reyyan
Sat 5 November 2011, 08:26 pm GMT +0200
Devriye Aşık Gufranî (1863-1926)
Temmuz 2005 79.SAYI
Semerkand Dergisi kaleme aldı, ŞİİR bölümünde yayınlandı.
Katredamla idim ummanlara kavuştum
Kaç bulandım kaç duruldum kim bilir.
Âlemleri kaç devredip dolaştım
Bir sanata kaç sarıldım kim bilir.
Bulut olup ağdığımı bilirim
Bâranyağmur ile yağdığımı bilirim
Alt’anadan doğduğumu bilirim
Kaç ebeden kaç soruldum kim bilir.
Kaç kez ganizengin oldum kaç kere fakir
Kaç kez altın oldum kaç kere bakır
Bilmem ki kaç kâtip ismimi okur
Kaç defterde kaç görüldüm kim bilir.
Kaç alet oldum ellerde bakıldım
Semadan kaç kere indim çekildim
Balçık olup binalarda yapıldım
Kaç yıkıldım kaç kuruldum kim bilir.
Bazı nebatbitki oldum toprakta sürdüm
Bilmem kaç atanın sulbüne durdum
Bir defa cennet-i âlâya girdim
Fakat nâraateşe kaç sürüldüm kim bilir.
Beni birkaç şekle nakletti HallâkYaratıcı
Külli şey’e kâdir feyyaz-ı mutlak
Kaç kez kâse oldum kaç kere bardak
Kaç yoğruldum kaç kırıldım kim bilir.
Hikmet-i Yezdan’a karışmak muhalimkansız
Bazı nisakadın eyler bazı da ricalerkek
Bu kaçıncı kemalmükemmellik kaçıncı zevaldüşkünlük
Bir Mansûr’um kaç dâr oldumasıldım kim bilir.
Şikarav olup saydolundumavlandım tutuldum
Nice nice penbe olup atıldım
Dokundum tezgahta halka satıldım
Kaç açıldım kaç dürüldüm kim bilir.
Kaç kere süt oldum kaç kere ayran
Kaç kez davar oldum kaç kere kurban
Kaç kez memlûktutsak olup misal-i hayvan
Elden ele kaç verildim kim bilir.
Kaç kez gezdim ehl-i dükkan elinde
Kul ne bilir her şey Sultan elinde
İlaç idim Hekim Lokman elinde
Kaç kurudum kaç kırıldım kim bilir.
Kaçıncı Âdem’in evlâdındanız
Kaçıncı âlemin bünyadındanızbinasındanız
Kaçıncı fırkanın efradındanız
Anlatamam kaç bozuldum kim bilir.
Olamaz ecza-yı ebdânabedenlerin kısımlarına durak
Aldanma dünyaya hey kara batak
Kaç atıldı üzerime bu toprak
Kaç derildim kaç serildim kim bilir.
Gufranî der tarifatım boş değil
Güzel dinle bağrın demir taş değil
Felekdünya, zaman ile hiç aramız hoş değil
Kaç barıştım kaç darıldım kim bilir.
Devriye, eski edebiyatımızdaki şiir türlerinden biridir. Bu türü doğuran düşünce, sufilerin “insan bir oluş, bir devir geçirdikten sonra insan olabilir” anlayışıdır. Buna göre insan olmadan evvel nutfe halinde hayvanda, nebatta, eşyada; bunlardan evvel de dünyanın esasını teşkil eden dört unsurda (toprak, ateş, su, hava); daha evvel de kuruluk, yaşlık, sıcaklık, soğukluk adı verilen dört tabiatta, ondan evvel de göklerde, en evvel ise Cenab-ı Hak'ta bulunuyorduk. İnsan, sırasıyla bu merhalelerden geçtikten sonra insan olmuştur. Bu oluşu anlatan şiirlere “Devriye” denir.
Devriye tarzının asıl etkileyici yanı, anlatılan halden hale geçişin, oluş ve bozuluşun, insanın iç aleminde ve hayat macerasında çok gerçekçi karşılıklarının bulunmasıdır.