİRDEN FAZLA YORUMA ELVERİŞLİ OLAN AYETLERDİR.
- MÜTEŞABİH AYETLERİN KONUSU; İNSANIN BİLEMEYECEĞİ ALANLANDIR.
* KURAN KELİMELERİ; HAKİKİ MANALARINDA KULLANILDIĞI GİBİ MECAZİ MANALARDA DA KULLANILMIŞTIR.
- (TIP ALANINDA MECAZİ ANLATIM GEÇERLİ DEĞİLDİR.)
* İ’CAZÜL KURAN = KURANIN DİL BAKIMINDAN ÜSTÜNLÜĞÜ:
- ARAP ŞAİRİ LEBİD; BAKARA VE ALİ İMRAN SURELERİNİ İŞİTTİKTEN SONRA ŞİİR SÖYLEMEYİ BIRAKMIŞTIR.
- İ’CAZ : BİR KİŞİYİ ACİZ BIRAKMAK ANLAMINA GELİR.
** KURANDA HİTAPLAR: **
1- MEKKE DÖNEMİ HİTAPLARI : EY İNSANLAR EY Muhammed(s.a.v)
2- MEDİNE DÖNEMİ HİTAPLARI : EY İMAN EDENLER EY EHLİ KİTAP
** KURANDA YEMİNLER: **
- KURANDA YEMİN İÇEREN AYETLERİN ÇOĞU MEKKE DÖNEMİNDE İNMİŞTİR.
- ÇÜNKÜ BU DÖNEMDE MÜŞRİKLERE GÜÇLÜ VE FARKLI BİR EDEBİ ÜSLUP İLE SESLENEREK ONLARI ETKİLEMEK GEREKMEKTEYDİ.
* KURANDA KISSALAR: *
- KISSALAR ÇOĞUNLUKLA UYARILAR VE MÜJDELERLE SONA ERER.
- KURANDA ALLAH MERKEZLİ ANLATIM VARDIR.
- MUKATTA HARFLERİ ; KURANIN SADECE 29 SURESİNİN BAŞINDA YER ALMAKTADIR.
- BAKARA VE ALİ İMRAN SURELERİ DIŞINDA BU HARFLERLE BAŞLAYAN BÜTÜN SURELER MEKKİDİR.
- KURANDA; DİĞER KİTAPLARDAKİ GİBİ ANA BAŞLIK VE ALT BAŞLIK SİSTEMİ GÖZETİLMEMİŞTİR.
** KURANIN İÇERDİĞİ KONULAR. **
1- ALLAH VE AHİRET İNANÇLARI İLE İNSAN VE ONUN YARATILIŞI
2-AHLAK KONUSUNU İÇEREN ALAN
3 – SOSYAL VE KURUMSAL ALAN
4- NAMAZ ORUÇ HAC GİBİ YÜKÜMLÜLÜKLERİN BULUNDUĞU ALAN
- BÜYÜK ALİM ŞATİBİ (790-1388) YE GÖRE;
DİNİN EN TEMEL GAYESİ “ MASLAHATTIR “
- MASLAHAT İNSANLARIN YARARINA OLAN ŞEYLERDİR.
* İNSANIN YARARINA OLAN KONULAR : *
1- ZARURİYAT : DİNİN NESLİN VE MALIN KORUNMASI GİBİ EN TEMEL VE EVRENSEL İLKELER YER ALIR.
2- HACİYYAT : DİNİN GAYELERİNİ GENİŞ TUTMAKTIR.
3- TAHSİNİYYAT : AHLAKİ ALANI İÇER
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:27 am GMT +0200
İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI : ÜNİTE :6
· KURANIN AÇIKLAMASI; ONUN İLK MUHATABI OLAN HZ. Muhammed(s.a.v) İLE BAŞLAMIŞTIR.
· ASHABIN TEFSİRDE ÖNE ÇIKAN İSİMLERİ:
1- ALİ BİN EBİ TALİB
2- ABDULLAH BİN MESUD
3- ABDULLAH BİN ABBAS
4- UBEYY BİN KAAB
5- EBU MUSA EL EŞARİ
6- ZEYD BİN SABİT
7- ABDULLAH BİN ZÜBEYR
· TABİUN DÖNEMİ = *
- EHLİ KİTAP KÜLTÜRÜNDEN GELEN BİLGİLERİN TEFSİRE GİRMESİNE “İSRAİLİYAT” DİYORUZ. BU DÖNEMDE OLMUŞTUR.
- BU DÖNEMDE BU BİLGİLER TEFSİRDE ÇOK KULLANILMIŞTIR.
- BU TÜR RİVAYETLERİ YAPANLAR :
1- ABDULLAH BİN SELAM
2- KA’BUL AHBAR
3- VEHB BİN MÜNEBBİH
4- CÜREYC
- TABİN DÖNEMİ TEFSİRCİLERİ : (HOCALARI : İBNİ ABBAS)
1- MÜCAHİD
2- İKRİME
3- ATA BİN EBİ REBAH
- ( HOCALARI : İBNİ MESUD )
4- MESRUK
5- HASANÜL BASRİ
6- KATADE
* TEBE-İ TABİUN DÖNEMİ := *
- BU DÖNEMDE TEFSİR KİTAPLARI YAZILMAYA BAŞLAMIŞTIR.
- TEBEİ TABİUN TEFSİRCİLERİ :=
1- ALİ BİN TALHA
2- MUKATİL BİN SÜLEYMAN
3- SÜFYANÜ SEVRİ
4- YAHYA BİN SELLAM
5- ABDURREZZAK BİN HEMMAM
* - RİVAYET TEFSİRİ : *
- TEFSİR; BAŞLANGIÇTA RİVAYET TEFSİRİNDEN İBARETTİ.
- DAHA SONRAKİ DÖNEMLERDE RİVAYETİ AŞAN VE RİVAYET DIŞI YORUMLARA YER VEREN “DİRAYET” BİÇİMİNİ KAZANDI.
* - BAŞLICA RİVAYET TEFSİRLERİ : = *
1- MUHAMMMED BİN CERİR ET TABERİ
(CAMİUL BEYAN AN TEVİLİ AYİL KURAN)
2- EBUL LEYS ES SEMERKANDİ TEFSİRİ
3- EL VAHİDİ
( EL VECİZ Fİ TEFSİRİL KURANİL AZİZ )
4- EL BAĞAVİ
( MEALİMÜT TENZİL )
5- İBNİ ATİYYE
(EL MUHARRERUL VECİZ Fİ TEFSİRİ KİTABİL AZİZ)
6- .İBNİ KESİR
( TEFSİRUL KURANİL AZİM )
7-CELALÜDDİN ES SUYUTU
(DURRUL MENSUR FİTTEFSİRİ BİL ME’SUR
8- CELALÜDDİN EL KASİMİ
(MEHASİNÜTTE’VİL)
· RİVAYET TEFSİRİNİN ÜÇ ÖNEMLİ EKSİKLİĞİ: *( TENKİDİ ) :==
1- UYDURMA HABERLERE ÇOKÇA YER VERİLMESİ.
2- İSRAİLİYYAT HABERLERİNİN BULUNMASI
3- RİVAYETLERİN İSNEDLERININ DÜŞÜRÜLMESİ
SEBEBİYLE RİVAYETLERİN DEĞERİNİN
DEĞERLENDİRİLEMEMESİ.
· TEFSİRLERDE DİRAYET YÖNTEMİ : *
1- LUGAVİ – DİL TEFSİR
2- FIKHİ TEFSİR
3- KELAMİ – MEZHEBİ TEFSİRLER
4- TASAVVUFİ TEFSİRLER.
· LUGAVİ _ DİL TEFSİRLERİ : *
1- DİLE İLİŞKİN BİLİMLERİN GELİŞMESİ
2- İSLAM KÜLTÜRÜNE ARAP OLMAYAN UNSURLARIN KATILMASI
3- BUNLARIN İSLAMIN KAYNAKLARINA ULAŞABİLMEK İÇİN ARAPÇA ÖĞRENME İHTİYACI DUYMALARI
GİBİ SEBEPLERLE LUGAVİ – DİL TEFSİRİ GELİŞMİŞTİR.
· LUGAVİ – DİL TEFSİRCİLERİ :
1- SİBEVEYH
2- AHFEŞ
3- HALİL BİN AHMED
4- EL FERRA – ( MAANİL KURAN )
5- EBU UBEYDE – ( MECAZUL KURAN )
6- İBNİ KUTEYBE – ( KEVİLİ MÜŞKİLİ KURAN )
7- ZEMAHŞERİ – ( KEŞŞAF )
· FIKHİ TEFSİR : *
- FIKIH; İSLAMIN ANA KAYNAKLARINDA YER ALAN DEĞERLERİN HAYATA GEÇİRİLMESİ İLE İLGİLENMİŞTİR.
- KURANIN EMİRLERİNİ ANLAMAKTA MÜSLÜMAN ALİMLER ARASINDA FARKLILIKLAR ORTAYA ÇIKMIŞTIR.
- BUNLARA FIKIH MEZHEPLERİ DİYORUZ.
· FIKHİ TEFSİRCİLER : *
1- MUKATİL BİN SÜLEYMEN ( İLK FIKHİ TEFSİR )
2- İMAM ŞAFİİ ( AHKAMUL KURAN)
3- BÜYÜK HANEFİ CESSAS ( AHKAMUL KURAN)
4- EBU BEKİR İBNÜL ARABİ ( AHKAMUL KURAN )
5- ENDÜLÜSLÜ MALİKİ ALİM KURTUBİ (EL CAMİ Lİ AHKAMİL KURAN)
· KELAMİ – MEZHEBİ TEFSİRLER : MÜSLÜMANLAR ARAP YARIMADASINDAN ÇIKTIKTAN SONRA BİZANS VE İRAN KÜLTÜRLERİYLE KARŞILAŞTILAR.
- BU YENİ KÜLTÜR FİKİRLERİNİN YOL AÇTIĞI TARTIŞMALAR MÜSLÜMANLAR ARASINDA FİKİR AYRILIKLARINA YOL AÇTI.VE ÇEŞİTLİ KELAMİ MEZHEPLER ORTAYA ÇIKTI.
- BUNUN YANISIRA MÜSLÜMANLARIN KENDİ ARALARINDA ÇIKAN İÇ SİYASİ OLAYLAR DA BU AYRIŞMAYI TETİKLEMİŞTİR.
- BU İÇ ÇATIŞMALAR; ŞİA VE HARİCİLİK GİBİ SİYASİ – KELAMİ BÖLÜNMELERİN SEBEBİ OLMUŞTUR.
· KELAMİ – MEZHEBİ TEFSİRCİLER :
1- EZ ZEMAHŞERİ ; KEŞŞAF: (MUTEZİLENİN FİKİRLERİNİ SAVUNMAK İÇİN YAZDI)
2- FAHREDDİN ER RAZİ EHLİ SÜNNET TEFSİRİ.
