sidretül münteha
Wed 16 March 2011, 05:21 pm GMT +0200
h- Ellerin Ve Yüzün Avretlıği Tartışması
Hanefî ve Mâlikî mezheplerine göre kadının avreti elleri ve yüzü dışındaki bütün bedenidir, elleri ve yüzü avret değildir. Onların bu konudaki delilleri şunlardır:
1- Âyetti Kerîme'de geçen (açılan müstesna) ifâdesi. Bu açılmasına ve gösterilmesine ihtiyaç duyulan şey demektir. Bu da yüz ve iki elden ibarettir. Zira bazı sahabiler bunu böyle tefsir etmişlerdir.
2- Hz. Aişe hadisi; "Ebu Bekr'in kızı Esma, üzerinde ince bir elbise varken ALLAH Resûlü'nün yanına geldi de, ALLAH Resulü yüzünü ondan çevirde ve;
"Yâ Esma! Kadın kısmı hayız yaşına ulaşınca, şurası ve şurasından başka yerinin görülmesi uygun değildir" derken yüzünü ve ellerini gösterdi." [480]
3- Ellerin ve yüzün avret olmadığının bir delili de akıldır. Zira kadının yüzü ve elleri açıkken namaz kılması caizdir, halbuki namazda avreti örtmek farzdır. Keza ihramlı iken de kadın yüzünü açık tutar. [481]
Şafiî ve Hanbelî mezheblerine göre ise, eller ve yüz avrettendirler. Onların delilleri de şunlardır:
1- "Zînetlerini göstermesinler" âyet-i kerîmesi:
Zînet, tabiî ve yapma olarak ikiye ayrılır. Yüz, yaratılıştan olan tabiî zinettir. Bununla beraber güzeiliğin aslı ve fitnenin kaynağıdır. Âyet, kadının zînetini göstermesini mutlak olarak yasaklamış ve erkek önünde zînetinden hiçbir şeyini açmamasını emretmiştir. "Açılan müstesna" ifadesi kasıt ve tasarlama olmadan açılan yerleri demektir. Rüzgârın boynunu, bacaklarını vs. açması gibi.
2- Câbir b. Abdullah hadisi: "ALLAH Resûlü'ne ansızın bakışı sordum, gözünü çevir" buyurdu. [482]
3- Hz. Ali hadisi: "Ya Ali! Bakışı bakışa ekleme. Senin olan ancak birinci bakıştır, ikincisi senin değildir.” [483]
4- İbn Abbas hadisi: "ALLAH Resulü, Fadl b. Abbas'ı kurban günü sağrısına almıştı. Fadl, güzel, saçlı parlak ve yakışıklı bir erkekti. Has'amlı bir kadın gelip ALLAH Resûlü'ne fetva sordu. Fadl, ona bakıyor, o da Fadl'a bakıyordu. ALLAH Resulü, Fadl'ın yüzünü öbür yana çevirdi." [484]
5- "Onlardan birşey istediğiniz zaman perde arkasından isteyin" [485] âyet-i kerîmesi.
Bu âyet-i kerîme bakmanın caiz olmadığına açık delildir. Ayet her ne kadar ALLAH Resûlü'nün zevceleri hakkında inmişse de, hüküm, kıyas yoluyla diğerlerine de şâmildir. İllet, kadının her yerinin avret oluşudur.
6- Aklî delil: Kadına bakmak, fitne korkusu yüzünden caiz değildir. Yüz ise, fitne açısından, ayaktan, saçtan ve bacaklardan daha ileridir. Bu kısımlara bakmak ittifakla haram olduğuna göre, yüze bakmanın da öncelikle haram olması gerekir. [486] Çünkü yüz fitnenin aslı ve güzelliğin kaynağıdır.
