neslinur
Wed 18 August 2010, 05:25 am GMT +0200
Bayram Hutbesi Ve Hükümleri
Gerek cuma, gerekse bayram günlerinde hatibin minberden mü'minlere seslenmesinin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Zira dindarlık daha çok öğüt, vaat ve tavsiyeyle kalplerde yer eder ve güçlü hatiplerin, uzman ilim adamlarının hutbe, vaaz ve konferanslarıyla ruhlar üzerinde olumlu tesirler uyandırır.
O bakımdan İslam bilgiye ne kadar takdir sunmuşsa, bir o kadar güzel, çekici ve çarpıcı konudan hatiplere de o nisbette takdir sunup ilgi göstermiştir.
Şüphesiz nesli dini ahlak potasında şekillendiren, kitleyi doğruya yönelten, katı kalpleri yumuşatıp incelten, kötü niyet ve fena düşünceleri gideren dini, ahlaki konuşmalardır. Tabii bu konuşmayı beceren, bilgi dağarcığı dolu olan kişiler yüklendiği takdirde öyledir.
Bunun için Rasulüllah (s.a.v.) münasebet düştükçe, ihtiyaç hissedildikçe konuşur; ancak konuşmasını bıkkınlık vermeyecek, tesirini kaybetmeyecek çizgide tutardı, az konuşup çok şey öğretmeye özen gösterirdi. Cuma ve bayram hutbelerini kısa, fakat kapsamlı ve tesirli tutar; kalp ve kafalara çok ustaca işlemeye bilhassa dikkat ederdi.
Böylece Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz hutbeyi birtakım kurallara bağlayıp onu gelişigüzellikten, başıboşluktan kurtarmış ve kendisinden sonraki hatiplere sağlam, tesirli misal ve kıstaslar emanet etmiştir.
Konuyla İlgili Hadisler:
Ebu Said (r.a.) den yapıları rivayette, adı geçen diyor ki:
"Peygamber (s.a.v.) Efendimiz fıtr ve adha (ramazan ve kurban bayramı) günü namaz kılınacak yere çıkar ve orada ilk yaptığı şey, namaza başlamak olurdu. Namazı bitirince, ayağa kalkıp cemaate döner -ki cemaat de kendi saflarında oturmuş halde bulunurlardı- onlara vaaz eder, tavsiyelerde bulunur ve birtakım emirler verirdi: Bir taifeyi görevli olarak bir yere göndermeyi veya başka bir şeyi emretmeyi dilediği zaman onunla emreder ve ayrılırdı."[514]
Tarık b. Şihab (r.a.) den yapılan rivayette, adı geçenin şöyle dediği belirtilmiştir:
"Mervan bir bayram günü minbere çıktı, henüz bayram namazını kıldırmadan hutbeye başladı. Bunun üzerine cemaatten bir adam kalkıp şöyle dedi:
"Ya Mervanî Sünnete muhalefet ettin, bayram günü minberi (dışarı) çıkarttın ki o çıkarılmazdı; aynı zamanda namazdan önce hutbeye başladın."
Ebu Said diyor ki:
"Şüphesiz o adam kendine düşeni yaptı. Çünkü Rasulüllah (s.a.v.) Efendimizin şöyle buyurduğunu işittim:
"Sizden kim bir münker (sünnet ve kitap dışı bir olay) görürse, gücü yetiyorsa onu eliyle gidersin; buna gücü yetiniyorsa diliyle onu değiştirmeye çalışsın.
Ona da gücü yetmiyorsa, kalbiyle giderme (yollarını araştırsın ve tiksinsin) ki bu imanın en zayıf yanıdır."[515]
Cabir (r.a.) den yapılan rivayette, diyor ki:
"Bayram günü Rasulüllah (s.a.v.) ile birlikte hazır bulundum. Hutbeden önce, ezansız ve ikametsiz olarak namaza başladı. Sonra Bilal'e dayanarak kalktı, Allah'tan korkmayı emretti, O'na taat-ü ibadette bulunmaya teşvikte bulundu; cemaate vaaz edip birtakım öğütlerde ve hatırlatmalarda bulundu. Sonra yürüyüp kadınların bulunduğu kısma geldi, onlara da vaaz edip, öğüt ve hatırlatmalarda bulundu.."[516]
Sa'd el-Müezzin (r.a.) diyor ki:
"Peygamber (s.a.v.) Efendimiz hutbenin bölüm ve kısımlarında tekbir getirir ve iki bayram hutbesinde tekbir getirmeyi çoğaltırdı."[517]
Ubeydullah b. Abdillah b. Utbe (r.a.) den yapılan rivayette, diyor ki:
"İmamın bayram gününde iki hutbe okuması ve aralarında bir süre oturması sünnettir."[518]
Ata’dan, o da Abdullah b. Saib (r.a.) den rivayet etmiştir. Adı geçen şöyle demiştir:
"Peygamber (s.a.v.) Efendimizle birlikte bayram namazına hazır oldum. Namazı kılıp tamamlayınca, buyurdu ki:
"Şüphesiz biz hutbe okuruz; artık hutbe için oturup (dinlemek) isteyen otursun; gitmek isteyen de gitsin."[519]
Hadislerin Işığında Müctehidlerin İstidlal Ve İhticacları
a) Hanefilere göre: Bayram namazından sonra iki hutbe ardarda irad edilir. Birinci hutbeye peşpeşe dokuz tekbir getirilerek başlanır; ikinci hutbe ise yedi tekbir getirilerek yerine getirilir. Bu tekbirleri getirmenin müstehab olduğunu el-Bahr sahibi kendi eserinde belirtmiştir. el-Mücteba'da ise "Bayram hutbesinde 14 tekbir getirmek sünnettir" denilmiştir. Bayram hutbesinde daha çok günün önemi üzerinde durulur. Fıtr bayramı ise, fitre konusu da işlenir. Kurban bayramı ise, kurban kesmek hakkında aydınlatıcı bilgi verilir.[520]
b) Şafîîlere göre: Bayramlarda erkan ve sünnetleriyle cuma hutbesi gibi hutbe okunur. Ramazan bayramında fitreyle ilgili bilgi verilir. Kurban bayramında ise, kurban hakkında bilgi verilerek cemaat aydınlatılır.
Birinci hutbeye dokuz, ikinci hutbeye yedi tekbir ile başlamak sünnettir.[521]
c) Hanbelilere göre: Bayram namazından sonra iki hutbe okumak meşrudur. Birinci hutbeye dokuz, ikinciye yedi tekbir ile başlanır. Ramazan bayramında fitre konusu işlenir, sadakanın öneminden bahsedilir. Kurbân bayramında kurban hakkında bilgi verilir.
Her iki hutbe de sünnettir. Hutbelere hazır olmak vacib olmadığı gibi, dinlemek de vacib değildir. Vakti müsait olanların oturup dinlemesi müstehabdir.[522]
d) Malikilere göre: Bayram hutbesi cuma hutbesine benzer. Hatip minbere çıkınca az oturup öylece birinci hutbeye başlar.[523]
Bayram hutbesi sünnettir. İmam Malik'e göre, menduptur. Aynı zamanda namazdan sonra yerine getirilir. Cuma hutbesine hamd ile başlanırken, bayram hutbesine tekbir ile başlanır.[524]
Tahliller Ve Diğer Rivayetler
499 nolu Ebu Said hadisi sahihtir. Hutbede vaaz edip öğütte ve tavsiyede bulunmanın istihbabına delalet etmektedir. Aynı zamanda hutbenin namazdan sonra yerine getirilmesinin sünnet olduğuna delalet etmektedir.
500 nolu Tarık rivayeti, emr-i bi'1-ma'rufun ve nehy-i ani'l-münkerin el ile, olmadığı takdirde dil ile yapılmasının meşruiyetine delalet etmektedir.
501 nolu Cabir hadisi, namazın hutbeden önce kılınmasına ve aynı zamanda bayram namazının ezansız, ikametsiz kılınmasına delalet etmektedir. Ayrıca hutbede öğüt, tavsiye ve vaazda bulunmanın müstehab olduğunu göstermekte; diğer yandan bayram günü kadınlara da vaaz-u nasihatte bulunmanın müstehab olduğu anlaşılmaktadır.
502 nolu Sa'd hadisinin isnadında Abdurrahman b. Sa'd b. Ammar bulunuyor ki bu zat zayıftır.
Ancak Beyhaki bu hadisi kuvvetlendirir anlamda Ubeydullah b. Abdillah b. Utbe'den şunu rivayet etmiştir:
"Birinci hutbeye ardarda olmak üzere dokuz, ikinci hutbeye yedi tekbir ile başlamak sünnettir."
503 nolu Şafii hadisi ise, bayramda, aralarında oturmak üzere iki hutbenin meşruiyetine delalet etmekte ve bunun sünnet olduğu anlaşılmaktadır.
504 nolu Ata' hadisi murseldir; yani senedinden bir sahabi düşmüştür. Ebu Davud'da aynı tesbitte bulunmuştur. Böylece bayram hutbesinin sünnet olduğuna delalet etmektedir.
Çıkarılan Hükümler
1- Bayram hutbesi dört mezhebe göre sünnettir.
2- Bayram hutbesi, bayram namazından sonra yerine getirilir.
3- Hutbelere genellikle hamd ile başlandığı halde, bayram hutbelerine tekbir ile başlamak sünnet veya müstehabdır.
4- Birinci hutbeye dokuz, ikinci hutbeye yedi tekbir ile başlamak müstehabdır.
5- Tekbirler dışında bayram hutbesiyle cuma hutbesi arasında erkan ve sünnet bakımından fark yoktur.
6- Ramazan bayramında sadaka konusunu işlemek müstehabdır. Fitrenin özellikleri ve yararları, aynı zamanda nisbeti üzerinde de durulur.
7- Kurban bayramında daha çok kurbanlık hayvanlardan, onların kesilmesinden, dağıtılmasından bahsedilmesi müstehabdır.
8- Bayram hutbesi farz ve vacip olmadığından cemaatin onu dinlemek üzere camide oturup beklemesi gerekmemektedir. Oturup dinleyen me'cur olur, işi olan kimsenin de çıkıp gitmesinde bir sakınca yoktur. Müctehidlerden bir kısmına göre, terkinde kerahet vardır.
9- Bayram hutbesinde imam minbere çıkınca ezan okunmaz. Ancak imamın hutbeye başlamadan az bir süre oturup öylece ayağa kalkması müstehaptır.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Müsned-i Ahmed, İbn Mace: Abdurrahman b. Ebi Leyla.
[2] Müsned-i Ahmed.
[3] Kur'an-ı Kerim: 75/40.
[4] Ebu Davud, salat: 149.
[5] Neylü'l-Evtar: 2/367.
[6] Abdurrahman el-Cezîri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa : 1/300.
[7] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/301.
[8] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/301.
[9] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/301.
[10] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 2/367>
[11] İbn Kudame, el-Muğni: 1/710.
[12] Ebu Davud, Salat: 147, Nesai, Tatbik: 12, 25, 73, 86, Ahmed: 5/388, 397,400,401-6/24.
[13] Şevkani, Neylü’I-Evtar: 2/368.
[14] Buhari, cuma: 35, Müslim, istiska: 9, Tirmizi, salat: 154, Nesai, Sehv: 6, İbn Mace, ikamet: 59, Taberani, dahaya: 1, Ahmed: 2/10.
[15] Ebu Davud, Salat: 166, Tirmizi, salat: 154, Nesai, sehv: 6, Daremi, salat: 94.
[16] Neylü'l-Evtar: 2/369.
[17] Mecmeü’1-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/119, 120.
[18] İbn Kudame, el-Muğni: 1/711.
[19] İbn Kudame, el-Muğni: 1/711.
[20] el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/99.
[21] İbn Kudame, el-Muğni: 1/711.
[22] lbn Kudame, el-Muğni: 1/712.
[23] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 2/370.
[24] Tirmizi, cumua: 59.
[25] Buhari, ezan: 93, Bed'i-halk: 11, Nesai, sehv: 10, Ahmed: 6/70, 106.
[26] Ebu Davud, salat: 161, Nesai, sehv: 10, Daremi, salat: 134, Ahmed: 5/172.
[27] Mizanü'l-İ'tidal Fi-Nakdi'r-Rical, Zehebi: 4/9932 nolu Ebu'l-Ahvas.
[28] Kasani, Bedayi'u's-Sanayi' fi-Tertibi'ş-Şerayi’: 1/215.
[29] Zekeriye el-Ansari, Fethü'l-Vahhab bi Şerhi Menhecil-Tullab: 1/35.
[30] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/306.
[31] Fethü'l-Vehhab bi-Şerhi Menheci't-Tullab: 1/52.
[32] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/306.
[33] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/306.
[34] Fazla bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 1/37.
[35] Ebu Davud, cihad: 16.
[36] Müsned-i Ahmed: 3/43, 54.
[37] Tirmizi, mevakit: 167, Ebu Davud, Salat: 50, Daremi, salat: 21, Ahmed: 3/43, 54, 4/241, 244.
[38] İbn Mace, ikaamet: 42.
[39] İbn Mace, ikaamet: 42, 43.
[40] Kasani, Bedayi'u's-Sanayi': 1/215, Mecmeu'l-Enhür: 1/123.
