selsebil
Fri 11 September 2009, 02:50 pm GMT +0200
Ünite 5
İSİM CÜMLESİNİN ÖĞELERİ
Çiftliğimiz.
Bizim büyük bir çiftliğimiz var. Çiftliğin bekçisi uyanık ve karısı çalışkandır. Çiftlikte iki köpek var. Köpekler büyüktür ve gece boyunca uymazlar. Çiftlikte meyve ağaçları var ve onlarla iki işçi ilgilenir. İşçiler köylü eşleri şehirlidir. Bu iki işçi çiftlikteki işçi evinde kalmaktadırlar. Çiftlikte iki tane inek var. Bu iki inek beyazdır. Burada çiftçiler de var. Çiftçiler tarla ile meşguldür. Araziyi sürerler, ekerler ve sularlar. Onlarla birlikte kadın çiftçiler var. Bayan çiftçiler güçlü bünyelidir. Onlar meyve toplarlar. Yaz sonunda meyveler olgunlaşır. Erkek ve bayan çiftçilerin atları vardır. Atlar hızlıdır. Biz çiftliğe tatil günlerinde gider ve orada dinleniriz. Kuşlar dalların üzerinde öter, sular otların ve çiçeklerin arasında akar. Çiftlikte hava temiz ve hayat güzeldir.
İsim cümleleri mübteda (özne) ve Haberden (yüklem) oluşur.Mübteda marifeyse haber nekredir.Haber marifeyse mübteda nekredir.Yani biri marife diğeri nekredir.Her ikisi marife ya da nekre (Nadiren olur ama bu yazığımız kural,size yeterli gelecektir.) olmaz.
القلم رخيص. Kalem ucuzdur.
القلم kelimesi bu cümlede mübtedadır. Marife (belirli) olduğu için (ال) takısı almıştır.
Eğer cümle bir harfi cer ile başlarsa mübteda marife olmaz ve cümle “var” anlamı alır.
Örnek
في المزرعة فلاحان.
Çiftlikte iki çiftçi var.
Arapçada marife olan kelimeler şunlardır.
1- Başına (ال) takısı almış kelimeler marifedir. الكتاب الطالب المهندس
2- Özel isimler marifedir. محمد علي ليلى عائشة إزمير إستانبول
3- İşaret isimleri marifedir. هذه هذا
4- İsmi mevsuller marifedir. الذي التي الذين
5- Ayrı veya birleşik şekilde (yukarıdaki tablolarda var) yazılan kişi zamirleri marifedir. هو هما ـك
6- İsim tamlamalarındaki muzaf (tamlamanın ilk kelimesi) marifedir. (ال) takısı almamış olmasına bakılmaz.
قلمُ الطَّالبِ. =Öğrencinin kalemi.
القلمُ رحيصٌ.
رخيصkelimesi “kalem ucuzdur” cümlesinde haberdir. Haberler nekra (belirsiz) olur bu yüzden رخيص kelimesinin başında (ال) takısı olmaz.
المهندسُ مشغولٌ. Mühendis meşguldür.
أحمدُ طبيبٌ. Ahmet doktordur.
جميلة طالبة. Cemile öğrencidir.
جميلُ طالبٌ. Cemil öğrencidir.
İsim cümlelerinde mübteda tekil ise haber tekil, mübteda ikil ise haber ikil, mübteda çoğul ise haber çoğul, mübteda müennes ise haber müennes olur. Mübteda marife, haber nekradır. Hem mübteda hem de haber merfudur.
هو طالبٌ. هما طالبَانِ. هم طالبُونَ. هي طالبةٌ.
هو طالبٌ مجتهدٌ. O çalışkan bir öğrencidir.
هما طالبَانِ مجتهدَانِ . Onlar (ikisi) çalışkan iki öğrencidir.
هي طالبةٌ مجتهدةٌ. O çalışkan bir (kız) öğrencidir
Not: Akılsız olan çoğullar tekil müennestir.
البابُ مفتوحٌ.
الابوابُ مفتوحةٌ.
*** Kelimelerde (ال) takısı bir kelimeyi marife yapar. Arapçada cümleleri net olarak anlamak için (ال) takısının büyük önemi vardır.
الطالبُ مجتهدٌ. Bu terkip bir cümledir. 1. kelime mübteda, ikinci kelime haber. (Öğrenci çalışkandır.)
