sidretül münteha
Sun 12 June 2011, 05:24 pm GMT +0200
1. Cerh veTa’dîl İlmi
Hadîs ilimlerinden biri de cerh ve ta(dîl ilmidir. Bu ilimde isûsî bâzı tâbirlerle râvîlerin kusurları veya meziyetleri incelenir.
Cerh ve ta'dîl, hadîs ilminin bir semeresi ve büyük ölçüde gelişmiş bir koludur.[384]
Sahabeden müteahhirîn ulemâsına varıncaya kadar ulûmu'l-hadîs ile meşgul olan birçokları cerh ve taıdîl ilminde tenkidler ~ yapmışlardır. Bunlar arasında:
Sahabeden îbmı Âbbâs (v. 96) ve Enes b. Mâlik (v. 93).
Tâbi'înden eş-Şa'bî (v. 104) ve İbnu Şîrîn (v. no).
Tâbi'înm son neslinden el-A'meş (v. 14S), Şu'be (v. 160) ve Mâlik (v. 179) vardır.
Bunlardan sonra gelen tabakada ise: İbmı'l-Mübârek (v. 181), İbnu 'Uyeyne (v. 179) ve Abdurrahman b. Mehdî (v. 198) bulunmaktadır. Bu ilim Yahya b. Ma'în (v. 233) ve Ahmed b. Hanbel (v. 241) ile zirvesine ulaşmıştır.
Cerh ve tacdîl ilminde yazılmış derlİ toplu kitaplar arasında İbnu Sa'd ez-Zuhrî el-Basrî (v. 23o)'nin 15 ciltlik et-Tabakât'ı vardır. Suyûtî (v. 911) bu eseri îcâzul-va£d el-muntekâ min Ta-bakâti îbnu Sa'd adiyle ihtisar etmiştir.
Cerh ve ta'dîl ile alâkalı olarak Buhârî (v. 256)'nin üç Tâ-rîhi, [385]Alî b. el-Medînî (v. 234)'nin oncüz'Iük Târihi, İbnu Hibbân (v- 345)'m tarihçilerin vehimlerine dâir oncüz'Iük bir kitabı, İbnu Kesîr (v. 774)'in Kitâbu't-tekmîl fî macrifeti's-sikât ve'd-du'afâ ve'l-mecâhîl adlı eseri mevcuttur.
Bir kısım âlimler râvîleri sâdece cerh ve ta'dil bakımından tetkik eden kitaplar yazmışlardır. Yalnız sika râvîleri incelemek üzere el-(Iclî (v. 361) ve Zeynuddîn Kasım (v. 389); Du*afâ ve metrûkîn ile alâkalı olarak Buhârî, Nese'î ve İbnul-Cevzî; sâdece müdellis-leri incelemek üzere îmâm Şâfi'î'nin arkadaşı olan tmâm el-Huseyn b. Ali el-Kerâbîsî, sonra da Nese'î, ed-Dârekutnî ve nîhayet es-Suyûtî eser vermişlerdir. .
Muhammed b. Tâhîr el-Makdisî, Buhârî ve Müslim'in râvî-lerini tetkik eden bir kitap yazmış, hafız ez-Zehebî de Kütüb-i Sitte râvîleri hakkında el-Kâşif adlı kitabım te'lif etmiştir.[386]
[384] el-Hâkim, Ma'ıifem 'ulûmi'l-hadîs. e. 52. onsekizinci nev'î'de böyle söylemektedir. Ayrıca bk. el-Kifâye, adalet ve hükümleri babı, s. 81-101; cerh ve hükümleri .babı, s. 101,
[385] Bunlardan et-Târîhu's-sağir 1325 tarihinde, Târîhu'l-kebîr'in de 1. ve 4. cüz'leri 1360-61 yıllarında Hindistan'da basılmıştır.
[386] Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadîs Istılahları, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 87-88.