- ŞİA VE ŞİA İÇERİSİNDEN CAFERİYYE VE ZEYDİYYE KOLLARI KENDİ GÖRÜŞLERİNİ DESTEKLEYEN TEFSİR YAZDILAR.
- BU TEFSİRLERDE EN GÖZE ÇARPAN ÖZELLİK; HZ. ALİNİN HİLAFETİ VE EHLİ BEYTİN ÜSTÜNLÜĞÜ KONULARININ ÖNE ÇIKARILMASIDIR.
- (CAFERİ TEFSİRLER ):
1- EBU ALİ ET TABRESİ ( MECMEUL BEYAN Lİ ULUMİL KURAN )
2- Muhammed(s.a.v)(s.a.v) HÜSEYN ET TABATABAİ ( EL MİZAN Fİ TEFSİRİL KURAN)
- (ZEYDİYYE’ NİN MEŞHUR MÜFESSİRİ):
1- Muhammed(s.a.v)(s.a.v) BİN ALİ EŞ ŞEVKANİ FETHUL KADİR.
...................................
- HARİCİ TEFSİRİNDE İSE LAFZA AŞIRI BİR BAĞLILIK VE ZAHİRİLİK GÖRÜLÜR.
- HARİCİ TEFSİRİ İBADİYE KOLUNA MENSUP Muhammed(s.a.v)(s.a.v) BİN EBU YUSUF İTFİYYİŞ ( HİMYANUZ ZAD İLA DARİL MEAD).
· - TASAVVUFİ TEFSİRLER := KİŞİLERİ YÜKSEK AHLAKİ DEĞERLERLE BEZENMİŞ BİR HAYAT TARZINA ULAŞTIRMA RUHU TEMİZLEME GİBİ KONULAR ÜZERİNDE DURAN TASAVVUFİ EĞİLİMLERİN GELİŞMESİ İLE ORTAYA ÇIKMIŞTIR.
* TASAVVUFİ TEFSİRCİLER :
1- SEHL BİN ABDULLAH ET TUSTERİ (TEFSİRUL KURANIL AZİM)
2- EBİ ABDURRAHMAN ES SÜLEMİ (HAKAİKUTTEFSİR)
3- KUŞEYRİ (LETAİFÜL İŞARAT Fİ TEFSİRUL KURAN)
4- İSMAİL HAKKI BURSEVİ ( RUHUL BEYAN)
**** GÜNÜMÜZDEKİ TEFSİR ÇALIŞMALARI *****
1- BİLİMSEL TEFSİR ÇALIŞMALARI. ( İLMİ TEFSİR )
2- MODERNİST – SELEFİ TEFSİR ÇALIŞMALARI.
3- KONULARINA GÖRE TEFSİR
4- TARİHSEL – TENKİTÇİ TEFSİR ÇALIŞMALARI.
· - BİLİMSEL TEFSİR ÇALIŞMALARI = İLMİ TEFSİR :
1- GAZZALİ CEVAHİRUL KURAN
2- FAHREDDİN ER RAZİ KEŞŞAF
3- EL İSKENDERANİ KEŞFUL ESRARİN NURANİYYE.
4- GAZİ AHMET MUHTAR PAŞA SERAİRUL KURAN
5- TANTAVİ CEVHERİ CEVAHİRUL KURAN
EMİN EL HULİ ; BU TEFSİR YOLUNUN KURANI BİR İLİMLER ANSİKLOPEDİSİ GİBİ ELE ALDIĞINI VE KURANIN ASIL ÖZELLİĞİ OLAN DİNİ – AHLAKİ BİR KİTAP OLUŞUNU DİKKATTEN KAÇIRDIĞI ŞEKLİNDE ELEŞTİRMİŞTİR.
· MODERNİST – SELEFİ TEFSİR ÇALIŞMALARI :
1- Muhammed(s.a.v)(s.a.v) ABDUH
2- Muhammed(s.a.v)(s.a.v) REŞİT RIZA
3- MUSTAFA EL MERAĞİ
* - SELEFİ TEFSİRCİLER :
1- EBUL ALA EL MEVDUDİ ( TEFHİMUL KURAN )
2- SEYYİD KUTUB ( Fİ ZILELİL KURAN )
· KONULARINA GÖRE TEFSİR :
1- EMİN EL HULİ
· TARİHSEL – TENKİTÇİ TEFSİR ÇALIŞMALARI :
1- FAZLÜRRAHMAN
2- NASR HAMİD EBU ZEYD
İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI: ÜNİTE 6 DEVAM
- * KURANI ANLAMADA YÖNTEM :
1- KURANIN AÇIKLANMASI
2- KURANIN YORUMLANMASI
* - KURANIN AÇIKLANMASI :
1- KURANIN DİL BİLİMSEL VE METİNSEL ANALİZİ
2- TARİH BİLGİSİ VE KURANIN TARİHİ BAĞLAMI
- a- HADİS ESERLERİ
-b- TARİH KAYNAKLARI
*- KURANIN YORUMLANMASI :
1- KURANIN YORUMLANMASINDA ÖZNELLİK SORUNU
2- KURANİ DEĞERLERİN GÜNÜMÜZE TAŞINMASI
** KURANA GETİRİLEN YORUMLARIN FARKLI OLUŞUNUN SEBEBİ; **
1- YORUMCULARIN FARKLI OLMASI
2- YORUMCULARIN ÖZNELLİKLERİNİN KAÇINILMAZ OLARAK FARKLI ŞEKİLLERDE OLUŞMUŞ OLMASIDIR.
** MÜFESSİRLERİN BİR FİKİR BİRLİĞİNE ULAŞMALARINI SAĞLAYAN ETMENLER : **
1- YORUMCULARIN HER BİRİ AYNI KAYNAK ÜZERİNE ÇALIŞMAKTADIRLAR. ( KURAN)
2- YORUMCULAR AYNI TARİHSEL ŞARTLARI PAYLAŞMAKTADIRLAR.
3- TOPLUMSAL BİR GEREKLİLİK OLMASI DOLAYISIYLADIR.
*** MİHRAPLARDAKİ AYET : HZ. ZEKERİYYA KISSASINDA GEÇEN AYETİN ( ALİ İMRAN: 3 – 37 ).
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:28 am GMT +0200
İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI : ÜNİTE :7
- İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI :
-SÜNNET VE HADİS KAVRAMLARI.
- YÜCE ALLAH; AKIL DÜŞÜNCE VE VAHİY İLE İNSANLARA YOL GÖSTERMİŞTİR.
- VAHİY; KAYNAĞI İLAHİ OLAN SOYUT ( MÜCERRET ) BİR BİLGİDİR.
- HZ. Muhammed(s.a.v)(s.a.v); ONÜÇ YILLIK MEKKE ON YILLIK MEDİNE HAYATI OLMAK ÜZERE YİRMİ ÜÇ YIL PEYGAMBERLİĞİ SÜRDÜ.
- **** SÜNNET *****
- KELİMENİN KÖKÜNÜN FİİL OLDUĞUNU KABUL EDEN DİL OKULUNA GÖRE SÜNNET KELİMESİ “ SİN “ VEYA “ SENNE “ FİİLİNDEN TÜREMİŞTİR.
- SENNE FİİLİ; KILIÇ VE MIZRAĞI BİLEMEK VEYA DÖKÜMDE BEKLETEREK YENİ BİR ŞEKİL VERMEK.
- KELİMENİN KAYNAĞININ İSİM (MASDAR) OLDUĞUNU KABUL EDEN DİL OKULUNA GÖRE İSE SÜNNET KELİMESİ; “ SENEN “ “ SİNEN “ VEYA “ SUNEN” MASDARINDAN TÜREMİŞTİR.
- SENEN YOL VE ÇIĞIR DEMEKTİR.
- SÜNNET ; İNSANIN HAYATI BOYUNCA TAKİP ETTİĞİ YOL DEMEKTİR.
**- BİR TUTUM VE DAVRANIŞIN SÜNNET ADINI ALABİLMESİ İÇİN :**
1- ORJİNALLİK - ÖZGÜNLÜK: BİR TUTUM VE DAVRANIŞIN SÜNNET ADINI ALABİLMESİ İÇİN “ YENİ “ VE “ ORJİNAL” BİR DAVRANIŞ OLMASI GEREKİR. ( SÜNNET ßà BİDAT )
2- SÜREKLİLİK:
3- BİLİNÇLİLİK: GAYRI İHTİYARİ DAVRANIŞLAR ALIŞKANLIKLAR SÜNNET ADINI ALAMAZLAR.
4- OLUMLULUK: KÖTÜ VE YANLIŞ DAVRANIŞLAR SÜREKLİLİK ARZETSELER DE SÜNNET ADINI ALAMAZLAR.
5- ÖRNEKLİK:
6- DOĞRULUK:
7-MUTEDİLLİK ( ORTA YOL ):
8- KURALSALLIK:
********** HADİS ***********
- HADESE VE HADDESE FİİLİNDEN; SONRADAN MEYDANA GELDİ DAHA ÖNCE OLMAYAN BİR HADİSE VUKUU BULDU ANLAMINDADIR.
- BİR İSİM OLARAK DÜŞÜNÜLÜRSE HADİS; YENİ VE ORJİNAL ANLAMINDADIR. ( ESKİ KADİMİN ZIDDI.)
- HADİS ; SÖZ HABER SÖZLÜ İFADE ANLAMINA DA GELİR.
- HÜSNİ HADİS = HOŞ SOHBET
- SIDKUL HADİS = DOĞRU SÖZLÜ
* SÜNNET VE HADİSİN KURANDAKİ ANLAMI:
- SÜNNET KELİMESİ KURANDA TEKİL KALIBINDA ONDÖRT YERDE KULLANILMIŞ İKİ YERDE DE ÇOĞUL KALIBINDA GEÇMİŞTİR.
- BUNLARDAN HİÇ BİRİ “ HZ. PEYGAMBERİN SÜNNETİ” ANLAMINDA KULLANILMAMIŞTIR.
- SÜNNETÜLLAH = ALLAHIN KANUNU
- SÜNNETÜL EVVELİN = ALLAHIN ÖNCEKİ KAVİMLERE UYGULADIĞI KANUNLAR.
* HADİS TERİMİ İSE KURANDA; YİRMİSEKİZ AYETTE ÇOĞUL KALIBDA KULLANILMIŞTIR.
- HZ. ADEM İN İLK OĞLU KABİL; ZULMEN ADAM ÖLDÜREN HERKESİN GÜNAHINDAN PAYINA DÜŞENİ ALACAKTIR.
- ZİRA O; ADAM ÖLDÜRME GİBİ ( KÖTÜ ) BİR SÜNNETİ İLK OLARAK BAŞLATANDIR.
-SÜNNETİN İYİSİ OLABİLECEĞİ GİBİ KÖTÜSÜNÜN DE OLABİLECEĞİ ANLAŞILMAKTADIR.
- HZ. PEYGAMBERİN HADİSLERİNDE GEÇEN SÜNNET KELİMESİ; DİNİN ÖNGÖRÜP MEYRU- YASAL SAYDIĞI VE UYGULAMAYA KOYDUĞU YOL VE YÖNTEM ANLAMINDA KULLANILMIŞTIR.
