sidretül münteha
Mon 13 June 2011, 02:16 pm GMT +0200
Haber ve Eser:
Haberin hadîsle eş manâlı olması, sünnetin hadîsle eş manâlı olmasından daha münasiptir. Tahdîs (hadîs rivayet etmek) ihbar manasınadır. Rasûl-i Ekrem (s.a.v.)'in hadîsi demek, ona kadar varan haber demektir. Tarih ve benzeri ilimlerle uğraşanlara ahbârî denmesi, bazı âlimleri sünnetle meşgul olanlara "muhaddis" admı vermek suretiyle onları tarihçilerden ayırmaya sevk etmiş, başkalarından gelen "haber" den ayırmak için de muhaddislerin rivayetlerine "hadîs" demişlerdir. Bu îzâh muhaddislerin "haber ile hadîs arasında mutlak bir umumîlik ve hususîlik vardır; binâenaleyh her hadîs haberdir, fakat her haber hadîs değildir.[37] şeklindeki sözlerini daha iyi açıklamaktadır.
Hadîsle haberin eş manâlı olduğunu anlayan muhaddisler ,iki lafzın birbirine benzeyen lügat mânâsının yanında râvîlerin Rasûl-i Ekrem (s.a.v.)'e ulaşan hadîsleri (niern) nakl ile iktifa etmeyerek, ayrıca sahabeye dayanan (mevkuf) ve tabiîne kadar varan (maktu) nakillerde de meşgul olduklarını dikkate almışlar ve bu suretle hem . Peygamber Efendimizden, hem de başkalarından gelen malûmatı rivayet etmişlerdir. Her iki durumda da rivayet, ihbar mânâsına gelmektedir. Şu hâle göre hadîse haber, habere de hadîs demekte bir beis yoktur.
Hadîsciler, eseri de aynı açıdan mütalaa etmişler, onun haber, sünnet ve hadîsle eş manâlı olduğunu görmüşlerdir. "Hadîsi rivayet ettim" mânâsına gelmek üzere denir., Eser'e nisbet ederek muhaddise eserî adı da verilmektedir"[38] Sadece sahabe ve tabiînin sözlerine "eser" denmesi doğru değildir; zira mevkuf ve maktu rivayetlerde merfû gibi birer eser sayılır. Şu kadar ki, merfû' Rasûl-i Ekrem (s.a.v.)'e varırken, mevkuf sahâbîye, maktu da tabiîye dayanmaktadır. Haber ile eser arasındaki farkları gösteren birtakım ıstılahlar mevcut ise de, biz burada onlardan bahs açıp münâkaşaya dalmayacağız. [39]Tahdîs ve ihbarı ifade etmek bakımından bütün bu ıstılahlar arasında hiçbir fark bulunmadığım belirten cumhurun görüşünü almış bulunuyoruz; zaten usûl-i hadîs ilminin esasını tahdîs ve ihbar teşkil eder. [40]
[37] Tedrîbu'r-râvî, s. 4.
[38] Tedrîbu'r-râvî, s. 4.
[39] Meselâ muhaddisler, merfû1 ve mevkufa eser derler; buna karşılık Horasan fakîhleri de mevkufa eser, merfû'a haber adını verirler. Bk. Tedrîbu'r-râvî, s. 4.
[40] Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadîs Istılahları, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 7-8.