[41] Bilgi İçin bak: İbn Kudame, el-Muğni: 1/661, 662.
[42] Bilgi için bak: Kasani, Neylü'l-Evtar: 1/373.
[43] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 2/374.
[44] Tirmizi, salat: 170, Nesai, sehv: 12, İbn Mace, ikamet: 146, Daremi, salat: 178, Ahmed: 2/233, 248, 255, 473, 475, 49.
[45] Tirmizi, cumua: 69.
[46] Ebu Davud, salat: 165, Tirmizi, mevakıyt: 170, Nesai, sehv: 12, İbn Mace, ikamet: 146, Daremi, salat: 178, Ahmed: 2/248.
[47] Kasani, Bedayi'u's-Sanayi' fi-Tertibi'ş-Şerayi': 1/218.
[48] Mecmeu'l-Enhür: 1/126.
[49] İbn Kudame, el-Muğni: 1/663.
[50] İbn Kudame, el-Muğni: 1/163.
[51] Mizanü'l-İ’tidal: 4/180, 8757 nolu Mendel.
[52] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 2/382.
[53] Buhari, ezan: 4, el-amelü fi's-salat: 18, sehv: 6, bed'-i halk: 11, Müslim, salat: 19, mesacid: 83, Ebu Davud, salat: 31, Nesai, ezan: 20, 30, Daremi, salat: 11, 174, Taberani, nida: 6, Ahmed: 2/313, 398, 411, 460, 503, 522, 531.
[54] Buhari, büyû': 3, Tirmizi, kıyamet: 60, Nesai, kudat: 11, Daremi, büyû': 2, Ahmed: 6/153.
[55] Nesai, taibiyk: 32.
[56] Ahmed: 3/162,167, 180, 191, 204, 207, 216, 218, 252, 255, 259, 278, 282.
[57] Buhari, cenaiz: 41.
[58] Kasani, Bedayi'u's-sanayi': 1/273.
[59] Ebu Zekeriya Yahya, minhacü't-talibin: 10.
[60] eş-Şerhü'l-Kebir Ala'l-Muğni: 1/784.
[61] İbn Kudame, el-Muğni 1/785, Şafiiler bu duayı okur.
[62] el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/102, 103.
[63] Tenvirü'l-Havalik Şerhün Ala Muvatta'i Malik: 1/174.
[64] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/314, Şevkani, Neylü'l-Evtar.
[65] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 2/388.
[66] Al-i İmran: 3/128.
[67] Buhari, meğazi: 21, tefsir: 3, 9, daavât: 58, i'tisam: 17, Nesai, tatbiyk: 31, Daremi, salat: 216, Ahmed: 2/93, 147, 255.
[68] Buhari, salat: 90, Ebu Davud, salat: 106, 107, 109, Tirmizi, mevakıyt: 133, Nesai, kıble: 5, İbn Mace, ikamet: 59, Daremi, salat: 124, 125.
[69] Müslim, salat: 243, 244, Nesai, kıble: 4.
[70] Buhari, ıydeyn: 13, İbn Mace, ikamet: 164.
[71] İbn Mace, ikamet: 36, Ahmed: 2/249, 255, 266.
[72] Haşiyetü't-Tahavi Ala Meraki'l-Felah: 201.
[73] Haşiyetü't-Tahavi Ala.
[74] es-Siracü’l-Vehhac Ala Metni Minhac: 57.
[75] eş-Şerhü'l-Kebir Ala'l-Muğni: 1/622.
[76] el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/113, 114.
[77] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/633, 7938 nolu Muhammed.
[78] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/1.
[79] Buhari, salat: 90, 94, mevakiyt: 31, 33, ezan: 12, 14, 15, 38, Müslim,salat: 33, 105, 175.
[80] Müslim, Ebu Davud, Müsned-i Ahmed.
[81] Müslim, Nesai, İbn Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Ahmed: 6/426, 428.
[82] Mecmeü'l-Enhür Şerhu Mültekal-Ebhur: 1/130.
[83] es-Siracü'l-Vehhac Şerhun Ala Metni'l-Minhac: 63, 64.
[84] İbn Kudame, el-Muğni: 1/762, (Zehebi bu zatın meçhul olduğunu kaydetmiştir.).
[85] İbn Kudame, el-Muğni: 1/766.
[86] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi's-Erbaa: 1/328, 32.
[87] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/18.
[88] Zehebi, Mizanü'l-İtidal: 3/569, 7619 nolu Muhammed.
[89] Tirmizi, mevakiyt: 189, Ahmed: 1/147, 6/325, 326, 426.
[90] Tirmizi, salat: 201, Ahmed: 2/117.
[91] Ebu Davud, tetavvu’: 8, Tirmizi, mevakıyt: 201, Ahmed:2/117.
[92] Mecmeü'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/129, 130.
[93] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/328.
[94] İbn Kudame, el-Muğni: 1/765, 766.
[95] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/329.
[96] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/20.
[97] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/613, 7825 nolu Muhammed.
[98] Ebu Davud, vitir: 2, 3, Ahmed: 2/443, 5/357, Nesai, kıyamu'l-leyl: 40.
[99] İbn Mace, ikamet, Nesai, kıyamu'l-leyl: 27, Ahmed: 1/86, 98, 100, 107, 115,148.
[100] İbn Mace, ikamet: 123, Ahmed: 5/357.
[101] Buhari, vitir: 1, Taberani, leyi: 20.
[102] Müslim, müsafirîn: 153, 154, Ebu Davud, Vitir: 3, Nesai, kıyamu'l-leyl: 34, Ahmed: 2/33, 43, 51, 83, 100, 154.
[103] Ebu Davud, tetavvu': 26, Nesai, sehv: 74, ezan: 41, Taberani, levl: 8.
[104] Bilgi için bak: Fetava'yi Hindiyye: 1/111.
[105] Kasânî, Bedayiu's-Sanayi, 272.
[106] Zekeriya el-Ansari, Minhacü't-Talibin: 14.
[107] İbn Kudame, el-Muğni: 1/782, 783.
[108] Abdurrahman el-Cezirî, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/336, 337.
[109] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 1/667, 2572 nolu Halil.
[110] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/35.
[111] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/39.
[112] Nesai, siyam: 40, Ahmed: 1/191, 195.
[113] Nesai, siyam: 1, Ahmed: 2/230, 385, 425.
[114] Ebu Davud, ramazan: 1, Nesai, sehv: 103, İbn Mace, ikamet: 173, Daremi, savm: 54, Ahmed: 5/159, 163.
[115] Buhari, teheccüd: 5, ezan: 80, teravih: 1, Müslim, müsafirîn: 177, 178, Ebu Davud, ramazan: 1, Nesai, kıyamu'l-leyl: 1, 4.
[116] Buhari, teravih: 1, Taberani, ramazan: 3, 50.
[117] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/135, 136.
[118] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/341.
[119] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/341, 342.
[120] İbn Kudame, el-Muğni: 1/798, 799.
[121] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/341.
[122] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibil-Arbaa: 1/342, 343.
[123] Müsüm, siyam: 202, 203, Ebu Davud, savm: 55, Tirmizi, salat: 168, 207, savm: 40, Nesai, kıyamu'l-leyl: 6, Daremi, savm: 45, Ahmed: 2/342, 344.
[124] Müslim, salat: 215, Nesai, mevakiyt: 35, tatbiyk: 78, Tîrmizi, daâvat: 118, Ahmed: 2/421.
[125] Buhari, teheccüd: 7, enbiya: 37, 38, Müslim, siyam: 189, 190, Ebu Davud, savm: 66, Nesai, siyam: 14, 68, 69,76, 77, Ahmed: 2/314.
[126] Tirmizi, mevakıyt: 212, sevabu'l-kur’an: 23, Nesai, iftitah: 82, kıyamü'l-leyl: 23, Ahmed: 3/192, 289, 6/149.
[127] Haşiyetü't-Tahtavi ala Meraki'l-Felah: 216, 217.
[128] Fetava-yi Hindiyye: 1/112.
[129] Ebu Yahya Zekeriya el-Ensari, Fethü’l-Vahhab bi-Şerhi Menheci’t-Tullab: 58.
[130] İbn Kudame, el-Muğni: 1/771, 772, 773’den özetlenerek.
[131] İbn Kudame, el-Muğni: 1/774.
[132] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/329.
[133] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/65.
[134] Müslim, misafirîn: 197, Ahmed: 6/30.
[135] Müslim, misafirîn: 198, Ahmed: 2/399.
[136] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi’: 1/296.
[137] Buhari, teheccüd: 33, savm: 60, Müslim, misafirin: 85, 86, Ebu Davud, vitir: 7, Nesai, siyam: 8, kıyamu'l-leyl: 28, Daremi, salat: 151, savm: 38, Ahmed: 2/229, 233, 254, 258, 260, 5/1 61, 172, 6/440, 450.
[138] Buhari, sulh: 11, cihad: 72, Müslim, misafirin: 84, zekat: 56, Ebu Davud, tatavvu’: 12, edeb; 160, Ahmed: 2/316, 328.
[139] Müslim, zekat: 54, Ebu Davud, adab: 160, Ahmed: 5/354, 359.
[140] Ebu Davud, Müsned-i Ahmed: 3/359, 4/153.
[141] Feteva-yi Hindiyye: 1/112.
[142] Ebu Yahya Zekeriyya el-Ansari/Fethu'l-Vahhab bi- Şerhi Menheci't-Tufİab:1/57
[143] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/332.
[144] İbn Kudame, el-Muğni: 1/767, 768.
[145] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/332.
[146] Müslim, misafirîn: 68, 70, Buhari, salat: 60, teheccüd: 25, Tirmizi, salat: 117, 118, Nesai, mesacid: 36, 37, İbn Mace, mesacib: 13, Daremi, isti'zan: 56, Taberani, sefer: 58.
[147] Ebu Davud, salat: 88.
[148] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/78.
[149] Haşiyetü't-Tahtavi Ala Meraki'l-Felah: 215.
[150] Gamravî, Siracü'l-Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 65.
[151] Ebu Yahya Zekeriya, Fethu'l-Vahhab: 1/57.
[152] İbn Kudame, el-Muğni: 1/770.
[153] Abdurrahman el-Cezire, el-Fıkhu Ala’l-Mezahabi’l-arbaa: 1/331, 333.
[154] Buhari, teheccüd: 17, fezail-i âshab: 123, Ahmed: 2/333, 439.
[155] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/334.
[156] Taberani: Ka'b b. Malik (r.a) den.
[157] Buhari, teheccüd: 25, daâvat: 49, tevhid: 10, Tirmizi, vitir: 18, İbn Mace, ikamet: 188, Ebu Davud, vitir: 3, Nesai, nikah: 26, 27, Ahmed: 3/344.
[158] Taberani: İbn Mes'ud (r.a) den.
[159] Tirmizi, vitir: 18, kader: 15.
[160] Ebu Yala el-Mevsalî.
[161] Taberani Fil-Kebîr.
[162] Tirmizi, kader: 15, Ahmed: 1/168.
[163] Haşiyetü't-Tahtavi: 217.
[164] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/335.
[165] Buhari, ezan: 81, i'tisam: 3, Tirmizi, mevakıyt: 213, Taberani, cemaat: 4, Ahmed: 5/182.
[166] Müslim, müsafirîn: 210, İbn Mace, ikamet: 186, Ahmed: 3/15, 59, 316.
[167] Ebu Davud, menasik: 96, Ahmed: 2/367.
[168] Ebu Davud, menasik: 97, İbn Mace, ikamet: 186, Ahmed: 27367, 4/114, 116.
[169] Buhari, ezan: 154, Nesai, ikamet: 46, sehv: 73, Ahmed: 4/44, 5/449.
[170] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mültekal-Ebhur: 1/137, 138.
[171] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/137, 138.
[172] Kasanî, Bedayi’u’s-Sanayi': 1/297.
[173] Fethü'l-Vehhab bi-Şerhi Menheci't-Tullab: 1/59.
[174] İbn Kudame, el-Muğni: 1/762.
[175] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/97.
[176] Buhari, Müslim, salat: 50, 52, 165, 176, Ebu Davud, salat: 188, İbn Mace, edeb: 55.
[177] Müsned-i Ahmed: 3/110, 131.
[178] Müslim, müsafirîn: 288, Daremi, salat: 42, 143, Ahmed: 1/18, 3/46, 52 53.
[179] Buhari, mevakıyt: 30, 31, 32, Müslim, müsafirîn: 286, Ebu Davud, tetavvu': 10, Tirmizi, mevakıyt: 20.
[180] Müslim, iman: 81, Ahmed: 2/18, 23, 26, 72, 73, 90, 92, 111, 118, 121, 126, 4/118, 5/273.
[181] Müslim, müsafirîn: 293, Ebu Davud, cenaiz: 51, Tirmizi, cenaiz: 41, Nesai, mevakıyt: 31, 34, cenaiz: 89, İbn Mace, cenaiz: 30, Daremi, salat: 142, Ahmed: 4/151.
[182] Haşiyetü't-Tahtavi ala Meraki'l-Felah: 102.
[183] Haşiyetü't-Tahtavi ala Meraki'l-Felah: 103.
[184] Zekeriya Ansarî, Fethü'l-Vahhab bi-Şerhi Menheci't-Tullab: 1/32.
[185] İbn Kudame el-Muğni: 1/747, 752.
[186] Suyûtî, Tenvirü'l-Hevalik Şerhün ala Muvalta'i Malik: 1/220, 221'den özetlenerek.
[187] Neylü'l-Evtar: 3/100.
[188] İbn Mace, ikamet: 71, Müsned-i Ebî Davud.
[189] Sahih-i Müslim, Buhari, sücud: 1, 4, 5, menakıb-i ansar: 29, Ahmed: 1/388.
[190] Buhari, Tirmizi, Ahmed: 1/388, 401,437,443, 462.
[191] Tirmizi, cumua: 50, İbn Mace, ikamet: 71, Daremi, salat: 163.
[192] Ebu Davud, Tirmizi, cumua: 52, Daremi, salat; 161, 197,Ahmed: 5/156.
[193] Fetava-yi Hindiyye: 1/132.
[194] Mecmeu'l-Enhür Şerhun el-Mülteka'l-Ebhur: 1/156, 157.
[195] Zekeriya el-Ansari, Minhacü't-Talibin: 13, 14.
[196] İbn Kudame, el-Muğni: 1/652, 653.
[197] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/109, 110.
[198] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/109.
[199] Ebu Davud, İbn Sikkîn.
[200] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 4/126, 8587 nolu Matar.
[201] İbn Mace, ikamet: 192, Müsned-i Ahmed.
[202] Âhmed: 1/191, 2/223.
[203] Buhari, ezan: 90, küsuf: 2, salat: 11, Müslim, küsuf: 1, 9, 11, 16, istiska: 4, İbn Mace, İkamet: 158, Ahmed: 1/191, 2/188, 223, 6/32, 53.
[204] Ebu Davud, cihad: 162.
[205] Haşiyetü't-Tahtavi âla Meraki'l-Felah: 27, 272.
[206] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi’l-Arbaa: 1/470.
[207] İmam Şafii, el-Ümm: 1/134.
[208] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/470.
[209] İbn Kudame, el-Muğni: 1/654, 655.
[210] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala’l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/470.
[211] Şevkani, Neylü’l-Evtar: 3/121.
[212] Zehebi, Mizanü'l İ’tidal: 4/227, 8945 nolu Musa.
[213] Neylü'l-Evtar: 3/121.
[214] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 3/120, Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/341.
[215] Buhari, salat: 88, sehv: 5, lukata: 5, edeb: 45, Ebu Davud, salat: 189, Nesai, sehv: 22, salat: 177, 202, Ahmed: 2/226, 293.
[216] Buhari, salat: 88, Nesai, sehv: 22.
[217] Müsned-i Ahmed: 1/351.
[218] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/147, 148.
[219] Zekeriya Ansari, Fethu'l-Vahhab bi Şerhi Menheci’t- Tullab: 1/53.
[220] Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacü't-Talibin: 13.
[221] İbn Kudame, el-Muğnî: 1/664, Muvafakuddin İbn Kudame, eş-Şerhü’l-Kebir:1/664.
[222] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/133.
[223] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/129.
[224] Tirmizi, salat; 174, İbn Mace, ikamet: 132, Ahmed: 1/190, 193, 204.
[225] Müsned-i Ahmed: 3/72, 83, 84, 87.
[226] Buhari, salat: 31, 32, Nesai, sehv: 25, 26, Taberani, nida: 49, Ahmed: 1/379, 438, 443.
[227] Ebu Davud, İbn Mace, ikamet: 135.
[228] Ebu Davud, Nesai, Ahmed.
[229] Fetavayi Hindiyye: 1/130, 131.
[230] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 60.
[231] İbn Küdame, el-Muğni: 668, 669.
[232] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/133, 137.
[233] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/130.
[234] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/248, 249, 945 nolu İsmail.
[235] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 4/120, 8563 nolu Mus'ab, Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/134.
[236] Şevkani, Neylül-Evtar: 3/130.
[237] Buhari, mevakıyt: 20, ezan: 34, Ebu Davud, salat: 47, Nesai, iman: 45, İbn Mace, mesacid: 18, Daremi, salat: 53, Ahmed: 5/140, 141.
[238] Müsned-i Ahmed: 1/394, 402, 449, 2/244, 5/206.
[239] Müslim, mesacid: 255, Nesai, imamet: 50.
[240] Ebu Davud, salat: 46, İbn Mace, mesacid: 17, Ahmed: 3/423.
[241] Buhari, ezan: 29, 30, büyü’: 49, Müslim, mesacid: 245, 247, 250, 272, Tirmizi, salat: 47, Nesai, imamet: 42, İbn Mace, mesacid: 16, Daremi, salat: 56, Ahmed: 1/376, 382, 2/65, 102, 112, 252, 264, 328.
[242] Buhari, Müslim.
[243] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi': 1/155, 156.
[244] Şeyhülislam Zekeriya el-Ansari, Minhacü't-Talibin: 15.
[245] İbn Kudame, el-Muğni: 2/3, 4, Şemsüddin Ebu'l- Ferec, eş-Şerhu'l-Kebir: 2/4.
[246] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/406.
[247] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/144.
[248] Kadınlarla erkeklerin namazda aynı hizada, aynı safda beraber durmaları ki, namazı ifsad eden bir haldir.
[249] Buhari, ezan: 162, cumua: 13, Müslim, salat: 137, 139, Ebu Davud, salat: 32, Tirmizi, cumua: 48, Ahmed: 2/98, 127, 142, 145.
[250] Buhari, cumua: 13, Müslim, salat: 136, Ebu Davud, salat: 52, Daremi, salat: 57.
[251] Müslim, salat: 143, Ebu Davud, tereccül: 7, Nesai, zinet: 37, 38, 74, Ahmed: 2/304.
[252] Ahmed: 6/297, 301.
[253] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/155.
[254] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/157.
[255] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/157.
[256] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/157.
[257] İbn Kudame, el-Muğnî: 2/24-27'den özetlenerek.
[258] Buhari, cumua: 13, Müslim, salat: 136, Ebu Davud, salat: 52, Daremi, salat: 51, Taberani, kıble: 12, Ahmed: 2/16, 151, 5/192, 6/69.
[259] Buhari, ezan: 20, ahkam: 31, Müslim, mesacid: 155, akdiye: 5, Ahmed: 5/306.
[260] Buhari,cumua: 13, ezan: 23, Ebu Davud, salat: 54, İbn Mace, mesacid: 14, Ahmed: 2/237, 238, 239, 270, 5/306, 310.
[261] Müslim, mesacid: 151, 152, 153, 154.
[262] Buhari, ilim: 28, ezan: 62, Müslim, salat: 183, 186, Tirmizi, salat: 61, Nesai, imamet: 35, İbn Mace, ikamet: 48, 49, Daremi, salat: 46.
[263] Buhari, taksir: 12, teheccüd: 31, meğazi; 50, Müslim, müsafirin: 80, Tirmizi, vitir: 80, Daremi, salat: 151, Ahmed: 5/226, 6/342.
[264] Buhari, ezan: 65, Müslim, salat: 192, Tirmizi, salat: 159.
[265] Buhari, sehv: 9, mecaz: 12, Müslim, salat: 77, 82, 86, 89, Tirmizi, salat: 150, Nesai, eimme: 16, 38, 40, iftitah: 30, tatbiyk: 22, İbn Mace, ikamet: 13, 144, Daremi, salat: 44, 71.
[266] Ebu Davud, salat: 68, Ahmed: 2/230, 314, 3/110.
[267] Tirmizi, cumua: 56, Nesai, imamet: 37, İbn Mace, ikamet: 41, Taberani, nida: 56.
[268] Nesai, sehv: 102, Ahmed: 3/102, 126, 154, 245.
[269] Buhari, salat: 18, ezan: 51, 74, 82, 128, tefsir: 17.
[270] Fetava-yi Hindiyye: 1/107.
[271] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/308.
[272] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 75, 76.
[273] İbn Kudame, el-Muğni: 2/14.
[274] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/308.
[275] Buhari, ilim: 41,vudû': 5, ezan: 57, 59,77, 161,daâvat: 10, libas: 75, Müslim, müsafirin: 181, 184, 187, 192, 193, Tirmizi, salat: 57, Nesai, gusül: 29, imamet: 45, İbn Mace, ikamet: 44, Daremi, salat: 43.
[276] Müsned-i Ahmed: 1/341, 342, 347, 3/326, 421.
[277] Ebu Davud, tetavvu': 18, vitir: 13, ramazan: 1.
[278] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi': 1/156.
[279] Ebu Zekeriya el-Ansari, Fethü'l-Vahhab: 1/59.
[280] İbn Kudame, el-Muğni: 2/54, 55.
[281] İmam Malik, el-Muvatta’; 1/154.
[282] İmam Malik, el-Muvatta': 1/154.
[283] Ebu Davud, tetavvu': 18, vitir: 13, Nesai, kıyamu'l-leyl: 5, Ahmed: 2/250, 536.
[284] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/644, 7938 nolu Muhammed.
[285] Müslim, mesacid: 289, 291, Ahmed: 3/24, 5/53.
[286] Buhari, ezan: 54, Müslim, mesacid: 290, 291, Ebu Davud, salat: 60, Tirmizi, salat: 60, Nesai, imamet: 3, 5.
[287] Buhari, ezan: 18, 35, Tirmizi, salat: 37, Nesai, ezan: 7, 8, 29, imamet: 4, İbn Mace, ikamet: 46, Ahmed: 5/35.
[288] Tirmizi, salat: 147, Buhari, ezan: 50, Ahmed: 3/436, 437, 5/53.
[289] Tirmizi, birr: 53, cennet: 25, Ahmed: 2/26.
[290] Haşiyetü't-Tahtavi Ala Meraki'l-Felah: 163, 164'den özetlenerek.
[291] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/428.
[292] İbn Kudame, el-Muğni: 17-20'den özetlenerek.
[293] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/429'dan.
[294] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Alal-Mezahibi'l-Arbaa: 1/4291 dan özetlenerek.
[295] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/50, 5550 nolu Osman ve Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/181.
[296] İbn Mace, ikamet: 28, 31.
[297] Darekutni, Neylü'l-Evtar: 3/184.
[298] Ebu Davud, Darekutni.
[299] Buhari, kendi tarihinde.
[300] Ebu Davud, cihad: 33.
[301] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi’: 1/156.
[302] Ebu Zekeriya el-Ansari, Fethü'l-Vahhab: 1 /61, 62, 63.
[303] İbn Kudame, el-Muğni: 2/21, 22'den özetlenerek.
[304] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi': 1/156.
[305] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/185.
[306] Zehebi,Mizanü'l-İ'tidal: 2/178, 3346 nolu Sellam.
[307] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/185'den özetlenerek.
[308] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/186.
[309] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/43, 5531 nolu Osman.
[310] Ahmed: 3/442, 4/193, 430, 431, 432.
[311] İmam Malik, et-Muvatta’: 1/164.
[312] Mecmeu'l-Enhür Şerhun Ala Mülteka'l-Ebhur: 1/163.
[313] İmam Şafii, el-Ümm: 1/180, 181.
[314] İbn Kudame, el-Muğni: 2/130-132.
[315] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/478.
[316] Bilgi İçin bak: Zehebi, Mizanü'i-İ'tidal: 3/127, 5844 nolu Ali.
[317] İmam Malik, el-Muvatta’: 1/163.
[318] İmam Şafii, el-Ümm: 1/172.
[319] İmam Şafii, el-Ümm:1/172, Ahmed b. Hanbel: 3/124, 299, 300, 308, 369.
[320] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/111.
[321] İmam Şafii, el-Ümm: 1/173.
[322] İbn Kudame, el-Muğni: 2/52.
[323] İbn Kudame, el-Muğni: 2/52.
[324] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/190.
[325] Şerhu Maani'l-Asar: 1/409.
[326] Müslim, salat: 281, 283, Tirmizi, mendubat: 151, Nesai, imamet: 8, İbn Mace, taharet: 83, ikamet: 69, Ahmed: 1/256, 303, 3/53, 4/27.
[327] Tirmizi, salat: 151.
[328] Buhari, Müslim.
[329] Buhari, ezan: 128, salat: 18, Müslim, salat: 77, 79, Nesai, imamet: 16, Tirmizi, salat: 150.
[330] Ebu Davud, salat: 68.
[331] Feteva-yi Hindiyye: 1/85.
[332] Mecmeu'l-Enhür: 1/112.
[333] İmam Şafii, el-Ümm: 1/171.
[334] İmam Şafii, el-Ümm: 1/171.
[335] İbn Kudame, el-Muğni: 2/49, 50.
[336] İbn Kudame, el-Muğni: 2/48, eş-Şerhu'l-Kebir: 2/49.
[337] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/194.
[338] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/379, 1425 nolu Cabir.
[339] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/196, Ebu Davud, taharet: 124.
[340] Ebu Davud, Darekutni, Ahmed: 4/203, 204.
[341] Mecmeu'l-Enhür: 1/112.
[342] Ebu Zekeriya el-Ansari, Minhacü’t-Talibin: 15.
[343] İbn Kudame, el-Muğni: 2/51.
[344] el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/31.
[345] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/197.
[346] Ebu Davud, salat: 98.
