sidretül münteha
Sat 28 May 2011, 07:28 pm GMT +0200
Farz-ı Kifâye Kapsamına; Bütün Müslümanlar Mı Yoksa Muayyen Bir Grup Mu Girmektedir?
Farz-ı kifâye ile farz-ı ayn arasındaki bu fark üzerinde ulemânın görüş birliğine (iciriaa) vardıktan sonra, şimdi farz-ı kifâye; bir kısım müslümanın edâ etmesi ile sorumluluktan tüm müslümanlardan kalkar mı, yoksa yalnız bir gruba sorumluluk yüklerken diğerlerini kapsamı dışında mı bırakir? sorusu üzeride ihtilâf vardır. Bu konuda İslâm ulemâsının çoğunluğu sorunun birinci şıkkını savunup tercih ettiler. Razı, Şâtibî ve İbni Sübkî gibi bazı muhakkık’ın uleması ise ikinci şıkkı tercih ettiler.
Diğer bir grup ise şu ihtilâfa düştü:
"Acaba farz-ı kifâye sorumluluğu taşıyan kimse, tayin ve tesbitle mi seçiliyor, yoksa buna kadir olup yeterlilik vasfını taşıyan herkes yürütebilir mi?"
İbni Sübkî der ki; "Tercihe şayan görüşe göre; farz-ı kifâye sorumluluğu taşıyan kimse belirsiz ve tayin olmamış olmalıdır. Çünkü böyle bir kişiyi tayin eden hiç bir şer'i delil yoktur. Bu farziyeti yapabilen kim varsa onun fiiliyle farziyet kalkmış olur."
Denilir ki: "Nasıl ki başkasının, adma ödemesiyle borç ödeme mükellefiyeti bir kimseden kalkıyorsa, bunun gibi de başkasının yapmasıyla veya kendi şahsının fiiliyle farziyet sorumluluğunun kalkmasıyla birlikte, bazı kimselerin Allah Teâlâ tarafından tayin olunmasına herhangi bir engel yoktur." diyenler de vardır.
Yine denilir ki: "bir kısım" tabiri ile sorumluluğun düşmesi için onu fiilen yapan kimse kastedilmiştir. 76
İmam Şâtibî: "fraz-ı kifâye, ancak onu yapmaya elverişli ve yeterlilik vasfını taşıyan kimseye sorumluluk yükler," görüşündedir. 77
76 Celâleddin el-Mahallî'nm şerhi ile Cem'ul-Cevâmi ve Hâşiyetü'l Benâni: 1/186-187
77 İmam Sâtibî'nin bu konudaki görüşü ileride gelecektir.