neslinur
Mon 12 July 2010, 04:39 pm GMT +0200
Himaye Meselesinde Yetimle Yetim Olmayan Birdir:
Bütün çocuklar hayata hazırlanma safhalarında husûsî bir alâka ve himayeye muhtaçtır. Anne ve babalarında fıtraten mevcut olan şefkat onlara gerekli himayeyi sağlamaktadır. Babasını ve yukarıda belirttiğimiz şekilde dolayısıyla annesini de- kaybetmiş durumda olan bir çocuğun yâni yetimin himayesinin sağlanması, diğer çocuklar gibi âzami ölçüde normale yakın şartlar altında hayata hazırlanması içir/husûsî bir alâkaya muhtaçtır. Bu sebeple Kur'ân-ı Kerimde olsun, Hz. Peygamber'in (a.s.m.) hadîslerinde olsun, yetimin durumu müstakilen ele alınır. Her iki kaynakta yetimle alâkalı mühim mes'elelere temas edilerek, yetimin velîsi (akraba, vasi, devlet, cemiyet) uyarılır.
Nitekim, Ebû Bekr İbnu'l-Arabî, Nisa sûresinde geçen "Yetimleri evlenme çağma gelinceye kadar deneyin" emrinde diğer çocukların değil de husûsen yetimlerin zikredilmiş bulunmasını açıklama sadedinde şunları söyler:
"Kendisine ve işlerine bakmaktan âciz olan 'zayıf iki durumdan birine sahiptir: Ya kendisini koruyan bir babası vardır, yahut da babası yoktur. Babası var ise, onda çocuğa karşı mevcut olan fazla merhamet ve aşırı şefkat çocuğun şahsının himâyesi ve umurunun yürütülmesi için bir başkasını aramaktan onu müstağni kılar. Babası bulunmayan çocuk himayeden mahrum bulunduğu için gerek şahsının himâyesi ve gerekse işlerinin istikamet üzere yürütülmesi için onun husûsî şekilde durumu ele alınmış, durumuna dikkat çekilmiştir. Bu uyarı olsa da, olmasa da baba, zâten küçük veya zayıf çocukları için aynı şeyi yapacaktır. Fıtrî şefkatin gereği ve şevkiyle onu deneyecek ve ahvâlini değerlendirecektir."[309]
Yetim çocukların himayesine matuf olarak gerek mallarının korunması ve gerekse istikbâle hazırlanmalarının garanti altına alınması için konan tahdîdler, yasaklar, emirler diğer çocuklar hakkında da aynen vârid olunca, buradan çıkacak mantıkî neticeye göre, ailesinin aşırı fakirlik, yaşlılık, hastalık, sakatlık, gaybubet gibi sebeplerden bir sebeple çocuk, gerekli olan ailevî himaye ve bakımdan mahrum ise, bir nevi yetim durumundadır ve onun da, az sonra açıklayacağımız "çocuk himaye mekanizması"ndan istifâde etmesi gerekir. İslâm fıkhının hükmü de böyledir.[310]
Bütün çocuklar hayata hazırlanma safhalarında husûsî bir alâka ve himayeye muhtaçtır. Anne ve babalarında fıtraten mevcut olan şefkat onlara gerekli himayeyi sağlamaktadır. Babasını ve yukarıda belirttiğimiz şekilde dolayısıyla annesini de- kaybetmiş durumda olan bir çocuğun yâni yetimin himayesinin sağlanması, diğer çocuklar gibi âzami ölçüde normale yakın şartlar altında hayata hazırlanması içir/husûsî bir alâkaya muhtaçtır. Bu sebeple Kur'ân-ı Kerimde olsun, Hz. Peygamber'in (a.s.m.) hadîslerinde olsun, yetimin durumu müstakilen ele alınır. Her iki kaynakta yetimle alâkalı mühim mes'elelere temas edilerek, yetimin velîsi (akraba, vasi, devlet, cemiyet) uyarılır.
Nitekim, Ebû Bekr İbnu'l-Arabî, Nisa sûresinde geçen "Yetimleri evlenme çağma gelinceye kadar deneyin" emrinde diğer çocukların değil de husûsen yetimlerin zikredilmiş bulunmasını açıklama sadedinde şunları söyler:
"Kendisine ve işlerine bakmaktan âciz olan 'zayıf iki durumdan birine sahiptir: Ya kendisini koruyan bir babası vardır, yahut da babası yoktur. Babası var ise, onda çocuğa karşı mevcut olan fazla merhamet ve aşırı şefkat çocuğun şahsının himâyesi ve umurunun yürütülmesi için bir başkasını aramaktan onu müstağni kılar. Babası bulunmayan çocuk himayeden mahrum bulunduğu için gerek şahsının himâyesi ve gerekse işlerinin istikamet üzere yürütülmesi için onun husûsî şekilde durumu ele alınmış, durumuna dikkat çekilmiştir. Bu uyarı olsa da, olmasa da baba, zâten küçük veya zayıf çocukları için aynı şeyi yapacaktır. Fıtrî şefkatin gereği ve şevkiyle onu deneyecek ve ahvâlini değerlendirecektir."[309]
Yetim çocukların himayesine matuf olarak gerek mallarının korunması ve gerekse istikbâle hazırlanmalarının garanti altına alınması için konan tahdîdler, yasaklar, emirler diğer çocuklar hakkında da aynen vârid olunca, buradan çıkacak mantıkî neticeye göre, ailesinin aşırı fakirlik, yaşlılık, hastalık, sakatlık, gaybubet gibi sebeplerden bir sebeple çocuk, gerekli olan ailevî himaye ve bakımdan mahrum ise, bir nevi yetim durumundadır ve onun da, az sonra açıklayacağımız "çocuk himaye mekanizması"ndan istifâde etmesi gerekir. İslâm fıkhının hükmü de böyledir.[310]