ayten
Wed 27 October 2010, 11:16 pm GMT +0200
5. 8- Budizm'in Ana Cereyanları
Budizm, günümüzde iki büyük ana mezhebe ayrılır: Bunlar, Hinayana ve Mahayana mezhepleridir. Hinayana'da “Eski Hikmet Mezhepleri” göze çarpar. Bunlar, Buda'nın Nirvana'ya ulaşmasından, takriben 200 sene sonra ortaya çıkarak, iki yönde gelişmişlerdir. Doğu Hindistan'da Therevadin mezhebi ki, bugün hâlâ Seylan, Burma, Siyam (Tayland)'da hakim mezhep durumundadır. Diğeri de Mathura, Gandhara ve Keşmir'in merkezi olduğu Batı'da 1500 yılı boyunca gelişen Servastivadin'dir. Daha pek çok mezhepler ortaya çıktıysa da, haklarında fazla bilgimiz yoktur. Mahasanghika, m.ö. 250 yıllında Magadha ve Güney Hindistan'da “Eski Hikmet Mezheplerinden ayrı olarak, bir Budist mezhebi kurmuşsa da, Budizm'in Hindistan'da kaybolması üzerine, bu mezhep de tamamen ortadan kalkmıştır.
Mahasanghikanın liberal yönü, yeni bir mezhep olan, Mahayana ismi altında gelişmiş ve yaklaşık 400 yıllarında kendi içinde çeşitli yollara ayrılmıştır. m.s. 150 yıllarında Nagarjuna tarafından kurulan Madhyamika Mezhebi, kurtuluşu, hikmetin tatbikinde görmüştür. Madhyamika'ya yakın başka bir mezhep ise, kurtuluşu Buda ve Bodhisattva'ya (Budist Mehdisi'ne) imanda görmektedir.
Sankhya-yoga felsefesi tesiriyle m.s. 400 yıllarında Asanga tarafından kurulan Yogacara Mezhebi ise, kurtuluşu derin tefekkürde ve istiğrakta görür. Hinduizm'deki Tantra'nın gelişmesiyle, m.s. 500 yıllarında Budizm'in majik bir şekli olan, Vajrayana (Elmas Araba) Mezhebi kurtuluşu ve aydınlanmayı büyüsel temrinlerde görür. Bilhassa Nepal, Tibet, Çin, Japonya, Java ve Sumatra'da yaygındır. Ayrıcı, Mahayana'mn mahalli elementlerle birleşmesinden de, pek çok mezhepler doğmuştur. Çin ve Japonya'da Han ve Amidizm, Tibet'te Nuing-Ma-Pa önemli mezheplerdendir.