sümeyra
Sat 7 January 2012, 04:46 am GMT +0200
4076) "... Nevvas bin Sem'an (Radıyallahu anh)den rivayet edildigine gore
4076) "... Nevvas bin Sem'an (Radıyallahu anh)den rivayet edildigine gore; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) soyle buyurdu, demigtir:
Miislumanlar Ye'cuc ve Me'cuc'un (silah olarak kullandiklan) yaylanndan, oklanndan ve kalkanlarindan yedi yil ateş yakacaklardir." '
Bu hadisi Tirmizi "Deccal'm Fitnesi Hakkinda Geren Hadisler" babında rivayet ettigi N e v v a s tRadiyallahii anh)''irJhJisBun hadisi icinde rivayet etmiştir. Muellifimiz ise N e v v a s( radiyallahii anh)ın uzun hadisini 4075.de goruldüğü gibi rivayet ettikten sonra bu hadisi ayn rivayet etmi§tir.
Ye'cuc ve Me'cuc'un helak edilecegine dair bilgi bun-dan once gecen hadiste gegti. Diinyayi istila edecek olan bu kavim helak edildikten sonra geriye birakacaklan yaylar, oklar ve kalkan-lar o kadar gok olacak ki miislumanlar bunu odun yerine yedi yil ya-kacaklar da tuketemiyecekler.
Hadiste gegen "Kisiyy" kavsin coguludur, yaylar demektir. Nii§§ab: Ok demektir. Etrise de Ters'in coguludur, kalkanlar demektir.
Lud: § a m dolaylannda bir dag veya koy ismidir. Bir kavle gore bu yer F i 1 i s t i n' dedir.
Newas (R.A.)'in Hal Tercemesi:
Ncweis bin Sem'an veya Sim'an el-Kliabi (R.A.) sahabidir. On yedi aded hadisi vardir. Muslim ug hadisini rivayet etmislerdir. Stinen sahibleri de onun hadls-lerini rivayet etmi§Ierdir. Ravileri Cubeyr bin Nufeyr ve Ebfl idris el-HUlani'dir; CHulasa, 406)
4077) "... Ebu Umame el-Bahili (Radıyallahii anh)'den; §6
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir kere bize ma yapti. Konu§masinin gogu bize Deccal'i anlatan ve Wzi kindiran buyruk te§kil etti idi. Buyrugunun bir
Allah'm Adem (Aleyhisselam)'in ztirriyetini yaratti^t ri yeryuzunde Deccal'in fitnesinden daha bOyflk bir fttne tAnildt %e Allah'in gonderdigi her peygamber iimmetini behemehal Deccalın fitnesinden sakindirdi. Ben peygamberlerin sonuncusuyum. Siz de ummetlerin sonuncususunuz ve o (Deccal) care yok siz (In döneminiz)de cikacaktir. Eger ben aranızda iken çikarsa her musluman igin onu ben yenip defederim. §ayet benden sonra çikarsa herkes kendi nefsini savunarak onu yenmeye çali§ir. Allah da her muslüman hakkinda benim halifemdir (koruyucu ve yardimcidir). §uphesiz o, §am ile Irak arasmda bir yoldan gikacak ve saga sola fesad (bozgunculuk) sacacaktir. Ey Allah'in kullan! Artik (dinde) sebat ediniz. §imdi ben onu size oyle vasiflandiracagim (tanıtacagim)ki. hig bir peygamber onu o biçimde vasiflandirmamiş (tamtmami§)tiri O (habis) önce: Ben bir peygamberim, diyecektir. Halbuki benden sonra hiç bir peygamber yoktur. Sonra ikinci bir iddiada bulunarak: Ben Rabbinizim, diyecektir. Halbuki siz oliinceye kadar Rabbinizi goremezsiniz ve o (habis) a'ver (yani gozü sakat)dir. Halbuki Rabbiniz a*ver degildir. Deccal'in iki gozüi arasmda "Kafir" yazilidir. Onu yazarligi olan veya yazarlıgi olmayan her müi'min okur. Suphesiz, beraberinde bir cennet ve bir cehennemin bulunmasi da onun fitnesindendJr. Ashnsini emredecek, yer de bu emir Uzerine bitki bitirecektir. Nihayet o kavmin kugukba§ ve buyukbas. hayvanlan o gun her zamandan faz-la semiz, muazzam, bogiirleri en siskin ve memeleri siitle en dolgun olarak aks.amleyin mer'adan ddnecektir. Mekke ve Medine haric, yer yiiziinde Deccal'in ayak basmadigi ve hiikiimran olmadigi hie bir yer kalmayacaktir. O, Mekke'ye ve Medine ye yollanmn hangisinden var-mak istediginde mutlaka melekler ciplak kiliclarla kar§isina cjkacak (geri c. evirecekler) dir. Nihayet o, zurayb-i ahmer (kirmizi dagcik) ya-nina, bitek olmayan tuzlu, corak arazinin bitim noktasinm yanina inecektir, Sonra Medine sehri sakinleriyle beraber iic defa sallana-cak, bunun uzerine I Medine'de bulunan) munafik erkek ve kadinlar-dan hie. kixnse kalmayip hepsi onun yanina gidecekler ve boylece de-mirci korugunun demirin kirini, pasim giderip attigi gibi Medine de pisligi (yani habis insanlan) dişina atacak ve o gune kurtulu§ gdnii denecektir.
Bunun uzerine Ummu §erik bint-i Ebi'1-Aker:
Ya Resulallah! Peki o giin Araplar nerde olacak? diye sonta. Oi
Arablar o gun azdir ve buyuk fogunlugu Beytu'l-Makdia (Kuduste bulunacaktir. imamlan da saiih bir adam (olacak) tır. Him imamlan (Mescid-i Aksa'da) one gegip onlara sabah namazuu laldi-racagi sirada sabahleyin onlann uzerine fsa bin Meryem (Aleyhisse-lam) inecektir. Bunun uzerine isa (Aleyhisselam)'in dne ge^ip cemaa-te namaz kildirmasi igin imam geri geri yurumeye ba§layacak. Fakat isa (Aleyhisselam) elini onun omuzlan arasina koyarak: One ge^ de namaz kildir. Qunku kamet senin için getirildi, diyecektir. Bunun uzerine imamlan onlara namaz kildiracak, sonra imam namazi bitirince isa (Aleyhisselam) :
Kapiyi açıniz, diyecek ve kapi açilacaktir. Kapinin onunde Deccal, beraberinde yetmi§ bin yahudi oldugu halde bulunacaktir. Hepsi siis-lu kihc kusannu^, ye^il salh olacaktir. Deccal, isa (Aleyhisselam)'a bakinca tuzun suda eridigi gibi eriyecek ve kac.maya ba§layacaktir. isa (Aleyhisselam) da (ona) :
Sana oyle bir darbem vardir ki sen ondan kurtulamiyacaksin, diyecek ye Liidd'un dogu kapisi yaninda yetisip onu öldiirecektir. Allah yahudileri de hezimete ugratacaktir. Artik Allah'in yarattigi yaratiklardan arkasinda bir yahudinin saklamp da Allah'in konusturmayacagi nig bir sey kalmayacaktir. "Ey Allah'in musluman kulu! tste bu, bir yahudidir. Gel de onu oldur" demeyen ne bir ta§, ne bir agac, ne bir duvar ne de bir hayvan olacaktir (Yalniz garkada agaci bu hukmun di§mdadir. Cunku bu agac onlann agaçlarmdandir, konugmayacaktir.).
