hafiza aise
Fri 25 March 2011, 03:36 pm GMT +0200
9. Devamlı (Ömür Boyu) Oruç Tutmanın Yasak Olması
135. Abdullah ibn Amr ibnü'I-Âs (r.anhümâ)'dan rivayet edilmiştir: "Peygamber (s.a.v), (Abdullah ibn Amr'a hitaben):
Doğrusu sen, her gün oruç tutuyor ve bütün gece ibadet mi yapıyorsun? buyurdu. Ben:
Evet' dedim. Peygamber (s.a.v):
Sen böyle yaptığın zaman, doğrusu bundan dolayı göz zayıflayıf göz çukuru içine çökecek ve nefis de çok yorulacaktır. Devamlı (ömür boyu) oruç tutan kimse, oruç tutmamıştır. (Her aydan) üç gün oruç tutmak, yılın tamamını oruç tutmak (gibi)dir' buyurdu. Ben;
Ben, bundan daha çoğuna güç yetirebilirim' dedim. Peygamber
Öyleyse Davud (a.s)'ın orucu gibi oruç tut. O, bir gün gün oruç tutar, bir gün oruç tutmazdı. Düşmanla karşılaştığı zaman ise (düşmandan) kaçmazdı' buyurdu. [325]
Bir rivayette ise şu ilave vardır: (Abdullah ibn Amr:)
Ey Allah'ın peygamberi! (Düşmandan kaçmama özelliğini) bana kim sağlar?' (dedi. Peygamber:
O, bir ilahî ihsandır' buyurdu).
(Hadisin ravisi) Atâ' ibn Ebi Rebâh der ki: Ben (bu kıssada ravinin) devamlı orucu nasıl zikrettiğini bilmiyorum. (Yalnız) Peygamber (s.a.v)'in, iki kere:
Devamlı oruç tutan [326] kimse, oruç tutmamıştır [327] buyurdu (şeklindeki sözünü ezberimde tutuyorum). [328]
Başka bir rivayette ise, Peygamber (s.a.v), Abdullah ibn Amr'a şöyle buyurdu:
Senin (devamlı bir şekilde) oruç tuttuğun, (orucu hiç) bırakmadığın ve geceleyin (uyumayarak) namaz kıldığın (bana) haber verilmedi mi [329] (zannediyorsun)? Böyle yapma! Çünkü gözlerinin senin üzerinde hakkı var. Nefsinin senin üzerinde hakkı var. Ailenin senin üzerinde hakkı var. [330] Buna göre (bazen) oruç tut, (bazen) oruç tutma, (bazen) namaz kıl ve (bazen de) uyu! (Bir de,) her on günde bir oruç tut. (Tutmadığın) dokuz günün sevabını da alırsın1 buyurdu....
Peygaber (s.a.v) {daha sonra) üç kere:
Devamlı oruç tutan kimse, oruç tutmamıştır' buyurdu. [331]
Başka bir rivayette ise şu ifade yer almaktadır:
Benim (devamlı bir şekilde) oruç tuttuğum, Resulullah (s.a;v)'e anlatılmıştı. Derken (bir gün) Resulullah (s.a.v) yanıma girdi. Hemen ona, içi hurma lifiyle doldurulmuş, deriden yapılmış bir yastık koydum. Fakat Resulullah (s.a.v) yere oturdu. Yastk, ikimizin arasında kaldı. Bana:
Sana her aydan üç gün oruç tutmak yetmiyor mu? [332] buyurdu. Ben de:
Ey Allah'ın resulü! Bu kadarı, bana yetmez!1 diyecek oldum. (Sözümü keserek:}
Beş gün oruç tut!' buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü!' dedim. Resulullah (s.a.v):
Yedi gün oruç tut!' buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü!' dedim. Resulullah (s.a.v):
Dokuz gün oruç tut!1 buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü!' dedim. Resulullah (s.a.v):
On bir gün oruç tut!' buyurdu. Be yine:
Ey Allah'ın resulü!' dedim. Resulullah (s.a.v):
Davud (a.s)'ın orucunun üstünde (hiç bir) oruç yoktur. Bu oruç, yılın yarısıdır. Bir gün oruç tutmak, bir gün tutmamaktan ibarettir' buyurdu. [333]
Bu hadis(in bu şekildeki metinlerin)i; Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Yine Müslim'in bir rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), Abdullah ibn Amr'a:
(Her ayda) bir gün oruç tut. Geri kalan (günlerin) sevabını da alırsın1 buyurdu. Abdullah:
Ben bundan daha fazlasına güç yetirebilirim1 dedi. Resulullah (s.a.v):
