Sayfayı Yazdır - Zekatül Fıtr (Fitre)

Zekatü’l-Fıtr (Fitre)

İslamın muhtaçlardan yana gerçekleştirdiği yardım kollarından biri de "Zekatü'1-Fıtr" veya "Sadaka-i Fıtr" diye anılan "Fitre"dir. Buna "Sadaka-i Re's" yani "Kişinin başının sadakası"da denilmiştir.

Bayram namazından önce çevredeki fakir ve muhtaçlara, sabah-akşam doyuracak şekilde mali yardımda bulunmanın sayılmayacak kadar faydaları vardır. En azından ekonomik dengenin sağlanmasına destek olur, fakirle zengin arasındaki mesafeyi iyice kısaltıp kardeşlik duygularını geliştirir.

Konuyla İlgili Hadisler

İbn Ömer (r.a.) dan yapılan rivayete göre, adı geçen şöyle haber vermiştir:

"Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz, ramazandan ramazana fakir ve muhtaçlara verilmek üzere zekat-ı fıtri müslümanlardan köle, hür, erkek, kadın, küçük ve büyük (nisaba malik olan) her kişi üzerine hurma veya arpadan bir sa’ (olarak belirleyip) farz kıldı.[149]

Buhari'nin rivayetine göre: Ashab-ı Kiram Fıtr sadakasını bayramdan bir gün veya iki gün önce verirlerdi.

Said (r.a.) diyor ki:

"Biz zekat-ı fıtri yiyecekten veya arpadan veya hurmadan veya kurutulmuş yoğurttan veya kuru üzümden bir sa' olarak çıkartıp (muhtaçlara verirdik)."[150]

Diğer bir rivayette ise, Ebu Said'in (r.a.) şöyle dediği tesbit edilmiştir:

"Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz aramızda iken biz zekat-ı fıtri taamdan bir sa' veya hurmadan bir sa' veya arpadan bir sa' veya kuru üzümden bir saf veya kurutulmuş yoğurttan bir saf çıkartıp (verirdik). Bizim bu şekil çıkarıp vermemiz Muaviye'nin Medine'ye gelmesine kadar sürdü. O şöyle dedi: "Ben Şam buğdayının iki müddünü bir sa’ hurmaya muadil görüyorum!" Böylece halk onun bu sözüyle amel etmeye başladı. Ben ise öteden beri neden ne kadar çıkartıp veriyordumsa yine öyle vermeye devam ettim."[151]

Nesai ise Ebu Said'in (r.a.) şöyle dediğini nakletmiştir:

"Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz sadaka-i fıtri taamdan bir sa' veya arpadan bir sa' veya hurmadan bir sa' veya kurutulmuş yoğurttan bir sa' farz kıldı."

Böylece fıtr konusunda "ekıt" yani kurutulmuş yoğurdun da asıl olduğu anlaşılıyor.

Darekutni'nin İbn Uyeyne tarikiyle Ebu Said'den yaptığı rivayette, adı geçenin şöyle dediğini nakletmiştir:

"Biz, Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz zamanında (sadaka-i fıtr olarak) sadece undan bir sa' veya hurmadan bir saf veya sülttan bir sa' (buğdaya benzer bir tür arpa), veya kuru üzümden bir sa' veya arpadan bir sa' veya kurutulmuş yoğurttan bir sa' çıkartıp (verirdik)."

Bunun üzerine İbnü'l-Medînî, Süfyan b. Uyeyne'ye diyor ki:

"Hiç kimse bu konuda undan söz etmiyor." Süfyan b. Uyeyne şu cevabı veriyor:

"Hayır, un da bu konu içindedir, yani sadaka-i fıtrda asıl olan maddelerden biridir."

Bu rivayetle ihticac eden Ahmed b. Hanbel, undan sadaka-i fıtr verileceğini belirtmiştir.

İbn Ömer (r.a.) diyor ki:

"Şüphesiz Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz sadaka-i fıtrin insanlar henüz (bayram) namazına çıkmadan önce ödenmesini emretti."[152]

İbn Abbas (r.a.) diyor ki:

"Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz, sadaka-i fıtri oruçluyu boş ve anlamsız söz ve davranışların (kir ve pasından) arındırmak, haya dışı şeylerin (is ve izinden) temizlemek ve miskinlere taam olmak üzere farz kıldı. Artık kim onu (bayram) namazından önce verirse, o makbul bir sadaka olur; kim de (bayram) namazından sonra verirse, o sadece sadakalardan bir sadaka olur."[153]

