Eslemnur
Tue 12 April 2011, 03:05 pm GMT +0200
Farz İle Beraber Nafile Namaz
Yüce Allah buyurmaktadır ki:
Rabbinin ismini zikret (yani, Rabbinin ismini namazda ihlâs ile zikret}; bukraten {yani, sabah vak-[- tinde sabah namazım kılaraki ve asîlen {yani 'ışâ vaktinde öğle ve ikindi namazlarını kılarak};, geceden de O'na secde et ve O'nu teşbih et iyani, O'nun için namaz kıl: akşam ve yatsı namazlarını kıl}! (İnsan/25-26)
Sonra, Yüce Allah nafile namazları kasdederek buyuruyor ki:
Uzun gece de O'nu teşbih et {yani, geceleyin de Allah için uzun boylu nafile namaz kıl}![44] (İnsân/26)
(Mukâtil b. Süleyman) dedi: Nebî (s.a) buyurdu ki:
Üç husus benim için farz, sizin için nafiledir: Gece kıyamı [gece kalkıp namaz kılmak], vitr ve misvak kullanmak.
Rabbini hamd ile teşbih et (yani, Rabbinin emri için namaz kıl}; güneşin doğmasından önce {yani, sabahleyin sabah namazını kıl} ve (güneşin) batmasından önce {yani, ikindüeyin ikindi namazını kıl}! (Kaf/39)
Geceden de O'nu teşbih et {yani, O'nun için akşam ve yatsı namazlarını kıl}![45] (Tâ-Hâ/130)
Daha sonra tatavvuyu [nafileyi] söz konusu ederek buyuruyor ki:
Ve secdelerin arkaları sıra[46] da îyani, akşam namazının (farzının) ardından da iki rek'ât} (namaz kıl)! (Katf40)
Bu iki rek'ât namazın kılınma vakti, şafak batıncaya kadar devam eden süredir.[47]
Yüce Allah Tür sûresinde şöyle buyurmaktadır:
Rabbini (yani, emirlerini yerine getirmek suretiyle Rabbini} hamd ile teşbih et; kalktığın {yani, farz namazlarını kılmak üzere kalktığın} vakit ve geceden de O'nu teşbih et {yani, akşam ve yatsı namazlarını kılmak suretiyle O'nu teşbih et}! (Tûr/48)
Sonra, nafile namazı zikrederek buyuruyor ki:
Yıldızların arkaları sıra da[48] O'nu teşbih et {yani, -O sabah namazın(m farzm)dan önceki iki rek'âtı kıl}! (Tûr/49)
Bunun vakti, fecrin doğuşundan/tan yerinin ağarmasından sonradır.[49] Bu iki rek'âtm birincisinde, Kâfırûn sûresi bir defa, ikincisinde de İhlâs sûresi üç defa okunur. Bundan sonra farzı kılana kadar konuşmak mekruhtur.
Mukâtil Ebî îshâk'tan, o el-Hâris'ten, o 'Ali'den (r.a); Yüce Allah'ın, Secdelerin arkaları sıra da... (Kaf/40) buyruğu hakkında şöyle dediğini rivayet etmektedir: "Akşam namazından sonraki iki rek'ât ne kadar güzeldir. Yıldızların arkaları sıra da... (Tûr/49) buyruğundan maksat, tan yerinin ağarmasından önceki iki rek'âttır."
Mukâtil'in 'Abdu'l-Kerîm'den, onun 'Abdullah b. 'Ab-du'r-Rahmân'dan, onun da 'Abdu'r-Rahnıân'dan rivayetine göre Nebî (s.a), vitir namazının ilk rek'âtmda A'lâ sûresini, ikincisinde Kâfırûn sûresini, üçüncüsünde de İhlâs sûresini okurdu.[50]
Mukâtil'in Nâfi'den, onun İbn Ömer'den, onun da Ne-bî'den (s.a) rivayet ettiğine göre Nebî vitir namazının, ilk iki rek'âtı ile üçüncü rek'âtmm arasını ayırırdı.
Mukâtil dedi: 'Ubeyy'in Mushafmda kunutta okunacak dua da yazılmıştır. Şöyle ki:
Allahım! Bize yardım et ve bizi affet! Bütün hayrı övgüyle Senden bilir, Sana karşı nankörlük etmeyiz. Sana karşı gelenleri görevlerinden alır ve onları terkederiz.
Allahım! Yalnız Sana ibâdet eder, Senin için namaz kılar, Sana secde ederiz. Sana doğru koşarız, Senin için amel ederiz, azabından korkar, rahmetini ümit ederiz. Kuşkusuz ki azabın kâfirlere erişir.
Mukâtil dedi: Sonra, vitirde sabah namazından önce istenildiği gibi dua edilebilir. Sabah namazı kıhndmıı vitir kılınmaz.