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (konusmasina devamla) buyurdu ki: Ve Deccal'in gunleri (devri) kirk yildir. Bir yili yarım yil gibi ve bir yili ay gibidir. Ayi da bir hafta gibidir ve kalan giin-leri kivilcim gibi (hizh gidicDdir. Biriniz (o giinlerde) sabahleyin Me-dinenin kapisi yaninda olur da Medine'nin diger kapisina ak§ama ka-dar varamaz. Bunun iizerine O'na:
Ya Resulallah! O kisa gunlerde nasil namaz kilacagiz? diye so-ruldu. O .-
Siz namazi su uzun gunlerde nasil takdir (hesap) ettiginiz gibi o kisa gunlerde de oylece takdir edersiniz. Sonra namaz kibniz, buyurdu. Resulullah {Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (konusmasma devamla) buyurdu ki: isa bin Meryem (Aleyhisselam) benim ummetim iginde (MuhammediJ, adaletli bir hakim ve (yonetimde) adil bir imam ola-cak, haci kinp ezecek ve domuzu oldurecektir. (Zimrmlerden) Cizyeyi kaldiracak ve zekati terkedecektir. Artik ne koyun, kegi, sigir suriisii ne de deve siiriisii iizerine zekat memuru gahstinlmayacaktir. Diis-manlik ve kin de kaldinlacaktir. Zehirli olan her hayvanin zehii de sokulup ahnacaktir. Hatta kiigtik oglan gocugu, elini yilamn agzina sokacak da yilan ona zarar vermeyecektir. Kugiik kiz gocugu da ars-lani kagmaya zorlayacak da arslan ona zarar vermeyecektir. Kurt, koyun - kegi siiriisti iginde siiriinun kopegi gibi olacaktir. Kap su iie doldugu gibi yeryiizu barisla dolacaktir. Din birligi de olacak, artik All ah tan baskasina tapilmayacaktir. Sava§ da agirliklanni (silah ve malzemelerini) birakacak. Kureys (kabilesin)den hukumdarhgi ahnacaktir. Yer yuzii giimu§ sofrasi gibi olup Adem (Aleyhisselam) 'in ahdi ile bitkisini bitirecektir. Hatta bir iizum salkum iizerinde bir ne-fer (sayisi ugten ona kadar olan insan toplulugu) toplann* da o salkun hepsini doyuracak ve bir nar iizerinde bir nefer toplamr da o nar hepsini doyuracaktir. Okuz su kadar (ustun degerdeki) mala tekabiil edecek, at da birkac (onemsiz) dirhemcige tekabiil edecektir. Saha-biler:
Ya Resulallah! Ati ucuzlatan nedir? diye sordular. O: Savas ichi ata ebedi olarak (yani hig) binilmiyeccktir (giinku hig savas. olmayacaktir), buyurdu. O'na:
6kuzun fiatini (bu kadar) pahahlastiran nedir? diye soruldu. O i Topragin tamami surulecektir. Deccal'in cikmasindan evvel (kit-iigi) siddetli iic yil bulunur, o yiUarda insanlann basina biiyuk bir ighk (felaketi) gelecektir. Allah birinci yil buluta, yagmurunun iic-;e birisini tutmasim emredecek ve yere bitkisinin iicte birisini tutma-juii (vermemesini) emredecektir. Sonra Allah ikinci yil buluta em-•edecek, bulut da yagmurunun ucte ikisini hapsedecektir ve Allah yere emredecek, yer de bitkisinin iicte ikisini hapsedecektir. Sonra Allah uciincii yil buluta emredecek, bulut da yagmurunun tamamini hapsedecektir. Artik bir damla yagmur yagmiyacaktir. Allah yere de emredecek ve yer bitkisinin tamamini hapsedecektir. Artik yer yesil-lik diye hig bir sey bitirmiyecektir. Artik gift tirnakh (gevi§ getiren) higbir hayvan kalmayip hepsi helak olacak, Allah'm (yasamasim) diledigi hayvan harig, buyurdu. (Ona) :
O zamanda insanlan yasatan (azik) nedir? diye soruldu. O: Tehlil (yani "La ilahe illallah"), tekbir (yani "Allahii ekber"), tes-bih (yani "Siibhanallah") ve tahmid (yani "el-Hamdu lillah"). Bu zi-kirler, insanlara yemek yerine gegirilecektir, buyurdu.
(Muellifimiz) Ebu Abdillah dedi ki: Ebii'l-Hasan et-Tanafisi'den isittim dedi ki: Ben Abdurrahman el Muharibi'den §unu isittim: Bu hadis, okullarda gocuklara ogretmfesi igin dgretmene verilmelidir."[116]
İzahı
Ebu Davud, Nevvas bin Sem'an (Radiyallfthu anh) 'in (4075 nolu) hadisini rivayet ettikten sonra Ebu O m A ffl« (Radiyallahu anh)'in bu hadisini kisaca rivayet ederek bunun da Nevvas (Radiyallahu anh) 'in hadisinin misli oldugunu sOylemefc le yetinmi§tir. Avnu'l-Ma'bud yazan Ebu Davild'^n buhfti disine ait senedin sahih oldugunu, fakat ibn-i Mflceh'ln bu hadise ait senedinde bulunan ravi Ismail bin Bafiin za-yif oldugunu soylemi§tir.
Bu hadiste gegen bazi kelimeleri agikhyayim:
Zahraneykiim: Aramzda, demektir.
