sumeyye
Thu 17 March 2011, 01:32 pm GMT +0200
İlim Talebi, Farziyeti Ve Kısımları:
İlim talep etmek farzdır: Peygamber Efendimiz (sas);
“İlim talep etmek her müslüman erkeğe ve kadına farzdır.” [126] buyurmuştur. İlim talebi bir kaç kısma aynlır.
1- Farz olan ilim talebi: Farzları yerine getirmek, hakkı bâtıldan ve helâli haramdan ayırdetmek için ihtiyaç duyulan miktarda ilim öğrenmek farzdır. Hadîs-i şerîfde kastedilen mâna da budur.
2- Müstehab ve sevap olan ilim talebi: Kişinin kendisinin ihtiyaç hissetmediği; ancak, ihtiyaç hissedenlere öğretmek için ilim öğrenmesi. Meselâ; fakirin, kendilerine farz olan kimselere öğretmek üzere hacc ve zekât ahkâmını öğrenmesi gibi. Ezan, ikamet, cemaat, sünnetçilik vb. fazilet ve sünnetleri öğrenmek de böyledir.
3- Mübah olan ilim talebi: Zinet ve olgunlaşmak için bundan fazlasını öğrenmek.
4- Mekrüh olan ilim talebi: Alimlere karşı öğünmek ve beyinsizlerle tartışmak maksadıyla ilim öğrenmek ise mekrühtur. Bu hususda Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur:
“Onunla âlimlere karşı öğünmek ve beyinsizlerle tartışmak için ilim öğrenen kimse kıyamet gününde ateşten bir gem ile gemlenir.” [127] Bu sebeple Ebû Hanîfe ihtiyaçtan fazla miktarda kelâm ilmini öğrenmeyi ve kelâm münazarası yapmayı mekrüh saymıştır. Ama farzı yerine getirmek için ihtiyaç miktarınca öğrenmek farzdır. Zira Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur:
“Kendisinde ilim bulunan bir kimse insanların ihtiyaç duydukları ilim kendisine sorulur da bildiğini gizlerse; kıyamet gününde ateşten bir gem ile gemlenir.” [128]
Hatta demişlerdir ki; efendinin kölesine farzları edâ etme hususunda ihtiyaç duyduğu miktarda Kur'ân-ı kerîm ve ilim öğretmesi vâcibdir. Alimlerin, talebelerin anlayıp ezberleyeceği ve tam zaptedeceği şekilde ilim öğretmeleri farzdır. Çünkü lüzumlu bilgiyi tam öğrenmeden farizayı tam yerine getirmek mümükün değildir. Cevap verecek başka biri varsa, fakîhin kendisine sorulan her soruya cevap vermesi vâcib değildir. Ama cevap verecek başka birisi mevcut değilse, kendisinin cevap vermesi vâcib olur. Zira fetva vermek ve ilim öğretmek farz-ı kifâyedir. [129]
[126] Bu hadîsi El- Kâmil'de İbn. Adiyy, Şuabu'l- İman'da Beyhakî, Elü Kebir, El- Evsat ve Es- Sağîr'de Taberânî, Târih'de Hatîb, İbn. Mâce ve El- İlim'de İbn. Abdi'l- Berr rivayet etmiştir.
[127] Bu hadîsi Tirmizî ve İbn. Mâce rivayet etmiştir.
[128] Bu hadîsi Tirmizî ve İbn. Mâce ve Ahmed rivayet etmiştir.
[129] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/165-166.