الطالبُ المجتهدُ Bu belirli sıfat tamlamasıdır. 1. kelime isim, ikincisi sıfattır. (Çalışkan öğrenci.)
طالبٌ مجتهدٌ Bu belirsiz sıfat tamlamasıdır. 1. kelime isim, ikincisi sıfattır. (Çalışkan bir öğrenci.)
طالبُ المدْرسةِ Belirli isim tamlaması. Her iki kelime de isimdir. (Okulun öğrencisi)
طالبُ مدرسةٍ Belirsiz isim tamlaması. Her iki kelime de isimdir. (Okul öğrencisi)
1- Cümle Türkçe'ye göre ister isim cümleri ister fiil cümlesi olsun Fiille başlıyorsa fiil, isimle başlıyorsa isim cümlesidir. Fiil içerip içermemesi önemli değil. Fiil içermiyorsa sadece isim cümlesi olabilir.
örnekler:
كتب احمد رسالة. fiil ile başlamış, fiil cümlesidir.
احمد كتب رسالة. isim ile başlamış, isim cümlesidir.
المدرسةواسعة. fiil içermiyor ve isimle başlamış isim cümlesidir.
2- Mübteda ve haber uyumlarına dikkat etmelisiniz.
Haber mübtedaya sayı ve müenneslik müzekkerlik yönünden uymak zorundadır. Her ikisi de merfudur. Mübteda marife haber nekradır. Bu kuralı unutmayınız.
Ayrıca akılsız çoğullar tekil müennestir.
البابمفتوح burada bab bir kapı demektir. müzekkerdir haberde müzekker olur.
.الأبواب مفتوحة. burada ebvab kapılar demektir. Akılsız çoğul olduğundan tekil müennestir. Bu yüzden haber de müennestir.
ALIŞTIRMALAR
A1
Kayrevan
Kayrevan Tunus’taki eski bir şehirdir. Ülkenin başkenti ile şehir arasındaki mesafe yaklaşık yüz atmış kilometredir. Orta Akdeniz’ e uzaklığı atmış kilometredir. Bu şehri Kuzey Afrika fetihleri sırasında Müslüman Araplar tarafından inşa edilmiştir. Şehir Müslüman askerlerinin karakolu idi. Miladi 9. yüzyılda Ağalibe devletinin daha sonra da Fatimilerin başkenti oldu.
Şehirde eski tarihi eserler bulunmaktadır. Bunlardan birisi Ukbe bin Nafi Camisidir. Bu cami dünyadaki en eski cami örneklerindendir. Bu cami yüksek duvarlarla çevrilidir ve birkaç tane kubbesi vardır. Caminin girişinde beyaz bir kubbe vardır. Diğer bir tanesi de mihrabın üzerindedir. Kalanı ise 550 direği üzerine kurulu düz bir tavandır. Büyük girişin yanında bir güneş saati ve önünde Kuzey Afrika tarzında yüksek bir minare vardır.
Kayrevandaki en önemli tarihi eserlerden birisi çapı 128 ve yüksekliği 10 metre olan havuzdur. Bu Ağalibe dönemindeki başkente su dağıtımı için yapılan 15 havuzdan biridir.
Kayrevan bugün mazisinin büyük şuuru ile büyük medeniyetlerin gürültüsünden uzakta huzur içinde yaşamaktadır.
Alıştırma 3
1- بيضاء
2- ذكيان
3- مفتوحة
4- مخطوطتان
5- مجتهدات
6- قويتان
7- مهدبون
8- حافلة بالكتب
9- سهلة
10- مثمرة
3. alıştırma ile ilgili açıklamalar (önemlidir)
1- “Araba” kelimesi müennes tekildir haberi de müennes tekil olmalıdır.
2- “طبيبا المستشفى” cümlesinde “Hastanenin iki doktoru” anlamındadır. İki doktor kelimesinde bulunması gereken “nun” harfi muzaf olduğu için düşmüştür.
3- Mübteda “pencereler” çoğul olduğu için haber tekil müennes gelir.
4- mübteda “iki mektup” haber de ikil olacak.
5- mübteda akıllı çoğul “ kız öğrenciler “ haber de akıllı çoğul olmalıdır.
6- “adamın iki eli” 2. sorudaki gibidir. Ama el kelimesi semai müennes olduğu için haber müennes ikil gelecek.
