Ünite 1 Ders Özetleri

1. ÜNİTE / KUR’AN-I KERİM’DE KUR’AN

Kuranın tariflerinde bazı ifadeler dikkat çekmektedir. Bunları kısaca şöyle sıralayabiliriz:
1. Öncelikle onun Hz. Muhammed‘e indirilen bir kelam-ı ilahi olması vasfıdır
Hz. Muhammed kendisine vahiy gelir gelmez sırasıyla şu işlemleri yapardı:
a) inen vahiyleri, ayetleri ezberlerdi, b) Anlatıp tebliğ ederdi,
c) Ayetleri açıklar ve yorumlardı, d) Ayetlerin gereğini yapardı (icra etmek ve tatbik).
2. Cebrail vasıtası ile gelmesi
3. Okunmasıyla ibadet edilen
4. Vahiy yolu ile gelmesi
5. Tevatüren nakledilmesi : Tevatür ise yalan üzere anlaşmaları imkânsız olan bir haber hakkında uydurma yapmaları aklen kabul edilmeyen topluluk demektir.
Bir haber veya olayın tevatür olabilmesi için o olayı nakledenlerin sayısının en az üç olması gerekir.
6. Müneccemen indirilmesi: onun müneccemen yani tamamı birden indirilmemiş, parça parça indirilmiş olmasıdır
7. İki kapak arasında yazılmış olan: birinci halife Hz. Ebubekir devrinde iki kapak arasına getirilmiş ve üçüncü halife Hz. Osman zamanında ise çoğaltılmıştır.
8. Benzerini getirmekten aciz
9. İslam risaletini doğrulaması: Bu ifade Hz. Peygamber‘in hem rasul ve hem de nebi olduğunu doğrulamak için tanımda yer almaktadır.
10. Arapça bir kelam: Kur‘an kendini Arapça diye nitelemektedir. Bunun sebebi ise ilk muhataplarının Arap olmasıdır. Çünkü Kur‘an‘da şu ayet bu konuya açıklık
getirmektedir: ―Biz, kendilerine açıklamalarda bulunması için her peygamberi yalnız kendi toplumunun diliyle gönderdik. Allah dileyeni saptırır ve dileyene de
doğru yolu gösterir. O‘nun her şeye gücü yeter ve her işinde hikmet vardır‖ (14 ibrahim 4) işte bu genel kural çerçevesinde Kur‘an da Arapça olarak
gönderilmiştir.
11. Fatiha ile başlayıp Nas sureleri ile biten: Kur‘an indirilmeye başladığında elimizdeki tertip edilmemişti. Ancak her surede yer alan ayetleri Hz. Peygamber
tarafından bugünkü şekli ile dizilmiştir. Buna TEVKİFİ denmektedir

KUR’AN’IN İSİMLERİ

KUR‘AN: Okumak anlamına gelir. Kur‘an‘ın özel ismi olarak yaygındır. Kur‘an isminin en önemli anlamı indiği günden bugüne kadar okunarak geldiğinin önemli
delillerinden birisini oluşturmasıdır. Kıraatin okumanın Kur‘an‘da bir adı da tilavettir.

KİTAB: Kur‘an‘da Tevrat ve incile ad olarak verildiği gibi Kur‘an‘a da bu ad verilmiştir. Aslında Kur‘an‘ın Kur‘an ve Kitap diye isimlendirilmesinin iki önemli sebebi
vardır: Kur‘an ifadesi onun okunarak dilden dile nakledilmesine; Kitap ismi ile de yazılarak gelmesine birer işaret olarak kabul edilebilir.

ZİKİR: Sözlükte anma, hatırlama, bir şeyi dile getirme, hatırlatma, kalbine getirme, dil ile söylemek demektir

FURKAN: Sözlükte ayırmak, hüküm vermek ve karara bağlamak demektir. iki şeyin arasını ayırmaktır. Kur‘an‘ın isimlerinden olan Furkan, hak ile batılı, hayır ile
şerri, iyi olan ile kötü olanı, hidayet ile dalaleti, iman ile inkarı, ilim ile cehaleti ayıran demektir.

NUR: Kelimenin sözlük anlamı aydınlatan, dalgalanan, yardımcı olan ışık demektir. Allah‘ın göklerin ve yerin aydınlatıcı olduğu ayette geçmektedir.

