sumeyye
Sun 7 October 2012, 03:23 pm GMT +0200
C. Cerirî Veya Taserî Mezhebi:
a) İmamı:
Ebu Ca'fer Muhammed b. Cerir et-Taberî (224-310/839-922).
Aynı zamanda büyük bir müfessir ve tarihçi olan et-Taberî, Taberistan'ın Âmul şehrinde doğdu.
Yirmi yaşına kadar kendi memleketinde okumuş, daha sonra yüksek âlimlerle görüşmek için çeşitli ilim ve irfan merkezlerini ziyaret etmiştir: İlmî seyahatleri sırasında Ahmed b. Hanbel'den hadis almak için Bağdat'a geldi. Mısır, Re'y, ve Suriye'ye gitti. Muhammed b. Abdilmelik, İshak b, Ebi İsrail, Velid b. Suca gibi meşhurlardan hadis, Davud b. Ali'den fıkıh okumuş, şafiî fıkhını Mısır'da er-Rebi b. Süleyman'dan, Bağdat'ta Muhammed ez-Za'ferani'den tahsil etmiş, malikî fikhını Yunus b. Abdillah vb.'den, Irak'lılarınkini Re'y'de Ebu Mukatil'den tahsil etmiştir. Kendisinden de çeşitli kimseler rivayette bulunmuştur. Bağdat'a yerleşerek tedris ve telifle uğraşmıştır.
b) Özellikleri:
et-Taberî bütün mezhepleri öğrenmiş, on sene Bağdat'ta Şafiî Mezhebinin yayılması için çalışmış ve fetva vermiştir. Fakat daha sonra müstakil bir müctehid olarak, mezheplerin herhangi birisini taklidde ısrar etmemiş, yalnızca delillere bağlı kalmıştır. Çünkü aynı zamanda büyük bir muhaddis olan et-Taberî onların hem hadis, hem de fıkıh ilmi yönünden taşıdığı hüküm ve mânâları tayine muktedirdi.
Kitaplarından değeri en yüksek olanı tefsire ait Cami'u'l-Beyan an Te'vili Âyi'l-Kur'ân'ıdır. Kısaca Tefsîru't-Taberî adıyla tanınır. Bunda âyet-i kerîmelerden, mezhepleri sönmüş veya yaşayan ilk fâkihlerin sözlerinden çıkarılmış birçok fıkhı hüküm bulunur.
İhtilafu'l-Fukaha adlı mukayeseli hukuk eseri Alman müsteşrik F. Kern tarafından Mısır'da kısmen neşredilmiştir.
El-Musterşid fi Ulûmi'd-Dîn, Şerhu's-Sünen (yazma), Beşârâtu'l-Mustafa (onyedi cilt, yedisi Necef, kalanı Tahran'da yazma), Tarihu'r-Rical mine's-Sahabeti ve't-Tâbi'in, Tehzibu'l-Âsâr (hadise dair, yayınlandı), Kitabu'l-Hafif, Kitabu'l-Basit adlı eserleri de bulunmaktadır.
Dünya tarihi ve h. 302'ye kadarki olayları içine alan Tarihü'l-Umem ve'l-Mulûk'ü de önemlidir.
c) Yayılması:
Mezhebi, et-Taberî'den sonra da bazı talebe ve tabileri tarafından temsil edilmiş, V. yy'ın ortalarından sonra tabii kalmamıştır.
Talebelerinden biri olan Ali b. Abdilaziz b. Muhammed ed-Dulabî,Kitabu'r-Red ala Îbni'l-Mugalles, Kitabu Efali'n-Nebî adlı eserleri telif etmiştir; bir başka talebesi Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ebi's-Selc, öbürü Ebu'l-Hasen Ahmed b. Yahya'dır. Bu sonuncusu Kitabu'l-Medhal ilâ Mezhebi't-Taberî, Kitabu'l-icmâ fi'l-Fıkh alâ Mezhebi't-Taberî ve Kitabu'r-Red ale'l-Muhalifin adlı eserleri yazmıştır; Ebu'l-Hasen ed-Dakikî el-Hulvanî, Ebu'l-Ferec el-Muafi b. Zekeriya en-Nehravanî, Taberî Mezhebine dair birçok eser yazmıştır.