> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > İslam Fıkhı Eseleri > Ahkamüs Sultaniye >  İnsanların haklarına âit iyilikler
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: İnsanların haklarına âit iyilikler  (Okunma Sayısı 1096 defa)
01 Mart 2011, 20:32:09
Sümeyye

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 29.261



Site
« : 01 Mart 2011, 20:32:09 »



D- İNSANLARIN HAKLARINA ÂİT İYİLİKLER


İnsanların haklarıyla ilgili iyilikler, umûmî ve husûsî olmak üzere ikidir.

a) Umûmî İyilikler: Bir bölgenin içecek suyunun bulunma­ması, surlarının yıkılması, ihtiyaç sahibi yolcuların o bölge halkı­nın yardımını sağlayamaması, yolculara yardım edememeleri gi­bi. Şayet hazînede mal varsa ve ora halkına bir zarar da gelmiye-cekse su yolları ıslah edilir, surları yeniden inşa edilir, oraya gelen yolculara da münâsib bir şekilde yardım edilir. Hazîneden yapı­lan yardımla birlikte ora halkına bu işlerin yapılmasını muhtesib emreder. Esasında bu görevler hazînenin işidir. Ama halktan da bu işlere yardım etmeleri istenebilir. Aynı şekilde mescid ve camileri yıkılsa, hazîne de yardım edemese, sularını ıslah, surla­rım inşa, mescid ve camileri tamir, gelen yolculara yardım etme o topluluğun hepsinin vazifesidir. İmkân sahibi, herkes bu işlere katılır. Yapılması işi bir veya birkaç kişiye yüklenemez. Ama imkân sahipleri bu işlere girişmiş, yaptırmaya başlamışlarsa muhtesib artık herkese bu işlerin yapılması için emir veremez. İş­lerin yapımında, yolculara yardımda bu işleri yapanlar izin de is­temezler.

Fakat çürük veya yıkılmaya meyyal yerlerin yıkılıp yeniden inşâsında imkân sahipleri tek başlarına hareket edemezler. Çün­kü sur, cami, mescid gibi olan bu yerler o bölge halkının malıdır. Bölgenin idare âmirinden izin aldıktan (muhtesibin iznine lüzum yoktur) ve îmâr için ne kadar para gerekiyorsa bunu da bir yere depo ettikten sonra binayı yıkar ve tamir edebilirler. Aşiret ve kabîîe mescidleri gibi özel mescidlerin tamirinde o kabile veya aşiret halkı yetkili en büyük idare âmirinden izin istemeyebilir­ler.

Muhtesibe düşen görev, yıkmış oldukları binaların inşaatına başlatmaktır. Tamamlanması konusunda icbar yetkisi yoktur. İmkân sahipleri çürük ve yıkık yerleri yapmaktan kaçınırlarsa, bölgede de sığınacak başka yer, içilecek başka su mevcutsa muh­tesib, imkân sahiplerini ve halkı kendi hâlleri üzerine terk eder.

" Bir bölgenin suyu bozulmuş ve surları yıkılmış imkânlar yok da tamir edemiyorlar ve orası sınır bölgesiyse; yapılmayınca İslâm ülkesine zarar gelecekse o yerin yetkili âmiri yıkılan yerleri tamir edememezlik yapamaz. Ortaya çıkan bu işler fevkalâde olaylardan olduğundan, o yerin imkân sahibi bütün halkım bu ge­nel hayır işlerinin yapılmasına seferber eder. Muhtesibin görevi ise, durumu halîfeye bildirmek, imkân sahibi halkı da bu işleri yapmaya teşvik etmektir.

Bölge, bir sınırda değil ve yapılmayınca İslâm ülkesinin tama­mına bir zarar vermiyorsa, o yerin idarecisi biraz daha yumuşak hareket eder. İşlerin yapabilmesinin kolay tarafını seçer. Muhte­sib de zorla halktan tamirini isteyemez. Çünkü bu işleri yaptır­mak Devletin görevidir. Devlet yardım edecek durumda değilse imkân bulmasını muhtesibe bildirir. Bu durumda muhtesib Dev­letin aczi devam ettiği sürece halka şöyle der:

- Buradan ayrılıp gitmede veya kalmada serbestsiniz. Ama burayı yurt tutacaksanız âmmenin yararına olan işleri yapacak­sınız.