(O zaman her ayda) iki gün oruç tut. Geri kalan (günlerin) sevabını da alırsın' buyurdu. Abdullah:
Ben bundan daha fazlasına güç yetirebilirim' dedi. Resulullah (s.a.v):
(O zaman her ayda) üç gün oruç tut. Geri kalan (günlerin) sevabını da alırsın' buyurdu. Abdullah:
Ben bundan daha fazlasına güç yetirebilirim' dedi. Resulullah (s.a.v):
(O zaman her ayda) dört gün oruç tut. Geri kalan (günlerin) sevabını da alırsın' buyurdu. Abdullah:
Ben bundan daha fazlasına güç yetirebilirim' dedi. Resulullah (s.a.v):
Allah katında en faziletli orucu, Davud (a.s)'m orucunu tut. Çünkü Davud (a.s), bir gün oruç tutar ve bir gün oruç tutmazdı [334] buyurdu. [335]
Yine Müslim'in başka bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Resulullah (s.a.v), bana:
Ey Abdullah ibn Amr! Senin, gündüzleri oruç tuttuğun ve geceleri de ibadet ettiğin haberi bana ulaştı. Böyle yapma! Çünkü vücudunun senin üzerinde hakkı var. [336] Gözlerinin senin üzerinde hakkı var. Eşinin senin üzerinde hakkı var. [337] (Bazen) oruç tut, (bazen de) oruç tutma. Her aydan üç gün oruç tut. İşte bu, devamlı (bütün sene) oruç tutmak demektir [338] buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü! Ben dayanıklıyım' dedim. Resulullah (s.a.v):
Öyleyse Davud (a.s)'ın orucunu tut. Bir gün oruç tut, bir gün oruç tutma' buyurdu.
Abdullah ibn Amr (yaşlanıp da Resulullah'ın tavsiyesini yapmakta zorlanınca):
Keşke (Resulullah'ın bana tavsiye ettiği) ruhsat(lar)ı yapsaydım derdi. [339]
Nesâî ise, bu hadisin; içerisinde "yastık" İfadesi geçen ikinci rivayeti, [340] ilk baştaki rivayeti [341] ve Müslim'in ilk rivayetini nakletmiştir.
Yine Nesâî'nin başka bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Peygamber (s.a,v)'e oruç (um d an) bahsettim. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v):
Her on günde bir oruç tut. Geri kalan dokuz günün de sevabını alırsın1 buyurdu. Ben;
Bundan (daha) fazlasına da gücüm yeter' dedim. Peygamber (s.a.v):
Her dokuz günde bir oruç tut. Geri kalan sekiz günün de sevabını alırsın' buyurdu. Ben:
Bundan (daha) fazlasına gücüm yeter' dedim. Peygamber (s.a.v):
Öyleyse her sekiz günde bîr gün oruç tut. Geri kalan yedi günün sevabını da alırsın' buyurdu. Ben:
Bundan (daha) fazlasına da gücüm yeter' dedim. Peygamber {s.a.v) bu şekilde devam etti. Sonunda:
Bir gün oruç tut, bir gün oruç tutma' buyurdu. [342]
Yine Nesâî'nin diğer bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Babam, beni, soylu bir kadınla evlendirmişti. (Babam,) ona gidip kocası (benim) ile ilgili soru sormuştu. Bunun üzerine kadın:
O, çok iyi bir insan. Fakat evlendiğimizden bu yana ne yatağımıza geldi ve ne de örtülü eteğimizi araştırdı1 demiş.
Bunun üzerine (babam,) durumu Peygamber (s.a.v)'e anlatmış. Peygamber (s.a.v):
Onu bana getir' buyurmuş.
Bunun üzerine babamla birlikte Peygamber (s.a.v)'e gittim. Peygamber (s.a.v):
Nasıl oruç tutuyorsun?' diye sordu. Ben de:
Hergün' diye cevap verdim. Peygamber (s.a.v):
Haftada üç gün oruç tut' buyurdu. Ben de:
Daha fazla tutabilirim' dedim. Peygamber (s.a.v):
iki gün oruç tüt, bir gün oruç tutma' buyurdu. Ben de:
Daha fazlasına da gücüm yeter' dedim. O zaman Peygamber (s.a.v):
En faziletli oruç, Dâvud (a.s)'ın orucudur. Dolayısıyla bir gün o-ruç tut ve bir gün oruç tutma' buyurdu.
Yine Nesâî'nin konu ile ilgili diğer bir rivayetinde, Abdullah İbn Amr şöyle der:
ResuluIIah (s.a.v), bana:
Senin geceleri ibadet ettiğin ve gündüzleri oruç tuttuğun haberi bana ulaştı buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü! Ben bu (yaptıklarımla) ancak hayr istemekteyim1 dedim. ResuluIIah (s.a.v):
Devamlı (ömür boyu) oruç tutan kimse, oruç tutmamıştır. Fakat devamlı (ömür boyu) oruç tutma yerine, (her) aydan üç gün oruç tutman sana yeterlidir' buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü! Ben bundan fazlasına gücüm yeter' dedim. ResuluIIah (s.a.v):
Beş gün oruç tut' buyurdu. Ben:
Bundan daha fazlasına gücüm yeter' dedim. Resulullah (s.a.v):
On gün oruç tut' buyurdu. Ben;
Bundan daha fazlasına gücüm yeter' dedim. Resulullah (s.a.v):
Dâvud (a.s)'ın orucunu tut O, bir gün oruç tutardı, bir gün oruç tutmazdı1 buyurdu.[343]
Yine Nesâî'nİn konu ile ilgili başka bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Resulullah (s.a.v) şöyle buyurdu: En faziletli oruç, Dâvud (a.s)'m orucudur. O, bir gün oruç tutardı, bir gün oruç tutmazdı. [344]
Yine Nesâî'nin başka bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Resulullah (s.a.v) bana:
Kur'an-ı ayda bir oku (hatmet)' buyurdu. Ben de:
Bundan daha fazlasına gücüm yeter' dedim.
(Bu şekilde günleri azaltmasını) istemeye devam ettim. Sonunda Resulullah (s.a.v):
Beş günde (Kur'an- hatmet)' buyurdu. Ayrıca da:
Ayda üç gün oruç tut' buyurdu. Ben de:
Bundan daha fazlasına gücüm yeter' dedim. (Bu şekilde günleri azaltmasını) istemeye devam ettim. Sonunda Resulullah (s.a.v):
Şanı yüce olan Allah katındaki oruçların en sevimlisi olan Dâvud (a.s)'ın orucu (gibi) oruç tut. Çünkü o, bi gün oruç tutardı, bir gün oruç tutmazdı' buyurdu. [345]
Atâ' ibnu's-Sâib'in babası yolundan gelen rivayette, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Resulullah (s.a.v), bana:
Her ayda üç gün oruç tut, bir defa da Kuran oku [346] ( hatmet)' ise, buyurdu.
Bunun üzerine ben, ondan, (bu müddeti) kısaltmasını istedim. benden (Kur'an okumayı ve orucu) azaltmamı istedi.
Bir gün oruç tut, bir gün iftar et' buyurdu.
Atâ' der ki: (Kur'an-ı hatmetmenin en az müddeti konusunda) babam (es-Sâib)'in dediğinde ihtilaf ettik. Kimimiz; 'Yedi günde' derken, kimimiz de: 'Beş günde1 dedi. [347]
Tirmizî'nin bir rivayetinde ise, Resulullah (s.a.v) şöyle buyurmaktadır:
"En faziletli oruç; kardeşim Davud'un orucudur. O, bir gün oruç tutardı, bir gün oruç tutmazdı. (Düşmanla) karşılaştığında kaçmazdı.[348]
[325] Buhârî, Savm 54, 55, 56; Müslim, Sıyâm 181-193 (1159); Ebu Dâvud, Şehru Ramazân 8 (1389); Tirmizî, Savm 57 (770); Nesâî, Sıyâm 76, 77, 78; İbn Mâce, Sıyâm 28 (1706); Ahmed b. Hanbel, 2/164, 190,199, 212
[326] Yalnız Visal orucu ile devamlı tutulan ömür boyu oruç birbirine karıştırılmamalıdır. Visal orucu; iki yada daha fazla günü, arada hiç iftar etmeksizin birbirine eklemek suretiyle tutulan oruçtur. Devamlı tutulan ömür boyu oruç İse; bayramlarda ve teşrik günlerinin dışında akşamlan iftar etmek şartıyla her gün tutulan oruçtur. Visal orucu tutmak, mekruhtur, (ç)
[327] Alimler, Resulullah (s.a.v)'in bu sözünü 3 şekilde yorumlamışlardır:
1. Bu söz, hakiki manasına hamledilir. Buna göre devamlı oruç tutan, bayramlarda ve teşrik günlerinde de orucu bırakmayacağı için, sevap kazanayım derken günaha girmiş olacağından hiç oruç tutmamış gibi olur. Hz. Aişe'de bu görüştedir.
2. Bu ifade; oruçtan zarar görecek yada oruç sebebiyle başkalarının haklarını zayi edecek olan kimseler hakkındadır.
3. "Oruç tutmamıştır" ifadesi; "Başkaları gibi oruçtan zorluk çekmez" manasında haberdir, dua manasında değildir, (ç)
[328] Buhârî, Savm 57; Müslim, Sıyâm 186 (1159)
[329] Hadisin muhtelif varyantlarından anlaşıldığına göre; Abdullah b. Amr'ın, gündüzleri oruç tuttuğu, geceleri de Kur'an'ı hatmetmek suretiyle ihya edeceğine yemin etmişti. Bunu haber alan Hz. Peygamber {s.a.v), Abdullah'a; bunu yapmamasını, çünkü gerek nefsinin, gerek gözlerinin ve gerekse ailesini ve gerekse de misafirlerinin kendisi üzerinde haklan olduğunu ve ömrünün sonlarına doğru bu vazifeleri yapamayacağını anlatmıştı. Abdullah ise, Hz. Peygamber (s.a.v)'in tavsiyelerini kendisi için az bulmuş, her tavsiyesine karşılık daha fazlasını istemişti.
Abdullah ise, kendinde ibadet için kuvvet gördüğünden daha fazlasını rica ediyordu. Ne- tice de, Hz. Peygamber (s.a.v)'in haber verdikleri ortaya çıktı. Çünkü Abdullah, ihti-yar-laymca, bu ibadetleri yapmada güçlük çekmeye başlamıştı. O zaman Hz. Peygamber (s.a.vj'in tavsiyelerini hatırlayıp:
Keşke (Resulullah'ın bana tavsiye ettiği) ruhsat(lar)ı yapsaydım' diye hayıflanırdl. Bunun anlamı; Abdullah'ın, Hz. Peygamber (s.a.v)'in tavsiyelerine haşa İtiraz değildi. Çünkü Abdullah, Hz. Peygamber (s.a.v)'in bu tavsiyelerinin emir mahiyetinde olmadığını biliyordu. Çünkü Hz. Peygamber (s.a.v), bu tavsiyeleri, Abdullah'a yaptığı amel hususunda sırf bir hafifletme ve kolaylık olması için yapıyordu, (ç)
[330] Ailenin hakkmdan maksat; onların nafakalarını sağlamak, onlara güzel muamelede bulunmak, çocuklarına İslam terbiyesi vermek gibi hususlardır, (ç)
[331] Buharı, Savm 57; Müslim, Sıyâm 186 (1159)
[332] Hz. Peygamber (s.a.v), ümmetini, daima hayrh işlere teşvik buyurmuş, onlara ancak güçlerinin yeteceği İbadetleri tavsiye etmiş, bıkkınlık verecek şekilde fazlasına gitmekten sakınmalarını emir buyurmuştur, (ç)
[333] Buhârî, Savm 59, İsti'zan 38; Müslim, Sıyâm 191 (1159)
[334] Konumuzla ilgili bu hadisler, ara vermeden devamlı oruç tutmanın uygun olmadığını göstermektedir. Efdal olan orucun, "Davud Orucu" olduğunu bildirmektedir, (ç)
[335] Müslim, Siyam 192 (1159)
[336] Vücudun hakkından maksat; onun sıhhatine dikkat etmek ve ona iyi bakmaktır. Çünkü devamlı surette nafile oruç tutmak sebebiyle vücut dermansız ve halsiz düşer. Böylece vücut, telef olmaya maruz kalır, (ç)
[337] Eşinin hakkından maksat; cinsel ilişki, nafaka ve güzel muamelede bulunmak gibi hususlardır, (ç)
[338] Her ay tutulan üç gün oruç, öümr boyu tutulan oruca denk tutulması; fazilet ve sevap itibarı iledir. Yoksa buradaki benzerlikten, hakikatte, eşitlik lazım gelmez. Çünkü her ay bir gün oruç tutan kimse ile on gün oruç tutan kimsenin birbirinden farkı ortadadır. Zira biri on kat sevaba layık bir hasene, diğeri ise onar kat sevabı kazanan on hasene ifa et-mistir, (ç)
[339] Müslim, Sıyâm 193 (1159)
[340] Nesâî, Sıyâm 79
[341] Nesâî, Sıyâm 78
[342] Nesâî, Sıyâm 76
[343] Nesâî, Sıyâm 76
[344] Nesâî, Sıyâm 76
[345] Nesâî, Sıyâm 78
[346] Hz. Peygamber {s.a.v)'e, Abdullah ibn Amr'm her gece Kur'an-ı hatmettiği haberi ulaşınca, onu çağırmış ve kendisine Kur'an-ı ayda bir defa hatmetmesini emretmiştir. Ancak Abdullah ibn Amr, bunu, daha kısa bir zamanda yapmaya kudretinin bulunduğunu bildirmesi üzerine önce 20 <jüne, sonra sırayla 15, 10 ve 7 güne kadar inmiş, 7 günden daha kısa zamanda hatmetmeye kalkışmamasını tenbih emretmiştir.