Hacic: Huccet ve delil ile hasmini yenen, demektir.
Halle: Yol demektir.
AVer: Gozii sakat olan demektir.
Mins.ar: Testere, bigki demektir.
Zurayb: Kiiguk dag demektir.
Sebaha: Qorakh, gakilh ve bitek olmayan tuzlu arazi demektir.
Kir: Demirci koriigii demektir.
Niikus ve Kahkara: Geri geri yuriimektir.
Sac: Yesil renkli sal demektir.
Ludd: § a m veya F i 1 i s t i n dolaylannda bir koy veya bir semtin ismidir.
Garkada: Dikenli bir agag gesitidir.
Salib i Hagtir.
Cizyet Islam memleketinde oturan Ehl-i Kitab'm ver-
Hume: Zehirdir.
Silm x Bans, demektir.
Kitif t Salkim demektir.
Fasurt Sofra demektir.
Zilf: Gevis getiren hayvan tirnagidir.[117]
Hadiste Açıklanması Gerekli Görülen Bazı Noktalar:
D e c c a 1' in iki gozu arasinda "Kafir" kelimesinin yazih oldugu ve yazarligi olan olmayan her mu'minin bu yaziyi okudugu belir-tilmi§tir. Bu husus ba§ka hadlslerde belirtilmektedir. Buhari ve Muslim'in Enes (Radiyallahu anh) 'den rivayet ettikleri bir hadiste de bu durum belirtilmektedir.
N e v e v i: Muhakkik alimlerin ittifakla hukmettikleri saglikli soz §udur ki, hadiste beyan buyurulan yazi gergekten yazidir. Allah
0 yaziyi D e c c a 1' in yalanciligina alamet kilmis. ve mu'min ku-lunu bu yaziya vakif kilarak diger insanlardan gizleyecektir. Kadi
1 y a z, bu husustaki ihtilafi beyan ederek: Bazilan bundan mak-sad Deccal'in ilah olamiyacagina, ancak sonradan meydana gelmis. bir insan olduguna delalet eden belirtidir, yani yazidan mak-sad mecazi manasidir, demisler ise de bu goru§ zayiftir, demi§tir. Yazarligi olan ve olmayan her mu'minin bu yaziyi okuyacagina dair ifa-de bu yazimn hakikaten bir yazi olmadigini gerektirmez. Qiinku Allah, yazarligi olmayan kuluna bu yaziyi okuyabilme kabiliyetini ver-meye kadirdir. Kulu da boylece bu yaziyi okuyabilir hale gelir, diye bilgi vermi§tir.
Deccal'in oldurecegi ve sonradan Allah tarafindan dirilti-lecegi haber verilen zatin H i z i r oldugunu sSyleyenler vardir. Muslim'in §eyhi E b u tshak da boyle soylendigini ifade etmigtir.
Hadiste bu zatin Ommet-i Muhammediyye iginde cennette dere-cesi en yuksek olam oldugu ifade edilmi§tir. S i n d i bu paragrafla ilgili olarak §6yle der: Ummet kelimesinden maksad o gun ya§ayan miislumanlardir. Durum bu olunca o zatm sahabilerden daha faziletli olmasi manasi gikmaz. O zatin H i z i r olduguna dair rivayet var-dir. Eger Hizir'in da Resul-i Ekrem (Aleyhi's-salatii ve's-selam)'i gormekle sahabi sayildigim soylersek bu agidan musjcil bir durum kalmamig olur. Fakat §u var ki Ummetin tiimiinun en faziletlisi E b u Bekr-i Siddik (Radiyallahu anh) 'dir. Ondan sonra en faziletli sahabiler diger tig halifedir. Bunlan da A § e r e - i Mubesşere, yani cennetle mujdelenmis on sahabilerin kalanlan fazilet bakimindan takip ederler. Bu durum kitablarda agiklanmıştir. Bu iti-barla Hizir, sahabi de olsa turn ummetin en faziletlisi manasi mugkil olur. Bu nedenle saghkh yorum, o gun igin hayatta olan ummet manasimn kasdedilmig oldugunu soylemektir. §ayet Hizir, peygamberlerden ise mesele yoktur.
1 s a (Aleyhisselam) indigi zaman Kudiis'te miisluman-lara namaz kildiran zatin beklenen Mehdi oldugunu S u y u 11 soylemi§tir.
Bu hadiste DeccU'in kirk yil kalacagi rivayet edilmi§tir. Bilindigi gibi 4075. hadiste onun devrinin kirk gun oldugu rivayet olunmu§tur. O hadis bundan kuvvetlidir. Tuhfe yazan kemmiyet ve keyfiyet agismdan bagka bagka insanlara gore onun devrinin uzun veya kisa olacagi bigiminde bazi yorumlan nakletm§ ise de o yorum-Ian buraya aktarmaya gerek gormuyorum.
Hadiste I s a (Aleyhisselam) 'in Islam ummeti iginde Adil bir hakim, adaletli bir imam, yani devlet başkani olacagi, haçi kiracagi, domuzu oldurecegi, cizyeyi kaldiracagi ve zekati terkedecegi, artik zekat toplama memuruna ihtiyag olmayacagi belirtilmektedir. Bunu takip eden 4078. hadis de buna dairdir. Bu hususla ilgili olarak da biraz bilgi verelim.
Gerek bu hadisler ve N e v v a s (Radiyallahu anh) 'in 4075 no-lu hadisi Ve gerekse diger Kiitiib-i Sitte'de rivayet edilen benzeri ha-disler^ kiyamete yakin donemde 1 s a (Aleyhisselam) 'in inecegine ve Islam hiikumlerini tatbik edecegine delalet eder.
