Hadice
Thu 13 January 2011, 06:39 am GMT +0200
Hac
1184/1. Yeryüzünde Bir ve Tek olan Allah’a adanmış olan en eski tapınak, İbrahim (AS)’in Mekke’de inşâ ettiği Ka’be’dir. Geçmişi İbrahim (AS)’e kadar uzanan Hac geleneklerinin vârisi olarak İslâm, mensuplarına, ömürlerinde en azından bir kez Allah’ın Evi olan Kabe’yi ziyaret etmelerini emretmiştir. Bu mâbet aynı zamanda bütün Müslümanların günde beş vakit kıldıkları namazları esnasında yöneldikleri yapıdır. Hac, her şeyden önce, Müslümanların Mekke yakınlarındaki Arafat ve Minâ düzlüklerinde toplanması ve daha sonra görkemli topluluklar halinde Kâbe’yi ziyaret etmelerinden ibarettir. Bu, aynı zamanda bir Devlet Başkanından tutun da sıradan bir dilenciye kadar istisnasız herkesin en çok tevazu ve alçakgönüllülük göstermesini ve kendi nefsinden en çok özveride bulunmasını gerektiren bir ibadet türüdür: Burada, traş olmamak, hatta tek bir kılını bile koparmamak ve karı-koca ilişkilerinden uzak durmak gerekmektedir. Asgarî üç-dört gün süren Hac günleri esnasında (ihram’dan çıkana kadar), yılan ve akrep dışında bir sineği bile öldürmek yasaktır. Bu sırada kendini tamamen unutup sadece Allah’ı tefekkür etmek gerekir. Hac ibadetini yapan kimsenin böyle bir tutum ve davranış içinde olması gerekir.
1184/2. Tıpkı namaz gibi (bk. yukarıda § 1175) Hacc’ın da kendisine özgü ve en azından namaz kadar etkileyici simgesel bir yönü vardır. Bu ibadet, diğer dinlerde olduğu gibi ne bir aziz veya velinin kabrini ya da bir mucizenin ya da doğa üstü bir olayın meydana geldiği bir yeri ziyarettir; bu, sadece Allah’ın Evi’ni (Beytullah) ziyaret etmektir. Allah her türlü insan algılamasının üstünde ve mekândan soyutlanmış bir varlıktır. Bizler, kul olarak duyduğumuz ibadet ihtiyacını gidermek amacıyla O’nu bir simge, bir mecaz ile somutlaştırırız. İslâm’ın dışındaki dinlerde ise Allah’ın Kerem, Kudret, Yaratma, İlim ve daha başka herhangi bir sıfatı ele alınarak, bu sıfat insan elinden çıkmış bir putta sanatsal olarak somutlaştırılır. İslâm, Allah’ın Evi (Beytullah) simgesini seçmiştir. Bu ev, üstü kapalı olarak (zımnen) bütün sıfat ve isimleri ile birlikte, orada oturan, orayı işgal eden varlığı simgesel olarak temsil etmekte, ancak onu işgal eden ve insanın beş duyusuyla algılayamayacağı bu Varlıkla ilgili bir şekil ya da suret verme ihtiyacı duymamaktadır. Allah’ın Esmâu’l-Hüsnâ’sından (güzel isim ve sıfatları) Melik (Hükümdar) sıfatı, Allah ile insan arasındaki ilişkiyi bize en iyi tanımlayan bir sıfat olarak gözükmektedir: Allah, her şeye gücü yeten (Kâdir-i Mutlak) bir hükümdar, insan ise onun bütün emir ve buyruklarını yerine getirmeye hazır ve bununla yükümlü olarak O’nun kulu ve kölesidir. Kur’an bu ilişkiyi birçok ayetinde çok güzel ifade edip kullanmıştır. Şöyle ki: Allah, kelimenin tam anlamıyla bir hükümdardır (Melik’dir) (Tâ-Hâ: 20/114, vs.) ve bunun sonucu olarak:
1. O’nun bir Taht’ı (Arş) vardır (Tevbe: 9/124, vs.),
2. Hazineleri (Hazâ’in) vardır (Münâfikûn: 63/7),
3. Orduları (Cünûd) vardır (Fetih: 48/4),
4. Hükümdarlığı vardır (Mâliku’l-Mülk) (Âl-i İmrân: 3/189),
5. Geniş bir kırallıkta elbette bir başşehir, anakent (Ummu’l-Kurâ) olması gerekir (En’am: 6/92, Şûrâ: 42/7),
6. Başşehirde doğal olarak bir Hükümdar Sarayı (Beytullah) vardır. (Mâide: 5/97, Bakara: 2/125 vs.).
7. Bu sistemde, Hükümdarın tebe’ası bizzat onun elini tutarak bağlılık andı içmek (biat etmek) zorundadır. (Burada, en azından dört sahabenin farklı kaynaklardan naklettiği şu meşhur hadise işaret etmek istiyoruz: “Kâbe’deki Haceru’l-Esved, Allah’ın yeryüzündeki sağ elini temsil eder.”100 (Bu hadis, İbn Mâce (25/32, Nº 2957), İbn Huzeyme (Sahîh), Taberânî, Aliyyu’l-Kârî (Risaletu fî Fadli Mekke), eş-Şâmî (Sîre) vb. kaynaklarda kayıtlı olup, hepsi de İstanbul Kütüphanelerinde yazma halinde bulunmaktadır; ayrıca, İbn Hacer de (Metâlib, Nº 1147) Muhammed ibn Ebî Ömer’den nakletmiştir. Hacceden kişi, tavaf sırasında elini Haceru’l-Esved’in üzerine koyarak, Efendisine (Rabbine) bağlılık yemininde bulunur (bîat eder). Hükümdar (Melik), tebaasından birinin samimiyetinden hoşnut olur ve içinde bütün sıfat ve isimleriyle birlikte sahibinin ve bütün nimetlerin bulunduğu evin muhafızlığı görevine tayin etmesi o kişi için ne büyük bir şereftir! Kâbe’nin çevresinde yapılan tavafı bu muhafızlık göreviyle özdeşleştirmemiz mümkündür (Hac: 22/29). Bu arada, simgesel olarak gökyüzünde tam Arş-ı A’lâ’nın altına gelecek şekilde, etrafında Meleklere özgü bir Kâbe olduğundan ve yeryüzündeki Kâbe’nin tam olarak onun altında bulunduğundan, yani Mekke’deki Kâbe’nin Arş-ı Alâya açılan bir pencere olduğundan bahseden bir hadis olduğunu da hatırlatalım (İbn Kesîr, Tefsir, IV, 239); bu kaynakta, göklerde bulunan ve meleklere özgü bu Kâbe, el-Beytu’l-Ma’mûr olarak geçmektedir. Aynı yazar (Bidâye, 1/163), yedi kat göklerin her bir katında, o katta oturanların ibadet ihtiyacını karşılamak üzere özel bir Kâbe bulunduğunu eklemektedir (bu öyle bir şeydir ki, eğer insanoğlu bir gün Ay üzerinde de yerleşim bölgeleri kuracak olursa, belki de insanların Hac ibâdetlerini yerine getirebilmeleri için Ay’da da bir Kâbe inşâsı gerekecek, ayrıca insanlar Ay’a bilimsel ya da turistik amaçlı gezi programları düzenlediklerinde, günlük beş vakit namaz ihtiyaçları için yönelecekleri bir kıbleye ihtiyaç duyacaklardır).