Kur'an'ın, belirtilen bu zamanlar içerisinde okunması ile ilgili emirler, vacipliğe delalet etmediği gibi, bir haftadan daha kısa zamanda okunmaktan yasaklanılması da bunun haram oluşuna delalet etmez. Önemli olan; her fırsatta Allah'ın kelamıyla meşgul olmak, ancak bunun için zaruri dünyevî ve ailevî işleri ihmal etmemek, ailenin, dünyanın ve nefsin de hakkını vermektir, (ç)
[347] Ebu Dâvud, Şehru Ramazân 8 (1389}
[348] Tirmizî,Savm57(770)
135. Abdullah ibn Amr ibnü'I-Âs (r.anhümâ)'dan rivayet edilmiştir: "Peygamber (s.a.v), (Abdullah ibn Amr'a hitaben):
Doğrusu sen, her gün oruç tutuyor ve bütün gece ibadet mi yapıyorsun? buyurdu. Ben:
Evet' dedim. Peygamber (s.a.v):
Sen böyle yaptığın zaman, doğrusu bundan dolayı göz zayıflayıf göz çukuru içine çökecek ve nefis de çok yorulacaktır. Devamlı (ömür boyu) oruç tutan kimse, oruç tutmamıştır. (Her aydan) üç gün oruç tutmak, yılın tamamını oruç tutmak (gibi)dir' buyurdu. Ben;
Ben, bundan daha çoğuna güç yetirebilirim' dedim. Peygamber
Öyleyse Davud (a.s)'ın orucu gibi oruç tut. O, bir gün gün oruç tutar, bir gün oruç tutmazdı. Düşmanla karşılaştığı zaman ise (düşmandan) kaçmazdı' buyurdu. [325]
Bir rivayette ise şu ilave vardır: (Abdullah ibn Amr:)
Ey Allah'ın peygamberi! (Düşmandan kaçmama özelliğini) bana kim sağlar?' (dedi. Peygamber:
O, bir ilahî ihsandır' buyurdu).
(Hadisin ravisi) Atâ' ibn Ebi Rebâh der ki: Ben (bu kıssada ravinin) devamlı orucu nasıl zikrettiğini bilmiyorum. (Yalnız) Peygamber (s.a.v)'in, iki kere:
Devamlı oruç tutan [326] kimse, oruç tutmamıştır [327] buyurdu (şeklindeki sözünü ezberimde tutuyorum). [328]
Başka bir rivayette ise, Peygamber (s.a.v), Abdullah ibn Amr'a şöyle buyurdu:
Senin (devamlı bir şekilde) oruç tuttuğun, (orucu hiç) bırakmadığın ve geceleyin (uyumayarak) namaz kıldığın (bana) haber verilmedi mi [329] (zannediyorsun)? Böyle yapma! Çünkü gözlerinin senin üzerinde hakkı var. Nefsinin senin üzerinde hakkı var. Ailenin senin üzerinde hakkı var. [330] Buna göre (bazen) oruç tut, (bazen) oruç tutma, (bazen) namaz kıl ve (bazen de) uyu! (Bir de,) her on günde bir oruç tut. (Tutmadığın) dokuz günün sevabını da alırsın1 buyurdu....
Peygaber (s.a.v) {daha sonra) üç kere:
Devamlı oruç tutan kimse, oruç tutmamıştır' buyurdu. [331]
Başka bir rivayette ise şu ifade yer almaktadır:
Benim (devamlı bir şekilde) oruç tuttuğum, Resulullah (s.a;v)'e anlatılmıştı. Derken (bir gün) Resulullah (s.a.v) yanıma girdi. Hemen ona, içi hurma lifiyle doldurulmuş, deriden yapılmış bir yastık koydum. Fakat Resulullah (s.a.v) yere oturdu. Yastk, ikimizin arasında kaldı. Bana:
Sana her aydan üç gün oruç tutmak yetmiyor mu? [332] buyurdu. Ben de:
Ey Allah'ın resulü! Bu kadarı, bana yetmez!1 diyecek oldum. (Sözümü keserek:}
Beş gün oruç tut!' buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü!' dedim. Resulullah (s.a.v):
Yedi gün oruç tut!' buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü!' dedim. Resulullah (s.a.v):
Dokuz gün oruç tut!1 buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü!' dedim. Resulullah (s.a.v):
On bir gün oruç tut!' buyurdu. Be yine:
Ey Allah'ın resulü!' dedim. Resulullah (s.a.v):
Davud (a.s)'ın orucunun üstünde (hiç bir) oruç yoktur. Bu oruç, yılın yarısıdır. Bir gün oruç tutmak, bir gün tutmamaktan ibarettir' buyurdu. [333]
Bu hadis(in bu şekildeki metinlerin)i; Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Yine Müslim'in bir rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), Abdullah ibn Amr'a:
(Her ayda) bir gün oruç tut. Geri kalan (günlerin) sevabını da alırsın1 buyurdu. Abdullah:
Ben bundan daha fazlasına güç yetirebilirim1 dedi. Resulullah (s.a.v):
(O zaman her ayda) iki gün oruç tut. Geri kalan (günlerin) sevabını da alırsın' buyurdu. Abdullah:
Ben bundan daha fazlasına güç yetirebilirim' dedi. Resulullah (s.a.v):
(O zaman her ayda) üç gün oruç tut. Geri kalan (günlerin) sevabını da alırsın' buyurdu. Abdullah:
Ben bundan daha fazlasına güç yetirebilirim' dedi. Resulullah (s.a.v):
(O zaman her ayda) dört gün oruç tut. Geri kalan (günlerin) sevabını da alırsın' buyurdu. Abdullah:
Ben bundan daha fazlasına güç yetirebilirim' dedi. Resulullah (s.a.v):
Allah katında en faziletli orucu, Davud (a.s)'m orucunu tut. Çünkü Davud (a.s), bir gün oruç tutar ve bir gün oruç tutmazdı [334] buyurdu. [335]
Yine Müslim'in başka bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Resulullah (s.a.v), bana:
Ey Abdullah ibn Amr! Senin, gündüzleri oruç tuttuğun ve geceleri de ibadet ettiğin haberi bana ulaştı. Böyle yapma! Çünkü vücudunun senin üzerinde hakkı var. [336] Gözlerinin senin üzerinde hakkı var. Eşinin senin üzerinde hakkı var. [337] (Bazen) oruç tut, (bazen de) oruç tutma. Her aydan üç gün oruç tut. İşte bu, devamlı (bütün sene) oruç tutmak demektir [338] buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü! Ben dayanıklıyım' dedim. Resulullah (s.a.v):
Öyleyse Davud (a.s)'ın orucunu tut. Bir gün oruç tut, bir gün oruç tutma' buyurdu.
Abdullah ibn Amr (yaşlanıp da Resulullah'ın tavsiyesini yapmakta zorlanınca):
Keşke (Resulullah'ın bana tavsiye ettiği) ruhsat(lar)ı yapsaydım derdi. [339]
Nesâî ise, bu hadisin; içerisinde "yastık" İfadesi geçen ikinci rivayeti, [340] ilk baştaki rivayeti [341] ve Müslim'in ilk rivayetini nakletmiştir.
Yine Nesâî'nin başka bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Peygamber (s.a,v)'e oruç (um d an) bahsettim. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v):
Her on günde bir oruç tut. Geri kalan dokuz günün de sevabını alırsın1 buyurdu. Ben;
Bundan (daha) fazlasına da gücüm yeter' dedim. Peygamber (s.a.v):
Her dokuz günde bir oruç tut. Geri kalan sekiz günün de sevabını alırsın' buyurdu. Ben:
Bundan (daha) fazlasına gücüm yeter' dedim. Peygamber (s.a.v):
Öyleyse her sekiz günde bîr gün oruç tut. Geri kalan yedi günün sevabını da alırsın' buyurdu. Ben:
Bundan (daha) fazlasına da gücüm yeter' dedim. Peygamber {s.a.v) bu şekilde devam etti. Sonunda:
Bir gün oruç tut, bir gün oruç tutma' buyurdu. [342]
Yine Nesâî'nin diğer bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Babam, beni, soylu bir kadınla evlendirmişti. (Babam,) ona gidip kocası (benim) ile ilgili soru sormuştu. Bunun üzerine kadın:
O, çok iyi bir insan. Fakat evlendiğimizden bu yana ne yatağımıza geldi ve ne de örtülü eteğimizi araştırdı1 demiş.
Bunun üzerine (babam,) durumu Peygamber (s.a.v)'e anlatmış. Peygamber (s.a.v):
Onu bana getir' buyurmuş.
Bunun üzerine babamla birlikte Peygamber (s.a.v)'e gittim. Peygamber (s.a.v):
Nasıl oruç tutuyorsun?' diye sordu. Ben de:
Hergün' diye cevap verdim. Peygamber (s.a.v):
Haftada üç gün oruç tut' buyurdu. Ben de:
Daha fazla tutabilirim' dedim. Peygamber (s.a.v):
iki gün oruç tüt, bir gün oruç tutma' buyurdu. Ben de:
Daha fazlasına da gücüm yeter' dedim. O zaman Peygamber (s.a.v):
En faziletli oruç, Dâvud (a.s)'ın orucudur. Dolayısıyla bir gün o-ruç tut ve bir gün oruç tutma' buyurdu.