7- mübteda “çocuklarımız” haber de müzekker çoğul olmalıdır.
8- mübteda müennes haber de müennes olmalıdır.
9- “bu dersin alıştırmaları” cümlenin mübtedasıdır. “temarin” kelimesi akılsız çoğul olduğu için haber tekil müennes olacak.
10- 9. alıştırma ile aynı.
Alıştırma 4
مثنى جمع
1- الخبران ساران الأحبار سارة.
2- المزرعتان كبيرتان. المزرعات كبيرة.
3- الطائرتان مسرعتان. الطائرات مسرعة.
4- الفتيان نشيطان. الفتن نشيطون.
5- الناجحان مسروران. الناجحون مسرورون.
6- القاضيان عادلان. القاضيون عدلون.
7- الورقتان صفراءان. الاوراق صفراء.
8- الفاعلان مرفوعان. الفاعلون مرفوعة.
9- السفينتان جديدتان. السفن جديدة.
10- الولدان صغيران. الأولاد صغبرون.
Bu alıştırmada haber mübteda akıllı çoğulsa çoğul, akılsız çoğulsa tekil müennes olarak gelir.
Alıştırma 5
1- لا, الرجل سليم.
2- نعم, النساء عالمات.
3- لا, الطالبة خاضرة.
4- لا, المحطة قريبة.
5- لا , السيارتان حصتان.
6- نعم, الموظفون مشغولون.
Alıştırma 6
1- شبابنا أذكياء.
2- المرأتان مسافرتان.
3- الموظفون مسؤولون.
4- الأسئلة صعبة.
5- الاصدقاء صميمون.
6- عيناك سودوان.
7- اشجار الغابة عالية.
8- أختا علي طالبتان.
9- جناحا طير أبيضان.
10- الجنود شجاعون.
Ünite Soruları
1- B
Bu soruda “meyveler” kelimesi akılsız çoğul olduğundan haber tekil müennes gelir. Bu duruma b ve e seçenekleri uymaktadır. Artık anlam olarak b şıkkı uygundur.
2- E
Birinci sorudaki gibidir.
3- E
“Ayşenin Anne ve Babası” Müzekker ikil kabul ediyoruz.
4- D
Müzekker akıllı çoğul merfudur.
İSİM CÜMLESİNİN ÖĞELERİ
Çiftliğimiz.
Bizim büyük bir çiftliğimiz var. Çiftliğin bekçisi uyanık ve karısı çalışkandır. Çiftlikte iki köpek var. Köpekler büyüktür ve gece boyunca uymazlar. Çiftlikte meyve ağaçları var ve onlarla iki işçi ilgilenir. İşçiler köylü eşleri şehirlidir. Bu iki işçi çiftlikteki işçi evinde kalmaktadırlar. Çiftlikte iki tane inek var. Bu iki inek beyazdır. Burada çiftçiler de var. Çiftçiler tarla ile meşguldür. Araziyi sürerler, ekerler ve sularlar. Onlarla birlikte kadın çiftçiler var. Bayan çiftçiler güçlü bünyelidir. Onlar meyve toplarlar. Yaz sonunda meyveler olgunlaşır. Erkek ve bayan çiftçilerin atları vardır. Atlar hızlıdır. Biz çiftliğe tatil günlerinde gider ve orada dinleniriz. Kuşlar dalların üzerinde öter, sular otların ve çiçeklerin arasında akar. Çiftlikte hava temiz ve hayat güzeldir.
İsim cümleleri mübteda (özne) ve Haberden (yüklem) oluşur.Mübteda marifeyse haber nekredir.Haber marifeyse mübteda nekredir.Yani biri marife diğeri nekredir.Her ikisi marife ya da nekre (Nadiren olur ama bu yazığımız kural,size yeterli gelecektir.) olmaz.
القلم رخيص. Kalem ucuzdur.
القلم kelimesi bu cümlede mübtedadır. Marife (belirli) olduğu için (ال) takısı almıştır.
Eğer cümle bir harfi cer ile başlarsa mübteda marife olmaz ve cümle “var” anlamı alır.
Örnek
في المزرعة فلاحان.
Çiftlikte iki çiftçi var.
Arapçada marife olan kelimeler şunlardır.
