sumeyye
Sat 9 April 2011, 12:49 pm GMT +0200
HAYIZ ( AYBAŞI HALİ )
Havz; lügatte 'Akmak' mânasındadır. Tavşanlardan kan aktığında; 'hâdeti'l- ernebu' derler. Ağaçdan zamk aktığında da; 'hâzeti'ş-şeceretu' derler. Ser'î ıstılahadai se havz; belli bir zamanda, belli bir yerden, belli bir kanın akması demektir.[55]
Kanlar üç çeşittir:
1- Hayz: Kadının bulûğa ermesine vesile olan kana denilir: Bu kan belli bir yaşda akmaya başlar, belli bir yaşda tamamen kesilir. Akma süresinin de başlaması ve bitimi bellidir. Kerhî böyle demiştir. Hz. Peygamber (sas) de bir hadîs-i şerifinde şöyle buyurdu:
“Hayızlı (bâliğa) kadın başörtüsüz namaz kılamaz.” [56] İmam Ebû Bekr Muhammed Fazl el-Buharî dedi ki; “Hayz; küçüklük sınırından ve hastalıktan kurtulmuş sağlıklı kadının rahminin çıkardığı kandır.”
2- İstahaza: Bu rahimden değil, vaginadan çıkan kandır.
3- Nifas: Bu da çocuk doğarken veya doğdukdan sonra kadından akan kandır.
Hayzın en az müddeti üç gün üç gece (Ebû Yûsuf) en fazlası on gün on gecedir (İmam Şâfii): Zira Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:
“Bakire olan ve olmayan kadının hayzının en az müddeti üç gün üç gece; en çoğu ise on gün on gecedir.” [57]
Rivayete göre Ebû Yûsuf hayzın en az müddetinin iki gün olduğunu söylemiştir. O, çoğu; yani iki günü, tamamın; yani üç günün yerine kaim kılmış ve üç günü fazla görmüştür. Onun bu görüşü Şeriatın takdirini, yani üç günü eksilttiği için muteber değildir. Üç günden az gelen kan ile on günden fazla gelen kan istihazedir. Çünkü bu Şeriatın takdirinden fazladır; ne hayzdır ne de nifasdır; istihazedir. Çünkü rahimden çıkan kanlar bu üç çeşitten başkası değildir.
Hamile kadının gördüğü kan istihazedir (İmam Şâfii): Çünkü hamile kadından hayız kanaması olmaz. Zira o hamile olunca, rahminin ağzı kapanır. Hayız kanı artık cenin için gıda olur. Dolayısıyla onun kanı rahimden dışarı akmaz.
İstihaze kanı oruca, namaza ve cinsî münasebete mani değildir: Zira Hz. Peygamber (sas) istihazeli bir kadına şöyle buyurmuştur:
“Hasırın üzerine kan damla damla aksa bile; abdest al, namaz kıl!” [58] Başka bir hadîs-i şerifte de Hz. Peygamber (sas) istihaze kanı hakkında şöyle buyurmuştur:
“O sadece bir damarın fışkıran kanıdır” [59] Bu tıpkı burun kanaması olup hiç bir ibadete mani değildir.
Kadının adeti içinde sırf beyaz bir kan gelinceye kadar, görmüş olduğu muhtelif renklerdeki kanlar, hayız kanıdır: Rivayet olunduğuna göre kadınlar vaginalarına bağladıkları bezleri Hz. Âişe (ra) ye gösteriyorlardı: O, bu bezlerdeki bulanık renkleri görünce; “Tam beyazlığı görünceye dek, bekleyin” [60] demişti.
Ebû Yûsuf dedi ki; bulanıklık ancak kanamadan sonra hayız olur. İlk kanamada bulanıklık olmaz; bu ancak daha sonra olur. Bizim delilimiz, tafsilata inmeksizin; Hz. Âişe (ra) den rivâyetimizdir. Çünkü bulanıklık, kanamanın ilk zamanlarında da olsa, son zamanlarında da olsa; kanın renklerinden biridir. “Kanamanın ilk zamanında bulanıklık görülmez” sözüne gelince; biz deriz ki, sen neden böyle dedin? Bu bulanıklık kanamanın ilk zamanlarında olmuştur. “Bulanıklık başda olmaz” sözü, üst tarafından akıtılan bir kap için doğru olabilir. Ama kadının kanama kabı, alt tarafından akıtmaktadır. Şu halde dibi delik çömlek gibi, hayız kanamasında ilk başda bulanıklık görülür. Hayız, nifas ve istihazanın hükmü; kanın vaginadan dışarı çıkmasıyla sabit olur. Çünkü kan açığa çıkmadıkça, çıkacağı yerdedir.
Hayız müddeti içinde kanın kesilmesi suretiyle araya giren temizlik devresi hayızdan sayılır: Çünkü bu müddetin başından sonuna dek, tamamında kanamanın devamı şart değildir; başlamasıyla sona ermesi zamanı nazar-ı itibara alınır. [61]
[55] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/53.
[56] Bu hadisi şerifi Tirmizi, İbn Mace ve Müsned’in Ahmed b. Hanbel rivayet etmişlerdir.
[57] Bu hadisi Taberani El Kebir’de rivayet etmiştir.
[58] Bu hadisi şerifi Nesei,Darimi İbn Mace, ve Müsned’inde Ahmerd b. Hanbel rivayet etmişlerdir.
[59] Bu hadisi şerifi İbn Mace, Ebu Davud ve Müsned’inde Ahmed b. Hanbel rivayet etmişlerdir.
[60] Buhari ve İmam Malik rivayet etmişlerdir.
[61] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/53-55.