[347] Müslim, salat: 122, Ebu Davud, taharet: 121, Nesai, taharet: 196, İbn Mace, taharet: 95, Daremi, salat: 51, Ahmed: 4/122, 264, 320, 321.
[348] Müslim, salat: 122, 123, Ebu Davud, salat: 95, Tirmizi, mevakıyt: 54, Nesai, imamet: 23, 26, İbn Mace, ikamet: 45, Daremi, salat: 51, Ahmed: 1/457, 4/122.
[349] Müslim, salat: 132, Ebu Davud, salat: 97, Tirmizi, mevakıyt: 52, Nesai, imamet: 32, İbn Mace, ikamet: 52, Daremi, salat: 52, Ahmed: 2/485, 3/3, 16, 293, 398.
[350] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/158.
[351] İmam Şafii, el-Ümm: 1/169.
[352] İbn Kudame, el-Muğni: 2/43, 44.
[353] İbn Kudame, el-Muğni: 2/43.
[354] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 4/367, 9469 nolu Yahya.
[355] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/206.
[356] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/420'den özetlenerek.
[357] Ahmed: 6/235, 5/344.
[358] Nesai, mesacid: 43, imamet: 19, Buhari, ezan: 41, 161, salat: 20, teheccüd: 33, Müslim, mesacid: 266, Ebu Davud, salat: 70, 91, Tirmizi, salat: 59, İbn Mace, mesacid: 8, Ahmed: 3/131, 141.
[359] Buhari, ezan: 78, Nesai, imamet: 62, Ahmed: 3/110, 131, 140.
[360] Müslim, salat: 132, Ebu Davud, salat: 97, Tirmizi, mevakıyt: 52, Nesai, imamet: 32, İbn Mace, ikamet: 52, Daremi, salat: 52, Ahmed: 2/485, 3/3, 16, 293, 398.
[361] Kasani, 183, Bedayiu's-Sanayi': 1/159.
[362] Ebu Yahya Zekeriya Ansari, Fethü'l-Vahhab: 1/349.
[363] İbn Kudame, el-Muğni: 2/44.
[364] Sahnûn, Müdevvenetü'l-Kübra: 1/106.
[365] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 2/283, 3754 nolu Sehr.
[366] Medain: Bağdat'ın alt kısmında Dicle nehri kenarında tarihi bir şehir.
[367] Ebu Davud, salat: 66.
[368] Darekutni.
[369] Buhari, cumua: 26, Nesai, mesacid: 45, Ahmed: 5/339, Müslim, mesacid: 45.
[370] Said, kendi süneninde.
[371] Feteva-yi Hindiyye: 1/88.
[372] Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacü't-Tullab: 16.
[373] İbn Kudame, el-Muğni: 2/40, 41.
[374] İbn Kudame, el-Muğni: 2/40, 41.
[375] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 3/220.
[376] Ebu Davud, İbn Mace, ikamet: 2203.
[377] Ebu Davud, salat: 188, İbn Mace, ikamet: 203, Ahmed: 2/425.
[378] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi': 1/160.
[379] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac: 52.
[380] İbn Kudame, el-Muğni: 2/79, eş-Şerhü'l-Kebir: 2/79.
[381] Bilgi İçin bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/224, Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/2041 nolu ibrahim.
[382] Buhari, taksir: 19.
[383] Darekutni.
[384] Müsned-i Ahmed: 3/126.
[385] Mecmeu'l-Enhür: 1/153, 154.
[386] el-Gamravi, Siracü'l-Vehhac: 42, 43.
[387] İbn Kudame, el-Muğni: 2685, 86, 87, eş-Şerhü'l-Kebir: 87, 88.
[388] Şemsüddin, eş-Şerhü’l-Kebir: 2/88, 89.
[389] Şevkani, Neyîü'l-Evtar: 3/225.
[390] Zehebi, Mizanü’l-İ’tidal: 1/535, 2002 nolu Hüseyn.
[391] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/225.
[392] Buhari, Müslim.
[393] Müslim, müsafirin: 4, Ebu Davud, sefer: 1, 3, Tirmizi, tefsir: 4, Nesai, sefer: 1, İbn Mace, ikamet: 73, Daremi, salat: 179, Ahmed: 1/25, 36.
[394] Darekutni, isnad-ı hasen ile...
[395] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/93.
[396] Bilgi için bak: Kasani, Bedayiu's-Sanayi’': 1/ 97, 98.
[397] Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacü’l-Talibin: 17.
[398] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/472, 473.
[399] İbn Kudame Şemsüddin, eş-Şerhü'l-Kebir: 90, 91.
[400] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1 472, 473.
[401] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/472, 473.
[402] Nesai, cumua: 37, taksir: 1, lydeyn: 11, Ahmed: 1/37.
[403] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/232.
[404] Müsned-i Ahmed: 2/108.
[405] Buhari, taksir: 6, 14, Müslim, müsafirin: 42, 45, 48, mevakıyt: 18.
[406] Buhari, tefsir: 15, 16, Müslim, müsafirin: 46, Tirmizi, cumua: 42, Nesai, mevakıyt: 42, Ahmed: 3/247, 265.
[407] Ahmed b. Hanbel, İmam Şafii, Müsned.
[408] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/487.
[409] el-Gamravi, Siracül-Vehhac: 82.
[410] Şemsüddin İbn Kudame, eş-Şerhü'l-Kebir: 2/114-116.
[411] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/116, 117.
[412] Muan'an hadis: Istima' ve tahdîs sözlerine yer verilmeden sadece "falan filandan" denilen hadistir
[413] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 3/243, 244.
[414] Müslim, mesacid: 251, 254, Müsned-i Ahmed: 2/531, 539.
[415] Müslim, cumua: 40, Nesai, cumua: 2, Ahmed: 1/239, 254, 335, 2/84.
[416] Nesai, cumua: 2, Tirmizi, cumua: 7, İbn Mace, ikamet: 93, Daremi, salat: 205, Taberani, cumua: 20, Âhmed: 5/8.
[417] Ebu Davud, taharet: 127, Nesai, cumua: 2.
[418] Nesai: Hafse (r.a.) dan.
[419] Ebu Davud, cumua.
[420] Haşiyetü't-Tahtavi Ala Meraki'l-Felah, 272-278, Kasani, Sanayi': 1/256-260.
[421] el-Gamravi, Siracü'l-Vehhac: 83-87.
[422] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/374-376.
[423] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/374-376.
[424] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/152, 153.
[425] İbn Mace, ikamet: 78.
[426] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/252.
[427] Fazla bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/127, 128, 5844 nolu Ali.
[428] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/253.
[429] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/256.
[430] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/563, 7594 nolu Muhammed.
[431] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/258.
[432] Şevkani, Neyiü'l-Evtar: 3/258.
[433] İbn Mace, ikamet: 78.
[434] Buhari, cumua: 11, meğazi: 69, Ebu Davud, salat: 209, Nesai, cumua: 1, İbn Mace.
[435] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi’l-Arbaa: 1/377-389.
[436] Zehebi, Mizanü' İ'tidal: 2/288, 3769 nolu Salih.
[437] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/263.
[438] Müsned-i Ahmed: 5/75.
[439] Ebu Davud, taharet: 127, Buhari, cumua: 4, 19, Müslim, cumua: 10, 26, Tirmizi, cumua: 6, Nesai, cumua: 14, Daremi, salat: 191, İbn Mace, ikamet: 83, Ahmed: 2/460, 3/81, 5/198, 420.
[440] Ebu Davud, salat: 238, Ahmed: 5/32, 6/227.
[441] İbn Mace, ikamet: 72, Ahmed: 3/45.
[442] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/326, Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/285'den özetlenerek.
[443] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/326, Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/285'den özetlenerek.
[444] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/326, Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/285'den özetlenerek.
[445] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/326, Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/285'den özetlenerek.
[446] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/288.
[447] İbn Mace, ikamet: 85.
[448] Buhari, cumua: 21, 22.
[449] İbn Mace, ikamet: 98.
[450] Tirmizi, cumua: 14.
[451] İbn Mace, cumua: 15, Ahmed: 3/449.
[452] Buhari, cumua: 22.
[453] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/263, Mecmeu'l-Enhür: 1/171.
[454] Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacüt-Tullab: 1/19.
[455] İbn Kudame, el-Muğni: 2/144, 145.
[456] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/148, 149.
[457] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/297.
[458] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/316-6579 nolu İsa.
[459] İbn Mace, nikah: 19, Ebu Davud, edeb: 18, Ahmed: 6/35, 184.
[460] Ebu Davud, salat: 223.
[461] Ebu Davud, salat: 224.
[462] Buhari, cumua: 27, Ahmed: 5/87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 97, 100, 101.
[463] Ebu Davud, salat: 225, Ahmed: 4/119.
[464] Müslim, cumua: 52.
[465] Mecmeu'l-Enhür: 1/168.
[466] Mecmeu'l-Enhür: 1/168.
[467] Ebu Yahya Zekeriya, Fethü'l-Vehhab: 1/75, 76.
[468] Mecmeu'l-Enhür: 1/168, İbn Kudame, el-Muğni: 2/149-156'dan özetlenerek.
[469] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/150.
[470] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/236, 6282 nolu İmran, Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/300.
[471] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/304.
[472] Şafii, el-Ümm, Ahmed: 1/267, 3/99.
[473] Neylü'l-Evtar: 3/322.
[474] Tirmizi, cumua: 30, İbn Mace, ikamet: 161.
[475] Buhari, ıydeyn: 20, salat: 2, Müslim, ıydeyn: 10, Ahmed: 6/409, 5/84, Daremi, salat: 223.
[476] İbn Mace, Tirmizi, Müsned-i Ahmed.
[477] Müsned-i Ahmed: 5/353.
[478] Buhari, ıydeyn: 8, Müslim, ıydeyn: 8, İbn Mace, ikamet: 155.
[479] Müslim, ıydeyn: 7, Ebu Davud, salat: 244, Tirmizi, cumua: 32, Ahmed: 5/91, 95.
[480] Mecmeu'l-Enhür: 1/172, 173, Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/349.
[481] Zekeriya el-Ensari, Minhacü't-Talibin: 21, Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/349.
[482] eş-Şerhü'l-Kebir: 2/223, İbn Kudame, el-Muğni: 2/223- 227.
[483] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/349.
[484] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/167-169.
[485] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/322.
[486] Müslim, libas: 8, Nesai, ıydeyn: 5, 50.
[487] Bilgi için bak: Zehebî, Mîzanü'l-İ'tidal: 2/571-4900 nolu Abdurrahman.
[488] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/325, Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 4/180, 8757 nolu Mendel.
[489] Buhari, ıydeyn: 8, libas: 56, Nesai, ıydeyn: 14, Ahmed: 1/345, 2/39, 4/45.
[490] İbn Mace, ikamet: 156, Ahmed : 2/180.
[491] İbn Mace, ikamet: 156, 157, Daremi, salat: 22, Ahmed: 16/65, 70.
[492] Darekutni, Ebu Davud, ıydeyn.
[493] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/277.
[494] Mecmeu'l-Enhür: 1/74.
[495] el-Gamravi, Siracü'l-Vehhac Şerhün Ala Metni Minhac: 95.
[496] Şemsüddin, eş-Şerhü'l-Kebir: 2/238, İbn Kudame, el- Muğni: 2, 237-239.
[497] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/348.
[498] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/338.
[499] Zehebi, Mizanül-İ’tidal: 3/407, 6943 nolu Kesîr.
[500] İbn Mace, ıydeyn.
[501] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/339.
[502] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü’l-İ'tidal: 2/196, 3427 nolu Süleyman.
[503] Ebu Davud, Nesai, İbn Mace, Buhari, rekat: 21, libas: 57, 59, Ahmed: 1/345, 355.
[504] Tirmizi, Müsned-i Ahmed: 2/57.
[505] İbn Mace, ikamet: 160.
[506] Buhari, ıydeyn: 26.
[507] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/280.
[508] Mecmeu'l-Enhür: 1/173.
[509] Yahya Zekeriya Ensari, Fethü'l-Vahhab: 1/84.
[510] İbn Kudame, el-Muğni: 2/247, Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/169, 170.
[511] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 2/484, 4536 nolu Abdullah, Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/342.
[512] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/342.
[513] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/342.
[514] Buhari, ıydeyn: 6, zekat: 44, Nesai, ıydeyn: 20.
[515] Ebu Davud, salat: 242, İbn Mace, fiten: 20, Ahmed: 3/10, 52.
[516] Buhari, ıydeyn: 7, 19, Müslim, ıydeyn: 3, 4, Ebu Davud, salat: 242, Nesai, ıydeyn: 19, Daremi, salat: 224, Ahmed: 3/296, 318.
[517] İbn Mace, ikamet: 158.
[518] İmam Şafii, el-Ümm.
[519] Ebu Davud, udhiye: 7, edeb: 112, 155, Nesai, dahaya: 4, İbn Mace, edahî: 12, cihad: 13, Daremi, salat: 224, Ahmed: 3/2.
[520] Mecmeu'l-Enhür: 1/174.
[521] Ebu Yahya Zekeriya, Fethü'l-Vahhab bi Şerhi Menheci’t-Tullab: 1/83.
[522] İbn Kudame, el-Muğni ve eş-Şerhü'l-Kabir: 2/243-246.
[523] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/150.
[524] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/353, 354.
Gerek cuma, gerekse bayram günlerinde hatibin minberden mü'minlere seslenmesinin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Zira dindarlık daha çok öğüt, vaat ve tavsiyeyle kalplerde yer eder ve güçlü hatiplerin, uzman ilim adamlarının hutbe, vaaz ve konferanslarıyla ruhlar üzerinde olumlu tesirler uyandırır.
O bakımdan İslam bilgiye ne kadar takdir sunmuşsa, bir o kadar güzel, çekici ve çarpıcı konudan hatiplere de o nisbette takdir sunup ilgi göstermiştir.
Şüphesiz nesli dini ahlak potasında şekillendiren, kitleyi doğruya yönelten, katı kalpleri yumuşatıp incelten, kötü niyet ve fena düşünceleri gideren dini, ahlaki konuşmalardır. Tabii bu konuşmayı beceren, bilgi dağarcığı dolu olan kişiler yüklendiği takdirde öyledir.
Bunun için Rasulüllah (s.a.v.) münasebet düştükçe, ihtiyaç hissedildikçe konuşur; ancak konuşmasını bıkkınlık vermeyecek, tesirini kaybetmeyecek çizgide tutardı, az konuşup çok şey öğretmeye özen gösterirdi. Cuma ve bayram hutbelerini kısa, fakat kapsamlı ve tesirli tutar; kalp ve kafalara çok ustaca işlemeye bilhassa dikkat ederdi.
Böylece Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz hutbeyi birtakım kurallara bağlayıp onu gelişigüzellikten, başıboşluktan kurtarmış ve kendisinden sonraki hatiplere sağlam, tesirli misal ve kıstaslar emanet etmiştir.
Konuyla İlgili Hadisler:
Ebu Said (r.a.) den yapıları rivayette, adı geçen diyor ki:
"Peygamber (s.a.v.) Efendimiz fıtr ve adha (ramazan ve kurban bayramı) günü namaz kılınacak yere çıkar ve orada ilk yaptığı şey, namaza başlamak olurdu. Namazı bitirince, ayağa kalkıp cemaate döner -ki cemaat de kendi saflarında oturmuş halde bulunurlardı- onlara vaaz eder, tavsiyelerde bulunur ve birtakım emirler verirdi: Bir taifeyi görevli olarak bir yere göndermeyi veya başka bir şeyi emretmeyi dilediği zaman onunla emreder ve ayrılırdı."[514]
Tarık b. Şihab (r.a.) den yapılan rivayette, adı geçenin şöyle dediği belirtilmiştir:
"Mervan bir bayram günü minbere çıktı, henüz bayram namazını kıldırmadan hutbeye başladı. Bunun üzerine cemaatten bir adam kalkıp şöyle dedi:
"Ya Mervanî Sünnete muhalefet ettin, bayram günü minberi (dışarı) çıkarttın ki o çıkarılmazdı; aynı zamanda namazdan önce hutbeye başladın."
Ebu Said diyor ki:
"Şüphesiz o adam kendine düşeni yaptı. Çünkü Rasulüllah (s.a.v.) Efendimizin şöyle buyurduğunu işittim:
"Sizden kim bir münker (sünnet ve kitap dışı bir olay) görürse, gücü yetiyorsa onu eliyle gidersin; buna gücü yetiniyorsa diliyle onu değiştirmeye çalışsın.
Ona da gücü yetmiyorsa, kalbiyle giderme (yollarını araştırsın ve tiksinsin) ki bu imanın en zayıf yanıdır."[515]
Cabir (r.a.) den yapılan rivayette, diyor ki:
"Bayram günü Rasulüllah (s.a.v.) ile birlikte hazır bulundum. Hutbeden önce, ezansız ve ikametsiz olarak namaza başladı. Sonra Bilal'e dayanarak kalktı, Allah'tan korkmayı emretti, O'na taat-ü ibadette bulunmaya teşvikte bulundu; cemaate vaaz edip birtakım öğütlerde ve hatırlatmalarda bulundu. Sonra yürüyüp kadınların bulunduğu kısma geldi, onlara da vaaz edip, öğüt ve hatırlatmalarda bulundu.."[516]
Sa'd el-Müezzin (r.a.) diyor ki:
"Peygamber (s.a.v.) Efendimiz hutbenin bölüm ve kısımlarında tekbir getirir ve iki bayram hutbesinde tekbir getirmeyi çoğaltırdı."[517]
Ubeydullah b. Abdillah b. Utbe (r.a.) den yapılan rivayette, diyor ki:
"İmamın bayram gününde iki hutbe okuması ve aralarında bir süre oturması sünnettir."[518]
Ata’dan, o da Abdullah b. Saib (r.a.) den rivayet etmiştir. Adı geçen şöyle demiştir:
"Peygamber (s.a.v.) Efendimizle birlikte bayram namazına hazır oldum. Namazı kılıp tamamlayınca, buyurdu ki:
"Şüphesiz biz hutbe okuruz; artık hutbe için oturup (dinlemek) isteyen otursun; gitmek isteyen de gitsin."[519]
Hadislerin Işığında Müctehidlerin İstidlal Ve İhticacları
a) Hanefilere göre: Bayram namazından sonra iki hutbe ardarda irad edilir. Birinci hutbeye peşpeşe dokuz tekbir getirilerek başlanır; ikinci hutbe ise yedi tekbir getirilerek yerine getirilir. Bu tekbirleri getirmenin müstehab olduğunu el-Bahr sahibi kendi eserinde belirtmiştir. el-Mücteba'da ise "Bayram hutbesinde 14 tekbir getirmek sünnettir" denilmiştir. Bayram hutbesinde daha çok günün önemi üzerinde durulur. Fıtr bayramı ise, fitre konusu da işlenir. Kurban bayramı ise, kurban kesmek hakkında aydınlatıcı bilgi verilir.[520]
b) Şafîîlere göre: Bayramlarda erkan ve sünnetleriyle cuma hutbesi gibi hutbe okunur. Ramazan bayramında fitreyle ilgili bilgi verilir. Kurban bayramında ise, kurban hakkında bilgi verilerek cemaat aydınlatılır.
Birinci hutbeye dokuz, ikinci hutbeye yedi tekbir ile başlamak sünnettir.[521]
c) Hanbelilere göre: Bayram namazından sonra iki hutbe okumak meşrudur. Birinci hutbeye dokuz, ikinciye yedi tekbir ile başlanır. Ramazan bayramında fitre konusu işlenir, sadakanın öneminden bahsedilir. Kurbân bayramında kurban hakkında bilgi verilir.
Her iki hutbe de sünnettir. Hutbelere hazır olmak vacib olmadığı gibi, dinlemek de vacib değildir. Vakti müsait olanların oturup dinlemesi müstehabdir.[522]
d) Malikilere göre: Bayram hutbesi cuma hutbesine benzer. Hatip minbere çıkınca az oturup öylece birinci hutbeye başlar.[523]
Bayram hutbesi sünnettir. İmam Malik'e göre, menduptur. Aynı zamanda namazdan sonra yerine getirilir. Cuma hutbesine hamd ile başlanırken, bayram hutbesine tekbir ile başlanır.[524]
Tahliller Ve Diğer Rivayetler
499 nolu Ebu Said hadisi sahihtir. Hutbede vaaz edip öğütte ve tavsiyede bulunmanın istihbabına delalet etmektedir. Aynı zamanda hutbenin namazdan sonra yerine getirilmesinin sünnet olduğuna delalet etmektedir.
500 nolu Tarık rivayeti, emr-i bi'1-ma'rufun ve nehy-i ani'l-münkerin el ile, olmadığı takdirde dil ile yapılmasının meşruiyetine delalet etmektedir.
501 nolu Cabir hadisi, namazın hutbeden önce kılınmasına ve aynı zamanda bayram namazının ezansız, ikametsiz kılınmasına delalet etmektedir. Ayrıca hutbede öğüt, tavsiye ve vaazda bulunmanın müstehab olduğunu göstermekte; diğer yandan bayram günü kadınlara da vaaz-u nasihatte bulunmanın müstehab olduğu anlaşılmaktadır.
502 nolu Sa'd hadisinin isnadında Abdurrahman b. Sa'd b. Ammar bulunuyor ki bu zat zayıftır.
Ancak Beyhaki bu hadisi kuvvetlendirir anlamda Ubeydullah b. Abdillah b. Utbe'den şunu rivayet etmiştir:
"Birinci hutbeye ardarda olmak üzere dokuz, ikinci hutbeye yedi tekbir ile başlamak sünnettir."
503 nolu Şafii hadisi ise, bayramda, aralarında oturmak üzere iki hutbenin meşruiyetine delalet etmekte ve bunun sünnet olduğu anlaşılmaktadır.
504 nolu Ata' hadisi murseldir; yani senedinden bir sahabi düşmüştür. Ebu Davud'da aynı tesbitte bulunmuştur. Böylece bayram hutbesinin sünnet olduğuna delalet etmektedir.
Çıkarılan Hükümler
1- Bayram hutbesi dört mezhebe göre sünnettir.
2- Bayram hutbesi, bayram namazından sonra yerine getirilir.
3- Hutbelere genellikle hamd ile başlandığı halde, bayram hutbelerine tekbir ile başlamak sünnet veya müstehabdır.
4- Birinci hutbeye dokuz, ikinci hutbeye yedi tekbir ile başlamak müstehabdır.
5- Tekbirler dışında bayram hutbesiyle cuma hutbesi arasında erkan ve sünnet bakımından fark yoktur.
6- Ramazan bayramında sadaka konusunu işlemek müstehabdır. Fitrenin özellikleri ve yararları, aynı zamanda nisbeti üzerinde de durulur.
7- Kurban bayramında daha çok kurbanlık hayvanlardan, onların kesilmesinden, dağıtılmasından bahsedilmesi müstehabdır.
8- Bayram hutbesi farz ve vacip olmadığından cemaatin onu dinlemek üzere camide oturup beklemesi gerekmemektedir. Oturup dinleyen me'cur olur, işi olan kimsenin de çıkıp gitmesinde bir sakınca yoktur. Müctehidlerden bir kısmına göre, terkinde kerahet vardır.
9- Bayram hutbesinde imam minbere çıkınca ezan okunmaz. Ancak imamın hutbeye başlamadan az bir süre oturup öylece ayağa kalkması müstehaptır.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Müsned-i Ahmed, İbn Mace: Abdurrahman b. Ebi Leyla.
[2] Müsned-i Ahmed.
[3] Kur'an-ı Kerim: 75/40.
[4] Ebu Davud, salat: 149.
[5] Neylü'l-Evtar: 2/367.
[6] Abdurrahman el-Cezîri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa : 1/300.
[7] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/301.
[8] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/301.
[9] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/301.
[10] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 2/367>
[11] İbn Kudame, el-Muğni: 1/710.
[12] Ebu Davud, Salat: 147, Nesai, Tatbik: 12, 25, 73, 86, Ahmed: 5/388, 397,400,401-6/24.
[13] Şevkani, Neylü’I-Evtar: 2/368.
[14] Buhari, cuma: 35, Müslim, istiska: 9, Tirmizi, salat: 154, Nesai, Sehv: 6, İbn Mace, ikamet: 59, Taberani, dahaya: 1, Ahmed: 2/10.
[15] Ebu Davud, Salat: 166, Tirmizi, salat: 154, Nesai, sehv: 6, Daremi, salat: 94.
[16] Neylü'l-Evtar: 2/369.
[17] Mecmeü’1-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/119, 120.
[18] İbn Kudame, el-Muğni: 1/711.
[19] İbn Kudame, el-Muğni: 1/711.
[20] el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/99.
[21] İbn Kudame, el-Muğni: 1/711.
[22] lbn Kudame, el-Muğni: 1/712.
[23] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 2/370.
[24] Tirmizi, cumua: 59.
[25] Buhari, ezan: 93, Bed'i-halk: 11, Nesai, sehv: 10, Ahmed: 6/70, 106.
[26] Ebu Davud, salat: 161, Nesai, sehv: 10, Daremi, salat: 134, Ahmed: 5/172.
[27] Mizanü'l-İ'tidal Fi-Nakdi'r-Rical, Zehebi: 4/9932 nolu Ebu'l-Ahvas.
[28] Kasani, Bedayi'u's-Sanayi' fi-Tertibi'ş-Şerayi’: 1/215.
[29] Zekeriye el-Ansari, Fethü'l-Vahhab bi Şerhi Menhecil-Tullab: 1/35.
[30] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/306.
[31] Fethü'l-Vehhab bi-Şerhi Menheci't-Tullab: 1/52.
[32] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/306.
[33] Abdurrahman el-Ceziri, Kitabu'l-Fıkhi Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/306.
[34] Fazla bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 1/37.
[35] Ebu Davud, cihad: 16.
[36] Müsned-i Ahmed: 3/43, 54.
[37] Tirmizi, mevakit: 167, Ebu Davud, Salat: 50, Daremi, salat: 21, Ahmed: 3/43, 54, 4/241, 244.
[38] İbn Mace, ikaamet: 42.
[39] İbn Mace, ikaamet: 42, 43.
[40] Kasani, Bedayi'u's-Sanayi': 1/215, Mecmeu'l-Enhür: 1/123.
[41] Bilgi İçin bak: İbn Kudame, el-Muğni: 1/661, 662.
[42] Bilgi için bak: Kasani, Neylü'l-Evtar: 1/373.
[43] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 2/374.
[44] Tirmizi, salat: 170, Nesai, sehv: 12, İbn Mace, ikamet: 146, Daremi, salat: 178, Ahmed: 2/233, 248, 255, 473, 475, 49.
[45] Tirmizi, cumua: 69.
[46] Ebu Davud, salat: 165, Tirmizi, mevakıyt: 170, Nesai, sehv: 12, İbn Mace, ikamet: 146, Daremi, salat: 178, Ahmed: 2/248.
[47] Kasani, Bedayi'u's-Sanayi' fi-Tertibi'ş-Şerayi': 1/218.
[48] Mecmeu'l-Enhür: 1/126.
[49] İbn Kudame, el-Muğni: 1/663.
[50] İbn Kudame, el-Muğni: 1/163.
[51] Mizanü'l-İ’tidal: 4/180, 8757 nolu Mendel.
[52] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 2/382.
[53] Buhari, ezan: 4, el-amelü fi's-salat: 18, sehv: 6, bed'-i halk: 11, Müslim, salat: 19, mesacid: 83, Ebu Davud, salat: 31, Nesai, ezan: 20, 30, Daremi, salat: 11, 174, Taberani, nida: 6, Ahmed: 2/313, 398, 411, 460, 503, 522, 531.
[54] Buhari, büyû': 3, Tirmizi, kıyamet: 60, Nesai, kudat: 11, Daremi, büyû': 2, Ahmed: 6/153.
[55] Nesai, taibiyk: 32.
[56] Ahmed: 3/162,167, 180, 191, 204, 207, 216, 218, 252, 255, 259, 278, 282.
[57] Buhari, cenaiz: 41.
[58] Kasani, Bedayi'u's-sanayi': 1/273.
[59] Ebu Zekeriya Yahya, minhacü't-talibin: 10.
[60] eş-Şerhü'l-Kebir Ala'l-Muğni: 1/784.
[61] İbn Kudame, el-Muğni 1/785, Şafiiler bu duayı okur.
[62] el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/102, 103.
[63] Tenvirü'l-Havalik Şerhün Ala Muvatta'i Malik: 1/174.
[64] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/314, Şevkani, Neylü'l-Evtar.
[65] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 2/388.
[66] Al-i İmran: 3/128.
[67] Buhari, meğazi: 21, tefsir: 3, 9, daavât: 58, i'tisam: 17, Nesai, tatbiyk: 31, Daremi, salat: 216, Ahmed: 2/93, 147, 255.
[68] Buhari, salat: 90, Ebu Davud, salat: 106, 107, 109, Tirmizi, mevakıyt: 133, Nesai, kıble: 5, İbn Mace, ikamet: 59, Daremi, salat: 124, 125.
[69] Müslim, salat: 243, 244, Nesai, kıble: 4.
[70] Buhari, ıydeyn: 13, İbn Mace, ikamet: 164.
[71] İbn Mace, ikamet: 36, Ahmed: 2/249, 255, 266.
[72] Haşiyetü't-Tahavi Ala Meraki'l-Felah: 201.
[73] Haşiyetü't-Tahavi Ala.
[74] es-Siracü’l-Vehhac Ala Metni Minhac: 57.
[75] eş-Şerhü'l-Kebir Ala'l-Muğni: 1/622.
[76] el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/113, 114.
[77] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/633, 7938 nolu Muhammed.
[78] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/1.
[79] Buhari, salat: 90, 94, mevakiyt: 31, 33, ezan: 12, 14, 15, 38, Müslim,salat: 33, 105, 175.
[80] Müslim, Ebu Davud, Müsned-i Ahmed.
[81] Müslim, Nesai, İbn Mace, Ebu Davud, Tirmizi, Ahmed: 6/426, 428.
[82] Mecmeü'l-Enhür Şerhu Mültekal-Ebhur: 1/130.
[83] es-Siracü'l-Vehhac Şerhun Ala Metni'l-Minhac: 63, 64.
[84] İbn Kudame, el-Muğni: 1/762, (Zehebi bu zatın meçhul olduğunu kaydetmiştir.).
[85] İbn Kudame, el-Muğni: 1/766.
[86] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi's-Erbaa: 1/328, 32.
[87] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/18.
[88] Zehebi, Mizanü'l-İtidal: 3/569, 7619 nolu Muhammed.
[89] Tirmizi, mevakiyt: 189, Ahmed: 1/147, 6/325, 326, 426.
[90] Tirmizi, salat: 201, Ahmed: 2/117.
[91] Ebu Davud, tetavvu’: 8, Tirmizi, mevakıyt: 201, Ahmed:2/117.
[92] Mecmeü'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/129, 130.
[93] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/328.
[94] İbn Kudame, el-Muğni: 1/765, 766.
[95] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/329.
[96] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/20.
[97] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/613, 7825 nolu Muhammed.
[98] Ebu Davud, vitir: 2, 3, Ahmed: 2/443, 5/357, Nesai, kıyamu'l-leyl: 40.
[99] İbn Mace, ikamet, Nesai, kıyamu'l-leyl: 27, Ahmed: 1/86, 98, 100, 107, 115,148.
[100] İbn Mace, ikamet: 123, Ahmed: 5/357.
[101] Buhari, vitir: 1, Taberani, leyi: 20.
[102] Müslim, müsafirîn: 153, 154, Ebu Davud, Vitir: 3, Nesai, kıyamu'l-leyl: 34, Ahmed: 2/33, 43, 51, 83, 100, 154.
[103] Ebu Davud, tetavvu': 26, Nesai, sehv: 74, ezan: 41, Taberani, levl: 8.
[104] Bilgi için bak: Fetava'yi Hindiyye: 1/111.
[105] Kasânî, Bedayiu's-Sanayi, 272.
[106] Zekeriya el-Ansari, Minhacü't-Talibin: 14.
[107] İbn Kudame, el-Muğni: 1/782, 783.
[108] Abdurrahman el-Cezirî, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/336, 337.
[109] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 1/667, 2572 nolu Halil.
[110] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/35.
[111] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/39.
[112] Nesai, siyam: 40, Ahmed: 1/191, 195.
[113] Nesai, siyam: 1, Ahmed: 2/230, 385, 425.
[114] Ebu Davud, ramazan: 1, Nesai, sehv: 103, İbn Mace, ikamet: 173, Daremi, savm: 54, Ahmed: 5/159, 163.
[115] Buhari, teheccüd: 5, ezan: 80, teravih: 1, Müslim, müsafirîn: 177, 178, Ebu Davud, ramazan: 1, Nesai, kıyamu'l-leyl: 1, 4.
[116] Buhari, teravih: 1, Taberani, ramazan: 3, 50.
[117] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/135, 136.
[118] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/341.
[119] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/341, 342.
[120] İbn Kudame, el-Muğni: 1/798, 799.
[121] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/341.
[122] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibil-Arbaa: 1/342, 343.
[123] Müsüm, siyam: 202, 203, Ebu Davud, savm: 55, Tirmizi, salat: 168, 207, savm: 40, Nesai, kıyamu'l-leyl: 6, Daremi, savm: 45, Ahmed: 2/342, 344.
[124] Müslim, salat: 215, Nesai, mevakiyt: 35, tatbiyk: 78, Tîrmizi, daâvat: 118, Ahmed: 2/421.
[125] Buhari, teheccüd: 7, enbiya: 37, 38, Müslim, siyam: 189, 190, Ebu Davud, savm: 66, Nesai, siyam: 14, 68, 69,76, 77, Ahmed: 2/314.
[126] Tirmizi, mevakıyt: 212, sevabu'l-kur’an: 23, Nesai, iftitah: 82, kıyamü'l-leyl: 23, Ahmed: 3/192, 289, 6/149.
[127] Haşiyetü't-Tahtavi ala Meraki'l-Felah: 216, 217.
[128] Fetava-yi Hindiyye: 1/112.
[129] Ebu Yahya Zekeriya el-Ensari, Fethü’l-Vahhab bi-Şerhi Menheci’t-Tullab: 58.
[130] İbn Kudame, el-Muğni: 1/771, 772, 773’den özetlenerek.
[131] İbn Kudame, el-Muğni: 1/774.
[132] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/329.
[133] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/65.
[134] Müslim, misafirîn: 197, Ahmed: 6/30.
[135] Müslim, misafirîn: 198, Ahmed: 2/399.
[136] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi’: 1/296.
[137] Buhari, teheccüd: 33, savm: 60, Müslim, misafirin: 85, 86, Ebu Davud, vitir: 7, Nesai, siyam: 8, kıyamu'l-leyl: 28, Daremi, salat: 151, savm: 38, Ahmed: 2/229, 233, 254, 258, 260, 5/1 61, 172, 6/440, 450.
[138] Buhari, sulh: 11, cihad: 72, Müslim, misafirin: 84, zekat: 56, Ebu Davud, tatavvu’: 12, edeb; 160, Ahmed: 2/316, 328.
[139] Müslim, zekat: 54, Ebu Davud, adab: 160, Ahmed: 5/354, 359.
[140] Ebu Davud, Müsned-i Ahmed: 3/359, 4/153.
[141] Feteva-yi Hindiyye: 1/112.
[142] Ebu Yahya Zekeriyya el-Ansari/Fethu'l-Vahhab bi- Şerhi Menheci't-Tufİab:1/57
[143] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/332.
[144] İbn Kudame, el-Muğni: 1/767, 768.
[145] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/332.
[146] Müslim, misafirîn: 68, 70, Buhari, salat: 60, teheccüd: 25, Tirmizi, salat: 117, 118, Nesai, mesacid: 36, 37, İbn Mace, mesacib: 13, Daremi, isti'zan: 56, Taberani, sefer: 58.
[147] Ebu Davud, salat: 88.
[148] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/78.
[149] Haşiyetü't-Tahtavi Ala Meraki'l-Felah: 215.
[150] Gamravî, Siracü'l-Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 65.
[151] Ebu Yahya Zekeriya, Fethu'l-Vahhab: 1/57.
[152] İbn Kudame, el-Muğni: 1/770.
[153] Abdurrahman el-Cezire, el-Fıkhu Ala’l-Mezahabi’l-arbaa: 1/331, 333.
[154] Buhari, teheccüd: 17, fezail-i âshab: 123, Ahmed: 2/333, 439.
[155] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/334.
[156] Taberani: Ka'b b. Malik (r.a) den.
[157] Buhari, teheccüd: 25, daâvat: 49, tevhid: 10, Tirmizi, vitir: 18, İbn Mace, ikamet: 188, Ebu Davud, vitir: 3, Nesai, nikah: 26, 27, Ahmed: 3/344.
[158] Taberani: İbn Mes'ud (r.a) den.
[159] Tirmizi, vitir: 18, kader: 15.
[160] Ebu Yala el-Mevsalî.
[161] Taberani Fil-Kebîr.
[162] Tirmizi, kader: 15, Ahmed: 1/168.
[163] Haşiyetü't-Tahtavi: 217.
[164] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/335.
[165] Buhari, ezan: 81, i'tisam: 3, Tirmizi, mevakıyt: 213, Taberani, cemaat: 4, Ahmed: 5/182.
[166] Müslim, müsafirîn: 210, İbn Mace, ikamet: 186, Ahmed: 3/15, 59, 316.
[167] Ebu Davud, menasik: 96, Ahmed: 2/367.
[168] Ebu Davud, menasik: 97, İbn Mace, ikamet: 186, Ahmed: 27367, 4/114, 116.
[169] Buhari, ezan: 154, Nesai, ikamet: 46, sehv: 73, Ahmed: 4/44, 5/449.
[170] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mültekal-Ebhur: 1/137, 138.
[171] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/137, 138.
[172] Kasanî, Bedayi’u’s-Sanayi': 1/297.
[173] Fethü'l-Vehhab bi-Şerhi Menheci't-Tullab: 1/59.
[174] İbn Kudame, el-Muğni: 1/762.
[175] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/97.
[176] Buhari, Müslim, salat: 50, 52, 165, 176, Ebu Davud, salat: 188, İbn Mace, edeb: 55.
[177] Müsned-i Ahmed: 3/110, 131.
[178] Müslim, müsafirîn: 288, Daremi, salat: 42, 143, Ahmed: 1/18, 3/46, 52 53.
[179] Buhari, mevakıyt: 30, 31, 32, Müslim, müsafirîn: 286, Ebu Davud, tetavvu': 10, Tirmizi, mevakıyt: 20.
[180] Müslim, iman: 81, Ahmed: 2/18, 23, 26, 72, 73, 90, 92, 111, 118, 121, 126, 4/118, 5/273.
[181] Müslim, müsafirîn: 293, Ebu Davud, cenaiz: 51, Tirmizi, cenaiz: 41, Nesai, mevakıyt: 31, 34, cenaiz: 89, İbn Mace, cenaiz: 30, Daremi, salat: 142, Ahmed: 4/151.
[182] Haşiyetü't-Tahtavi ala Meraki'l-Felah: 102.
[183] Haşiyetü't-Tahtavi ala Meraki'l-Felah: 103.
[184] Zekeriya Ansarî, Fethü'l-Vahhab bi-Şerhi Menheci't-Tullab: 1/32.
[185] İbn Kudame el-Muğni: 1/747, 752.
[186] Suyûtî, Tenvirü'l-Hevalik Şerhün ala Muvalta'i Malik: 1/220, 221'den özetlenerek.
[187] Neylü'l-Evtar: 3/100.
[188] İbn Mace, ikamet: 71, Müsned-i Ebî Davud.
[189] Sahih-i Müslim, Buhari, sücud: 1, 4, 5, menakıb-i ansar: 29, Ahmed: 1/388.
[190] Buhari, Tirmizi, Ahmed: 1/388, 401,437,443, 462.
[191] Tirmizi, cumua: 50, İbn Mace, ikamet: 71, Daremi, salat: 163.
[192] Ebu Davud, Tirmizi, cumua: 52, Daremi, salat; 161, 197,Ahmed: 5/156.
[193] Fetava-yi Hindiyye: 1/132.
[194] Mecmeu'l-Enhür Şerhun el-Mülteka'l-Ebhur: 1/156, 157.
[195] Zekeriya el-Ansari, Minhacü't-Talibin: 13, 14.
[196] İbn Kudame, el-Muğni: 1/652, 653.
[197] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/109, 110.
[198] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/109.
[199] Ebu Davud, İbn Sikkîn.
[200] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 4/126, 8587 nolu Matar.
[201] İbn Mace, ikamet: 192, Müsned-i Ahmed.
[202] Âhmed: 1/191, 2/223.
[203] Buhari, ezan: 90, küsuf: 2, salat: 11, Müslim, küsuf: 1, 9, 11, 16, istiska: 4, İbn Mace, İkamet: 158, Ahmed: 1/191, 2/188, 223, 6/32, 53.
[204] Ebu Davud, cihad: 162.
[205] Haşiyetü't-Tahtavi âla Meraki'l-Felah: 27, 272.
[206] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi’l-Arbaa: 1/470.
[207] İmam Şafii, el-Ümm: 1/134.
[208] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/470.
[209] İbn Kudame, el-Muğni: 1/654, 655.
[210] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala’l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/470.
[211] Şevkani, Neylü’l-Evtar: 3/121.
[212] Zehebi, Mizanü'l İ’tidal: 4/227, 8945 nolu Musa.
[213] Neylü'l-Evtar: 3/121.
[214] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 3/120, Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/341.
[215] Buhari, salat: 88, sehv: 5, lukata: 5, edeb: 45, Ebu Davud, salat: 189, Nesai, sehv: 22, salat: 177, 202, Ahmed: 2/226, 293.
[216] Buhari, salat: 88, Nesai, sehv: 22.
[217] Müsned-i Ahmed: 1/351.
[218] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/147, 148.
[219] Zekeriya Ansari, Fethu'l-Vahhab bi Şerhi Menheci’t- Tullab: 1/53.
[220] Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacü't-Talibin: 13.
[221] İbn Kudame, el-Muğnî: 1/664, Muvafakuddin İbn Kudame, eş-Şerhü’l-Kebir:1/664.
[222] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/133.
[223] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/129.
[224] Tirmizi, salat; 174, İbn Mace, ikamet: 132, Ahmed: 1/190, 193, 204.
[225] Müsned-i Ahmed: 3/72, 83, 84, 87.
[226] Buhari, salat: 31, 32, Nesai, sehv: 25, 26, Taberani, nida: 49, Ahmed: 1/379, 438, 443.
[227] Ebu Davud, İbn Mace, ikamet: 135.
[228] Ebu Davud, Nesai, Ahmed.
[229] Fetavayi Hindiyye: 1/130, 131.
[230] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 60.
[231] İbn Küdame, el-Muğni: 668, 669.
[232] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/133, 137.
[233] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/130.
[234] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/248, 249, 945 nolu İsmail.
[235] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 4/120, 8563 nolu Mus'ab, Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/134.
[236] Şevkani, Neylül-Evtar: 3/130.
[237] Buhari, mevakıyt: 20, ezan: 34, Ebu Davud, salat: 47, Nesai, iman: 45, İbn Mace, mesacid: 18, Daremi, salat: 53, Ahmed: 5/140, 141.
[238] Müsned-i Ahmed: 1/394, 402, 449, 2/244, 5/206.
[239] Müslim, mesacid: 255, Nesai, imamet: 50.
[240] Ebu Davud, salat: 46, İbn Mace, mesacid: 17, Ahmed: 3/423.
[241] Buhari, ezan: 29, 30, büyü’: 49, Müslim, mesacid: 245, 247, 250, 272, Tirmizi, salat: 47, Nesai, imamet: 42, İbn Mace, mesacid: 16, Daremi, salat: 56, Ahmed: 1/376, 382, 2/65, 102, 112, 252, 264, 328.
[242] Buhari, Müslim.
[243] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi': 1/155, 156.
[244] Şeyhülislam Zekeriya el-Ansari, Minhacü't-Talibin: 15.
[245] İbn Kudame, el-Muğni: 2/3, 4, Şemsüddin Ebu'l- Ferec, eş-Şerhu'l-Kebir: 2/4.
[246] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/406.
[247] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/144.
[248] Kadınlarla erkeklerin namazda aynı hizada, aynı safda beraber durmaları ki, namazı ifsad eden bir haldir.
[249] Buhari, ezan: 162, cumua: 13, Müslim, salat: 137, 139, Ebu Davud, salat: 32, Tirmizi, cumua: 48, Ahmed: 2/98, 127, 142, 145.
[250] Buhari, cumua: 13, Müslim, salat: 136, Ebu Davud, salat: 52, Daremi, salat: 57.
[251] Müslim, salat: 143, Ebu Davud, tereccül: 7, Nesai, zinet: 37, 38, 74, Ahmed: 2/304.
[252] Ahmed: 6/297, 301.
[253] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/155.
[254] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/157.
[255] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/157.
[256] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/157.
[257] İbn Kudame, el-Muğnî: 2/24-27'den özetlenerek.
[258] Buhari, cumua: 13, Müslim, salat: 136, Ebu Davud, salat: 52, Daremi, salat: 51, Taberani, kıble: 12, Ahmed: 2/16, 151, 5/192, 6/69.
[259] Buhari, ezan: 20, ahkam: 31, Müslim, mesacid: 155, akdiye: 5, Ahmed: 5/306.
[260] Buhari,cumua: 13, ezan: 23, Ebu Davud, salat: 54, İbn Mace, mesacid: 14, Ahmed: 2/237, 238, 239, 270, 5/306, 310.
[261] Müslim, mesacid: 151, 152, 153, 154.
[262] Buhari, ilim: 28, ezan: 62, Müslim, salat: 183, 186, Tirmizi, salat: 61, Nesai, imamet: 35, İbn Mace, ikamet: 48, 49, Daremi, salat: 46.
[263] Buhari, taksir: 12, teheccüd: 31, meğazi; 50, Müslim, müsafirin: 80, Tirmizi, vitir: 80, Daremi, salat: 151, Ahmed: 5/226, 6/342.
[264] Buhari, ezan: 65, Müslim, salat: 192, Tirmizi, salat: 159.
[265] Buhari, sehv: 9, mecaz: 12, Müslim, salat: 77, 82, 86, 89, Tirmizi, salat: 150, Nesai, eimme: 16, 38, 40, iftitah: 30, tatbiyk: 22, İbn Mace, ikamet: 13, 144, Daremi, salat: 44, 71.
[266] Ebu Davud, salat: 68, Ahmed: 2/230, 314, 3/110.
[267] Tirmizi, cumua: 56, Nesai, imamet: 37, İbn Mace, ikamet: 41, Taberani, nida: 56.
[268] Nesai, sehv: 102, Ahmed: 3/102, 126, 154, 245.
[269] Buhari, salat: 18, ezan: 51, 74, 82, 128, tefsir: 17.
[270] Fetava-yi Hindiyye: 1/107.
[271] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/308.
[272] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 75, 76.
[273] İbn Kudame, el-Muğni: 2/14.
[274] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/308.
[275] Buhari, ilim: 41,vudû': 5, ezan: 57, 59,77, 161,daâvat: 10, libas: 75, Müslim, müsafirin: 181, 184, 187, 192, 193, Tirmizi, salat: 57, Nesai, gusül: 29, imamet: 45, İbn Mace, ikamet: 44, Daremi, salat: 43.
[276] Müsned-i Ahmed: 1/341, 342, 347, 3/326, 421.
[277] Ebu Davud, tetavvu': 18, vitir: 13, ramazan: 1.
[278] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi': 1/156.
[279] Ebu Zekeriya el-Ansari, Fethü'l-Vahhab: 1/59.
[280] İbn Kudame, el-Muğni: 2/54, 55.
[281] İmam Malik, el-Muvatta’; 1/154.
[282] İmam Malik, el-Muvatta': 1/154.
[283] Ebu Davud, tetavvu': 18, vitir: 13, Nesai, kıyamu'l-leyl: 5, Ahmed: 2/250, 536.
[284] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/644, 7938 nolu Muhammed.
[285] Müslim, mesacid: 289, 291, Ahmed: 3/24, 5/53.
[286] Buhari, ezan: 54, Müslim, mesacid: 290, 291, Ebu Davud, salat: 60, Tirmizi, salat: 60, Nesai, imamet: 3, 5.
[287] Buhari, ezan: 18, 35, Tirmizi, salat: 37, Nesai, ezan: 7, 8, 29, imamet: 4, İbn Mace, ikamet: 46, Ahmed: 5/35.
[288] Tirmizi, salat: 147, Buhari, ezan: 50, Ahmed: 3/436, 437, 5/53.
[289] Tirmizi, birr: 53, cennet: 25, Ahmed: 2/26.
[290] Haşiyetü't-Tahtavi Ala Meraki'l-Felah: 163, 164'den özetlenerek.
[291] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/428.
[292] İbn Kudame, el-Muğni: 17-20'den özetlenerek.
[293] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/429'dan.
[294] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Alal-Mezahibi'l-Arbaa: 1/4291 dan özetlenerek.
[295] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/50, 5550 nolu Osman ve Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/181.
[296] İbn Mace, ikamet: 28, 31.
[297] Darekutni, Neylü'l-Evtar: 3/184.
[298] Ebu Davud, Darekutni.
[299] Buhari, kendi tarihinde.
[300] Ebu Davud, cihad: 33.
[301] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi’: 1/156.
[302] Ebu Zekeriya el-Ansari, Fethü'l-Vahhab: 1 /61, 62, 63.
[303] İbn Kudame, el-Muğni: 2/21, 22'den özetlenerek.
[304] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi': 1/156.
[305] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/185.
[306] Zehebi,Mizanü'l-İ'tidal: 2/178, 3346 nolu Sellam.
[307] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/185'den özetlenerek.
[308] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/186.
[309] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/43, 5531 nolu Osman.
[310] Ahmed: 3/442, 4/193, 430, 431, 432.
[311] İmam Malik, et-Muvatta’: 1/164.
[312] Mecmeu'l-Enhür Şerhun Ala Mülteka'l-Ebhur: 1/163.
[313] İmam Şafii, el-Ümm: 1/180, 181.
[314] İbn Kudame, el-Muğni: 2/130-132.
[315] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/478.
[316] Bilgi İçin bak: Zehebi, Mizanü'i-İ'tidal: 3/127, 5844 nolu Ali.
[317] İmam Malik, el-Muvatta’: 1/163.
[318] İmam Şafii, el-Ümm: 1/172.
[319] İmam Şafii, el-Ümm:1/172, Ahmed b. Hanbel: 3/124, 299, 300, 308, 369.
[320] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/111.
[321] İmam Şafii, el-Ümm: 1/173.
[322] İbn Kudame, el-Muğni: 2/52.
[323] İbn Kudame, el-Muğni: 2/52.
[324] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/190.
[325] Şerhu Maani'l-Asar: 1/409.
[326] Müslim, salat: 281, 283, Tirmizi, mendubat: 151, Nesai, imamet: 8, İbn Mace, taharet: 83, ikamet: 69, Ahmed: 1/256, 303, 3/53, 4/27.
[327] Tirmizi, salat: 151.
[328] Buhari, Müslim.
[329] Buhari, ezan: 128, salat: 18, Müslim, salat: 77, 79, Nesai, imamet: 16, Tirmizi, salat: 150.
[330] Ebu Davud, salat: 68.
[331] Feteva-yi Hindiyye: 1/85.
[332] Mecmeu'l-Enhür: 1/112.
[333] İmam Şafii, el-Ümm: 1/171.
[334] İmam Şafii, el-Ümm: 1/171.
[335] İbn Kudame, el-Muğni: 2/49, 50.
[336] İbn Kudame, el-Muğni: 2/48, eş-Şerhu'l-Kebir: 2/49.
[337] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/194.
[338] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/379, 1425 nolu Cabir.
[339] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/196, Ebu Davud, taharet: 124.
[340] Ebu Davud, Darekutni, Ahmed: 4/203, 204.
[341] Mecmeu'l-Enhür: 1/112.
[342] Ebu Zekeriya el-Ansari, Minhacü’t-Talibin: 15.
[343] İbn Kudame, el-Muğni: 2/51.
[344] el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/31.
[345] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/197.
[346] Ebu Davud, salat: 98.
[347] Müslim, salat: 122, Ebu Davud, taharet: 121, Nesai, taharet: 196, İbn Mace, taharet: 95, Daremi, salat: 51, Ahmed: 4/122, 264, 320, 321.
[348] Müslim, salat: 122, 123, Ebu Davud, salat: 95, Tirmizi, mevakıyt: 54, Nesai, imamet: 23, 26, İbn Mace, ikamet: 45, Daremi, salat: 51, Ahmed: 1/457, 4/122.
[349] Müslim, salat: 132, Ebu Davud, salat: 97, Tirmizi, mevakıyt: 52, Nesai, imamet: 32, İbn Mace, ikamet: 52, Daremi, salat: 52, Ahmed: 2/485, 3/3, 16, 293, 398.
[350] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/158.
[351] İmam Şafii, el-Ümm: 1/169.
[352] İbn Kudame, el-Muğni: 2/43, 44.
[353] İbn Kudame, el-Muğni: 2/43.
[354] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 4/367, 9469 nolu Yahya.
[355] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/206.
[356] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/420'den özetlenerek.
[357] Ahmed: 6/235, 5/344.
[358] Nesai, mesacid: 43, imamet: 19, Buhari, ezan: 41, 161, salat: 20, teheccüd: 33, Müslim, mesacid: 266, Ebu Davud, salat: 70, 91, Tirmizi, salat: 59, İbn Mace, mesacid: 8, Ahmed: 3/131, 141.
[359] Buhari, ezan: 78, Nesai, imamet: 62, Ahmed: 3/110, 131, 140.
[360] Müslim, salat: 132, Ebu Davud, salat: 97, Tirmizi, mevakıyt: 52, Nesai, imamet: 32, İbn Mace, ikamet: 52, Daremi, salat: 52, Ahmed: 2/485, 3/3, 16, 293, 398.
[361] Kasani, 183, Bedayiu's-Sanayi': 1/159.
[362] Ebu Yahya Zekeriya Ansari, Fethü'l-Vahhab: 1/349.
[363] İbn Kudame, el-Muğni: 2/44.
[364] Sahnûn, Müdevvenetü'l-Kübra: 1/106.
[365] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 2/283, 3754 nolu Sehr.
[366] Medain: Bağdat'ın alt kısmında Dicle nehri kenarında tarihi bir şehir.
[367] Ebu Davud, salat: 66.
[368] Darekutni.
[369] Buhari, cumua: 26, Nesai, mesacid: 45, Ahmed: 5/339, Müslim, mesacid: 45.
[370] Said, kendi süneninde.
[371] Feteva-yi Hindiyye: 1/88.
[372] Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacü't-Tullab: 16.
[373] İbn Kudame, el-Muğni: 2/40, 41.
[374] İbn Kudame, el-Muğni: 2/40, 41.
[375] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 3/220.
[376] Ebu Davud, İbn Mace, ikamet: 2203.
[377] Ebu Davud, salat: 188, İbn Mace, ikamet: 203, Ahmed: 2/425.
[378] Kasanî, Bedayiu's-Sanayi': 1/160.
[379] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac: 52.
[380] İbn Kudame, el-Muğni: 2/79, eş-Şerhü'l-Kebir: 2/79.
[381] Bilgi İçin bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/224, Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/2041 nolu ibrahim.
[382] Buhari, taksir: 19.
[383] Darekutni.
[384] Müsned-i Ahmed: 3/126.
[385] Mecmeu'l-Enhür: 1/153, 154.
[386] el-Gamravi, Siracü'l-Vehhac: 42, 43.
[387] İbn Kudame, el-Muğni: 2685, 86, 87, eş-Şerhü'l-Kebir: 87, 88.
[388] Şemsüddin, eş-Şerhü’l-Kebir: 2/88, 89.
[389] Şevkani, Neyîü'l-Evtar: 3/225.
[390] Zehebi, Mizanü’l-İ’tidal: 1/535, 2002 nolu Hüseyn.
[391] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/225.
[392] Buhari, Müslim.
[393] Müslim, müsafirin: 4, Ebu Davud, sefer: 1, 3, Tirmizi, tefsir: 4, Nesai, sefer: 1, İbn Mace, ikamet: 73, Daremi, salat: 179, Ahmed: 1/25, 36.
[394] Darekutni, isnad-ı hasen ile...
[395] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/93.
[396] Bilgi için bak: Kasani, Bedayiu's-Sanayi’': 1/ 97, 98.
[397] Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacü’l-Talibin: 17.
[398] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/472, 473.
[399] İbn Kudame Şemsüddin, eş-Şerhü'l-Kebir: 90, 91.
[400] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1 472, 473.
[401] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/472, 473.
[402] Nesai, cumua: 37, taksir: 1, lydeyn: 11, Ahmed: 1/37.
[403] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/232.
[404] Müsned-i Ahmed: 2/108.
[405] Buhari, taksir: 6, 14, Müslim, müsafirin: 42, 45, 48, mevakıyt: 18.
[406] Buhari, tefsir: 15, 16, Müslim, müsafirin: 46, Tirmizi, cumua: 42, Nesai, mevakıyt: 42, Ahmed: 3/247, 265.
[407] Ahmed b. Hanbel, İmam Şafii, Müsned.
[408] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/487.
[409] el-Gamravi, Siracül-Vehhac: 82.
[410] Şemsüddin İbn Kudame, eş-Şerhü'l-Kebir: 2/114-116.
[411] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/116, 117.
[412] Muan'an hadis: Istima' ve tahdîs sözlerine yer verilmeden sadece "falan filandan" denilen hadistir
[413] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 3/243, 244.
[414] Müslim, mesacid: 251, 254, Müsned-i Ahmed: 2/531, 539.
[415] Müslim, cumua: 40, Nesai, cumua: 2, Ahmed: 1/239, 254, 335, 2/84.
[416] Nesai, cumua: 2, Tirmizi, cumua: 7, İbn Mace, ikamet: 93, Daremi, salat: 205, Taberani, cumua: 20, Âhmed: 5/8.
[417] Ebu Davud, taharet: 127, Nesai, cumua: 2.
[418] Nesai: Hafse (r.a.) dan.
[419] Ebu Davud, cumua.
[420] Haşiyetü't-Tahtavi Ala Meraki'l-Felah, 272-278, Kasani, Sanayi': 1/256-260.
[421] el-Gamravi, Siracü'l-Vehhac: 83-87.
[422] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/374-376.
[423] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/374-376.
[424] Sahnûn, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/152, 153.
[425] İbn Mace, ikamet: 78.
[426] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/252.
[427] Fazla bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/127, 128, 5844 nolu Ali.
[428] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/253.
[429] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/256.
[430] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/563, 7594 nolu Muhammed.
[431] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/258.
[432] Şevkani, Neyiü'l-Evtar: 3/258.
[433] İbn Mace, ikamet: 78.
[434] Buhari, cumua: 11, meğazi: 69, Ebu Davud, salat: 209, Nesai, cumua: 1, İbn Mace.
[435] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi’l-Arbaa: 1/377-389.
[436] Zehebi, Mizanü' İ'tidal: 2/288, 3769 nolu Salih.
[437] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/263.
[438] Müsned-i Ahmed: 5/75.
[439] Ebu Davud, taharet: 127, Buhari, cumua: 4, 19, Müslim, cumua: 10, 26, Tirmizi, cumua: 6, Nesai, cumua: 14, Daremi, salat: 191, İbn Mace, ikamet: 83, Ahmed: 2/460, 3/81, 5/198, 420.
[440] Ebu Davud, salat: 238, Ahmed: 5/32, 6/227.
[441] İbn Mace, ikamet: 72, Ahmed: 3/45.
[442] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/326, Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/285'den özetlenerek.
[443] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/326, Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/285'den özetlenerek.
[444] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/326, Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/285'den özetlenerek.
[445] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/326, Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/285'den özetlenerek.
[446] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/288.
[447] İbn Mace, ikamet: 85.
[448] Buhari, cumua: 21, 22.
[449] İbn Mace, ikamet: 98.
[450] Tirmizi, cumua: 14.
[451] İbn Mace, cumua: 15, Ahmed: 3/449.
[452] Buhari, cumua: 22.
[453] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/263, Mecmeu'l-Enhür: 1/171.
[454] Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacüt-Tullab: 1/19.
[455] İbn Kudame, el-Muğni: 2/144, 145.
[456] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/148, 149.
[457] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/297.
[458] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 3/316-6579 nolu İsa.
[459] İbn Mace, nikah: 19, Ebu Davud, edeb: 18, Ahmed: 6/35, 184.
[460] Ebu Davud, salat: 223.
[461] Ebu Davud, salat: 224.
[462] Buhari, cumua: 27, Ahmed: 5/87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 97, 100, 101.
[463] Ebu Davud, salat: 225, Ahmed: 4/119.
[464] Müslim, cumua: 52.
[465] Mecmeu'l-Enhür: 1/168.
[466] Mecmeu'l-Enhür: 1/168.
[467] Ebu Yahya Zekeriya, Fethü'l-Vehhab: 1/75, 76.
[468] Mecmeu'l-Enhür: 1/168, İbn Kudame, el-Muğni: 2/149-156'dan özetlenerek.
[469] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/150.
[470] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 3/236, 6282 nolu İmran, Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/300.
[471] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/304.
[472] Şafii, el-Ümm, Ahmed: 1/267, 3/99.
[473] Neylü'l-Evtar: 3/322.
[474] Tirmizi, cumua: 30, İbn Mace, ikamet: 161.
[475] Buhari, ıydeyn: 20, salat: 2, Müslim, ıydeyn: 10, Ahmed: 6/409, 5/84, Daremi, salat: 223.
[476] İbn Mace, Tirmizi, Müsned-i Ahmed.
[477] Müsned-i Ahmed: 5/353.
[478] Buhari, ıydeyn: 8, Müslim, ıydeyn: 8, İbn Mace, ikamet: 155.
[479] Müslim, ıydeyn: 7, Ebu Davud, salat: 244, Tirmizi, cumua: 32, Ahmed: 5/91, 95.
[480] Mecmeu'l-Enhür: 1/172, 173, Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/349.
[481] Zekeriya el-Ensari, Minhacü't-Talibin: 21, Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/349.
[482] eş-Şerhü'l-Kebir: 2/223, İbn Kudame, el-Muğni: 2/223- 227.
[483] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/349.
[484] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/167-169.
[485] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/322.
[486] Müslim, libas: 8, Nesai, ıydeyn: 5, 50.
[487] Bilgi için bak: Zehebî, Mîzanü'l-İ'tidal: 2/571-4900 nolu Abdurrahman.
[488] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/325, Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 4/180, 8757 nolu Mendel.
[489] Buhari, ıydeyn: 8, libas: 56, Nesai, ıydeyn: 14, Ahmed: 1/345, 2/39, 4/45.
[490] İbn Mace, ikamet: 156, Ahmed : 2/180.
[491] İbn Mace, ikamet: 156, 157, Daremi, salat: 22, Ahmed: 16/65, 70.
[492] Darekutni, Ebu Davud, ıydeyn.
[493] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/277.
[494] Mecmeu'l-Enhür: 1/74.
[495] el-Gamravi, Siracü'l-Vehhac Şerhün Ala Metni Minhac: 95.
[496] Şemsüddin, eş-Şerhü'l-Kebir: 2/238, İbn Kudame, el- Muğni: 2, 237-239.
[497] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/348.
[498] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/338.
[499] Zehebi, Mizanül-İ’tidal: 3/407, 6943 nolu Kesîr.
[500] İbn Mace, ıydeyn.
[501] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/339.
[502] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü’l-İ'tidal: 2/196, 3427 nolu Süleyman.
[503] Ebu Davud, Nesai, İbn Mace, Buhari, rekat: 21, libas: 57, 59, Ahmed: 1/345, 355.
[504] Tirmizi, Müsned-i Ahmed: 2/57.
[505] İbn Mace, ikamet: 160.
[506] Buhari, ıydeyn: 26.
[507] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 1/280.
[508] Mecmeu'l-Enhür: 1/173.
[509] Yahya Zekeriya Ensari, Fethü'l-Vahhab: 1/84.
[510] İbn Kudame, el-Muğni: 2/247, Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/169, 170.
[511] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 2/484, 4536 nolu Abdullah, Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/342.
[512] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/342.
[513] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 3/342.
[514] Buhari, ıydeyn: 6, zekat: 44, Nesai, ıydeyn: 20.
[515] Ebu Davud, salat: 242, İbn Mace, fiten: 20, Ahmed: 3/10, 52.
[516] Buhari, ıydeyn: 7, 19, Müslim, ıydeyn: 3, 4, Ebu Davud, salat: 242, Nesai, ıydeyn: 19, Daremi, salat: 224, Ahmed: 3/296, 318.
[517] İbn Mace, ikamet: 158.
[518] İmam Şafii, el-Ümm.
[519] Ebu Davud, udhiye: 7, edeb: 112, 155, Nesai, dahaya: 4, İbn Mace, edahî: 12, cihad: 13, Daremi, salat: 224, Ahmed: 3/2.
[520] Mecmeu'l-Enhür: 1/174.
[521] Ebu Yahya Zekeriya, Fethü'l-Vahhab bi Şerhi Menheci’t-Tullab: 1/83.
[522] İbn Kudame, el-Muğni ve eş-Şerhü'l-Kabir: 2/243-246.
[523] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/150.
[524] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/353, 354.