Yine Nesâî'nin konu ile ilgili diğer bir rivayetinde, Abdullah İbn Amr şöyle der:
ResuluIIah (s.a.v), bana:
Senin geceleri ibadet ettiğin ve gündüzleri oruç tuttuğun haberi bana ulaştı buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü! Ben bu (yaptıklarımla) ancak hayr istemekteyim1 dedim. ResuluIIah (s.a.v):
Devamlı (ömür boyu) oruç tutan kimse, oruç tutmamıştır. Fakat devamlı (ömür boyu) oruç tutma yerine, (her) aydan üç gün oruç tutman sana yeterlidir' buyurdu. Ben:
Ey Allah'ın resulü! Ben bundan fazlasına gücüm yeter' dedim. ResuluIIah (s.a.v):
Beş gün oruç tut' buyurdu. Ben:
Bundan daha fazlasına gücüm yeter' dedim. Resulullah (s.a.v):
On gün oruç tut' buyurdu. Ben;
Bundan daha fazlasına gücüm yeter' dedim. Resulullah (s.a.v):
Dâvud (a.s)'ın orucunu tut O, bir gün oruç tutardı, bir gün oruç tutmazdı1 buyurdu.[343]
Yine Nesâî'nİn konu ile ilgili başka bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Resulullah (s.a.v) şöyle buyurdu: En faziletli oruç, Dâvud (a.s)'m orucudur. O, bir gün oruç tutardı, bir gün oruç tutmazdı. [344]
Yine Nesâî'nin başka bir rivayetinde, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Resulullah (s.a.v) bana:
Kur'an-ı ayda bir oku (hatmet)' buyurdu. Ben de:
Bundan daha fazlasına gücüm yeter' dedim.
(Bu şekilde günleri azaltmasını) istemeye devam ettim. Sonunda Resulullah (s.a.v):
Beş günde (Kur'an- hatmet)' buyurdu. Ayrıca da:
Ayda üç gün oruç tut' buyurdu. Ben de:
Bundan daha fazlasına gücüm yeter' dedim. (Bu şekilde günleri azaltmasını) istemeye devam ettim. Sonunda Resulullah (s.a.v):
Şanı yüce olan Allah katındaki oruçların en sevimlisi olan Dâvud (a.s)'ın orucu (gibi) oruç tut. Çünkü o, bi gün oruç tutardı, bir gün oruç tutmazdı' buyurdu. [345]
Atâ' ibnu's-Sâib'in babası yolundan gelen rivayette, Abdullah ibn Amr şöyle der:
Resulullah (s.a.v), bana:
Her ayda üç gün oruç tut, bir defa da Kuran oku [346] ( hatmet)' ise, buyurdu.
Bunun üzerine ben, ondan, (bu müddeti) kısaltmasını istedim. benden (Kur'an okumayı ve orucu) azaltmamı istedi.
Bir gün oruç tut, bir gün iftar et' buyurdu.
Atâ' der ki: (Kur'an-ı hatmetmenin en az müddeti konusunda) babam (es-Sâib)'in dediğinde ihtilaf ettik. Kimimiz; 'Yedi günde' derken, kimimiz de: 'Beş günde1 dedi. [347]
Tirmizî'nin bir rivayetinde ise, Resulullah (s.a.v) şöyle buyurmaktadır:
"En faziletli oruç; kardeşim Davud'un orucudur. O, bir gün oruç tutardı, bir gün oruç tutmazdı. (Düşmanla) karşılaştığında kaçmazdı.[348]
[325] Buhârî, Savm 54, 55, 56; Müslim, Sıyâm 181-193 (1159); Ebu Dâvud, Şehru Ramazân 8 (1389); Tirmizî, Savm 57 (770); Nesâî, Sıyâm 76, 77, 78; İbn Mâce, Sıyâm 28 (1706); Ahmed b. Hanbel, 2/164, 190,199, 212
[326] Yalnız Visal orucu ile devamlı tutulan ömür boyu oruç birbirine karıştırılmamalıdır. Visal orucu; iki yada daha fazla günü, arada hiç iftar etmeksizin birbirine eklemek suretiyle tutulan oruçtur. Devamlı tutulan ömür boyu oruç İse; bayramlarda ve teşrik günlerinin dışında akşamlan iftar etmek şartıyla her gün tutulan oruçtur. Visal orucu tutmak, mekruhtur, (ç)
[327] Alimler, Resulullah (s.a.v)'in bu sözünü 3 şekilde yorumlamışlardır:
1. Bu söz, hakiki manasına hamledilir. Buna göre devamlı oruç tutan, bayramlarda ve teşrik günlerinde de orucu bırakmayacağı için, sevap kazanayım derken günaha girmiş olacağından hiç oruç tutmamış gibi olur. Hz. Aişe'de bu görüştedir.
2. Bu ifade; oruçtan zarar görecek yada oruç sebebiyle başkalarının haklarını zayi edecek olan kimseler hakkındadır.
3. "Oruç tutmamıştır" ifadesi; "Başkaları gibi oruçtan zorluk çekmez" manasında haberdir, dua manasında değildir, (ç)
[328] Buhârî, Savm 57; Müslim, Sıyâm 186 (1159)
[329] Hadisin muhtelif varyantlarından anlaşıldığına göre; Abdullah b. Amr'ın, gündüzleri oruç tuttuğu, geceleri de Kur'an'ı hatmetmek suretiyle ihya edeceğine yemin etmişti. Bunu haber alan Hz. Peygamber {s.a.v), Abdullah'a; bunu yapmamasını, çünkü gerek nefsinin, gerek gözlerinin ve gerekse ailesini ve gerekse de misafirlerinin kendisi üzerinde haklan olduğunu ve ömrünün sonlarına doğru bu vazifeleri yapamayacağını anlatmıştı. Abdullah ise, Hz. Peygamber (s.a.v)'in tavsiyelerini kendisi için az bulmuş, her tavsiyesine karşılık daha fazlasını istemişti.