-KELAMCILARA GÖRE SÜNNET ; DİNİN UYGULAMAYA KOYDUĞU YOL ANLAMINDADIR.
-USÜLCÜLERE GÖRE İSE; HZ. PEYGAMBERDEN SADIR OLAN VE ŞERİ BİR HÜKME DELİL OLMAYA MÜSAİT SÖZ FİİL VE TAKRİR LERDİR.
- HANEFİ USÜLCÜLERİNDEN EL CESSASA GÖRE SÜNNET ; HZ. PEYGAMBERİN TABİ OLUNSUN ( ÖRNEK ALINSIN ) DİYE SÖYLEYİP SÜREKLİ YAPTIKLARIDIR.
-EL CESSASA GÖRE BİR SÖZ VE HAREKETE- EYLEME SÜNNET DİYEBİLMEK İÇİN BU SÖZ VE HAREKETİN İKİ NİTELİK TAŞIMASI GEREKİR:
1- AMAÇLILIK: HZ. PEYGAMBER BİR SÖZÜ SÖYLERKEN VEYA EYLEMDE BULUNURKEN ÖRNEK ALINMASINI AMAÇ EDİNMİŞ OLMALIDIR.
2- SÜREKLİLİK : HZ. PEYGAMBERİN SÜREKLİ UYGULADIĞI BİR İŞ OLMALIDIR.
- FAKİHLERE GÖRE SÜNNET; FARZ VE VACİP DIŞINDA HZ. PEYGAMBERİN SÖZ VE FİİLLERİYLE TESBİT EDİLEN HUSUSLARDIR.
- FAKİHLERİN SÜNNET TANIMLARINDAKİ UNSURLAR :
1- SÜREKLİLİK: FAKİHLERE GÖRE SÜNNET; HZ. PEYGAMBERİN SÜREKLİ YAPTIĞI FİİLLERDİR.
- SÜREKLİLİK = MUVAZABE : BİR FİİLİN SÜNNET OLDUĞUNA DELİLDİR.
- BU SÜREKLİLİK AZ DA OLSA SEKTEYE UĞRAMIŞSA MÜEKKED ÇOĞU KEZ TERKEDİLMİŞSE GAYRI MÜEKKED ADINI ALIR.
2- BAĞLAYICILIK : BAZI FAKİHLER; SÜNNETİ HÜDA VE SÜNNETİ ZEVAİD OLARAK TASNİFE TABİ TUTMUŞ VE BAĞLAYICILIĞI FİİLİN ZATİ – ÖZEL DEĞERİNDE ARAMA YOLUNA GİTMİŞTİR.
3- UHREVİ BOYUT : SÖZ KONUSU DAVRANIŞ UHREVİ OLMALIDIR.
- ŞLENMESİNDE SEVAP OLAN VE TERKİNDE AZAP OLMAYAN DAVRANIŞTIR.
- EHLİ HADİSE GÖRE SÜNNET; HZ. PEYGAMBERDEN SÖZ FİİL VE TAKRİR OLARAK BİZE NAKİL YOLUYLA ULAŞAN HERŞEYDİR.
- HZ. PEYGAMBERDEN BİZZAT SADIR OLAN SÖZ YAHUT FİİL TAVIR VE DAVRANIŞLARINA AİT BAŞKALARI TARAFINDAN RİV AYET EDİLEN SÖZLÜ İFADELERE HADİS DENİR.
- KLASİK USÜLCÜLERİMİZ; HADİSİN BİRİNCİ ÇEŞİDİ İÇİN KAVLİ SÜNNET İKİNCİ ÇEŞİDİ İÇİN DE “ HABER “ VE “ ESER” KELİMELERİNİ KULLANMIŞLARDIR.
- O DÖNEMDE BİR SÜNNET OLAN BİR TAVIR VE DAVRANIŞ BİR HADİS İLE İFADE EDİLEBİLİRDİ.
CAK HER HADİS BİR SÜNNETİN İFADESİ DE OLMAMIŞTIR. HATTA HZ. ÖMERİN HERHANGİ BİR SÜNNET İFADE ETMEYEN HADİSLERİN YAYILMASINA KARŞI ÇIKTIĞI DA SÖYLENİR.
- SÜNNET; DAHA ÇOK DAVRANIŞ İLE İLGİLİ BİR KAVRAMDIR.
HADİS İSE SÖZLÜ RİVAYETİN ADIDIR.
BİRİ NAZARİ BİLGİ DİĞERİ PRATİKTİR UYGULAMADIR.
- SÜNNET; HADİSTEN DAHA GENEL VE HADİSLERİN DOĞRU OLUP OLMADIĞINI TESBİTTE TEMEL ÖLÇÜTTÜR.
HADİS İSE SÜNNETİN EN ÖNEMLİ KAYNAKLARINDAN SADECE BİRİDİR.
- SÜNNET; SADECE HZ. PEYGAMBERDEN SADIR OLAN BİR FİİL DEĞİL TOPLUMUN UYGULAMAYA KOYDUĞU TUTUM VE DAVRANIŞLARDIR.
-** İLK İKİ ASIRDAN SONRA GELEN HADİSÇİLER; BU İKİ KAVRAMI EŞ ANLAMLI OLARAK KABUL ETMEYE BAŞLAMIŞTIR.
- ÇAĞĞDAŞ HİND ALİMLERİNDEN SÜLEYMAN NEDVİ’ YE GÖRE HADİS; HZ. PEYGAMBERİN SÖZ FİİL VE HALLERİYLE İLGİLİ SÖZLÜ RİVAYETLERDİR.
-SÜNNET İSE ; HADİS HATTA KURANLA GELEN MÜTEVATİR UYGULAMALARDIR.
-- SÜNNETİN GÜNCEL TARİFİ ; HZ. PEYGAMBERİN NÜZÜL ASRINDA TOPLUMU YÖNLERDİRİP YÖNETMEDE KURAN BAŞTA OLMAK ÜZERE ESAS ALDIĞI İLKELER BÜTÜNÜNÜN OLUŞTURDUĞU BİR HAYATI ANLAMLANDIRMADIR.
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:28 am GMT +0200
İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI : ÜNİTE :8
- İLAHİ DİNLERİN TEMEL BİLGİ KAYNAĞI VAHİYDİR.
- NÜBÜVVET; SADECE VAHYE MAZHAR OLMAKTIR.
- ANCAK NEBİ; AYNI ZAMANDA MÜSTAKİL BİR MİSYON- ŞERİAT VE TEBLİĞ İLE GÖREVLENDİRİLMİŞSE BUNA RİSALET ADI VERİLİR.
- BİZİM PEYGAMBERİMİZ HEM NEBİ HEM DE RASÜL DÜR.
- ISTAFA – MUSTAFA
- İCTİBA- MÜCTEBA
- HZ. PEYGAMBERİN SÖYLEDİKLERİ VE YAPTIKLARI :
- 1- BEŞER OLARAK YAPTIKLARI – ( CİBİLLİ HAREKETLER)
2- PEYGAMBER OLARAK YAPTIKLARI.
**- BİR BEŞER OLARAK KENDİSİNDEN SADIN OLAN FİİLLER- EYLEMLER ** ( CİBİLLİ HAREKETLER):
1- BEŞERİN İRADESİNİN DIŞINDA GERÇEKLEŞENLER.
2- İNSANIN İRADESİ VE İHTİYARI DAHİLİNDE MEYDANA GELENLER.
- TATLI VE HOŞ YİYECEKLERİN AĞIZDA TAD BIRAKMASI ÇOĞU KEZ İNSANIN İRADESİ DIŞINDA MEYDANA GELEN CİBİLLİ HAREKETLERDİR.
- HZ. PEYĞAMBERİN HELVA VE BALI ÇOK SEVMESİ YAHUT KINA KOKUSUNDAN HOŞLANMAMASININ TEŞRİİ BİR DEĞERİ VEYA ÖRNEK ALINMASI GEREKEN BİR TARAFI YOkTUR.
-İNSANIN İREDESI VE İHTİYARI DAHİLİNDE MEYDANA GELEN CİBİLLİ HAREKETLER DE BÖYLEDİR.
- YEMEK İÇMEK OTURMAK KALKMAK TEDAVİ OLMAK VS.. BUNLAR İNSANIN İRADESİ İLE KENDİSİNDEN ORTAYA ÇIKMAKLA BERABER BEŞERİN ZORUNLU OLARAK FITRATI – ÖZÜ GEREĞİ YAPTIĞI ŞEYLERDİR. AYNI ŞEKİLDE BUNLARIN DA SÜNNET VE BAĞLAYICILIK DEĞERİ YOKTUR.
- KARİNE = MALUM OLAN BİR VAKADAN MALUM OLMAYAN BİR VAKAYI İSTİDLALDİR.
- ŞAH VELİYYULLAH DIHLEVİ NÜBÜVVET VE RİSALETİN MAHİYETİ AÇISINDAN HZ. PEYGAMBERDEN GELEN BİLGİLERİ İKİ KISMA AYIRIR:
1- HZ. PEYGAMBERİN RİSALET GÖREVİ İLE İLGİLİ İNSANLIĞA TEBLİĞ ETMEKLE SORUMLU OLDUĞU HUSUSLAR.
2- RİSALET ALANINAI GİRMEYEN TEBLİĞ ETMEKLE SORUMLU OLMADIĞI ANCAK BİR BEŞER OLARAK SÖYLEDİKLERİ VE YAPTIKLARI.
- ** HZ. PEYGAMBERİN İCTİHADININ ÖNCÜLLERİ :***
1- KURAN
2- TABİAT
3- İNSAN
- * KURANA GÖRE PEYĞAMBERLERİN GÖREVLERİ :*
1- TEBLİĞ:
2- BEYAN: TEBLİĞ ETTİĞİ VAHYİ AÇIKLAMAK.
3- DAVET:
* DAVET YÖNTEMİ :*
a- TEBŞİR ( MÜJDELEMEK)
b- İNZAR (UYARMAK )
c- TEZKİR ( HATIRLATMAK )
3- TALİM: GÖNDERİLDİĞİ TOPLUMA MESAJINI ÖĞRETMEK.
4- TEZKİYE : GÖNDERİLDİĞİ TOPLUMU HER TÜRLÜ KÖTÜLÜKTEN ARINDIRMAK
- HZ. PEYGAMBERİN DİNLE İLGİLİ BULUNAN FİİL- EYLEM TUTUM VE DAVRANIŞLARI; ÜMMETİ BAĞLAYICI ÖRNEKLİK İFADE EDERKEN TAMAMEN DÜNYEVİ- PROFAN OLAN İLE İLGİLİ YAPTIKLARI İSE BU KATEGORİDE DEĞERLENDİRİLMEYECEKTİR.
-NAMAZ. HAC.ZEKAT VS. GİBİ KONULARDA YAPTIĞI FİİLLER BAĞLAYICI OLACAK; TIB ZİRAATSANATTİCARET VS. GİBİ HUSUSLARDA YAPTIKLARI İSE BAĞLAYICI OLMAYACAKTIR.
- HZ. PEYGAMBER SİZ DÜNYA İŞLERİNİ BENDEN İYİ BİLİRSİNİZ DEMİŞTİR.
- KADİ ABDÜLCEBBARA GÖRE; HZ. PEYGAMBERİN KİŞİSEL TECRÜBELERİNE DAYANARAK YAPTIĞI İŞLERİN ÜMMETİ BAĞLAYICI HİÇ BİR TARAFI YOKTUR.
- HATTA BU HUSUSTA ÜMMETİN FERTLERİ KENDİSİNDEN DAHA BİLGİLİ OLABİLİR.
- İBNİ HALDUNA GÖRE İSE ; HZ. PEYGAMBER BİZE İSLAMI ÖĞRETMEK İÇİN GÖNDERİLMİŞTİR. NE TIB NE DE BAŞKA ŞEY ÖĞRETMEK İÇİN GÖNDERİLMİŞTİR.
- ŞAH VELİYYULLAH DIHLEVİYE GÖRE İSE ;HZ. PEYGAMBER:
1- BEŞER OLARAK YAPTIKLARI
2- ÖRF VE ADETTEN DOLAYI YAPTIKLARI
3- TECRÜBEYE DAYANARAK İŞLEDİKLERİ FİİLLER
RİSALETİN DIŞINDA KALIR VE BU TÜR FİİLLER BAĞLAYICI DEĞİLDİR.
-ADET SÖZCÜĞÜ İLE İKİ ŞEY KASTEDİLMEKTEDİR:
1- HZ. PEYGAMBERİN PEYGAMBERLİK VASFI İLE YAPTIKLARI VE CİBİLLİ HAREKETLERİ DIŞINDA DİNİ VEYA TAABBUDİ ( KULLUK SORUMLULUĞU GEREĞİ ) HERHANGİ BİR GAYE GÜTMEDEN YAPTIĞI DOĞAL İŞLERİ – EYLEMLERİ VE ALIŞKANLIKLARI.
2- İÇİNDE YAŞADIĞI TOPLUMUN ÖRF VE ADETLERİ GEREĞİ YAPTIĞI VE İŞLEDİĞİ FİİLLER.
* ADET VE İBADETİ BİRBİRİNDEN ANCAK İKİ TEMEL NİTELİK İLE AYRILIR :
1- BİR FİİL VE DAVRANIŞTA KURBET YANİ ALLAHA YAKINLIK KURMAK GİBİ BİR NİTELİĞİN OLUP OLMADIĞI O FİİLİN ADET Mİ İBADET Mİ OLDUĞUNU AYIRMAMIZA YARDIMCI OLUR.
2- HZ. PEYGAMBERİN TUTUM VE DAVRANIŞINDAKİ GAYE VE MAKSADIDIR.
* BUNA GÖRE HZ. PEYGAMBERİN BELİRLİ BİR AMAÇ GÖZETMEDEN HAYATIN TABİ AKIŞI İÇİNDE GELİŞİ GÜZEL YAPTIĞI İŞLER SÜNNET OLMAYACAKTIR.
- CUMHURA GÖRE ; HZ. PEYGAMBERİN KURAN'IN MÜCMEL BİR EMRİNİ FİİLLERİYLE BEYAN ETMESİ CAİZDİR.
- HACCI EMREDEN AYETİN GEREĞİ OLARAK HACCETMİŞ VE AYNI ZAMANDA NASIL HACCEDİLECEĞİNİ DE FİİLLERİYLE GÖSTERMİŞTİR.
- HZ. PEYGAMBERİN BİREYSEL VAZİFELERİ :
1- KURDUĞU DEVLETİ İDARE EDEN BİR YÖNETİCİ
2- ORDULARI SEVK İDARE EDEN BİR KOMUTAN
3- CAMİDE CEMEATE İMAM
4- BİREYLER VE KAVİMLER ARASINDA ORTAYA ÇIKAN DAVALARI GÖREN BİR KADI
5- KENDİSİNE GELEN HER KONUDA FETVA VEREN BİR MÜFTÜ.
* DEVLETLER; TOPLUMSAL SÖZLEŞMELER ANAYASA VE HUKUK İLE AYAKTA DURURLAR. HZ. PEYGAMBERİN KURDUĞU DEVLET DE BU ESASLAR ÜZERİNE KURULMUŞTUR.
* MEDİNEYE HİCRET ETMEDEN AKABE DENİLEN YERDE İKİ DEFA MEDİNE HALKININ TEMSİLCİLERİYLE TOPLUMSAL SÖZLEŞME ÜZERİNDE MÜZAKERELER YAPILMIŞ HİCRETTEN SONRA DA ORADAKİ YAHUDİ VE GAYRI MÜSLİM TEBAYI DA İÇİNE ALAN TOPLUMSAL BİR SÖZLEŞME GERÇEKLEŞTİRİLMİŞTİR.
* KURANIN VAHYİ DIŞINDA ADINA İSTER VAHİY DENİLSİN İSTER İLHAM DENİLSİN İSTER VEHBİ YETENEK DENİLSİN HZ. PEYGAMBER ALLAH İLE İLETİŞİM KURMUŞ VE SÜNNET İLE HADİSİN BİR KISMINA BU İLETİŞİM KAYNAKLIK ETMİŞTİR.
- HZ. PEYGAMBERİN VAHİYDEN BAŞKA BİLGİ KAYNAKLARINA BAŞVURDUĞU AÇIKTIR.
- SÜNNET VE HADİSİN BİR KISMI; HZ. PEYGAMBERİN KURANIN AÇIKLAMASI NİTELEĞİNDEKİ SÖYLEDİKLERİ VE YAPTIKLARIDIR.
-HZ. PEYGAMBERİN BİLGİ KAYNAKLARININ BİR KISMI; KURANIN DIŞINDA ALLAHTAN ALDIĞI VAHİY İLHAM. İŞARET VS. DİR.
- HZ. PEYGAMBER DE DAHİL HERHANGİ BİR BEŞERİN İCTİHAD İLE TESBİT EDEMEYECEĞİ CENNET CEHENNEM AHİRET KIYAMET VS. GİBİ KONULARDA VARİD OLAN SAHİH HADİSLER BU KATEGORİDE DEĞERLENDİRİLEBİLİR.
- ANCAK FİTEN HADİSLERİ OLARAK BİLİNEN GAYBİ HABERLERE DİKKAT EDİLMELİDİR
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:29 am GMT +0200
İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI: ÜNİTE;9
- * HADİS TARİHİNİN – SÜNNET VE HADİSİN GEÇİRDİĞİ AŞAMALAR: *
1- İSLAMIN İLK ÜÇ NESLİNİ ESAS OLARAK İNCELEMEK
a- SAHABE DÖNEMİ
b- TABİİN DÖNEMİ
c- TEBEİ TABİİN DÖNEMİ
2- HADİSİN SÖZLÜ VE YAZILI RİVAYETİ İLE HADİS EDEBİYATININ GEÇİRDİĞİ AŞAMALARI:
a- HIFZ
b- KİTABET
c- TEDVİN
d- TASNİF
DÖRT BÖLÜMDE İNCELEMEK.
-* HALİFE HZ. ÖMER BİN ABDÜLAZİZ İLE BİRLİKTE HADİSİN YAZIM İŞLEMİNİN RESMİ BİR HÜCİYET KAZANDIĞI DÖNEMDİR.
-* İSLAM MEDENİYETİ; SÜNNET VE HADİS MEDENİYETİDİR.
-* HZ. PEYGAMBER İLK İŞ OLARAK KENDİSİNE GELEN VAHİYLERİ YAZDIRMAK İÇİN KATİPLER EDİNMİŞTİR.
-* KATTANİYE GÖRE; HZ. PEYGAMBERİN VAHİY KATİPLERİNİN SAYISI KIRKİKİ HAMİDULLAHA GÖRE ELLİ DEN FAZLADIR.
-* HZ. PEYGAMBER MEKKEDE İKEN ERKAM VE MAHREME BİN NEVFEL İN EVLERİNİ İLİM MERKEZİNE DÖNÜŞTÜRMÜŞTÜR.
-* HİCRET VE İLK İSLAM TOPLUMUNUN TEŞEKKÜLÜ İLE BİRLİKTE MEDİNE DARÜS SÜNNE ( SÜNNET YURDU ) İLİM MERKEZİ OLDU.
.-* MESCİDİ NEBİ VE İLK MUALLİMLER MEKTEBİ DİYEBİLECEĞİMİZ SUFFA VE DOKUZ MESCİD DAHA İNŞA EDİLMİŞTİR.
-* HZ. PEYGAMBER ŞİFA BİNTİ ABDULLAH TAN KENDİ HANIMI HAFSA YA YAZI ÖĞRETMESİ İÇİN RİCADA BULUNMUŞTU.
- ZEYD BİN SABİTİ İBRANİCE VE SÜRYANİCE ÖĞRENMEKLE GÖREVLENDİRMİŞTİ.
-* HZ. PEYGAMBER – SAHABE İLETİŞİMİNİ KOLAYLAŞTIRAN UNSURLAR: *
1- HZ. PEYGAMBER İLE SAHABE ARASINDAKİ İDEAL İLETİŞİM.
2- HZ. PEYGAMBERİN ANLATIM VE AÇIKLAMA TARZI.
3- SAHABENİN DE HZ. PEYGAMBERİ DİNLEMEYE ÖRNEK DAVRANIŞLARINI TEKRARLAMAYA OLAN İSTEKLERİ.
-* HZ. PEYGAMBERİN ANLATIM TARZI : *
1- PEYGAMBER HER NE ZAMAN BİR ŞEY ANLATIRSA ÜÇ DEFA TEKRARLAMIŞTIR.
2- PEYGAMBER YAVAŞ YAVAŞ KONUŞMAYI TERCİH ETTİĞİ ( SAYMAK İSTEYENİN KELİMELERİ SAYABİLECEĞİ )
3- PEYGAMBERİN RASTGELE KONUŞMADIĞI KELİMELERİ VE CÜMLELERİ İTİNA İLE SEÇTİĞİ.
4- HZ. PEYGAMBER BIKKINLIK GETİRİR ENDİŞESİYLE SÜREKLİ KONUŞMAMIŞYAPACAĞI KONUŞMANIN İNSANLARIN ZİNDE OLDUKLARI ZAMANA DENK GELMESİ İÇİN İTİNA GÖSTERMİŞTİR.
-* HZ. PEYGAMBERİN EĞİTİM – ÖĞRETİM AMACIYLA TERTİP ETTİĞİ MECLİSLERE SADECE ERKEKLER DEĞİL HANIMLARDA AKTİF OLARAK KATILMIŞ PERŞEMBE GÜNLERİNİ HANIMLARA TAHSİS ETMİŞTİR.
-* HZ. PEYGAMBER İLE SAHABE ARASINDAKİ İLETİŞİM İKİ ŞEKİLDE OLMUŞTUR : *
1- SAHABENİN ARACISIZ OLARAK BİZZAT HZ. PEYGAMBERDEN ALDIĞI BİLGİ.