Avnu'l-Mabud yazan Siinen-i Ebu Davild'un "Babu Hu-rucrd-Deccal" boliimunde rivayet edilen hadislerin izahi boliimunde i s a (Aleyhisselam) 'm kiyamete yakm donemde yer yuziine inece-gine delalet eden hadisleri ve konuya iliskin ayetleri naklen beyan et-mektedir. Arzu edenler oraya muracaat edebilirler. Ben sadece gunu aktarmakla yetinecegim. Yazar bu arada: 1 s a (Aleyhisselam) 'm. kiyamete yakin donemde gdkten yeryiiziine inecegine dair Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 'den rivayet edilen hadisler mutevatir haddine ulasmi§tir. Ehl-i Siinnet mezhebi de budur, dedik-ten sonra N e v e v i' den su nakli yapmaktadir:
Kadi Iyaz: isa (Aleyhisselam) 'in inmesi, D e c c a 1' l 61durmesi haktir ve gergektir. Ehl-i Siinnet mezhebi ve yolu bu konuda varid olan hadisler nedeniyle budur. Ne akli yonden ne de §er-i §erifte bu goru§u iptal edebilecek hig bir delil yoktur. Bu iti-barla bu hiikiim sabittir. Mutezile ve Cehmiye mezheb-lerine mensub bazi kimseler ve onlara katilanlar bu konudaki hadis-lenn, Allah 'in: *ve Mu hammed peygamberlerin sonuncusudur» mea-lindeki ayete, Peygamber (Sallallahii Aleyhi ve SellemJ'in «Benden sonra hig bir peygamber yoktur- mealindeki hadisine ve peygambe-rimiz (Sallallahii Aleyhi ve Sellem)'den sonra hig bir peygamberin olmadigina ve seriatimn kiyamete dek ebedi olup hukumlerinin yii-riirlukten kalkmayacagina dair muslumanlann icma'ina ters diistiigu gerekgesiyle reddedilmis oldugunu ileri surmekteler ise de, bu iddia ve gerekge batildir. Ciinkii I s a (Aleyhisselam) 'in inmesinden maksad onun seriatimizi yiirurlukten kaldinci bir seriatla ve peygamber ola-rak inmesi degildir. Ne bu hadisler de ne baska hadislerde boyle bir §ey yoktur. Bilakis tsa (Aleyhisselam)'in seriatimizla hukmede-cek adil bir hakim ve halkm terk ettigi seriatimizin hiikumlerini ihya edici olarak inecegi; gerek Fitneler kitabinda, gerekse iman kitabmda ve bagka boltimlerde rivayet olunan sahih hadislerle sabittir, demi§tir.
Ibn-i Hacer Askalani de Fethii'I-Bari'de: Mehdi'-nin bu iimmetten olacagi ve I s a (Aleyhisselam) 'in onun arkasin-da namaz kilacagina dair hadisler tevatiir etmigtir, der. E1 - H 4 f i z bu arada: Sahih olan hukiim i s 4' nin diri olarak goge gikanldi-gidir, der.
§evkani de tsa (Aleyhisselam) 'in inecegine dair hadis-lerin sayisimn 29'a ula§tigim sbyleyerek bunlan bir bir nakletmi§ ve sonunda: Bizim naklettigimiz hadisler goruldiigu gibi tevatiir haddi-ne ula§ti. Bu beyammizla §u sonuca vanhyor ki, beklenen M e h d I hakkmdaki hadisler, D e c c a 1 hakkmdaki hadisler ve I s & (Aleyhisselam)'m inmesine dair hadisler mutevatirdir, demigtir.
Hadiste 1 s a (Aleyhisselam)'m Salib'i yani hagi kinp ezecegi bildirilmektedir. §erhu's-Sunne'de ve ba§ka kitablarda: Yani 1 s a (Aleyhisselam) Hiristiyanhgi iptal ederek §er-i §erif'imizle hukme-decektir, denilmi§tir.
S i n d i de : Yani yeryuzunde hag namina hig bir §ey birakmi-yacaktir, demi§tir.
1 s & (Aleyhisselam) 'in domuzu oldurmesine dair ciimlenin ma-nasi da §6yledir: O, domuz beslemeyi ve yemeyi yasaklayacak ve 61-durulmesini emredecektir. Artik yeryuzunde domuz birakmiyacak vo boylece domuzun yenilmesini de tamamen onleyecektir.
I s & (Aleyhisselam) 'in cizyeyi, yani Ehl-i Kitdb'tan ahnan ver-giyi kaldirmasma dair ciimle de §oyle yorumlanmi§tu-: Yani t s & (Aleyhisselam), Ehl-i Kitap olan insanlan miislumanligi kabul etmeye zorlayacak ve boylece cizye vermelerini kabul etmeyecektir. Turn gayr-i miislimler ya muslumanhgi kabul edecekler veya oldunilecekler. S i n d i bu ciimlenin izahi boliimunde: Bu ciimle Resul-i Ekrem (Aley-hi's-salatii ve's-selam) 'in beyan ettigi bir Islam hiikmudur. Yani Pey-gamberimizin getirmi§ oldugu yiice dinimize gore Ehl-i Kitab olan-lann cizye vermeleri suretiyle Islam memleketinde ya§amalanna izin verilmesi hukmu 1 s a (Aleyhisselam) inecegi zamana kadar go-gerlidir. Bundan sonraki Islam'm hiikmu Ehl-i Kitabm muslumanhgi kabul etmeleri, aksi halde dldurulmeleridir. Yoksa tsa (Aleyhisselam), Islam dininin getirmi§ oldugu cizye hiikmiinu iptal ede-cek degildir. Boyle bir mana kasdedilmemi§tir. Diger bir kavle g6re cumlenin manasi §6yledir:
tsa (Aleyhisselam) turn gayr-i miislimlere cizye odeme yii-kumlulugiinu koyacak, tslam'in bu hiikmunii turn gayr-i muslimler hakkmda uygulayacak ve higbirisini vergisiz birakmiyacaktir, der.
Diger bir yorum sekli de sdyledir: Cizye hie bir gayr-i muslimden ahnmayacaktir. Cunku o donemde mallann cogalmasi dolayisiyla far kir bir kimse kalmiyacaktir. Bu nedenle cizye almaya da gerek kal-mayacaktir. Cunku cizye muslumanlann ihtiyaclannda kullamlmak uzere almir. thtiyag kalmayuica cizye almaya da gerek kalmaz. En-Nihaye sahibi bu yorumu nakletmi§tir. Bundan 6nceki yorumu da Kadx Iyaz beyan etmigtir.
N e v e v i: E>ogru mana, I s a (Aleyhisselam) *in herkesi mus-luman olmaya zorlamasi bigimindeki yorumdur, der.
tsa (Aleyhisselam) 'in zekati terketmesi de malm bollugu ve ze-kata mustahak fakirin kalmamasi sebebiyledir. Bu hukum de cizye ile ilgili hiikiim gibidir. Yani 1 s a (Aleyhisselam) Islam dininin koymug oldugu zekat hukmunii kaldiracak degildir. Boyle sakat bir mana dusunulemez. Maksad sudur: Yiice dinimiz, zekat miiessese-sini o doneme kadar tatbik edilmek ve o donemde gerek kalmiyaca-gindan tatbik edilmemek iizere koymustur. tsa (Aleyhisselam) da Islam'in konulmug hiikumlerini tatbik edecektir.