Abdullah ise, kendinde ibadet için kuvvet gördüğünden daha fazlasını rica ediyordu. Ne- tice de, Hz. Peygamber (s.a.v)'in haber verdikleri ortaya çıktı. Çünkü Abdullah, ihti-yar-laymca, bu ibadetleri yapmada güçlük çekmeye başlamıştı. O zaman Hz. Peygamber (s.a.vj'in tavsiyelerini hatırlayıp:
Keşke (Resulullah'ın bana tavsiye ettiği) ruhsat(lar)ı yapsaydım' diye hayıflanırdl. Bunun anlamı; Abdullah'ın, Hz. Peygamber (s.a.v)'in tavsiyelerine haşa İtiraz değildi. Çünkü Abdullah, Hz. Peygamber (s.a.v)'in bu tavsiyelerinin emir mahiyetinde olmadığını biliyordu. Çünkü Hz. Peygamber (s.a.v), bu tavsiyeleri, Abdullah'a yaptığı amel hususunda sırf bir hafifletme ve kolaylık olması için yapıyordu, (ç)
[330] Ailenin hakkmdan maksat; onların nafakalarını sağlamak, onlara güzel muamelede bulunmak, çocuklarına İslam terbiyesi vermek gibi hususlardır, (ç)
[331] Buharı, Savm 57; Müslim, Sıyâm 186 (1159)
[332] Hz. Peygamber (s.a.v), ümmetini, daima hayrh işlere teşvik buyurmuş, onlara ancak güçlerinin yeteceği İbadetleri tavsiye etmiş, bıkkınlık verecek şekilde fazlasına gitmekten sakınmalarını emir buyurmuştur, (ç)
[333] Buhârî, Savm 59, İsti'zan 38; Müslim, Sıyâm 191 (1159)
[334] Konumuzla ilgili bu hadisler, ara vermeden devamlı oruç tutmanın uygun olmadığını göstermektedir. Efdal olan orucun, "Davud Orucu" olduğunu bildirmektedir, (ç)
[335] Müslim, Siyam 192 (1159)
[336] Vücudun hakkından maksat; onun sıhhatine dikkat etmek ve ona iyi bakmaktır. Çünkü devamlı surette nafile oruç tutmak sebebiyle vücut dermansız ve halsiz düşer. Böylece vücut, telef olmaya maruz kalır, (ç)
[337] Eşinin hakkından maksat; cinsel ilişki, nafaka ve güzel muamelede bulunmak gibi hususlardır, (ç)
[338] Her ay tutulan üç gün oruç, öümr boyu tutulan oruca denk tutulması; fazilet ve sevap itibarı iledir. Yoksa buradaki benzerlikten, hakikatte, eşitlik lazım gelmez. Çünkü her ay bir gün oruç tutan kimse ile on gün oruç tutan kimsenin birbirinden farkı ortadadır. Zira biri on kat sevaba layık bir hasene, diğeri ise onar kat sevabı kazanan on hasene ifa et-mistir, (ç)
[339] Müslim, Sıyâm 193 (1159)
[340] Nesâî, Sıyâm 79
[341] Nesâî, Sıyâm 78
[342] Nesâî, Sıyâm 76
[343] Nesâî, Sıyâm 76
[344] Nesâî, Sıyâm 76
[345] Nesâî, Sıyâm 78
[346] Hz. Peygamber {s.a.v)'e, Abdullah ibn Amr'm her gece Kur'an-ı hatmettiği haberi ulaşınca, onu çağırmış ve kendisine Kur'an-ı ayda bir defa hatmetmesini emretmiştir. Ancak Abdullah ibn Amr, bunu, daha kısa bir zamanda yapmaya kudretinin bulunduğunu bildirmesi üzerine önce 20 <jüne, sonra sırayla 15, 10 ve 7 güne kadar inmiş, 7 günden daha kısa zamanda hatmetmeye kalkışmamasını tenbih emretmiştir.
Kur'an'ın, belirtilen bu zamanlar içerisinde okunması ile ilgili emirler, vacipliğe delalet etmediği gibi, bir haftadan daha kısa zamanda okunmaktan yasaklanılması da bunun haram oluşuna delalet etmez. Önemli olan; her fırsatta Allah'ın kelamıyla meşgul olmak, ancak bunun için zaruri dünyevî ve ailevî işleri ihmal etmemek, ailenin, dünyanın ve nefsin de hakkını vermektir, (ç)
[347] Ebu Dâvud, Şehru Ramazân 8 (1389}
[348] Tirmizî,Savm57(770)