1- Başına (ال) takısı almış kelimeler marifedir. الكتاب الطالب المهندس
2- Özel isimler marifedir. محمد علي ليلى عائشة إزمير إستانبول
3- İşaret isimleri marifedir. هذه هذا
4- İsmi mevsuller marifedir. الذي التي الذين
5- Ayrı veya birleşik şekilde (yukarıdaki tablolarda var) yazılan kişi zamirleri marifedir. هو هما ـك
6- İsim tamlamalarındaki muzaf (tamlamanın ilk kelimesi) marifedir. (ال) takısı almamış olmasına bakılmaz.
قلمُ الطَّالبِ. =Öğrencinin kalemi.
القلمُ رحيصٌ.
رخيصkelimesi “kalem ucuzdur” cümlesinde haberdir. Haberler nekra (belirsiz) olur bu yüzden رخيص kelimesinin başında (ال) takısı olmaz.
المهندسُ مشغولٌ. Mühendis meşguldür.
أحمدُ طبيبٌ. Ahmet doktordur.
جميلة طالبة. Cemile öğrencidir.
جميلُ طالبٌ. Cemil öğrencidir.
İsim cümlelerinde mübteda tekil ise haber tekil, mübteda ikil ise haber ikil, mübteda çoğul ise haber çoğul, mübteda müennes ise haber müennes olur. Mübteda marife, haber nekradır. Hem mübteda hem de haber merfudur.
هو طالبٌ. هما طالبَانِ. هم طالبُونَ. هي طالبةٌ.
هو طالبٌ مجتهدٌ. O çalışkan bir öğrencidir.
هما طالبَانِ مجتهدَانِ . Onlar (ikisi) çalışkan iki öğrencidir.
هي طالبةٌ مجتهدةٌ. O çalışkan bir (kız) öğrencidir
Not: Akılsız olan çoğullar tekil müennestir.
البابُ مفتوحٌ.
الابوابُ مفتوحةٌ.
*** Kelimelerde (ال) takısı bir kelimeyi marife yapar. Arapçada cümleleri net olarak anlamak için (ال) takısının büyük önemi vardır.
الطالبُ مجتهدٌ. Bu terkip bir cümledir. 1. kelime mübteda, ikinci kelime haber. (Öğrenci çalışkandır.)
الطالبُ المجتهدُ Bu belirli sıfat tamlamasıdır. 1. kelime isim, ikincisi sıfattır. (Çalışkan öğrenci.)
طالبٌ مجتهدٌ Bu belirsiz sıfat tamlamasıdır. 1. kelime isim, ikincisi sıfattır. (Çalışkan bir öğrenci.)
طالبُ المدْرسةِ Belirli isim tamlaması. Her iki kelime de isimdir. (Okulun öğrencisi)
طالبُ مدرسةٍ Belirsiz isim tamlaması. Her iki kelime de isimdir. (Okul öğrencisi)
1- Cümle Türkçe'ye göre ister isim cümleri ister fiil cümlesi olsun Fiille başlıyorsa fiil, isimle başlıyorsa isim cümlesidir. Fiil içerip içermemesi önemli değil. Fiil içermiyorsa sadece isim cümlesi olabilir.
örnekler:
كتب احمد رسالة. fiil ile başlamış, fiil cümlesidir.
احمد كتب رسالة. isim ile başlamış, isim cümlesidir.
المدرسةواسعة. fiil içermiyor ve isimle başlamış isim cümlesidir.
2- Mübteda ve haber uyumlarına dikkat etmelisiniz.
Haber mübtedaya sayı ve müenneslik müzekkerlik yönünden uymak zorundadır. Her ikisi de merfudur. Mübteda marife haber nekradır. Bu kuralı unutmayınız.
Ayrıca akılsız çoğullar tekil müennestir.
البابمفتوح burada bab bir kapı demektir. müzekkerdir haberde müzekker olur.
.الأبواب مفتوحة. burada ebvab kapılar demektir. Akılsız çoğul olduğundan tekil müennestir. Bu yüzden haber de müennestir.
ALIŞTIRMALAR
A1
Kayrevan
Kayrevan Tunus’taki eski bir şehirdir. Ülkenin başkenti ile şehir arasındaki mesafe yaklaşık yüz atmış kilometredir. Orta Akdeniz’ e uzaklığı atmış kilometredir. Bu şehri Kuzey Afrika fetihleri sırasında Müslüman Araplar tarafından inşa edilmiştir. Şehir Müslüman askerlerinin karakolu idi. Miladi 9. yüzyılda Ağalibe devletinin daha sonra da Fatimilerin başkenti oldu.
