sidretül münteha
Sun 12 June 2011, 05:26 pm GMT +0200
Eda Şekilleri.
Muhaddisîerin tahammül yollarım göstermek üzere kullandıkları sekiz usûlün hepsi de eda (rivayet) şekillerini anlatmaya elverişlidir. Edâ, tilmize hadîs rivayet etmek demektir. Kendinden aşağıdaki şahsa edâ eden kimse (müeddî), kendinden yukarıda bulunan şahsın hadîsini tahammül etmiş olur (mütehammil olur). Şu hâle göre bir şahıs bir defasında şeyh, diğer seferinde de tilmiz olmak itibariyle aynı zamanda hem mütehammil, hem de müeddî olabilir. Meselâ: Hz. Ebû Bekir'i Rasûlullah (s.a.v.)'dan hadîs almış bîri (mütehammil) olarak ele alalım. Bu durumda Hz. Ebû Bekir tilmizdir, Rasûl-i Ekrem (s.a.v.) de şeyhtir. Hz. Ebû Bekir, tahammül ettiği hadîsi Hz. Ali'ye edâ ettiği zaman, Hz. Ebû Bekir müeddî şeyh, Hz. Ali de mütehammil tiîmîz olmuş olur.
Bu itibarla edâ'ya, tahammülün bir devamı olarak bakmak lâzımdır. Sekiz şekilden biri ile hadîs tahammülüne liyâkati olan kimsenin, şayet edâ ehliyetine mâni olan veya bu eziyeti zayıflatan bir durumu yoksa, tahammül ettiği hadîsleri bu şekillerden biri ile edâ etmesi îcâb eder.[378]
[378] Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadîs Istılahları, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 84.