HÜDA: Maksada ulaştıran yol anlamına gelen hüda kelimesi Kur‘an‘ın önemli isimlerinden birisidir. insanları doğruya ulaştıran demektir. Hidayet aslında Kur‘an‘la
doğru yolu bulmaktır.

BEYAN: Bir şeyin ortaya çıkması, açık olması ve belirmesi demektir. Kur‘an açısından manası ise şudur: Allah Kur‘an‘ın beyan olduğunu ifade etmektedir. Bunun
anlamı şudur: Allah kelamında açıklanması gereken bütün hususları açıklamıştır. Bundan Allah her şeyi en ince teferruatına varıncaya kadar her şeyi açıklamıştır,
anlamı çıkmaz.

ŞİFA: Dilimizde de kullanılan şifa kelimesi, bir hastalığa yakalandıktan bu hastalığın tedavisinin yapılıp iyileşmek demektir.

MECİD: Yüce ve ulu olmak, övmek, yüceltmek demektir.

MESANÎ: Mesani ise, Kur‘an‘ın ikişerli olarak meseleleri aktarması anlamına gelir. Örneğin Allah, Kur‘an‘da, Cennet‘i zikrettikten sonra Cehennem‘i de zikreder.
Yani iyi ile kötünün bir mukayesesinin yapılmasını ve böylece ibret alınmasını ister.

MEV‘İZA: Kalbin incelip yumuşayacağı şekilde iyiliği öğütlemek demektir.

HADİS: Kur‘an‘ın isimlerinden birisi de hadis tir. Hz. Muhammed arkadaşlarına ve toplumuna Kur'an'ı konuşma üslubu içerisinde aktardığı için ona "hadîs"
denildiği söylenmiştir. Hadîs sözlükte "yeni" anlamına gelir. Yeni yahut dinleyicinin duymadığı veya hatırlamadığı bir şey hakkında verilen habere de 'hadîs' denir.
Burada Cabiri‘den özetle bu isimlerle ilgili olarak kısa bir değerlendirme yapmak istiyorum: Doğrusu, islam davetinin açıkça ilan edilmesinden önceki dönemlerde
inmiş olan surelerde "Kuran'' kelimesi geçmemektedir. Bu kelimenin sıklıkla kullanılışı, Kureyşlilerin Hz. Peygamber'i inkâr edip sihirbazlık vb. şeylerle
suçlamalarına cevap verilen surelerde söz konusudur. Bunlar gizli davetin bitip açık davetin başlamasından, özellikle de Hz. Peygamberin onların putları aleyhinde
konuşmaya başladığı dönemden -yani yaklaşık olarak peygamberliğin beşinci yılından- sonra gelişen olaylardır. Kur‘an, Kur‘an-ı Kerim‘de ilkönce ―zikr diye
isimlendirilmektedir.
1- Kur‘an‘da bazen ―Zikre tâbi olanlar müjdelenir.
2- Bazen de yüz çevirenler tehdit edilir.
3- Zikr, bazen doğrudan Kur‘an anlamında kullanılır.
4- Bazen de daha önce indirilmiş kitaplar anlamında
Mekke döneminde Kitap kelimesi ilk defa 39. sırada inen A‘raf sûresinde yer alır.