-* ŞAH VELİYYULLAH DİHLEVİ; SAHABENİN BİLGİYİ BİZZAT HZ. PEYGAMBERDEN ALMASINA “ ZAHİRİ TELAKKİ “ ADINI VERMİŞTİR.
- LAFZEN MÜTEVATİR OLARAK GELEN BAZI HADİSLER İLE MANEN MATEVATİR OLARAK GELEN ; ABDEST NAMAZ ORUÇ HAC ALIŞVERİŞ VE NİKAH İLE İLGİLİ BİR ÇOK HÜKÜM BU YOL İLE BİZE İNTİKAL ETMİŞTİR.
2- SAHABENİN HZ. PEYGAMBERDEN BİZZAT DEĞİL DE DOLAYLI YOLLARDAN EDİNDİĞİ BİLGİ.
-* ŞAH VELİYYULLAH DİHLEVİ; BUNA “ DELALETEN TELAKKİ “ ADINI VERİR.
** SAHABENİN HZ. PEYGAMBERDEN BİZZAT DEĞİL DE DOLAYLI YOLLARDAN EDİNDİĞİ BİLGİ : **
1- SAHABENİN BİLGİYİ YİNE KENDİSİ GİBİ BAŞKA BİR SAHABİDEN ALMASI
2- HZ. PEYGAMBERİN SÖYLEMEDİĞİ VEYA YAPMADIĞI BİR ŞEYİ ONUN HERHANGİ BİR SÖZ VE DAVRANIŞINDAN SAHABENİN KENDİ İCTİHADIYLA İSTİNBAT ETMESİ.
*** HADİS TASNİFLERİ ***
1- MEŞHUR HADİS.
2- AHAD HADİS.
3- GARİB HADİS.
4- FERD HADİS.
HZ. PEYGAMBER VE SAHABE DÖNEMİNDE HADİSLERİN YAZILIMI:
- HZ. PEYGAMBER KENDİ SAĞLIĞINDA KURANDAN BAŞKA HER HANGİ BİR ŞEYİN YAZILMASINI YASAKLAMIŞ HATTA YAZILAN BİR ŞEY VARSA BUNLARIN İMHA EDİLMELERİ GEREKTİĞİNİ SÖYLEMİŞTİR.
- BUNA MUKABİL HZ. PEYGAMBER KENDİ SÖZLERİNİN YAZILMASINA SARAHATEN İZİN VERMİŞTİR.
- AYRICA ABDULLAH BİN AMR BİN AS A HADİSLERİ YAZMASI İÇİN RUHSAT VERMESİ YEMENLİ EBU ŞAH İSİMLİ BİR ZAT İÇİN “ VEDA HUTBESİNİ” YAZDIRMIŞTIR.
-**** HADİS YAZILIMINI YASAKLAYAN SEBEPLER ****
1- YASAK HADİSLERİN KURAN İLE KARIŞMASI ENDİŞESİ İLE KONMUŞ ENDİŞEYE MAHAL KALMAYINCA DA KALDIRILMIŞTIR.
2- YASAK HADİSLARİN KURAN İLE AYNI SAYFALARA YAZILMASINI ÖNLEMEK İÇİNDİR.
3- SADECE VAHİY KATİPLERİNİ BAĞLAYAN BİR YASAKTIR.
4-BİZZAT YAZI İLE İLGİLİ BİR YASAKSA O ZAMAN BU YASAK SADECE YAZI İŞLERİNİ İYİ BİLMEYEN KİMSELEREDİR.
5- RESMİ BİR TEDVİN İŞLEMİNE YÖNELİKTİR.
-* MEKKEDE İSLAMİYETİN DOĞUŞU ESNASINDA SADECE ONYEDİ KİŞİNİN; MEDİNEDE İSE ANCAK DOKUZ KİŞİNİN OKUMA YAZMA BİLOİĞİ RİVAYET EDİLİR.
-* İSLAMİYETİN GELİŞİ İLE BİRLİKTE ARAP TOPLUMU SÖZLÜ- ŞİFAHİ KÜLTÜRDEN YAZILI KÜLTÜRE FİİLİ OLARAK YÖNELMİŞTİR.
_*HZ. PEYGAMBER DÖNEMİNDE HİÇ HADİS YAZILMADIĞINI SÖYLEMEK DOĞRU DEĞİLDİR.
-* EZBER VE HAFIZA; HİÇ BİR ZAMAN HADİS NAKLİNİN BİRİCİK VASITASI DEĞİLDİR.
-* SÜNENİ MÜTEVARİSE := YAŞAYAN SÜNNET : BİR GELENEĞİN TOPYEKÜN BÜTÜN KURAMI ONA AİT KAVRAMLARI VE KURUMLARIYLA SONRAKİ NESİLLERE GERÇEK İNTİKALİ ANCAK FİİLİ UYGULAMA VE YAŞANARAK HAYATIN İÇİNDE GERÇEKLEŞEBİLİR.
- HADİS DİLİNDE BU ŞEKİLDE İNTİKAL EDEN PEYGAMBER MİRASINA YAŞAYAN SÜNNET YAHUT SÜNENİ MÜTEVARİSE DENİR.
-*HZ. PEYGAMBER – SAHABE ARASINDAKİ İLETİŞİM İÇİN SÖYLEDİĞİMİZ HER ŞEY SAHABE – TABİUN ARASINDAKİ İLETİŞİM İÇİN DE GEÇERLİDİR.
-* ELİMİZDE HZ. PEYGAMBERİN VEFATINDAN SONRA SAHABENİN HAREKET COĞRAFYASINI BÜTÜN AYRINTILARIYLA VEREN BİR ÇALIŞMA MEVCUT DEĞİLDİR.
-* HZ. ÖMER ZAMANINDA GERÇEKLEŞEN FETİH HAREKETLERİYLE BİRLİKTE SAHABE YERYÜZÜNÜN HER KÖŞESİNE DAĞILMIŞTIR.
-* HZ. PEYGAMBER VEFAT ETTİĞİNDE ONU GÖREN VE KENDİSİNDEN BİR ŞEYLER DİNLEYEN KİMSELERİN SAYISI YAKLAŞIK YÜZ BİN KİŞİDİR.
-* HZ. PEYGAMBERDEN EN ÇOK HADİS RİVAYET EDENLER : *
1- HZ. AİŞE
2- HZ. ABDULLAH BİN ÖMER
3- HZ. EBU HUREYRE
4- HZ. CABİR BİN ABDULLAH MEDİNEDE
5- ABDULLAH BİN ABBAS MEKKEDE
6- HZ. ALİ
7- ABDULLAH BİN MESUD
8- EBU MUSA EL EŞARİ KUFEDE
9- ENES BİN MALİK
10- İMRAN BİN HUSAYN
11- EBU ZEYD EL ENSARİ BASRADA
12- AMR BİN AS
13- AMR BİN AS IN OĞLU ( ABDULLAH )
14- UKBE BİN AMİR MISIRDA
15- MUAZ BİN CEBEL
16- EBU DDERDA
17- UBADE BİN SAMİT ŞAMDA
18- BUREYDE EL ESLEMİ
19- EBU BERZE EL ESLEMİ
20- HAKEM BİN AMR EL GIFARİ. HORASANDA.
*** MUHADRAMUN == (MUHADRAM ) : HZ. PEYGAMBER DÖNEMİNDE YAŞADIĞI HALDE ONU GÖRME VE ONDAN BİR ŞEYLER DİNLEYİP ÖĞRENME İMKANINA ERİŞEMEYEN MÜMİNLERDİR.
***** TABİUN DÖNEMİNDE HADİSLERİN YAZILIMI VE TEDVİNİ ::: *****
- TABİUNUN İLK HALKASI HADİS YAZIMINA SICAK BAKMASA DA; İKİNCİ HALKASI BUNUN ZARURİ OLDUĞUNA İNANMIŞTI.
- TABİUN DÖNEMİNDE HADİS YAZMAKLA YAHUT EZBERLEMEK MAKSADIYLA HADİS YAZIMINA CEVAZ VERENLER :
1- SAİD BİN MÜSEYYEB
2- EŞ ŞABİ
3- HASANI BASRİ
4-HEMMAM BİN MÜNEBBİH
5- SAİD BİN CÜBEYR
6- EBU KİLABE
7- KATADE BİN DİAME
8- Muhammed(s.a.v) BİN ALİ
9- URVE BİN ZÜBEYR
10- ÖMER BİN ABDÜLAZİZ.
** HEMMAM BİN MÜNEBBİH İN SAHİFESİ; EBU HUREYRE DEN YAZILMIŞ VE ZAMANIMIZA KADAR GELMİŞ EN ESKİ YAZILI HADİS BELGESİ OLUP YAYINLANMIŞTIR.
** HALİFE ÖMER BİN ABDÜLAZİZ; HADİS TEDVİNİNİ RESMİ OLARAK BAŞLATAN DEVLET ADAMIDIR.
***** SAHABENİN TABİUNA HADİS NAKLİ :: *****
1- SAHABENİN BİZZAT HZ. PEYGAMBERDEN İŞİTTİKLERİ SÖZLERİ TÜM ORJİNALLİĞİNİ MUHAFAZA EDEREK TABİUNA AKTARMALARI.
2- SAHABE BAZAN BİR SÖZÜN KENDİSİNİ DEĞİL SÖZDEN ANLADIĞINI; FİİLİN KENDİSİNİ DEĞİL ONA YÜKLEDİĞİ ANLAMI NAKLETMİŞTİR.
3- SAHABENİN TABİUNA NAKLETTİĞİ HADİSLERİN BİR KISMI HZ. PEYGAMBERDEN DEĞİL KENDİSİ GİBİ SAHABİ OLAN BİR BAŞKA AKRANINDAN ALINMIŞTIR.
4- SAHABENİN HADİS NAKİL YOLLARINDAN BİRİSİ DE “ BİZE BÖYLE EMREDİLDİ” VEYA “ BİZE ŞU YASAKLANDI” DİYE BAŞLAYAN HADİSLERDİR.
5- SAHABENİN “ BİZ PEYGAMBERİN ZAMANINDA ŞÖYLE YAPARDIK “ DİYE BAŞLAYAN SÖZLERİ DE YİNE MERFU KABUL EDİLMİŞTİR.
* EDA = ŞEYHİN HADİS ALMA YOLLARINDAN BİRİSİYLE ELDE ETTİĞİ HADİSLERİ TALEBELERİNE RİVAYET TEMESİNE DENİR.
* TAHAMMÜL = ( TAHAMMÜLÜ HÜDİS = TAHAMMÜLÜL İLM): TALEBENİN ŞEYH ADI VERİLEN HADİS BİLGİNİNDEN RİVAYET TEMEYE HAK VE YETKİSİ BULUNAN HADİSLERİ ÇEŞİTLİ YOLLARLA ALMASINA DENİR.