M. Ali Sabûnî bu konuda Şafiî ve Hanbelilerin görüşünü tercih ederek şunları söyler:
Âyet-i kerîmeye Şafiî ve Hanbelîlerin yaptıkları izahı kabul etmeyip, bunda yüzün ve ellerin avret oluşuna bir delil yoktur desek bile, diğerlerinin delilleri de zayıftır, şöyle, ki:
Esmâ hadisinin isnadı münkatı'dır, bazı ravileri zayıftır ve hadis tenkide uğramıştır. Sahih olduğunu kabul etsek bile, hicâb âyetinden önce olması ve âyetle neshedilmesi, yüze ve ellere bakılması bir özre mebnî olması, meselâ evliliğe talip olma gibi-mümkündür. İbnü'l-Cevzî de bu istikamette açılamalarda bulunur've namazda açılmasına meşakkati i-âle illetini gösterir. [487]
Sonra yüzün ve ellerin avret olmadığını söyleyenler de o uzuvlarda zînet adına hiçbir şeyin bulunmamasını şart koşmuşlardır. Yine bazılarının yüz ve eller avret değildir demeleri, buraların açılmaları gerekir, kapatmak bid'attır demek değildir. Bunu hiçbir müslüman söylememiştir. Bunun anlamı, fitneden emin olmak şartıyla, zaruret bulundukça açılmalarında mahzur yoktur demektir. Ancak bugün için böyle bir zaruretten ve fitnenin bulunmadığından hiçbir akıllı bahsedemez. [488]
Konunun bir değerlendirmesi
Hanefi fukahasından Kuhistânî "Zamanımızda şehvetle bakış olmasa bile, genç kız yüzünü açmaktan menedilir" diyor.[489]
Elmalılı, el ve yüzün açılmasının cevazını zarurete dayandırarak:
"Binaenaleyh, zaruretler kendi miktarınca takdir olunmak üzere bunların zuhurunda beis yoktur" [490] demekle el ve yüzün zaruret olmaksızın açılmaması gereğine işaret ediyor.
M. A. es-Sâyis de esasta Hanefilerin görüşünü benimsemekle beraber "Fakat bunu fitneden emin olduğu hallere tahsis etmek gerekir. Fitne olduğunda, ya da sokakların fâsıklarla dolduğu zamanlarda, kadının yüzünü açarak ve zinetinden herhangi birşey göstererek çıkması caiz değildir" diyor. [491]
İhramlı iken kadınların eldivenlerini giymemelerinin ve yüzlerini kapatmamalarının emredilmesi de, yüzün ihramlı bulunulması dışında kapatılması gereğini gösterir. Hanefî fıkıhçısı Aliyyü'1-kârî buna dikkat çekip görüşünü bu yönde açıklar ve el-Muhît'ta da böyle olduğunu bildirir. [492] (İrşadü's-sârî 78-79) İbn Teymiye de, elin ve yüzün avret olduğuna bu hadisî delil göstermiştir.
İfk hâdisesini nakleden Hz. Aişe:
"Safvan'ın istircal ile uyandım, hemen cilbabımla yüzümü örttüm, Safvan, hicâb âyeti gelmezden önce gördüğü için beni tanıdı" [493] demesi de keza yüzün avret olduğuna işaret eder. [494]
[480] Kurtubî, XII/229.
[481] Sâbûnî, 11/154/155.
[482] Ebû Davûd, Nikâh, 43; TirmızT, Edeb, 28; Müsned, Vl/358, 36 I.
[483] Ebû Davûd, Nikâh, 43; Dârimî, Rikâk, 3.
[484] Buhârî, Megâzî, 77, Hac, 1; Müslim, Hac, 407.
[485] el-Ahzab: 33/53
[486] Sâbûnî, Revâi1, 11/1 56.
[487] Zâdü'l-Mesîr,l/3 I 'den Sabûnî, 11/156, I 57.
[488] Sabûnî, 11/ 157, 158.
[489] Alûsî, XXII/89I İbn Nüceym, Bahru'r-Râik, 1/284.
[490] Elmalılı, Hak Dini Kur'ân Dili, Vl/3505.
[491] Sâyis, Tefsîru Ayâti'l-Ahkâm, 111/162.
[492] İbn Kudarne, El-Muğnî, 1/601.
[493] Buhârî, Vl/6, V/57, Megâzî, 34.
[494] Doç. Dr. Faruk Beşer, Fetvalarla Çağdaş Hayat, Nün Yayıncılık, İstanbul 1997: 195-198.