Hadice
Thu 9 June 2011, 01:52 pm GMT +0200
Ale'r-ricâl Tasnif
Bu sistemde sahâbi râviler, muhtelif kriterlere göre sıralanır ve her birinden rivayet edilen hadisler, konulanna bakılmaksızın isimleri altına dercedi-lir.
Kriter olarak da sahâbilerin müsîüman olmakta kıdemi, Hz. Peygamber'e yakınlık derecesi gibi hususlar benimsenir. Meselâ, Ebû Davud et-Tayâlisi (204/819) ve Ahmed b. Hanbel (241/855)in Müsnedlerinde aşere-i mübeşşe-re'den ilk halife Ebû Bekr'in Müsned'i iîk sırayı alır.
Bu sistem, hadis metinlerini, olduğu gibi korumak, ricale ait rivayetleri bir arada tesbit ve hüküm istinbatı için bir araya toplamak maksadından kaynaklanmaktadır.
Müsnedlerden başka Mu'cemler de bu sisteme sahiptirler. Ancak mu'cemlerde, musannifin hocaları ya alfabetik, ya kabilelerine göre bir sıralamaya tâbi tutulmak suretiyle onların rivayet ettikleri hadisler ardarda verilir. et-Taberânî (360/971)'nin üç mu'cemi bu grubun en meşhur Örneğini teşkil eder.
Kabul etmek gerekir ki, bu sistemin, belli râvilerden ne kadar ve hangi hadislerin rivayet edilmiş olduğunu tesbit etmek kolaylığından başka araştırmacıya sağladığı bir imkân söz konusu değildir.[67] Bu sebeple de ale'r-ricâl sisteme sahip eserlere, dikkatle hazırlanmış mevzu fihristlerinin eklenmesi onlardan yararlanma imkânlarını arttıracaktır. Nitekim Tayâlisî ve Ahmed b. Hanbel'in Müsnedleri ale'l-ebvâb sisteme göre yeniden tertib ve tasnife tabi tutulmuşlardır. [68]
[67] Ale'r-ricâl sistemin taşıdığı mahzurlar hakkında bilgi içn bk. Ebu Zehv, el-Hadis ve'l-rouhaddisûn, s. 365.
[68] Bu çalışmada, müsnedler bahsinde tanıtılacaktır. Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 25-26.