Halk muhtesibin bu sözüne karşı yaptıracakları hususunda olumlu cevap verirlerse, topluluğun fertlerinin durumlarına göre yükümlülükler kor. Zorla, şahısların durumunu gözetmekizin ay­nı şeyleri almaya kalkışamaz. Halka,

- Herkes kendi imkânınca yapacağı yardımları söylesin, getir­sin, mal bul amıy ani arınız da bedenen yardım edecektir, der.

Böylece kimin ne verdiği ve vereceği, kimlerin bedenen çalışa­cağı bir yere yazılır. Sonra bu âmme işine başlanır. Herkes de ön­ceden yaptığı taahhüdü yerine getirir.

Bu nevi taahhütler özel işlerde yapıldığında, taahhütte bulu­nan şahıs taahhüdünü ödemeye zorlanamaz. Âmme menfaati ise herşeyin üstündedir. Onun için taahhüdde bulunanın menfaati düşünülemez. Taahhüdünü ödemeye zorlanır. Âmme menfaati çok genel olursa halîfeden izin almadıkça bu işleri yaptırmaya gi-rişemez. Çünkü tek başına hareket ettiğinde güçlüklerin meyda­na gelmemesi, güçlük çekmemesi içindir. Bu nevi genel menfaat-lar normal bilinen hisbe görevinin çok daha üstündedir. Yapıla­cak iş az, o hususta halîfe iznini temin zorsa veya iznin gelmesi ge­ciktiğinde zarar artacaksa o takdirde muhtesib izin almaksızın iş­lere başlar ve yaptırır.

b) Husûsî iyilikler ise: İhmâl edilen hizmetlerde muhtesib vazifeyi yapacak şahsın imkân ve kabiliyetini düşünerek yapma­larını emreder. Ama bu vazifeleri yapmıyanları hapsedemez. Çünkü hapis bir hükümdür. Muhtesib, insanların birbiri üzerin­deki haklarının yerine getirilmesine çalışması görevidir. Akraba­dan muhtaç olanına, diğerlerinden nafaka alıp veremez. Ancak hâkim, fakir düşene akrabalarının Ödemeleri gerekli olan nafaka­ya karar vermişse bu miktarın Ödenmesini emreder. Küçüklerin kefillerinde de durum budur. Hâkim, küçüğün kefilinin ne miktar Ödeyeceğine karar vermişse, muhtesib o karardaki miktar ve şart­lara göre, tesbit edilen hakkı alıp hak sahibine verir.

Vasiyetleri, vedîalan yapmaya, kabule gelince: Muhtesib, in­sanların tanınmışlarına veya herhangi birine bu hususta açık-se-çik emir veremez. Ama iyilik ve takvada yardımlaşmaya teşvik için genel olarak bu işlerin yapılmasını emir ve tavsiye edebilir. İş­te bu genel ve özel görevler insanların biribirine olan haklarıyla il­gilidir.[216]




[216] El-Ahkâmu’s-Sultaniyye, Ebu’l-Hasan Habib, Bedir Yayınevi, 1/ 457-461.


[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: İnsanların haklarına âit iyilikler
« Posted on: 29 Mart 2024, 08:42:11 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: İnsanların haklarına âit iyilikler rüya tabiri, İnsanların haklarına âit iyilikler mekke canlı, İnsanların haklarına âit iyilikler kabe canlı yayın, İnsanların haklarına âit iyilikler Üç boyutlu kuran oku İnsanların haklarına âit iyilikler kuran ı kerim, İnsanların haklarına âit iyilikler peygamber kıssaları, İnsanların haklarına âit iyilikler ilitam ders soruları, İnsanların haklarına âit iyiliklerönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes