hafiza aise
Thu 19 May 2011, 10:43 am GMT +0200
f- Hanîflik
Cahiliye döneminde Allah’ın birliğine inanan, putperestliği reddeden ve Kureyş'in yanlış âdet ve inançlarına karşı çıkan bazı kimseler vardı. Bunlara Hanîf (çoğulu hünefâ, ahnâf) denilmektedir. Tevhit inancına sahip olan Hanifler Hz. İbrahim’in dinini yaşatmaya çalışırlar, Yahudilik ve Hristiyanlıktan uzak kalırlar, putperestlikle mücadele ederlerdi. Bunlar okur-yazar kişilerdi. Bir kısmı İbrânîce ve Süryânîce gibi dilleri bilirdi. Bunlardan bir kısmının Hz. İbrahim dinine en yakın din kabul ettikleri Hristiyanlığı benimsedikleri görülmektedir.
Hanîfler topluca bir birlik oluşturamadıkları gibi müşterek bir ibadetleri de yoktu. Bireysel olarak dinî hayat yaşayan zahid kimselerdi. Kaynaklarda Hanîf olarak adlandırılan bir kaç kişinin isminden bahsedilmektedir. Varaka b. Nevfel, Ubeydullah b. Cahş, Osman b. Huveyris ve Zeyd b. Amr bu dönemin önde gelen Haniflerindendir. Bunlar bir defasında bir araya gelerek putperestliğin bâtıl olduğunu, dedeleri İbrahim’in dininin tevhit esasına dayandığı kanaatinde birleşmişler ve bu dinin esaslarını tesbit etmek üzere çeşitli ülkelere dağılmışlardı. Varaka b. Nevfel, Şam’a giderek Hristiyanlığı benimsemiş, Tevrat ve İncil’i öğrenmiştir. Ubeydullah b. Cahş tereddüt içinde kalmıştır. Osman b. Huveyris Bizans imparatorunun yanına giderek Hristiyanlığı benimsemiş ve orada kalmıştır. Zeyd b. Amr ise ne Hristiyanlığı ve ne de Yahudiliği benimsemiştir. O, putlara tapmaz, putlar adına kesilen kurban etinden yemezdi; kız çocukların toprağa gömülmesine karşı çıkardı. Şiirlerinde hep Allah’ın birliği konusunu işlerdi. Arabistan’da bu dört kişiden başka, Allah’ın bir olduğuna ve ahirete inanan başka Hanîfler vardı. Güçlü bir hatip olan Kus b. Sâide ve Taifli şair Ümeyye b. Ebü’s-Salt bunlar arasında yer almaktadır.[48]
48. İbn Habîb, el-Muhabber, s. 171-172; Mes'ûdî, Mürûcü'z-Zeheb ve Meâdinü'l-Cevher, tah. Muhammed M. Abdülhamid, Kahire 1964, I, 69-75; Alûsî, Bülûğu'l-Ereb, Beyrut ts. II, 244-282; Cevad Ali, VI, 449 vd.; Günaltay, s. 79-83; Çağatay, s. 158-169; Şaban Kuzgun, İslam Kaynaklarına Göre Hz. İbrahim ve Haniflik, Ankara 1985; a. mlf., "Hanîf", DİA, XVI, 33-39; Mustafa Çağrıcı, "Arap", DİA, III, 316-321.
Cahiliye döneminde Allah’ın birliğine inanan, putperestliği reddeden ve Kureyş'in yanlış âdet ve inançlarına karşı çıkan bazı kimseler vardı. Bunlara Hanîf (çoğulu hünefâ, ahnâf) denilmektedir. Tevhit inancına sahip olan Hanifler Hz. İbrahim’in dinini yaşatmaya çalışırlar, Yahudilik ve Hristiyanlıktan uzak kalırlar, putperestlikle mücadele ederlerdi. Bunlar okur-yazar kişilerdi. Bir kısmı İbrânîce ve Süryânîce gibi dilleri bilirdi. Bunlardan bir kısmının Hz. İbrahim dinine en yakın din kabul ettikleri Hristiyanlığı benimsedikleri görülmektedir.
Hanîfler topluca bir birlik oluşturamadıkları gibi müşterek bir ibadetleri de yoktu. Bireysel olarak dinî hayat yaşayan zahid kimselerdi. Kaynaklarda Hanîf olarak adlandırılan bir kaç kişinin isminden bahsedilmektedir. Varaka b. Nevfel, Ubeydullah b. Cahş, Osman b. Huveyris ve Zeyd b. Amr bu dönemin önde gelen Haniflerindendir. Bunlar bir defasında bir araya gelerek putperestliğin bâtıl olduğunu, dedeleri İbrahim’in dininin tevhit esasına dayandığı kanaatinde birleşmişler ve bu dinin esaslarını tesbit etmek üzere çeşitli ülkelere dağılmışlardı. Varaka b. Nevfel, Şam’a giderek Hristiyanlığı benimsemiş, Tevrat ve İncil’i öğrenmiştir. Ubeydullah b. Cahş tereddüt içinde kalmıştır. Osman b. Huveyris Bizans imparatorunun yanına giderek Hristiyanlığı benimsemiş ve orada kalmıştır. Zeyd b. Amr ise ne Hristiyanlığı ve ne de Yahudiliği benimsemiştir. O, putlara tapmaz, putlar adına kesilen kurban etinden yemezdi; kız çocukların toprağa gömülmesine karşı çıkardı. Şiirlerinde hep Allah’ın birliği konusunu işlerdi. Arabistan’da bu dört kişiden başka, Allah’ın bir olduğuna ve ahirete inanan başka Hanîfler vardı. Güçlü bir hatip olan Kus b. Sâide ve Taifli şair Ümeyye b. Ebü’s-Salt bunlar arasında yer almaktadır.[48]
48. İbn Habîb, el-Muhabber, s. 171-172; Mes'ûdî, Mürûcü'z-Zeheb ve Meâdinü'l-Cevher, tah. Muhammed M. Abdülhamid, Kahire 1964, I, 69-75; Alûsî, Bülûğu'l-Ereb, Beyrut ts. II, 244-282; Cevad Ali, VI, 449 vd.; Günaltay, s. 79-83; Çağatay, s. 158-169; Şaban Kuzgun, İslam Kaynaklarına Göre Hz. İbrahim ve Haniflik, Ankara 1985; a. mlf., "Hanîf", DİA, XVI, 33-39; Mustafa Çağrıcı, "Arap", DİA, III, 316-321.