|
Konu Başlığı: Evâil Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 06 Ekim 2011, 15:14:26 Evâ'il: İlk olarak yapılan işler manasına “evvel”in çoğuludur. Hadis Usulünde hadis metinlerinde bildirilen olayların tarihlerini tesbite yardımcı olmak üzere ilk defa yapılan işleri ifade eden bir tabirdir. es-Suyûti, Takrîbe, dolayısiyle Ulûmu'l-Hadîse eklediği 90. konuda hadislerde söz konusu edilen bazı olayların zamanının bilinmesi ile ilgili olarak eva'ilin ilk defa el-Bulkînî tarafından zikredildiğini kaydeder. Ondan naklettiğine göre hadislerde bahsedilen bazı olayların kronolojisi “ilk defa şöyle oldu” denilen; bir hadiseden önce veya sonra olduğu zikredilen; “iki işten sonuncusu” olarak belirtilen; nihayet sene ve ay zikredilen rivayetlerle bilinir. Bu bilgi, özellikle hadislerde nâsih-mensûhu bilmede son derece önemli rol oynar. Evâ'ile misal vermek gerekirse şu rivayetler üzerinde durulabilir. “İlk olarak şöyle oldu” kaydiyle nakledilenlere misal: “Hz. Peygamber (s.a.s)'e vahiy, ilk defa uykuda sahih rüyalar görmesiyle başladı.” 255 “Rabbim beni putlara tapmaktan sonra ilk olarak içki içmekten ve insanlarla niza etmekten men etti.” Bir hadiseden önce olduğu zikredilenlere misal: “Hz. Peygamber (s.a.s) bizi su dökerken önümüzü ve arkamızı kıble tarafına dönmekten men etti. Sonraları ölümünden bir yıl önce bizzat kendisinin (su dökerken) kıbleye döndüğünü gördüm.” 256 İki işten sonuncusu” denilerek nakledilenlere misal. “Hz. Peygamber (s.a.s)'in iki emrinin sonuncusu ateşte pişen (deve eti) yemek) yüzünden abdest almanın bırakılması oldu. 257 Tarih zikredilenlere de şu hadis misal verilebilir. “Cerir'den rivayet edildiğine göre Hz. Peygamber (s.a.s)'i abdest alırken mest üzerine meshettiği esnada görmüştür. Ona Hz. Peygamber (s.a.s)'i Ma'ide Suresi (ndeki abdest ayeti) nazil olmadan önce mi, yoksa sonra mı gördüğü sorulunca “Ben Ma'ide Suresinin nazil oluşundan sonra müslüman oldum” diye cevap vermiştir.” 258 Bureyde'den rivayet edilen şu iki hadis de sene ve ay zikredilerek tarih verilen hadise misaldir. “Hz. Peygamber (s.a.s) her namaz için ayrı abdest alırlardı. Mekke fethedildikten sonra bir abdestle birkaç namaz kıldı.” 259 “Abdullah b. Ukeym'den rivayet edilmiştir. Hz. Peygamber (s.a.s) ebedi aleme göç etmeden bir ay önce bize “ölü hayvanların ne tabaklanmamış ham derilerini kullanımz, ne de tabaklanmış derilerini” diye emreden mektubu geldi.” Hicri dördüncü asrın tanınmış hadis âlimlerinden et-Taberânî'nin Kitâbu'l-Evâ'il isimli bir kitabı vardır. İbn Ebi Şeybe de Musannefinde evâ'il konusuna ayrı bir yer ayırmıştır. |