Nesh

VII- Nesh

Nesh, Hanefi mezhebinde geniş ve önemli bir yer tutar. Nitekim Ebu Hanife'nin Kitab ve Sünnette neshin mevcudiyetini kabul etüği ve bilhassa nasih ve mensuhu ayırmada çok titiz davrandığı belirtilir.[1223]

Ebu Hanife, Kur'an’daki neshle ilgili olarak şöyle der:

"Biz biliyoruz ki, Hz. Peygamber iki çeşit tefsir etmezdi. Onun nasih olanını bütün insanlara nasih olarak açıkladı, mensuh olanını da insanlara mensuh olarak açıkladı".[1224]

Hadislerdeki neshle ilgili olarak da o, şunları söylemektedir:

"Bu rivayetler böylece ihtilaflı olarak geldi. Çünkü bunların içinde nâsih de var, mensuh da. "Biz nasıl duymuşsak öyle rivayet ederiz diyorlar". Yazık onlara, akıbetlerinin ne olacağına ne kadar az önem veriyorlar. Oturup, insanlara bazılarının mensuh olduğunu bildikleri hadisleri rivayet ediyorlar. Halbuki bugün, mensuhla amel etmek dalâlettir, insanlar da onların rivayet ettiği hadisi alıp sapıtacaklar".[1225]

Hanefilere göre neshin geçerli olup olmadığı yerler şunlardır:

1- Allah'ın isim ve sıfatlarında nesh olmaz.[1226]

2- Kendisinde, "hâlidîne fîhâ ebedâ" gibi ebedîlik bildiren ve "ilâ yev-mi'1-Kıyâme" gibi hükmün kıyamete kadar yürürlükte olduğunu ifade eden lafızların bulunduğu meselelerde nesh carî olmaz.[1227]

3- Hz. Peygamber'in koyduğu ve hayatında neshetmediği hükümler ondan sonra nesholunamaz. [1228]

4- Nesh emir ve nehiylerde olur [1229] ve bu da ancak Kitab ve Sünnete münhasırdır. [1230]

Nesh dört şekilde vaki olur:

1. Kitabın Kitabla neshi

2. Sünnetin Sünnetle neshi

3. Kitabın Sünnetle neshi

4. Sünnetin Kitabla neshi.[1231]

Serahsi’nin belirttiğine göre, ilk iki kısımdaki neshin cevazı konusunda ulema arasında ihtilaf yoktur. İmam Şafiî son iki kısmı kabul etmez. [1232]Hanefılere göre kıyas, neshedici olmamakla beraber [1233]icma ile neshin carî olduğu ihtilaflıdır.[1234] Sahih olan, icma ile de neshin vaki olmamasıdır.[1235]

Şimdi neshin Sünnette carî olan kısımlarını inceleyelim:[1236]

[1224] Ebu Hanife, el-Alim ve'1-Müteallim, 13.

[1225] Age.. 13.

[1226] Age., 13;Pezdevî,Usul, III, 163.

[1227] Serahsî, Usul, II, 60; Pezdevî, Usul, III, 164.

[1228] Aynı yerler.

[1229] Ebu Hanife, el-Alim vel-Mûteallim, 13.

[1230] Molla Hüsrev, Mir'at, 201.

[1231] Serahsî, Usul, II, 67.

[1232] Serahsî, Usul, II, 67.

[1233] Pezdevî, Usul, III, 174.

[1234] Sahabe icmaının Kur'an ayetini neshedeceğini Ebu'l-Hasen el-Kerhî kabul etmektedir. Bkz. Kethî, Usul, (Te'sisü’n-Nazar içinde) s. 84.

[1235] Pezdevî, Usul, III, 175; Serahsî, Usul, II. 66-67.

[1236] Dr. İsmail Hakkı Ünal, İmam Ebu Hanife'nin Hadis Anlayışı Ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 211-212
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın