seymanur K
Wed 14 September 2011, 11:03 am GMT +0200
Dünya Ve Ahiret Maslahatlarını Elde Etme Ve Mefsedetlerinî Defetmenin Zanna Dayanması
Dünya ve ahiret maslahatlarının çoğunu elde etme ve mefsedetlerinin çoğunu defetme zann'ı galibe dayanır. Öyle maslahatlar vardır ki onlar olmayınca her iki dünya da harap olur. Öyle mefsedetler de vardır ki onların gerçekleşmesiyle insanlar helak olur. Bu maslahatların büyük bir kısmını elde etmek onlara ulaştıran vasıtalar irtibariyle zannîdir, katı değildir. Ahiret için çalışan kimseler iyi bir sonuçla karşılaşacaklarına emin olamazlar. Ancak iyi bir sonuç elde edecekleri ümidiyle amel ederler. Bununla birlikte amellerinin kabul edilmeme korkusunu taşırlar. Bu durum şu ayetî celilede açıklanmıştır: "Ve Rablerine dönecekleri için yapmakta oldukları işleri kalpleri çarparak yapanlar ..."[7]
Aynı şekilde dünya için çalışanlar da hüsnü zanna binaen hareket ederler. İnsanların hüsnü zanna dayanmasının nedeni, genellikle sebepleri gerçekleştiğinde zanmn doğru çıkmasıdır. Nitekim tacirler;, mallarım karşı tarafa sağ salim teslim ederek kâr elde edecekleri zannıyla yola çıkar, ustalar gelir elde edebilecekleri bir iş bulacakları zannıyla evlerinden çıkar, çiftçiler ekin elde edebilecekleri zannıyla tarlalarını ekip biçer, katır ve develerini kiralayanlar kira elde etmek ümidiyle yola çıkar, hükümdarlar zafere ulaşacakları zannıyla ordular kurup şehirleri kalelerle çevirir, ordular güven içinde olacakları ya da galip gelecekleri zannıyla silahlanır ve teyakkuz halinde bekler, âlimler başarılı olup temayüz edecekleri zannıyla ilimle uğraşır, bir işe aracı olanlar aracılıklarının kabul edileceği ümidiyle aracılık eder, delilleri inceleyen kimseler ve müctehitler hüküm çıkarırken çoğunlukla aradıkları hükmü elde edecekleri zannına dayanır, hastalar şifa bulup hastalıktan kurtulacakları zannıyla tedavi görürler vs.
Bu ve benzeri zanlann büyük bir kısmı doğru çıkar ve gerçek hayatta meydana gelir. Büyük ihtimalle elde edilecek olan bu tür maslahatlar, sırf az da olsa elde edilememe ihtimali olduğu endişesiyle terk edilemezler, Böyle bir şeyi ancak cahil kimseler yapar.
[7] Muminûn 60