4076) "... Nevvas bin Sem'an (Radıyallahu anh)den rivayet edildigine gore; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) soyle buyurdu, demigtir:
Miislumanlar Ye'cuc ve Me'cuc'un (silah olarak kullandiklan) yaylanndan, oklanndan ve kalkanlarindan yedi yil ateş yakacaklardir." '
Bu hadisi Tirmizi "Deccal'm Fitnesi Hakkinda Geren Hadisler" babında rivayet ettigi N e v v a s tRadiyallahii anh)''irJhJisBun hadisi icinde rivayet etmiştir. Muellifimiz ise N e v v a s( radiyallahii anh)ın uzun hadisini 4075.de goruldüğü gibi rivayet ettikten sonra bu hadisi ayn rivayet etmi§tir.
Ye'cuc ve Me'cuc'un helak edilecegine dair bilgi bun-dan once gecen hadiste gegti. Diinyayi istila edecek olan bu kavim helak edildikten sonra geriye birakacaklan yaylar, oklar ve kalkan-lar o kadar gok olacak ki miislumanlar bunu odun yerine yedi yil ya-kacaklar da tuketemiyecekler.
Hadiste gegen "Kisiyy" kavsin coguludur, yaylar demektir. Nii§§ab: Ok demektir. Etrise de Ters'in coguludur, kalkanlar demektir.
Lud: § a m dolaylannda bir dag veya koy ismidir. Bir kavle gore bu yer F i 1 i s t i n' dedir.
Newas (R.A.)'in Hal Tercemesi:
Ncweis bin Sem'an veya Sim'an el-Kliabi (R.A.) sahabidir. On yedi aded hadisi vardir. Muslim ug hadisini rivayet etmislerdir. Stinen sahibleri de onun hadls-lerini rivayet etmi§Ierdir. Ravileri Cubeyr bin Nufeyr ve Ebfl idris el-HUlani'dir; CHulasa, 406)
4077) "... Ebu Umame el-Bahili (Radıyallahii anh)'den; §6
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir kere bize ma yapti. Konu§masinin gogu bize Deccal'i anlatan ve Wzi kindiran buyruk te§kil etti idi. Buyrugunun bir
Allah'm Adem (Aleyhisselam)'in ztirriyetini yaratti^t ri yeryuzunde Deccal'in fitnesinden daha bOyflk bir fttne tAnildt %e Allah'in gonderdigi her peygamber iimmetini behemehal Deccalın fitnesinden sakindirdi. Ben peygamberlerin sonuncusuyum. Siz de ummetlerin sonuncususunuz ve o (Deccal) care yok siz (In döneminiz)de cikacaktir. Eger ben aranızda iken çikarsa her musluman igin onu ben yenip defederim. §ayet benden sonra çikarsa herkes kendi nefsini savunarak onu yenmeye çali§ir. Allah da her muslüman hakkinda benim halifemdir (koruyucu ve yardimcidir). §uphesiz o, §am ile Irak arasmda bir yoldan gikacak ve saga sola fesad (bozgunculuk) sacacaktir. Ey Allah'in kullan! Artik (dinde) sebat ediniz. §imdi ben onu size oyle vasiflandiracagim (tanıtacagim)ki. hig bir peygamber onu o biçimde vasiflandirmamiş (tamtmami§)tiri O (habis) önce: Ben bir peygamberim, diyecektir. Halbuki benden sonra hiç bir peygamber yoktur. Sonra ikinci bir iddiada bulunarak: Ben Rabbinizim, diyecektir. Halbuki siz oliinceye kadar Rabbinizi goremezsiniz ve o (habis) a'ver (yani gozü sakat)dir. Halbuki Rabbiniz a*ver degildir. Deccal'in iki gozüi arasmda "Kafir" yazilidir. Onu yazarligi olan veya yazarlıgi olmayan her müi'min okur. Suphesiz, beraberinde bir cennet ve bir cehennemin bulunmasi da onun fitnesindendJr. Ashnsini emredecek, yer de bu emir Uzerine bitki bitirecektir. Nihayet o kavmin kugukba§ ve buyukbas. hayvanlan o gun her zamandan faz-la semiz, muazzam, bogiirleri en siskin ve memeleri siitle en dolgun olarak aks.amleyin mer'adan ddnecektir. Mekke ve Medine haric, yer yiiziinde Deccal'in ayak basmadigi ve hiikiimran olmadigi hie bir yer kalmayacaktir. O, Mekke'ye ve Medine ye yollanmn hangisinden var-mak istediginde mutlaka melekler ciplak kiliclarla kar§isina cjkacak (geri c. evirecekler) dir. Nihayet o, zurayb-i ahmer (kirmizi dagcik) ya-nina, bitek olmayan tuzlu, corak arazinin bitim noktasinm yanina inecektir, Sonra Medine sehri sakinleriyle beraber iic defa sallana-cak, bunun uzerine I Medine'de bulunan) munafik erkek ve kadinlar-dan hie. kixnse kalmayip hepsi onun yanina gidecekler ve boylece de-mirci korugunun demirin kirini, pasim giderip attigi gibi Medine de pisligi (yani habis insanlan) dişina atacak ve o gune kurtulu§ gdnii denecektir.
Bunun uzerine Ummu §erik bint-i Ebi'1-Aker:
Ya Resulallah! Peki o giin Araplar nerde olacak? diye sonta. Oi
Arablar o gun azdir ve buyuk fogunlugu Beytu'l-Makdia (Kuduste bulunacaktir. imamlan da saiih bir adam (olacak) tır. Him imamlan (Mescid-i Aksa'da) one gegip onlara sabah namazuu laldi-racagi sirada sabahleyin onlann uzerine fsa bin Meryem (Aleyhisse-lam) inecektir. Bunun uzerine isa (Aleyhisselam)'in dne ge^ip cemaa-te namaz kildirmasi igin imam geri geri yurumeye ba§layacak. Fakat isa (Aleyhisselam) elini onun omuzlan arasina koyarak: One ge^ de namaz kildir. Qunku kamet senin için getirildi, diyecektir. Bunun uzerine imamlan onlara namaz kildiracak, sonra imam namazi bitirince isa (Aleyhisselam) :
Kapiyi açıniz, diyecek ve kapi açilacaktir. Kapinin onunde Deccal, beraberinde yetmi§ bin yahudi oldugu halde bulunacaktir. Hepsi siis-lu kihc kusannu^, ye^il salh olacaktir. Deccal, isa (Aleyhisselam)'a bakinca tuzun suda eridigi gibi eriyecek ve kac.maya ba§layacaktir. isa (Aleyhisselam) da (ona) :
Sana oyle bir darbem vardir ki sen ondan kurtulamiyacaksin, diyecek ye Liidd'un dogu kapisi yaninda yetisip onu öldiirecektir. Allah yahudileri de hezimete ugratacaktir. Artik Allah'in yarattigi yaratiklardan arkasinda bir yahudinin saklamp da Allah'in konusturmayacagi nig bir sey kalmayacaktir. "Ey Allah'in musluman kulu! tste bu, bir yahudidir. Gel de onu oldur" demeyen ne bir ta§, ne bir agac, ne bir duvar ne de bir hayvan olacaktir (Yalniz garkada agaci bu hukmun di§mdadir. Cunku bu agac onlann agaçlarmdandir, konugmayacaktir.).
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (konusmasina devamla) buyurdu ki: Ve Deccal'in gunleri (devri) kirk yildir. Bir yili yarım yil gibi ve bir yili ay gibidir. Ayi da bir hafta gibidir ve kalan giin-leri kivilcim gibi (hizh gidicDdir. Biriniz (o giinlerde) sabahleyin Me-dinenin kapisi yaninda olur da Medine'nin diger kapisina ak§ama ka-dar varamaz. Bunun iizerine O'na:
Ya Resulallah! O kisa gunlerde nasil namaz kilacagiz? diye so-ruldu. O .-
Siz namazi su uzun gunlerde nasil takdir (hesap) ettiginiz gibi o kisa gunlerde de oylece takdir edersiniz. Sonra namaz kibniz, buyurdu. Resulullah {Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (konusmasma devamla) buyurdu ki: isa bin Meryem (Aleyhisselam) benim ummetim iginde (MuhammediJ, adaletli bir hakim ve (yonetimde) adil bir imam ola-cak, haci kinp ezecek ve domuzu oldurecektir. (Zimrmlerden) Cizyeyi kaldiracak ve zekati terkedecektir. Artik ne koyun, kegi, sigir suriisii ne de deve siiriisii iizerine zekat memuru gahstinlmayacaktir. Diis-manlik ve kin de kaldinlacaktir. Zehirli olan her hayvanin zehii de sokulup ahnacaktir. Hatta kiigtik oglan gocugu, elini yilamn agzina sokacak da yilan ona zarar vermeyecektir. Kugiik kiz gocugu da ars-lani kagmaya zorlayacak da arslan ona zarar vermeyecektir. Kurt, koyun - kegi siiriisti iginde siiriinun kopegi gibi olacaktir. Kap su iie doldugu gibi yeryiizu barisla dolacaktir. Din birligi de olacak, artik All ah tan baskasina tapilmayacaktir. Sava§ da agirliklanni (silah ve malzemelerini) birakacak. Kureys (kabilesin)den hukumdarhgi ahnacaktir. Yer yuzii giimu§ sofrasi gibi olup Adem (Aleyhisselam) 'in ahdi ile bitkisini bitirecektir. Hatta bir iizum salkum iizerinde bir ne-fer (sayisi ugten ona kadar olan insan toplulugu) toplann* da o salkun hepsini doyuracak ve bir nar iizerinde bir nefer toplamr da o nar hepsini doyuracaktir. Okuz su kadar (ustun degerdeki) mala tekabiil edecek, at da birkac (onemsiz) dirhemcige tekabiil edecektir. Saha-biler:
Ya Resulallah! Ati ucuzlatan nedir? diye sordular. O: Savas ichi ata ebedi olarak (yani hig) binilmiyeccktir (giinku hig savas. olmayacaktir), buyurdu. O'na:
6kuzun fiatini (bu kadar) pahahlastiran nedir? diye soruldu. O i Topragin tamami surulecektir. Deccal'in cikmasindan evvel (kit-iigi) siddetli iic yil bulunur, o yiUarda insanlann basina biiyuk bir ighk (felaketi) gelecektir. Allah birinci yil buluta, yagmurunun iic-;e birisini tutmasim emredecek ve yere bitkisinin iicte birisini tutma-juii (vermemesini) emredecektir. Sonra Allah ikinci yil buluta em-•edecek, bulut da yagmurunun ucte ikisini hapsedecektir ve Allah yere emredecek, yer de bitkisinin iicte ikisini hapsedecektir. Sonra Allah uciincii yil buluta emredecek, bulut da yagmurunun tamamini hapsedecektir. Artik bir damla yagmur yagmiyacaktir. Allah yere de emredecek ve yer bitkisinin tamamini hapsedecektir. Artik yer yesil-lik diye hig bir sey bitirmiyecektir. Artik gift tirnakh (gevi§ getiren) higbir hayvan kalmayip hepsi helak olacak, Allah'm (yasamasim) diledigi hayvan harig, buyurdu. (Ona) :
O zamanda insanlan yasatan (azik) nedir? diye soruldu. O: Tehlil (yani "La ilahe illallah"), tekbir (yani "Allahii ekber"), tes-bih (yani "Siibhanallah") ve tahmid (yani "el-Hamdu lillah"). Bu zi-kirler, insanlara yemek yerine gegirilecektir, buyurdu.
(Muellifimiz) Ebu Abdillah dedi ki: Ebii'l-Hasan et-Tanafisi'den isittim dedi ki: Ben Abdurrahman el Muharibi'den §unu isittim: Bu hadis, okullarda gocuklara ogretmfesi igin dgretmene verilmelidir."[116]
İzahı
Ebu Davud, Nevvas bin Sem'an (Radiyallfthu anh) 'in (4075 nolu) hadisini rivayet ettikten sonra Ebu O m A ffl« (Radiyallahu anh)'in bu hadisini kisaca rivayet ederek bunun da Nevvas (Radiyallahu anh) 'in hadisinin misli oldugunu sOylemefc le yetinmi§tir. Avnu'l-Ma'bud yazan Ebu Davild'^n buhfti disine ait senedin sahih oldugunu, fakat ibn-i Mflceh'ln bu hadise ait senedinde bulunan ravi Ismail bin Bafiin za-yif oldugunu soylemi§tir.
Bu hadiste gegen bazi kelimeleri agikhyayim:
Zahraneykiim: Aramzda, demektir.
Hacic: Huccet ve delil ile hasmini yenen, demektir.
Halle: Yol demektir.
AVer: Gozii sakat olan demektir.
Mins.ar: Testere, bigki demektir.
Zurayb: Kiiguk dag demektir.
Sebaha: Qorakh, gakilh ve bitek olmayan tuzlu arazi demektir.
Kir: Demirci koriigii demektir.
Niikus ve Kahkara: Geri geri yuriimektir.
Sac: Yesil renkli sal demektir.
Ludd: § a m veya F i 1 i s t i n dolaylannda bir koy veya bir semtin ismidir.
Garkada: Dikenli bir agag gesitidir.
Salib i Hagtir.
Cizyet Islam memleketinde oturan Ehl-i Kitab'm ver-
Hume: Zehirdir.
Silm x Bans, demektir.
Kitif t Salkim demektir.
Fasurt Sofra demektir.
Zilf: Gevis getiren hayvan tirnagidir.[117]
Hadiste Açıklanması Gerekli Görülen Bazı Noktalar:
D e c c a 1' in iki gozu arasinda "Kafir" kelimesinin yazih oldugu ve yazarligi olan olmayan her mu'minin bu yaziyi okudugu belir-tilmi§tir. Bu husus ba§ka hadlslerde belirtilmektedir. Buhari ve Muslim'in Enes (Radiyallahu anh) 'den rivayet ettikleri bir hadiste de bu durum belirtilmektedir.
N e v e v i: Muhakkik alimlerin ittifakla hukmettikleri saglikli soz §udur ki, hadiste beyan buyurulan yazi gergekten yazidir. Allah
0 yaziyi D e c c a 1' in yalanciligina alamet kilmis. ve mu'min ku-lunu bu yaziya vakif kilarak diger insanlardan gizleyecektir. Kadi
1 y a z, bu husustaki ihtilafi beyan ederek: Bazilan bundan mak-sad Deccal'in ilah olamiyacagina, ancak sonradan meydana gelmis. bir insan olduguna delalet eden belirtidir, yani yazidan mak-sad mecazi manasidir, demisler ise de bu goru§ zayiftir, demi§tir. Yazarligi olan ve olmayan her mu'minin bu yaziyi okuyacagina dair ifa-de bu yazimn hakikaten bir yazi olmadigini gerektirmez. Qiinku Allah, yazarligi olmayan kuluna bu yaziyi okuyabilme kabiliyetini ver-meye kadirdir. Kulu da boylece bu yaziyi okuyabilir hale gelir, diye bilgi vermi§tir.
Deccal'in oldurecegi ve sonradan Allah tarafindan dirilti-lecegi haber verilen zatin H i z i r oldugunu sSyleyenler vardir. Muslim'in §eyhi E b u tshak da boyle soylendigini ifade etmigtir.
Hadiste bu zatin Ommet-i Muhammediyye iginde cennette dere-cesi en yuksek olam oldugu ifade edilmi§tir. S i n d i bu paragrafla ilgili olarak §6yle der: Ummet kelimesinden maksad o gun ya§ayan miislumanlardir. Durum bu olunca o zatm sahabilerden daha faziletli olmasi manasi gikmaz. O zatin H i z i r olduguna dair rivayet var-dir. Eger Hizir'in da Resul-i Ekrem (Aleyhi's-salatii ve's-selam)'i gormekle sahabi sayildigim soylersek bu agidan musjcil bir durum kalmamig olur. Fakat §u var ki Ummetin tiimiinun en faziletlisi E b u Bekr-i Siddik (Radiyallahu anh) 'dir. Ondan sonra en faziletli sahabiler diger tig halifedir. Bunlan da A § e r e - i Mubesşere, yani cennetle mujdelenmis on sahabilerin kalanlan fazilet bakimindan takip ederler. Bu durum kitablarda agiklanmıştir. Bu iti-barla Hizir, sahabi de olsa turn ummetin en faziletlisi manasi mugkil olur. Bu nedenle saghkh yorum, o gun igin hayatta olan ummet manasimn kasdedilmig oldugunu soylemektir. §ayet Hizir, peygamberlerden ise mesele yoktur.
1 s a (Aleyhisselam) indigi zaman Kudiis'te miisluman-lara namaz kildiran zatin beklenen Mehdi oldugunu S u y u 11 soylemi§tir.
Bu hadiste DeccU'in kirk yil kalacagi rivayet edilmi§tir. Bilindigi gibi 4075. hadiste onun devrinin kirk gun oldugu rivayet olunmu§tur. O hadis bundan kuvvetlidir. Tuhfe yazan kemmiyet ve keyfiyet agismdan bagka bagka insanlara gore onun devrinin uzun veya kisa olacagi bigiminde bazi yorumlan nakletm§ ise de o yorum-Ian buraya aktarmaya gerek gormuyorum.
Hadiste I s a (Aleyhisselam) 'in Islam ummeti iginde Adil bir hakim, adaletli bir imam, yani devlet başkani olacagi, haçi kiracagi, domuzu oldurecegi, cizyeyi kaldiracagi ve zekati terkedecegi, artik zekat toplama memuruna ihtiyag olmayacagi belirtilmektedir. Bunu takip eden 4078. hadis de buna dairdir. Bu hususla ilgili olarak da biraz bilgi verelim.
Gerek bu hadisler ve N e v v a s (Radiyallahu anh) 'in 4075 no-lu hadisi Ve gerekse diger Kiitiib-i Sitte'de rivayet edilen benzeri ha-disler^ kiyamete yakin donemde 1 s a (Aleyhisselam) 'in inecegine ve Islam hiikumlerini tatbik edecegine delalet eder.
Avnu'l-Mabud yazan Siinen-i Ebu Davild'un "Babu Hu-rucrd-Deccal" boliimunde rivayet edilen hadislerin izahi boliimunde i s a (Aleyhisselam) 'm kiyamete yakm donemde yer yuziine inece-gine delalet eden hadisleri ve konuya iliskin ayetleri naklen beyan et-mektedir. Arzu edenler oraya muracaat edebilirler. Ben sadece gunu aktarmakla yetinecegim. Yazar bu arada: 1 s a (Aleyhisselam) 'm. kiyamete yakin donemde gdkten yeryiiziine inecegine dair Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 'den rivayet edilen hadisler mutevatir haddine ulasmi§tir. Ehl-i Siinnet mezhebi de budur, dedik-ten sonra N e v e v i' den su nakli yapmaktadir:
Kadi Iyaz: isa (Aleyhisselam) 'in inmesi, D e c c a 1' l 61durmesi haktir ve gergektir. Ehl-i Siinnet mezhebi ve yolu bu konuda varid olan hadisler nedeniyle budur. Ne akli yonden ne de §er-i §erifte bu goru§u iptal edebilecek hig bir delil yoktur. Bu iti-barla bu hiikiim sabittir. Mutezile ve Cehmiye mezheb-lerine mensub bazi kimseler ve onlara katilanlar bu konudaki hadis-lenn, Allah 'in: *ve Mu hammed peygamberlerin sonuncusudur» mea-lindeki ayete, Peygamber (Sallallahii Aleyhi ve SellemJ'in «Benden sonra hig bir peygamber yoktur- mealindeki hadisine ve peygambe-rimiz (Sallallahii Aleyhi ve Sellem)'den sonra hig bir peygamberin olmadigina ve seriatimn kiyamete dek ebedi olup hukumlerinin yii-riirlukten kalkmayacagina dair muslumanlann icma'ina ters diistiigu gerekgesiyle reddedilmis oldugunu ileri surmekteler ise de, bu iddia ve gerekge batildir. Ciinkii I s a (Aleyhisselam) 'in inmesinden maksad onun seriatimizi yiirurlukten kaldinci bir seriatla ve peygamber ola-rak inmesi degildir. Ne bu hadisler de ne baska hadislerde boyle bir §ey yoktur. Bilakis tsa (Aleyhisselam)'in seriatimizla hukmede-cek adil bir hakim ve halkm terk ettigi seriatimizin hiikumlerini ihya edici olarak inecegi; gerek Fitneler kitabinda, gerekse iman kitabmda ve bagka boltimlerde rivayet olunan sahih hadislerle sabittir, demi§tir.
Ibn-i Hacer Askalani de Fethii'I-Bari'de: Mehdi'-nin bu iimmetten olacagi ve I s a (Aleyhisselam) 'in onun arkasin-da namaz kilacagina dair hadisler tevatiir etmigtir, der. E1 - H 4 f i z bu arada: Sahih olan hukiim i s 4' nin diri olarak goge gikanldi-gidir, der.
§evkani de tsa (Aleyhisselam) 'in inecegine dair hadis-lerin sayisimn 29'a ula§tigim sbyleyerek bunlan bir bir nakletmi§ ve sonunda: Bizim naklettigimiz hadisler goruldiigu gibi tevatiir haddi-ne ula§ti. Bu beyammizla §u sonuca vanhyor ki, beklenen M e h d I hakkmdaki hadisler, D e c c a 1 hakkmdaki hadisler ve I s & (Aleyhisselam)'m inmesine dair hadisler mutevatirdir, demigtir.
Hadiste 1 s a (Aleyhisselam)'m Salib'i yani hagi kinp ezecegi bildirilmektedir. §erhu's-Sunne'de ve ba§ka kitablarda: Yani 1 s a (Aleyhisselam) Hiristiyanhgi iptal ederek §er-i §erif'imizle hukme-decektir, denilmi§tir.
S i n d i de : Yani yeryuzunde hag namina hig bir §ey birakmi-yacaktir, demi§tir.
1 s & (Aleyhisselam) 'in domuzu oldurmesine dair ciimlenin ma-nasi da §6yledir: O, domuz beslemeyi ve yemeyi yasaklayacak ve 61-durulmesini emredecektir. Artik yeryuzunde domuz birakmiyacak vo boylece domuzun yenilmesini de tamamen onleyecektir.
I s & (Aleyhisselam) 'in cizyeyi, yani Ehl-i Kitdb'tan ahnan ver-giyi kaldirmasma dair ciimle de §oyle yorumlanmi§tu-: Yani t s & (Aleyhisselam), Ehl-i Kitap olan insanlan miislumanligi kabul etmeye zorlayacak ve boylece cizye vermelerini kabul etmeyecektir. Turn gayr-i miislimler ya muslumanhgi kabul edecekler veya oldunilecekler. S i n d i bu ciimlenin izahi boliimunde: Bu ciimle Resul-i Ekrem (Aley-hi's-salatii ve's-selam) 'in beyan ettigi bir Islam hiikmudur. Yani Pey-gamberimizin getirmi§ oldugu yiice dinimize gore Ehl-i Kitab olan-lann cizye vermeleri suretiyle Islam memleketinde ya§amalanna izin verilmesi hukmu 1 s a (Aleyhisselam) inecegi zamana kadar go-gerlidir. Bundan sonraki Islam'm hiikmu Ehl-i Kitabm muslumanhgi kabul etmeleri, aksi halde dldurulmeleridir. Yoksa tsa (Aleyhisselam), Islam dininin getirmi§ oldugu cizye hiikmiinu iptal ede-cek degildir. Boyle bir mana kasdedilmemi§tir. Diger bir kavle g6re cumlenin manasi §6yledir:
tsa (Aleyhisselam) turn gayr-i miislimlere cizye odeme yii-kumlulugiinu koyacak, tslam'in bu hiikmunii turn gayr-i muslimler hakkmda uygulayacak ve higbirisini vergisiz birakmiyacaktir, der.
Diger bir yorum sekli de sdyledir: Cizye hie bir gayr-i muslimden ahnmayacaktir. Cunku o donemde mallann cogalmasi dolayisiyla far kir bir kimse kalmiyacaktir. Bu nedenle cizye almaya da gerek kal-mayacaktir. Cunku cizye muslumanlann ihtiyaclannda kullamlmak uzere almir. thtiyag kalmayuica cizye almaya da gerek kalmaz. En-Nihaye sahibi bu yorumu nakletmi§tir. Bundan 6nceki yorumu da Kadx Iyaz beyan etmigtir.
N e v e v i: E>ogru mana, I s a (Aleyhisselam) *in herkesi mus-luman olmaya zorlamasi bigimindeki yorumdur, der.
tsa (Aleyhisselam) 'in zekati terketmesi de malm bollugu ve ze-kata mustahak fakirin kalmamasi sebebiyledir. Bu hukum de cizye ile ilgili hiikiim gibidir. Yani 1 s a (Aleyhisselam) Islam dininin koymug oldugu zekat hukmunii kaldiracak degildir. Boyle sakat bir mana dusunulemez. Maksad sudur: Yiice dinimiz, zekat miiessese-sini o doneme kadar tatbik edilmek ve o donemde gerek kalmiyaca-gindan tatbik edilmemek iizere koymustur. tsa (Aleyhisselam) da Islam'in konulmug hiikumlerini tatbik edecektir.