KURAN I DOĞRU ANLAMAK

Kur‘an, bütün islam ilimlerinin temeli ve bu alanda kalem oynatan inansın inanmasın herkesin başvurmak mecburiyetinde olduğu tek kaynaktır. Kur‘an‘ın
üzerinde durduğu temel konu tevhid anlayışıdır. Yani Allah‘ın birliği meselesidir. Tevhidî inançta ise Allah, diğer bütün tanrıların inkar edilmesini emreder. ibadet
ve tapınma yalnız O‘nun içindir. Bu da, diğer insanların dinlerini değiştirmelerini ve Allah yoluna dönmeleri için O‘na inananlara bütün gayretleri ve ikna
kabiliyetleriyle çalışmaları görevini yükler.
Kur‘an-ı Kerim‘in konularını ele alırken içerdiği kavramlara dikkatlice bakmamız gerekir.
Dilimizde yakalamak ve içermek anlamlarına gelen kavram, Batı dillerinde ―concept ve ―notion sözcükleri; Arapça‘da ise ―mefhum kelimesi ile
karşılanmaktadır.Kavram bilim dallarına göre değişik şekillerde tanımlanmaktadır. Burada kavramın biri genel ve biri de toplumbilimdeki terim anlamlarını
vermek istiyorum. Çünkü bu tanımlar özellikle Kur‘an kavramları için önemlidir.
Toplumbilimde kavram şöyle tarif edilmektedir: ―Sözcüklere gerçek anlamlarını vermek ve bunlar aracılığıyla düşünmek, olayların ve süreçlerin özünü kavrayıp
temel yanlarına ve özelliklerine ilişkin genellemeler elde etmek imkanını sağlayan nesnel çevrenin insan düşüncesindeki yansıma biçimidir.
Kavramı genel olarak da şöyle tanımlanmaktadır: ―Bir şeyin, bir nesnenin zihindeki ve zihne ait tasarımı, soyut düşünme faaliyetinde kullanılan ve belli bir
somutluk ya da soyutluk derecesi sergileyen bir düşünce, fikir ya da idedir.
Bu tanımlardan sonra Kur‘an‘daki tanımlara bakmak istiyoruz.

İzutsu, Kur‘an‘daki kavramları şöyle tasnif etmektedir:
1. Allah‘ın ahlakı vasfı ile alakalı, yahut bu vasfı anlatan kavramlar.
2. insanın, kendisini yaratmış olan Allah‘a karşı temel tutumunu, çeşitli cephelerini tasvir eden kavramlar.
3. islam topluluğunun mensubu olup, bu topluluk içinde yaşayan bireyler arasındaki ahlaki ilişkileri tanzim eden ilke ve kaidelere ilişkin kavramlar.

Kur‘anî kavramları şöyle de tasnif edebiliriz:
1. Görülmeyen varlıklarla ilgili olanlar:
a) Allah
b) Melek
c) Cin ve şeytan
2. Alemle ilgili Olanlar:
a) Kainatın yaratılmış olduğunu vurgulayan kavramlar
b) Kainatın insanın emrine verildiğini ve dolayısıyla insanın kainattan yararlanması gerektiğini belirten hususlar
3. insanla ilgili olanlar:
a) insanın yaratılışı ile ilgili olanlar
b) insanın psikolojik (ruhi) yönünü ilgilendiren kavramlar.
c) insanın toplum içindeki konumunu belirleyen kavramlar.
d) insanın inanç ve amel (eylem ) boyutunu ele alan kavramlar.
4. Ahiretle ilgili Olanlar
a) Mahşer b) Mizan c) A‘raf d) Cennet e) Cehennem

KURAN’IN İNDİĞİ ÇEVRE

MÜŞRİK: Mekke‘de müşrikler vardı ve bunların Allah‘ın birliğini vurgulayan tevhit inancına yönelik bir anlayışları da yoktu. Aslında Kur‘an, Mekke dönemi
Araplara müşrik demektedir. Bunun nedeni de onların Allah‘a ortaklar koşması ve putlara tapmalarıdır. Çünkü müşrik şirk koşan, ortaklık yapan demektir.
Kur‘an‘ın indiği bu döneme, ―cahiliye devri‖ denmektedir.

HANİFLİK: Kurân-ı Kerim'de Hanif kelimesi on yerde, hanifler ise iki yerde zikredilmiştir
Hanef, dalaletten doğruluğa, çarpıklıktan düzgünlüğe meyletmek demektir. şu halde hanifin asıl mefhumu, eğriliği bırakıp, doğrusuna giden demektir. Bu
mefhum ile örfte ibrahim (as)'ın milletine isim olmuştur ki; başka dinlerden, batıl ilanlardan kaçınıp yalnız bir olan Allah'a eğilen " Müvahhid" demektir. Terim
anlamı ise: Daha önce geçtiği gibi bütün bâtıl akidelerden islâm'a meyletmektir. Kaynaklarda hanif olarak adlandırılan birkaç kişinin isminden bahsedilmektedir.
Varak b. Nevfel bunlardan en meşhur olanıdır.

YAHUDİLİK VE HIRİSTİYANLIK:

Bu dinler Kur‘an‘da belirtildiği gibi aslını ve safiyetini yitirmişti. Örneğin Yahudilerden ve Hıristiyanlardan bahseden ayetlerden birinde onların tevhit inancını yani
Allah‘ın mutlak birliğini zedeley...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın