sumeyye
Tue 24 July 2012, 01:47 pm GMT +0200
b) Ebu Yusuf'un İkinci Görüşü :
Ebu Yusuf'un ikinci görüşüne göre, felslerin ve aynı hükme tâbi bulunan mağşuş paraların satın alma gücünde meydana gelebilecek değişmeler, borçların ödenmesinde dikkate alınır. Satın alma gücündeki düşme veya yükselme halinde; borç satım akdinden doğmuşsa akit tarihi, karz akdinden doğmuşsa kabz tarihi esas alınarak gümüş veya altın hesabiyle ödeme yapılır. Kendisiyle fetva verilen (müftâ bih olan) görüş budur [53] Bu duruma göre Ebu Yusuf'un ilk görüşünden rucû ettiği anlaşılmaktadır [54]
Ebu Yusuf'un değerleme tarihi için dayandığı delil şudur: Bir kimse, -misli olan bir malı telef etse, insanların elinde bu şeyin misli tükenmiş bulunsa, itlaf tarihindeki kıymeti üzerinden tazmin etmesi gerekir. İmam Muhammed değerleme için, bu malın insanların elinde bulunduğu son günü esas alır [55]
Ebu Yusuf'un, satın alma gücünün düşmesi veya yükselmesi konusundaki bu görüşü, yalnız fels veya mağşuş paralarla ilgili olmayıp, ölçü veya tartı ile satılan bütün mislî malları da kapsamına alır. Meselâ; ölçü veya tartı ile alınıp satılan bir malı, ödünç olarak alan kimse, daha sonra fiyatların düşmesi veya yükselmesi yüzünden kıymeti değişse, kabz günündeki kıymeti üzerinden ödeme yapması gerekir. Fetvaya esas olan da bu görüştür [56]
Bu duruma göre, Ebu Yusuf'un yalnız fels ve mağşuş paralarda enflasyon farkını kabul ettiği, diğer mislî malları da bu hükme tâbi tuttuğu anlaşılmaktadır. Ancak altın (dînâr) veya gümüş (dirhem) para ile yapılan satım veya karz muamelesinden doğan borçlarda, bu paraların satın alma güçlerinde düşme veya yükselmeler
meydana gelse bile, alacaklı fazla birşey talep edemez. Bu konuda icmâ (ittifak) vardır. Ebu öbelirtmiştir [57]
[53] İbn Âbidin, Tenbîhu'r-Rukûd alâ Mesâili'n-Nükûd, Mecmuatü'r-Resâil, cz. 11/52; el-Fetâvâ'l-Bezzâziye (Hindiyye kenarında), c. IV, s. 510.
[54] İlbn Âbidin, Reddü'l-Muhtâr, c. IV, s. 24.
[55]es-Serahsî, el-Mebsût, c. XIV, s, 30.
[56] Ömer Nasuhi Bilmen, İstilâhât-ı Fıkhıyye Kamusu, c. VI, s. 96.
[57] İbn Âbidin, Resâil, c. II, s. 63, 64.
Dr. Hamdi Döndüren, Çağdaş Ekonomik Problemlere İslami Yaklaşımlar, İklim Yayınları: 31-33.