saniyenur
Thu 12 January 2012, 08:30 pm GMT +0200
Sahih Nakil İle Aklın Kabul Ettiği Apaçık Gerçekler Arasında Çelişki Yoktur
Tahâvî -Allah ona rahmet etsin-’nin: "Çünkü Allah’a ve Rasûlüne teslimiyet gösterip kendisi için müteşabih olanın bilgisini onu bilene havale eden kimseler dışında kimse dininde esenliğe kavuşamaz." ifadelerinden kasıt, Kitap ve sünnetin nass’larına teslim olmak ve şüphe, tereddüt ve fasit te’viller ile yahut ta: "Akıl, naklin delalet ettiğinin aksine tanıklık etmektedir, yahut akıl naklin esasıdır. Onunla çelişir ise biz akla öncelik tanırız" diyerek nass’lara itiraz etmeyenler ancak dinlerinde esenliğe kavuşabilirler.
Esasen akıl ile nakil arasında çatışma asla olmaz, fakat böyle bir yanlış kanaat uyanacak olursa eğer nakil sahih ise ma’kul (aklî) olduğu iddia edilen o şey, o takdirde meçhul (doğruluğu bilinmeyen) bir şey demektir. Böyle bir iddiada bulunan kimse eğer gerçek anlamıyla düşünecek olursa, bunu açıkça anlar.
Şâyet nakil sahih değilse, o takdirde aklen kabul edilen gerçeklere karşı koymaya elverişli değil demektir. Çünkü hiçbir zaman aklın apaçık kabul ettiği gerçekler ile sahih bir naklin birbirleriyle çelişmeleri düşünülemez.
Diğer taraftan çatışma halinde akla öncelik tanıyan kimselerin iddialarına karşılık olarak şöyle denilebilir: Akıl ile nakil çatışacak olursa bu durumda naklin öncelenmesi gerekir. Çünkü iki şeyin medlulünü bir arada bulundurmak, çelişik iki şeyi bir arada kabul etmek demektir. Onların ortadan kaldırılması ise çelişik iki şeyi ortadan kaldırmak olur.
Akla öncelik tanımak imkansızdır, çünkü akıl sem’in doğruluğuna delil teşkil etmekte ve ayrıca rasûlün haber verdiğinin kabul edilmesinin vacip olduğunu ortaya koymaktadır.
Eğer bizler nakli iptal edecek olursak, bu takdirde aklın delalet ettiğini iptal etmiş oluruz. Aklın delaletini iptal edecek olursak, o takdirde aklın nakle muarız olmaya elverişli olmadığı da ortaya çıkar. Çünkü delil olamayan bir şey, herhangi bir şeyle çatışabilmeye elverişli de değildir. O halde akla öncelik tanımak, bu gibi hallerde aklın öncelenmemesini gerektirir. Buna göre aklın öncelenmesi de caiz değildir, bu da çok açık ve belirgin bir gerçektir. Çünkü sem’î delillerin doğruluğuna ve sıhhatine delil teşkil eden sem’in verdiği haberin haber verene mutabık olduğunu ortaya koyan yine aklın kendisidir.
Eğer delaletin batıl olması -nakil batıl olduğu için- mümkün ise bu durumda aklın da sağlıklı bir delil olmaması gerekir. Akıl, sağlıklı bir delil olmazsa öncelenmesi şöyle dursun herhangi bir şekilde ona tabi olmak da caiz olmaz. O halde aklın, nakle takdim edilerek öncelik tanınması bizzat akla karşı değerini küçültücü bir tenkittir.