sumeyye
Wed 16 December 2009, 10:49 pm GMT +0200
Adalet
Kur´an-ı Kerim, her çeşidiyle adaleti emretmiş, onu islamın en başta gelen ilkeleri arasında saymıştır. Bu konuda nakl edi len bir rivayete göre, kendisine Hz. peygamberin daveti ulaşan Eksem bin Saytî, bu davetin mahiyetini öğrenmeleri için oğul larım mekke´ye göndermişti. Hz. Peygamber de, onun oğulları na şu ayet-i kerimeyi okumuştu:
"Allah şüphesiz adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara bakmayı emreder. Hayasızlığı, fenalığı ve haddi aşmayı yasak eder. Tu-tasınız diye size öğüt verir. "(Nahi: 90) Dosta da, düşmana da ada leti eşit şekilde uygulamak gerekir. Şunu bize emreden Cenab-ı Allah şöyle buyurmuştur: "Bir topluluğa olan Öfkeniz, sizi ada letsizliğe sürüklemesin. Adil olun. Bu, Allah´a karşı gelmekten sakınmaya daha yakındır."waide: s) Sevimsiz düşmana bile adil davranmak, takvaya daha yakındır.
Kavram olarak adalet kelimesi, kanuni adalet denen şeyi de kapsamına alır. Buna göre adalet, kanunla eş anlamlı olur. Ve herkese aynı şekilde tatbik edilir. Bu tatbikattan fakir zarar görmez. Yaptığı muamelelerde de zengine iltimas yapılmaz. Bunun esası, uygulamadaki eşitliktir. Bu sebeple peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Hepiniz Adem´densiniz... Adem de topraktan yaratılmıştır. Arabın arap olmayana üstünlüğü yok tur. Üstünlük ancak takva iledir."
Hz. Ebubekir de peygamber efendimizin gösterdiği yoldan yürümüş ve şöyle demiştir: "Mazlumun hakkını kendisinden alıncaya kadar, güçlü olanınız benim yanımda zayıftır. Zalim deki hakkını alıncaya kadar, zayıf olanınız benim yanımda güçlüdür."
Adalet kavramı, sosyal adaleti de kapsamına alır. Sosyal adalet; her insanın, yasaksız ve kısıtsız olarak insan onuruna yaraşır bir şekilde yaşaması, yeteneklerini kendisine ve toplu muna faydalı olacak şekilde kullanması, her insanın aklen ve bedenen kendi gücüyle çalışabilmesi için gerekli fırsatların ha zırlanması demektir. Sosyal adalet, fakirliğin ortadan kaldırıl ması değildir. Çünkü zenginlik ve fakirlik, halk arasında söy lendiği gibi, ikisinden birinin yok edilip eritilmesi mümkün ol mayan ve varlık alanında sabit olarak mevcut bulunan iki ha kikattir. Sosyal adalet; insanlar arasındaki ayırımcılığı, sınıf sistemine dayanarak insanlara hükmetmeyi, zenginin -mal varlığına dayanarak- fakire tahakkümünü, soylunun -kendi yüksek soyuna dayanarak- alt sınıftaki insana hükmetmesini ortadan kaldırmayı öngörür. Anlamı ve uygulaması bakımın dan herkes, îslamın yasaları önünde eşit bir konumdadır.
Her mü´minin insanca yaşama imkanlarını bulması gerekir. Kutlu islam devleti; Hz. Peygamberin şu buyruğuna uyarak aciz ve güçsüzlerin bakımım tekeffül eder: "Her kim mal bıra kırsa (o mal) mirasçılarına ait olur. Her kim bakıma muhtaç ço luk çocuk bırakırsa, onların bakımı bana ait olur. Onlar, benim sorumluluğuma geçerler."
Devletlerarası adalet kavramı, Kur´an-ı Kerim´in hükmünde ve peygamber (s.a.v.)in uygulamasında sabit olan üç ilke üze rinde durur. Bu prensipleri şöyle sıralayabiliriz:
1. Ahde vefa.
2. Misliyle muamelede bulunmak. Ancak bunu yaparken de faziletin saygınlığını hiçe sayan düşmanlara karşı misliyle kar şılık vermemeliyiz. Onlar kadınlarımızı, çoluk-çocuğumuzu öl-dürürlerse, biz aynı şeyi yapmayız. Onlar faziletin saygınlığını hiçe sayarlarsa, biz aynı şekilde davranmayız. Zira adalet ve fazilet dini, işledikleri günah ve kötülükler hususunda insanla ra misliyle mukabelede bulunmaya cevaz vermez.
3. Müslümanlar, diğer ülke insanlarıyla ilişkilerini barış esasına dayandırırlar. Bu durum, bir tecavüz oluncaya veya te cavüz hazırlığı görülünceye veya inanç Özgürlüğüne karşı savaş açılıncaya, hiçbir müminin fitneye düşmeyeceği, inanca saldı-nlmayacağı şekilde dinin bütünüyle Allah´a ait olmasına çağrı da bulunan îslam davetine karşı duruluncaya kadar devam eder.