* RİCAL = ( RİCALÜL HADİS ): HADİS USÜLÜ İLMİNDE HADİSLERİ RİVAYET EDEN RAVİLER. ( RACÜL KELİMESİNİN ÇOĞULU )
** MÜNEKKİDLER = HADİS RAVİLERİNİN ADALET DURUMUNU ORTAYA ÇIKARMAK MAKSADIYLA TENKİDE TABİ TUTAN ALİMLER. ( NAKLİ RİCALİ UYGULAYAN ALİMLER)
*SÜNNET VE HADİSİN YAZILI KAYNAKLARDA İSTİKRAR BULMASI :*
- HADİSLERİN HZ. PEYGAMBER HAYATTA İKEN AZ DA OLSA BİR KISMI YAZILMAYA BAŞLADI.
- SAHABE DÖNEMİNDE İSE; “ SAHİFELER DÖNEMİ “ DİYEBİLECEĞİMİZ BİR HADİS EDEBİYATI DOĞDU.
- SAHİFE : BİR YAPRAKLI YAZILI VESİKA DEĞİL BİR KAÇ SAHİFELİK HACİMDEN KİTAP DENECEK HACME KADAR DEĞİŞEN YAZILI VESİKADIR.
- SAHİFE SAHİPLERİ =
1- HZ. EBU BEKİR
2- HZ. ALİ
3- ABDULLAH BİN MESUD
4- EBU EYYUB EL ENSARİ
5- EBU HUREYRE
6- ABDULLAH BİN ABBAS
7- ABDULLAH BİN AMR BİN AS
8- ABDULLAH İBNİ ÖMER
9- HZ. AİŞE
10- ENES BİN MALİK
GİBİ HER BİR SAHABİNİN BİR SAHİFEYE SAHİP OLDUĞU BİLİNMEKTEDİR.
- * EBU HUREYRE NİN TALEBESİ HEMMAM BİN MÜNEBBİH E YAZDIRDIĞI VE “ HEMMAM BİN MÜNEBBİH SAYFASI “ OLARAK ŞÖHRET BULAN 138 HADİSTEN OLUŞAN RİSALE HARİÇ İŞ BU SAHİFELERDEN HİÇ BİRİ ZAMANIMIZA ULAŞAMAMIŞTIR.
- AHMED BİN HANBEL İN “ MÜSNED” İ İLK MUTEBER HADİS KAYNAKLARINDANDIR.
- TEDVİN HAREKETİ HİCRİ İKİNCİ ASIRDA BAŞLAMIŞTIR.( HALİFE ÖMER BİN ABDÜLAZİZİN BAŞLATTIĞI RESMİ TEDVİN FAALİYETİ )
- BUNLARDAN MAMER BİN RAŞİD İLE RABİ BİN SUBAY'HIN “ EL CAMİ” LERİ VE MALİK BİN ENES İN “ EL MUVATTA ” ADLI ESERİ GÜNÜMÜZE KADAR ULAŞMIŞTIR.
- ** TEDVİN EDİLEN ESERLERİN EN ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ; SADECE HZ. PEYGAMBERİN HADİSLERİNE DEĞİL SAHABE SÖZLERİNE VE TABİUN FETVALARINA DA YER VERMELERİDİR.
EDEBİYAT VE LİTERATÜR BAKIMINDAN III. ASIR HADİS TARİHİNİN ALTIN ÇAĞI KABUL EDİLİR.
- BU DÖNEMDE; HADİS RİVAYETİNDE SADECE ŞİFAHİ YOLUN ARTIK TAMAMEN TERKEDİLDİĞİNİ VE BU DÖNEM MUSANNIFLARININ ESERLERİNİ NEREDEYSE TAMAMIYLA ÖNCE YAZILI OLARAK KAYDEDİLEN SAHİFE VE KİTAPLARA DAYANARAK TASNİF ETTİKLERİNİ BELİRTELİM.
- KÜTÜBÜSSİTTE OLARAK ŞÖHRET BULAN ALTI BÜYÜK HADİS KİTABI III. ASRIN BİRİNCİ VE İKİNCİ YARISINDA TASNİF EDİLMİŞTİR.
-* BU DÖNEMDE YAZILAN ESERLERİN TASNİF SİSTEMİ:*
1 – HADİSLERİ ONLARI RİVAYET EDEN SAHABENİN İSİMLERİNE GÖRE SIRALAYIP HER BİR SAHABİNİN RİVAYETLERİNİ ONUN İSMİ ALTINDA ZİKREDEN ESERLER Kİ BUNLARA “ MÜSNED” ADI VERİLİR.
- MEŞHUR MÜSNEDLER :
1- EBU DAVUD ET TAYALİSİ- MÜSNED
2- HUMEYDİ - MÜSNED
3- AHMED BİN HANBEL – MÜSNED
2- HADİSLERİ KONULARINA VE İÇERİKLERİNE GÖRE AYIRAN “ MUSANNEF “ TÜRÜ HADİS ESERLERİDİR.
A- * EĞER MUSANNEF ESERLERİBADET. İTİKAT SİYER MUAMELAT AYIRIMI YAPILMADAN BÜTÜN KONULARI İHTİVA EDİYORSA BU ESERLERE “EL CAMİ” ADI VERİLİR.
- MEŞHUR CAMİ’ LER=
1- BUHARİ - EL CAMİ
2- MUSLİM - EL CAMİ
B - * EĞER SADECE AHKAM VE MUAMELAT KONULARINA TAHSİS EDİLMİŞSE BUNLARA DA “SÜNEN” ADI VERİLİR.
- MEŞHUR SÜNEN’LER:
1- TİRMİZİ - SÜNEN
2- EBU DAVUD - SÜNEN
3- NESAİ - SÜNEN
- MUSANNEF; MEVKUF VE MAKTU HABERLERE DAHA FAZLA YER VEREN ESERLERE DE SADECE “ EL MUSANNEF “ DENİR.
- MEŞHUR EL MUSANNEFLER :
1- ABDÜRREZZAK BİN HEMMAM – EL MUSANNEF
2- İBNİ EBİ ŞEYBE – EL MUSANNEF.
* MUSANNİF : HZ. PEYGAMBERDEN ÇEŞİTLİ KONULARDA VARİD OLAN HADİSLERİ KONULARINA GÖRE BABLARA AYIRARAK KİTAPLARDA TOPLAYAN BİLGİN.
- BUNLARIN MEYDANA GETİRDİĞİ ESERLERE DE MUSANNEF DENİR.
* ( MUSANNEFLER; BÜTÜN KONULARI İÇERİYORSA CAMİ SADECE AHKAM VE MUAMELAT KONULARINI İÇERİYORSA SÜNEN ADINI ALIR.)
** MAKTU : TABİİN LERDEN GELEN VE ONLARA ATİ SÖZLERDEN VEYA FİİLERDEN İBARET HABERLERE MAKTU DENİR.
** MUNKATI : HZ. PEYGAMBERE İSNAD OLUNAN FAKAT İSNADINDA İNKITA (KESİKLİK- KOPUKLUK) BULUNAN HADİSTİR.
** MEVKUF : SAHABEDEN İSNADI İSTER MUTTASIL OLSUN İSTER MUNKATI OLSUN SÖZ FİİL VEYA TAKRİR OLARAK RİVAYET EDİLEN HABERLERE MEVKUF DENİR.
++++ DÖRDÜNCÜ ASIRDA ORTAYA ÇIKAN BİR HADİS TASNİF TÜRÜ DE “ MU’CEM” LERDİR.
* MU’CEM : HADİSLERİN; SAHABE ŞEYH VE BELDELERE GÖRE ÇOĞU KERE ALFABETİK OLARAK SIRALANDIĞI ESERLERE MUCEM DENİR.
- MEŞHUR MU’CEMLER :
1- TABERANİ - MUCEM : (ÜÇ MUCEM = EB BAĞIR EL EVSAT EL KEBİR)
2- İBNİ HUZEYME - SÜNEN
3- DAREKUTNİ – SÜNEN
4- BEYHAKİ – SÜNEN
selsebil
Tue 22 September 2009, 11:30 am GMT +0200
İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI: ÜNİTE:10
- HZ. PEYGAMBERİN SÜNNETİNİ BİZE ULAŞTIRAN EN ÖNEMLİ KAYNAK OLARAK HADİSLER; KURAN GİBİ HZ. PEYGAMBER TARAFINDAN YAZDIRILIP MUHAFAZA EDİLMEMİŞTİR.
- HADİSLERİN BİR KISMI YAZILARAK BÜYÜK BİR KISMI DA ŞİFAHİ RİVAYET YOLU İLE NESİLDEN NESİLE NAKLEDİLEREK GELMİŞ VE HİCRİ İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ ASIRLARDA RİVAYET ZİNCİRİNDE YER ALAN RAVİLERİ İLE BİRLİKTE TEDVİN VE TASNİF EDİLMİŞLERDİR.
-***HADİSLERİN MARUZ KALDIĞI TEHLİKELER : ***
1- HADİSLERİN KAYBOLMASI:
2- HADİSLERİN TAHAMMÜL VE EDASINDA BİR EKSİKLİK VE YANLIŞLIĞIN OLMASI :
3- HADİSLERİN UYDURULMASI:
******** HADİSLERİN KAYBOLMASI: ***********
- İLK ÜÇ NESLİN ( SAHABE TABİUN VE TEBEİ TABİUN ) HADİSLERİ; EZBERLEMEK YAZMAK TEDVİN VE TASNİF ETMEK İÇİN GÖSTERDİĞİ ÇABANIN HADİSLERİN KAYBOLMA TEHLİKESİNİ ORTADAN KALDIRDIĞINDA HİÇ ŞÜPHE YOKTUR.
********** HADİSLERİN TAHAMMÜL VE EDASINDA BİR EKSİKLİK VE YANLIŞLIĞIN OLMASI : ***************************
- SAHABEDEN İTİBAREN ;
1- HERHANGİ BİR RAVİNİN HADİSİ ALIRKEN ( TAHAMMÜL ) EKSİK VE YANLIŞ İŞİTMESİ VEYA YANLIŞ ANLAMASI ;
2- BAŞKASINA NAKLEDERKEN (EDA) (KASITLI VEYA KESITSIZ) EKSİK VE YANLIŞ RİVAYET ETMESİ
HADİSİN MARUZ KALMASI MUHTEMEL TEHLİKELERDENDİR.
A - ** EDA : ŞEYHİN HADİS ALMA YOLLARINDAN BİRİSİYLE ELDE ETTİĞİ HADİSLERİ TALEBELERİNE RİVAYET ETMESİNE EDA DENİR.
B - ** TAHAMMÜL = (TAHAMMÜLÜL HADİS) : BİR KİMSENİN BAŞKALARINA NAKLETMEK MAKSADIYLA HADİS RİVAYET EDEN BİR ŞEYHTEN ( HADİS ALİMİNDEN) RİVAYET ETTİĞİ HADİSLERİ ÇEŞİTLİ YOLLARLA; ( YA İŞİTEREK YA KİTAPLARINI ALARAK YA ONA ARZEDEREK ) ALMASI YANİ ONLARI BAŞKASINA DEVRETMEK ÜZERE YÜKLENMESİDİR.
