saniyenur
Thu 29 December 2011, 08:01 pm GMT +0200
3- Fıkıhçıların Sünnet Tarifi
Ftkıhçılar, sünneti "farz ve vacip dışında Hz. Peygamber'den gelen hükümler"[34] olarak tarif ederler. Bu tarife göre usûlcülerle aralarındaki fark şudur: Usulcülere göre sünnet, şer'ı hükümlerin delillerinden bir delildir. Fıkıhçılara göre ise, bu delil ile her hangi bir fiilin sabit olduğu hükümdür.[35]
Bu genel çerçevedeki tarif yanında, fıkhî mezhepler arasında küçük ayrıntılarla farklı tarifler getirilmiştir. Ama hepsinin ortak yanı, fıkıhçıların sünneti, ahkâm-ı şer'iyye içinde mütâlâa etmiş olmalarıdır.[36] Bununla birlikte Şafiî (204/819)'nin sünneti, vahyin bir nev'i kabul edip sünnet-i sabite (sübût bulmuş sünnet) yahut hikmet olarak değerlendirmesi; sünnet denilince Hz. Peygamber'e ait örnek davranışlar olarak görmesi[37] yanında, Şafii (179/795) sünneti, "Hz. Peygamber'in sözleri, fiilleri ve takrirleriyle bu çerçevede daha sonraki nesillerin ortaya koydukları uygulamalar"[38] şeklinde anlamaktadır. Zaten o, bütün rivayetlerini topladığı eserine "el-Muvatta" ismini vermiştir. "el-Muvatta" demek, "çiğnenmiş, hazırlanmış yol" yahut "(üzerinde yürünmesi) kolaylaştırılmış yol" demektir.[39] Sanki el-Muvatta ile kasdedilen, Nebî (s.a.) 'in ve ashabının üzerinde yürüdükleri yol (gidişat) kastedilmiştir ki, o da İslâm yolu, Kur'an'ın sarih tefsiridir.[40] Onun bu anlayışı itibariyledir ki Medine ehlinin ameli, ictihadlannda büyük yer işgal etmektedir. Hanefî hukukçularından Serahsî (ö.483/1090) şöyle der: "Bize göre sünnet, Rasûiüllah (s.a.) ve sahâbe-i kiramın edindikleri yoldur."[41]
[34] M. Sıbaî, es-Sünnetü ve Mekânetühâ fî Teşrîi'l-lslâm, s.43
[35] Kardâvî, a.g.e., s.28; Amidî, el-lhkâm, I, 247; Şevkânî, İrşâdu'l-Fuhûl, s.67, Accac, a.g.e., göst. yer.
[36] Ahkâm-ı Şer'iyye: Hanefilerce: Farz, vacip, sünnet, müstehab, mubah, haram, mekruh, rnüfsid'dir. Diğer mezheplerce bu sayı değişmektedir.
[37] Şafiî, er-Risâle, s.22 (96-103. mad.); M. Ebû Zehra, İmam Şafiî, s.176-177 (Trc. O. Kesikoğlu); Serahsî, Usûl, 1, 114.
[38] Nedvî, Tahkîku Ma'nâ's-sünne, s.21
[39] el-Mu'cemu'1-Vasit, II, 1041
[40] Nedvî, a.g.e., s.21
[41] Serahsî, Usûl, I, 113. Ali Çelik, Kavram ve Mahiyet Olarak Sünnet ve Bid’at, Beyan Yayınları, İstanbul, 1997: 26-27.