(Mukâtil) dedi: Geceleyin kılman en faziletli nafile namaz, gece yansından gecenin sonuna kadarki vakitte kılınan namazlardır. Gündüz kılman en faziletli nafile namaz ise, öğle ile ikindi arasında kılman nafile namazlardır.
(Mukâtil) dedi: Şanı Yüce Allah buyuruyor ki:
«O ki, tezekkür etmeyi veya şükretmeyi irâde edenler için gece ve gündüzü halef yapmıştır {yani, geceyi gündüze, gündüzü de geceye halef/ardıl yapmıştır. Öyleyse, gündüz bir haceti veya meşguliyeti olan kimse, gece ibâdet etsin; gece bir haceti veya meşguliyeti olan kimse de gündüz ibâdet etsin}.[51] (Furkân/62)
Burada kasdedilen, Yüce Allah'ın anılması ve nafile namazlardır. Nafile namaz kılanın yanında namaz kılan kimse, kıraati cehri yapmamalıdır [açıktan okumamalıdır]; ki namaz kılan kişi kıraati karıştırıp şaşırmasın.
Dedi: Dedi:[52] Nafile namazı oturarak veya binek üzerinde kılmakta bir sakınca yoktur. Bu sırada yüzü nereye dönerse dönsün imada bulunur. Doğuya dönmüş halde olmasında da bir sakınca yoktur,
Dedi: İbn Ömer vitir namazını kılmak için (bineğinden) inerdi. [53]
[44] II/222a: Rabbinin ismini zikret; bukraten {yani, sabah erken namaz kıldığın vakit tekbir et ve O'nun haricinde ilah olmadığına şehâdet et} ve 'asîlen (yani, akşam edip, akşam namazını kıldığın vakit O'nu tekbir et ve O'nun haricinde ilah olmadığına şâhidlik et}!
Çünkü bu, şirkten uzak olmanın ifadesidir. İşte Yüce Allah'ın, Rabbinin ismini {yani, O'nun haricinde ilah olmadığına şehâdet etmek suretiyle} zikret! buyruğu bunu anlatmaktadır. 'Dedi: Rasûlullah (s.a) sabah namazım kılar, sonra üç defa tekbir getirirdi. Akşam namazını kıldıktan sonra da üç defa tekbir getirirdi. Geceden de O'na secde et lyani, uyumadan önce O'nun için namaz kıl: yatsı namazını kıl); uzun gece de O'nu teşbih et {yani, geceleyin de O'nun için namaz kıl}!
Gece namazı Nebî'ye (s.a) farzdı: (Geceden de) kalk, sana mahsus fazladan namaz kıl! (İsrâ/79)
[45] II/8a'da: Rabbini hamd ile teşbih et {yani, Rabbinin emriyle namaz kıl}!
[46] Yazma nüshada, Yıldızların arkalarında... (Tûr/49) şeklindedir.
[47] H/169a: Rabbini hamd ile teşbih et {yani, Rabbinin emriyle namaz kıl}; güneşin doğmasından önce iyani, sabahleyin sabah namazını kıl} ve (güneşin) batmasından önce {yani, Öğle ve ikindi namazını kıl} ve geceden de O'nu teşbih et {yani, akşam ve yatsı namazlarını kıl} ve secdelerin arkaları sıra da O'nu teşbih et {yani, akşam namazınfm farzm)dan sonra da iki rek'ât namaz kıl}! Bunun vakti, şafak batıncaya kadar devam eden süredir. (Kaf/39-40)
[48] Asıl nüshada, Secdelerin arkaları sıra da... (Kaf/40) şeklindedir.
[49] II/183a-183b: Rabbini hamd ile teşbih et {yani, Rabbinin emriy-
le namaz kıl}; kalktığın vakit {yani, farz namazı kılmak üzere kalktığın zaman}! Geceden de O'nu teşbih et lyani, akşam ve yatsı namazlarını da kıl}, yıldızların arkaları sıra da îyani, sabah namazın(ın farzın)dan önce de iki rek'ât (nafile) namaz kıl}! (Tûr/48-49). Bunun vakti, tan yerinin ağarmasından sonradır.
[50] Kasdedilen kişi, 'Abdu'r-Rahmân b. Ebzâ'dır. Bkz. Ahmed, Müsned, III/406.
[51] II/46a-46b: O ki, tezekkür etmeyi (yani, Allah'ı zikretmeyi} veya (gece ve gündüz} şükretmeyi (yani, O'na ibâdet etmeyi} irade edenler için, gece ve gündüzü halef yapmıştır ive böylelikle gece uyuyan kimse için gündüzü gecenin yerine, gündüz bir haceti bulunup meşguliyeti olan için de gündüzü gecenin yerine halef/ardıl}. (Furkân/62)
[52] Aynı kelime, mümasil/benzer olduğu için yanlışlıkla mı iki kere yazılmıştır?
[53] Mukatil B. Süleyman, Ahkam Ayetleri Tefsiri, İşaret yayınları: 39-44.