C - ** LAHN : HADİS METİNLERİNDE DİL HATALARI İŞLEMEK.
D - ** KALB : KELİMELERİN DİZİLİŞİNİ CÜMLELERİN SIRALANIŞINI DEĞİŞTİRMEK.
E - ** TASHİF : KELİMELERİN HAREKE VE NOKTALAMA İŞARETLERİNDE HATA ETMEK.
F - ** TAHRİF : KELİME VE CÜMLELERİ DEĞİŞTİRMEK.
G - ** İDRAC : HADİS METİNLERİNİN BAŞINA ORTASINA VEYA SONUNA BİR KELİME VEYA CÜMLE İLAVE ETMEK.
H - ** ZİYADE : DAHA SİKA BİR RAVİYE MUHALİF OLARAK BİR HADİSİ BAZI İLAVELERLE RİVAYET ETMEK.
J - ** MANA İLE RİVAYET EDİLEN HADİSİN HZ. PEYGAMBERİN MERAM VE MAKSADINI TAM OLARAK YANSITAMAMASI GİBİ TEHLİKELERDİR.
********** HADİSLERİN UYDURULMASI: ************
- BİR TAKIM ART NİYETLİ KİMSELERİN HADİS ZIRHINA BÜRÜNEREK KENDİ GÖRÜŞ VE DÜŞÜNCELERİNİ HZ. PEYGAMBERE DAYANDIRMA ARZULARIDIR.
* HADİS UYDURMACILIĞINA ZEMİN HAZIRLAYAN ŞARTLAR :
1- CAHİLİYYE DÖNEMİNDE KÖKLEŞMİŞ KABİLE VE KAVMİYET TAASSUBUNUN HZ. PEYGAMBER DÖNEMİNDE BÜTÜN KÖKLERİYLE KURUMAMIŞ OLMASI
2- HZ. PEYGAMBERİN VEFATIYLA BAŞLAYAN HİLAFET TARTIŞMALARI ÖZELLİKLE HAŞİMİ – EMEVİ MÜCADELESİ
3- CEMEL VE SIFFİN SAVAŞLARINDAN SONRA İDEAL HİLAFET YÖNETİMİNDEN PADİŞAHLIK YÖNETİMİNE GEÇİLMESİ.
* - - HADİS UYDURMA FAALİYETİNİN SİSTEMLİ BİR FAALİYETE DÖNÜŞMESİ; HZ. OSMAN’IN KATLİYLE BAŞLAYAN SÜREÇTİR.
* HADİSÇİLERİN HADİSLERİ KORUMAK İÇİN YAPTIKLARI ÇALIŞMALAR: *
* A – İLK ÖNEMLİ ÇALIŞMALAR: HADİSLERİ KAYBOLMA TEHLİKESİNDEN KORUMAYA VE SONRAKİ NESİLLERE ULAŞMASINI SAĞLAMAYA YÖNELİK ÇALIŞMALARDIR.
1- HIFZ VE ZAPT : HADİSLERİ EZBERLEME VE EZBERLENENİ HAFIZADA TUTMAYA YÖNELİK FAALİYETLER.
- HADİS İLMİNDE EN YÜKSEK DERECEYE ULAŞMIŞ MUHADDİSLERE DE HAFIZ DENMİŞTİR.
2- KİTABET : HADİS YAZIM FAALİYETLERİDİR
3- ER RIHLE Fİ TALEBİL HADİS : HADİSLERİ ALMAK ALDIĞI HADİSİN DOĞRULUĞUNU TESBİT ETMEK VE DAHA SONRALARI YAZMAK İÇİN; UZUN YORUCU GÖÇ VE YOLCULUKLARA ÇIKMAK.
- HATİB BAĞDADİ ‘ NİN “ ER RIHLE Fİ TALEBİL HADİS” ADLI ESERİ BU ÇALIŞMALARI KONU ALIR.
4- TEDVİN VE TASNİF HAREKETİ :
- TEDVİN; HADİSLERİ YAZARAK BİRARAYA GETİRME FAALİYETİDİR.
- TASNİF İSE; HADİSLERİ KONULARINA GÖRE AYIRARAK AYNI KONUDAKİ HADİSLERİ BİR BAŞLIK ALTINDA BİRARAYA GETİRMEK İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALARDIR.
- HZ. PEYGAMBER DÖNEMİNDE KISMEN DE OLSA BAŞLAYAN TEDVİN FAALİYETİ ÖMER BİN ABDÜLAZİZ ZAMANINDA RESMİ BİR HÜVİYET KAZANMIŞTIR.
- DAHA SONRA HADİSİ KORUMANIN YEGANE YOLU OLARAK KABUL EDİLMİŞTİR.
* B - İSNAD TATBİKİ.:
- İSNAD ; HADİSİN HZ. PEYGAMBERE VARINCAYA KADAR MUTTASIL BİR ŞEKİLDE GÜVENİLİR KİMSE TARAFINDAN YİNE GÜVENİLİR KİMSEDEN RİVAYET EDİLMESİ DURUMUDUR.
- İSNAD; BAŞKA MİLLETLERDE BULUNMAYAN VE YALNIZ MÜSLÜMANLARA HAS BİR SİSTEMDİR.
- HADİSÇİLER; HADİSLERİN HER TÜRLÜ ŞAİBEDEN KORUNMUŞ OLARAK RİVAYET EDİLMESİNİ TEMİN ETMEK İÇİN HZ. PEYGAMBERDEN HADİS RİVAYET EDERKEN ARADA BULUNAN RAVİLERİ TEK TEK ZİKRETME MECBURİYETİ GETİREN İSNAD SİSTEMİNE ÇOK ÖNEM VERMİŞLERDİR.
- HADİS UYDURMA FAALİYETİNE KARŞI AÇILAN MÜCADELEDE BAŞVURULAN İLK ÖNLEM; İSNAD SİSTEMİ OLMUŞTUR.
- İSNAD; HER HADİSİN GARANTİ BELGESİ SAYILMIŞ KİŞİNİN KİMLİĞİ NESEBİYLE BELİRLENDİĞİ GİBİ HADİSİN DEĞERİ İSE SENEDİYLE TESBİT EDİLİR OLMUŞTUR.
- HADİSÇİLERE GÖRE; EĞER İSNAD OLMASAYDI BİR TARAFTAN EHLİ KÜFÜR DİĞER TARAFTAN EHLİ BİD’AT HADİS UYDURMAK SURETİYLE İSLAMIN NURUNU SÖNDÜRECEKLERDİ.
- DOLAYISIYLA İSLAMDAN ÖNCEKİ DİNLERİN BAŞINA GELEN İSLAMIN DA BAŞINA GELECEK VE DİNDE HER TÜRLÜ TAHRİFATA MÜSAİT BİR ZEMİN OLUŞACAKTI.
- BU HAREKETİN BAŞLAMASIYLA BİRLİKTE HADİSLER SADECE ANLAM İFADE EDEN BİR METİN OLMAKTAN ÇIKMIŞ METNE DEĞER KAZANDIRAN BİR SENEDİ DE BÜNYESİNE ALARAK İKİ ANA BÖLÜMDEN MÜTEŞEKKİL BİR YAPIYA DÖNÜŞMÜŞTÜR.
- DAHA SAHABE DÖNEMENDE (Hz. ÖMER VE Hz. ALİ’NİN) BİRİSİ PEK BİLİNMEYEN BİR HADİSİ RİVAYET ETTİĞİNDE BUNU BİZZAT HZ. PEYGAMBERDEN İŞİTTİĞİNE DAİR İKİNCİ BİR ŞAHİD GETİRMESİNİ İSTEMELERİ İSNAD TATBİK SİSTEMİNİN İLK ÖRNEĞİDİR.
* C - İSNAD TENKİDİ : İSNADDA YER ALAN RAVİLERİN GERÇEKTEN BİRBİRİYLE GÖRÜŞÜP GÖRÜŞMEDİKLERİNİ HADİS ALIŞ VERİŞİNDE BULUNUP BULUNMADIKMARINI AYRICA GÜVENİLİR OLUP OLMADIKLARINI TEK TEK TESBİT ETMEYE İSNAD TENKİDİ DENİR.
- HADİSÇİLERİN SAHİH VE UYDURMA HABERLERİ BİRBİRİNDEN AYIRMAK VE HADİSLERİ HER TÜRLÜ TEHLİKEDEN KORUMAK İÇİN BAŞLATTIKLARI ÜÇÜNCÜ MÜCADELE YOLU; İSNAD TENKİDİ YÖNTEMİ İLE OLMUŞTUR.
- * NAKDİ RİCAL: ( İNTİKAD İNTİKADI ESANİD ) : = HADİS RAVİLERİNİN ADALET DURUMUNU ORTAYA ÇIKARMAK MAKSADIYLA TENKİDE TABİ TUTULMALARIDIR.
* İSNAD TENKİDİ İKİ AYRI ARAŞTIRMADAN İBARETTİR:
1- BİRİNCİ ARAŞTIRMA :
A- LİKA = İSNADDA YER ALAN RAVİLERİN GÖRÜŞÜP GÖRÜŞMEDİKLERİ. BUNA LİKA DENİR.
B- SİMA = BİRBİRLERİNDEN HADİS ALIP ALMADIKLARI. BUNA SİMA DENİR.
C- TAHAMMÜL – EDA = HANGİ YOLLA ALDIKLARI.
D- İNKİTA VE İTTİSAL = İSNADIN İNKİTA VE İTTİSAL YÖNÜNÜ ARAŞTIRMAK
2- İKİNCİ ARAŞTIRMA :
A – ADALET = HADİSLERİN İSNADINDA YER ALAN RAVİLERİN GÜVENİLİRLİKLERİ. BUNA ADALET DENİR.
B – ZAPT = HADİSLERİN İSNADINDA YER ALAN RAVİLERİN HAFIZA GÜCÜ ( ZAPT ) BAKIMINDAN DURUMLARINI TESBİT ETMEKTİR.
* D – İSNAT SİSTEMİNE GÖRE HADİSLERİN TASNİFİ.:*
* İSNAD SİSTEMİNDE ÖNEMLİ DÖRT TEMEL UNSUR VARDIR;
1- İSNADIN KENDİSİNDE SON BULDUĞU KİMSE.
2- İSNADIN HER TABAKASINDA YER ALAN RAVİ SAYISI.
3- İSNADI OLUŞTURAN RİVAYET ZİNCİRİNİN HALKALARI ARASINDA HERHANGİ BİR KOPUKLUĞUN ( İNTİKAL) OLUP OLMADIĞI ( İTTİSAL ).
4- İSNADI OLUŞTURAN RAVİLERİN CERH VE TADİL BAKIMINDAN DURUMU.
* BUNA GÖRE HADİSLERİN DURUMU :
1-
A: MERFU: EĞER İSNADIN KENDİSİNDE SON BULDUĞU KİMSE HZ. PEYGAMBER İSE YANİ RİVAYET EDİLEN METİN HZ. PEYGAMBERE AİT BİR SÖZ FİİL VE TAKRİRİ BİLDİRİYORSA O HADİS MERFU DUR.
- B : MEVKUF : SAHABEDE SON BULUYORSA O HADİS MEVKUF TUR.
- C : MAKTU : HADİSİN İSNED YOLUYLA ULAŞTIĞI SON KİMSE TABİUNDAN BİRİ İSE MAKTU DUR.
-DİNDE DELİL – HÜCCET OLMASI BAKIMINDAN MUTEBER OLAN MERFU HADİSLERDİR.
2-
- A : MÜTEVATİR : İSNADIN HER TABAKASINDA YER ALAN RAVİ SAYISI ŞAYET YALAN ÜZERİNDE İTTİFAK ETMELERİ AKLEN MÜMKÜN OLMAYAN BİR KALABALIK İSE BU HABER MÜTEVATİR DİR.
- B : AHAD : HABER HER HANGİ BİR TABAKADA BU VASFI KAYBETMİŞSE AHAD DIR.
-AHAD HABERLER :
1- MEŞHUR VEYA MÜSTEFİZ : AHAD HABERLERDEN RAVİ SAYISI ÜÇ KİŞİDEN AŞAĞI OLMAYAN HADİSLERE MEŞHUR VEYA MÜSTEFİZ DENİR.
2- AZİZ : AHAD HABERLERDEN RAVİ SAYISI İKİ KİŞİDEN AŞAĞI DÜŞMEYEN RİVAYETLERE AZİZ DENİR.
3- GARİB VEYA FERD : HER TABAKADA VEYA İSNADIN BAZI TABAKALARINDA RAVİSİ TEK KALAN HABERLERE DE GARİB VEYA FERT DENİR.
* MÜTEVATİR HADİSLER KESİN İLİM ( İLMİ YAKİN ) İFADE ETTİKLERİNDEN KURANDAN SONRA EN BÜYÜK HÜCCET KABUL EDİLİR.
* AHAD HABERLER ( MEŞHUR AZİZ GARİB ) ZANNİ BİLGİ İFADE ETTİKLERİNDEN MÜTEVATİR İLE AYNI DERECEDE SAYILMAZLAR.
- ANCAK HER YÖNDEN SAHİH OLAN AHAD HABERLER DİNİN BİLGİ KAYNAĞI OLARAK KABUL EDİLMİŞLERDİR.
- ÖTE YANDAN BAZI BİLGİNLER İSLAMIN İNANÇ ESASLARINI BAZILARI DA AĞIR HAD CEZALARINI AHAD HABERLER ÜZERİNE BİNA ETMENİN DOĞRU OLMADIĞINI SAVUNMUŞLARDIR.
3-
- A : MÜSNED VEYA MUTTASIL : İSNADI OLUŞTURAN RAVİLER ARASINDA HER HANGİ BİR KOPUKLUK ( İNKITA ) SÖZKONUSU DEĞİLSE O HADİS MÜSNED VEYA MUTTASIL DIR.
- B : MUNKATI : RAVİLERDEN BİRİ TERKEDİLMİŞSE YANİ RİVAYET ZİNCİRİNİ OLUŞTURAN HALKALAR ARASINDA BİR KOPUKLUK SÖZKONUSU İSE O HADİS MUNKATIDIR. MUNKATI İKİYE AYRILIR.
-1 - MUALLAK : İSNADIN BAŞ TARAFINDAN BİR VEYA BİR KAÇ RAVİ TERKEDİLMİŞSE HABER MUALLAK TIR.
- 2 - MU’DAL : İSNADIN HER HANGİ BİR YERİNDEN PEŞPEŞE İKİ RAVİ DÜŞMÜŞSE MU’ DAL DIR.
- C :-1- SENEDDEN DÜŞEN RAVİ SAHABEDEN BİRİSİ İSE YANİ TABİUNDAN BİRİSİ SAHABEYİ ATLAYARAK HZ. PEYGAMBERDEN RİVAYET ETMİŞSE BUNA MÜRSEL HADİS DENİR.
- C – 2 – MÜDELLES : BİR RAVİNİN ÇAĞDAŞI OLDUĞU HALDE GÖRÜŞMEDİĞİ BİR ŞEYHDEN İŞİTTİĞİNİ İMA ETTİRECEK ŞEKİLDE RİVAYET ETTİĞİ HADİSLERE DE MÜDELLES HADİS ADI VERİLİR.
* BUNLARDAN MÜSNED- MUTTASIL HABERLER HARİÇ DİĞERLERİ ZAYIF HADİSLER GRUBUNDA DEĞERLENDİRİLMİŞTİR.
- ZAYIF HADİSLER DİNDE HÜCCET KABUL EDİLMEMİŞLERDİR.
4- HABERİN HZ. PEYGAMBERE DAYANDIRILMASI ( REF ) İSNADIN MÜSNED- MUTTASIL OLMASI BİR HADİSİN MAKBUL OLMASI İÇİN YETERLİ DEĞİLDİR.
- BUNU BELİRLEYECEK ASIL UNSUR İSNADI OLUŞTURAN RAVİLERİN CERH VE TADİL BAKIMINDAN DURUMLARI YANİ ADALET VE ZAPT YÖNLERİDİR.
* - SAHİH : *
* SAHİH HADİSİN ŞARTLARI : MUTTASIL – MÜSNED BİR İSNADI OLUŞTURAN BÜTÜN RAVİLER;
1- ADALET VE ZAPT YÖNÜNDEN HER HANGİ BİR KUSUR TAŞIMIYORLARSA YANİ DİNEN ŞİRK VE BÜYÜK GÜNAH SAYILAN HER TÜRLÜ DAVRANIŞTAN SAKINIYORLAR KÜÇÜK GÜNAHLARA DEVAMDAN KAÇINIYORLARSA
2- HAFIZA BAKIMINDAN DA HER HANGİ BİR ARIZALARI SÖZKONUSU DEĞİLSE
3- KENDİLERİNDEN DAHA SİKA RAVİLERE MUHALEFET ETMEMİŞLERSE (ŞAZ)
4- RİVAYETLERİNDE HERHANGİ BİR İLLET ( MUALLEF ) DE MEVCUT DEGİLSE RİVAYET ETTİKLERİ HADİS
SAHİH HADİS ADINI ALIR.
- ZAYIF HADİS : RAVİLER YUKARIDAKİ BU ŞARTLARDAN HER HANGİ BİRİNİ KAYBETMİŞLERSE HADİS ZAYIF HADİS ADINI ALIR.
- HASEN : HİCRİ DÖRDÜNCÜ ASIRDAN İTİBAREN SAHİH HADİSİN ŞARTLARINI TAŞIMAYAN ANCAK ZAYIF HADİS DERECESİNE DE DÜŞMEYEN BİR TAKIM HADİSLERE İSE HASEN HADİSLER ADI VERİLİR.
- MEVZU : YALANCI RAVİLERİN HABERLERİNE MEVZU HADİS DENİR.
- METRUK : YALANLA İTHAM EDİLEN RAVİLERİN RİVAYETLERİNE METRUK HADİS DENİR.
- MÜNKER : FASIKLARIN RİVAYETİNE MÜNKER HADİS DENİR.
- MÜBHEM : BİLİNMEYEN RAVİLERİN HABERLERİNE DE MÜBHEM HADİS DENİR.
- MERDUD : HADİSÇİLER;
1- FAZLA UNUTKAN OLAN
2- HADİS RİVAYETİNDE DİKKATSİZLİK GÖSTEREN ( FERTI GAFLET )
3- ÇOK YANILAN ( KESRETİ GALAT )
4- İSNAD VE METİNLERİ BİRBİRİNE KARIŞTIRAN ( VEHM )
BÜTÜN RAVİLERİN RİVAYETLERİNİ MERDUD KABUL ETMİŞTİR.
++++ HADİS = SENET + METİN OLUŞUR.
* E – METİN TENKİDİ:
- BİR HADİS İSNAD VE METİN OLMAK ÜZERE İKİ BÖLÜMDEN İBARETTİR.
- SENET (İSNAD ) : HADİSİ BİZLERE NAKLEDEN RAVİLER ZİNCİRİNDEN İBARETTİR.
-METİN : İSNAD YOLUYLA AKTARILAN SÖZE DE METİN DENİR.
* İSLAM ALİMLERİNİN METİN TENKİDİNDE GELİŞTİRDİKLERİ ALTI İLKE: *
1- BİR HADİSİN İSNADI NE KADAR SAHİH OLURSA OLSUN METNİNDE ARANMASI GEREKEN İLK ÖZELLİK; KURANA UYGUN OLUP OLMADIĞI DIR.
2- HZ. PEYGAMBERDEN GELDİĞİ SÖYLENEN BİR HADİSİ AYNI KONUDAKİ DİĞER HADİSLERE VE HERKES TARAFINDAN BİLİNEN ( MARUF ) MEŞHUR SÜNNETE ARZETMEKTİR.
- İMAMI EBU YUSUFA GÖRE ; BİR HADİSLE AMEL EDİLEBİLMESİ İÇİN SÜNNETE UYGUN OLMASI GEREKİR.
- İMAMI MALİKE GÖRE İSE BİR HADİSLE AMEL EDEBİLMEK İÇİN MEDİNE EHLİNİN ÜZERİNDE İTTİFAK ETTİĞİ BİR UYGULAMAYA MUHALİF OLMAMALIDIR.
3- HADİSİN ; AKLI SELİME- SAĞDUYUYA UYGUN OLUP OLMADIĞININ ARAŞTIRILMISIDIR.
- GAZALİYE GÖRE ; AKLI VE NAKLİ BİR VE BERABER KABUL ETMEK BİRİNİ DİĞERİNE TERCİH ETMEDEN İKİSİNDEN BİRİNE ÖNCELİK TANIMADAN ANLAMAYA VE YORUMLAMAYA ÇALIŞMAKTIR.
- İBNÜL CEZVİYE GÖRE ; AKLA VE İSLAMIN TEMEL ESASLARINA AYKIRI GÖRÜLEN HER HADİS UYDURMADIR.
4- HADİSİN; İSLAMIN KÜLLİ TEMELLERİNE DAYANAN ANA İLKELERİNE UYGUN OLUP OLMADIĞINI GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURMAKTIR.
5- HADİSLER ; EĞER DENEY VE TECRÜBEYE AÇIK BİR KONUDA İSE ; İNSAN HİS TECRÜBE VE MÜŞAHEDESİNE UYGUN OLUP OLMADIĞINI DEĞERLENDİRMEK.
6- RİVAYET EDİLEN BİR HADİSİN TARİHEN SABİT OLMUŞ HADİSLERE UYGUN OLUP OLMADIĞINI TARİHİ HAKİKATLERE TERS DÜYÜP DÜYMEDİĞİNİ KONTROL ETMEKTİR.
- İLMEL YAKİN = KESİN BİLGİ
-ŞARİİ = KANUN KOYUCU