müzzemmil
Sun 18 September 2011, 12:14 pm GMT +0200
2- İslam Alimleri Arasında Nesh
Nesh kelimesi. Ehl-i Kitab'ı ilgilendirdiği gibi, Müslümanları ve Müslüman alimleri daha çok meşgul etmiştir. Kur'ân-ı Kerim esas alındığında, konunun yaratıcı ve kul bazında iki boyutunun olduğu gözlenir. Yaratıcı açısından nesh söz konusu değildir. O'nun ilmi her şeyi kapsamıştır.[35] O kararından dönmez, iradesini değiştirmez. Allah'ın nesh ettiği veya onun yerine getirdiği hükümlerden her biri, Allah'ın İlmi açısından aynı değeri taşımaktadır. Her biri kulların içinde bulunduğu ihtiyaca ve şartlara göre gerekli oian hükümlerdir. Bu değişiklik Allah'ın ilminde veya takdirinde değil, insanların içinde bulunduğu şartlarda farklı çözümlerdir.
Neshin insanları ilgilendiren yönü tatbikat sahasıdır. Bilindiği gibi, Hz. Peygamber her konuda eğitime muhtaç ümmi bir kavme gönderilmiştir. Kulların içinde bulunduğu durumu çok iyi bilen Yüce Yaratıcı da ilahi vahyi uzun bir zaman dilimi içinde göndermiştir. Bunun hikmeti açıktır. İnsanlık devamlı gelişen ve kendini yenileyen mükemmel bir varlıktır. İnsanların içinde bulundukları durumlara göre ilk emri ortaya koyan ayet. geçici konun hükmünü taşıyabilmektedir. İlk nazil olan ayette, başka bir ayetin geleceğine işaret edilmiş olabilir. Aynı konuda daha sonra gelen ayetle bu durumu anlama İmkanı olur.[36] Kullar için böyle oian bir hüküm. Yaratıcı için önceden belli ve zamanı tayın edilmiş bir hükümdür.[37] Yüce Allah, İslâm'ın ilk dönemlerinde gönderdiği emirler ile son dönemlerdeki emirler arasında basitten zora doğru bir seyr çizdiği gözlenebilmektedir. O yaratılanlara daima kolaylık dilemekte, zorluk istememektedir. O insanların gelişme ve anlayış durumlarına göre vahiy gönderebilmektedir. Bunu noksanlıktan ziyade, talim ve teşrideki tedricilik olarak düşünmek mümkündür.
Kur'ân ve tefsir ilimleriyle ilgili kaynaklarda nesh kelimesine yapılan tanımlar, yorum ve değerlendirmeler alimlerin ilmi kapasiteleri, İçinde bulundukları ortam ve gelen nakilleri değerlendirme açısından farklı olabilmektedir. Lügat anlamlarına ilaveten [38] geçici bir kanun hükmünü kaldırmak anlamında düşünülmektedir. Bazı müfessirler ise, daha geniş anlam için kullanarak söz konusu terim kapsamına değişik usul konularını almış, bir metne getirilen her türlü açıklayıcı bilgileri nesh kapsamında değerlendirmişlerdir.[39] Nesh teriminde ifrata kaçan alimlerden bazıları, İbn Hazm (ö. 320/923), Hibetullah (ö. 410/ 1019) ve İsferâînî (ö. 1177/1763) gibilerdir.[40] Bunlara göre, 300e yakın ayet neshe konu olmaktadır. Zamanımıza kadar gelen veriler ve konuyla ilgili eser veren alimlerin görüş ve düşüncelerinden hareketle, ileri sürülen nakillere katılmamız mümkün değildir. İyi niyetle de olsa, yapılan çalışmalar yanlış anlamalara sebep olabilmiştir. Nesih konusunda araştırma yapan Şah Veliyyullah Dihlevî (ö. 1176/1762). Fevzü'l-Kebir isimli eserinde neshe konu olan ayetleri beş ile sınırlamış, Suyutî (ö. 910/1505) de, İbn Arabi'nin tefsirini esas alarak bu sayıyı 20 olarak belirtmiştir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla, Müslüman alimlerin farklı görüş ve yorumlarının sebebi, kelimeye verilen anlam, usul konularının nesh terimi kapsamında incelenmesi ve ilk eser veren alimlerin görüşlerinin kriteri yapılmadan aynen aktarılması şeklinde ifade edebiliriz. Üç bölüm halinde incelemeyi düşündüğümüz ''Kur'ân-ı Kerim'de Nesh'' isimli çalışmamızı, konulu tefsir çalışması sisteminde, daha Önce yapılan çalışmaların önemli olanlarından faydalanarak, neshe konu olan ayetleri inceleyip, zamanımıza verilmek istenen mesajı algılamayı düşünmekteyim.[41]
[35] Bk. Kuran-ı Kerim. Bakara. 2/29,33,231; Al-i İmran. 3/5. Nisa, 4/24.111, Mâide 5/7. 99.
[36] Bk. Kur an-ı Kerim. Nisa. Nisa. 4/15. Krş. Nur, 24/2.
[37] Bk. Kur'ân-ı Kerim. Bakara. 2/143.
[38] Lügat anlamlan için bk. Taben, Tefsir, 1/475; Râzi, Tefsir. 111/226: Kurtubî, Tefsir. 11/62.
[39] Konuyla ilgili bk. Abdullah Draz. Kurana Giriş, 5 115.
[40] Neshin fazla olduğunu ileri sürün alimler burada ifade edilenlerden ibaret değildir
[41] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 18-19.