Şehirde eski tarihi eserler bulunmaktadır. Bunlardan birisi Ukbe bin Nafi Camisidir. Bu cami dünyadaki en eski cami örneklerindendir. Bu cami yüksek duvarlarla çevrilidir ve birkaç tane kubbesi vardır. Caminin girişinde beyaz bir kubbe vardır. Diğer bir tanesi de mihrabın üzerindedir. Kalanı ise 550 direği üzerine kurulu düz bir tavandır. Büyük girişin yanında bir güneş saati ve önünde Kuzey Afrika tarzında yüksek bir minare vardır.
Kayrevandaki en önemli tarihi eserlerden birisi çapı 128 ve yüksekliği 10 metre olan havuzdur. Bu Ağalibe dönemindeki başkente su dağıtımı için yapılan 15 havuzdan biridir.
Kayrevan bugün mazisinin büyük şuuru ile büyük medeniyetlerin gürültüsünden uzakta huzur içinde yaşamaktadır.
Alıştırma 3
1- بيضاء
2- ذكيان
3- مفتوحة
4- مخطوطتان
5- مجتهدات
6- قويتان
7- مهدبون
8- حافلة بالكتب
9- سهلة
10- مثمرة
3. alıştırma ile ilgili açıklamalar (önemlidir)
1- “Araba” kelimesi müennes tekildir haberi de müennes tekil olmalıdır.
2- “طبيبا المستشفى” cümlesinde “Hastanenin iki doktoru” anlamındadır. İki doktor kelimesinde bulunması gereken “nun” harfi muzaf olduğu için düşmüştür.
3- Mübteda “pencereler” çoğul olduğu için haber tekil müennes gelir.
4- mübteda “iki mektup” haber de ikil olacak.
5- mübteda akıllı çoğul “ kız öğrenciler “ haber de akıllı çoğul olmalıdır.
6- “adamın iki eli” 2. sorudaki gibidir. Ama el kelimesi semai müennes olduğu için haber müennes ikil gelecek.
7- mübteda “çocuklarımız” haber de müzekker çoğul olmalıdır.
8- mübteda müennes haber de müennes olmalıdır.
9- “bu dersin alıştırmaları” cümlenin mübtedasıdır. “temarin” kelimesi akılsız çoğul olduğu için haber tekil müennes olacak.
10- 9. alıştırma ile aynı.
Alıştırma 4
مثنى جمع
1- الخبران ساران الأحبار سارة.
2- المزرعتان كبيرتان. المزرعات كبيرة.
3- الطائرتان مسرعتان. الطائرات مسرعة.
4- الفتيان نشيطان. الفتن نشيطون.
5- الناجحان مسروران. الناجحون مسرورون.
6- القاضيان عادلان. القاضيون عدلون.
7- الورقتان صفراءان. الاوراق صفراء.
8- الفاعلان مرفوعان. الفاعلون مرفوعة.
9- السفينتان جديدتان. السفن جديدة.
10- الولدان صغيران. الأولاد صغبرون.
Bu alıştırmada haber mübteda akıllı çoğulsa çoğul, akılsız çoğulsa tekil müennes olarak gelir.
Alıştırma 5
1- لا, الرجل سليم.
2- نعم, النساء عالمات.
3- لا, الطالبة خاضرة.
4- لا, المحطة قريبة.
5- لا , السيارتان حصتان.
6- نعم, الموظفون مشغولون.
Alıştırma 6
1- شبابنا أذكياء.
2- المرأتان مسافرتان.
3- الموظفون مسؤولون.
4- الأسئلة صعبة.
5- الاصدقاء صميمون.
6- عيناك سودوان.
7- اشجار الغابة عالية.
8- أختا علي طالبتان.
9- جناحا طير أبيضان.
10- الجنود شجاعون.
Ünite Soruları
1- B
Bu soruda “meyveler” kelimesi akılsız çoğul olduğundan haber tekil müennes gelir. Bu duruma b ve e seçenekleri uymaktadır. Artık anlam olarak b şıkkı uygundur.
2- E
Birinci sorudaki gibidir.
3- E
“Ayşenin Anne ve Babası” Müzekker ikil kabul ediyoruz.
4- D
Müzekker akıllı çoğul merfudur.