İshak b. Süleyman er-Râzî anlatıyor:

"Malik b. Enes'e: "Ya Eba Abdillah! dedim. Peygamber (s.a.v.) Efendimizin sa'ının miktarı ne idi?" Cevap verdi:

"Irak rıtlıyla beş rıtl ve bir de rıtlın üçte ikisi idi. Bunun bu kadar olduğunu ben takdir ettim." Bunun üzerine ona dedim ki:

"Ya Eba Abdillah! Sen kavmin şeyhine, ileri gelen fakihine muhalefet etmiş oldun" O da bana:

"Sözünü ettiğin şeyh kimdir?" diye sordu. Ben de:

"Ebu Hanife'dir. O, bir sa'ın sekiz rıtl olduğunu söylemiştir." Bunun üzerine İmam Malik fazlasıyla öfkelendi ve sonra yanında oturanlara şöyle seslendi:

"Sen dedene ait sa'ı, sen amcana ait sa'ı, sen de nenene ait sa'ı getir!" Böylece birçok sa' (sa' miktarı ölçek) biraraya toplanmış oldu. Sonra İmam Malik o sa'ları getirenlere sordu:

"Bunlar hakkında hafızanızda ne gibi bilgi var?" Onlardan biri şöyle dedi:

"Babam, kendi babasından naklen bana haber verdi ki, dedem, Peygamber (s.a.v.) zamanında sadaka-i fıtri bu sa' ile verirmiş." Bir diğeri şöyle dedi:

"Babam, kendi kardeşinden naklen bana şöyle haber verdi:

"O, Peygamber (s.a.v.) zamanında bu sa' ile fıtrayı verirmiş." Bir üçüncüsü ise şöyle dedi:

"Babam kendi anasından rivayetle bana şu haberi verdi: Annem fıtrayı bu sa' ile Peygamber, (s.a.v.) Efendimize teslim edermiş..."

Bunun üzerine İmam Malik devamla şöyle dedi:

"İşte ben bu sa’ların her birini beş rıtl ve bir de bir rıtlın üçte ikisi olarak hesaplayıp takdir ettim."[154]

Hadislerin Işığında Müctehid İmamların İhticac Ve İstidlalleri

a) Hanefilere göre: Sadaka-i fıtr (fitre) her hür olan müslümana, asıl ihtiyacından fazla nisaba malik olduğu takdirde vaciptir. Bunun nisabında nema (artma ve çoğalma) itibar edilmez. Kurbanın vücubu ile akrabaya nafaka da aynı nisaba bağlı bulunuyor.

Sadaka-i fıtri, sadece şu dört maddeden vermek vaciptir: Buğday, arpa, hurma ve kuru üzüm.

Buğdaydan yarım sa', diğerlerinden birer sa' verilir. Aynı zamanda buğday ve arpa unundan da verilebilir. Bunlardan aynen verilebileceği gibi, kıymetleri takdir edilerek nakit olarak da verilebilir.

Bir sa', Bağdad rıtlıyle yirmi estardır. Estar ise dört buçuk miskaldır.[155]

Sadaka-i fıtrin vücup vakti, bayram günü fecr-i sadık doğunca başlar. O bakımdan fecirden önce ölen kimsenin fitresi gerekmez; ama fecirden önce doğan veya İslama giren kimse için gerekir. Bununla beraber bayramdan bir gün veya birkaç gün önce vermekle bu vücup yerine gelmiş olur.[156]

b) Şafiilere göre: Ezher olan kavle göre, bayramın ilk gecesi vacip olur. Böylece güneş battıktan sonra ölen kimsenin fitresi çıkartılıp verilir; ama sözü edilen vakitte doğan çocuğun fitresi gerekmez. Bayram namazından sonraya geciktirilmemesi sünnettir. Bayram gününden sonraya bırakmak ise haramdır.

Kafir kimsenin fitre vermesi gerekmez; ancak müslüman kölesi ve müslüman yakını varsa, onların fitresini vermesi gerekir. Kölenin de fitre vermesi gerekmez. Bayram gecesi ve bayram günü kendisinin ve nafakası vacip olanların nafakasından fazla bir yiyecek maddesi olmayan kimsenin fitre vermesi gerekmez. Aynı zamanda fitre olarak verilecek nisbetin, kişinin evinden, muhtaç olduğu hizmetçisinden fazla olarak artması şarttır.

Fitre verilen maddenin cinsi, üşür kapsamına giren şeylerdir. Aynı zamanda kurutulmuş yoğurttur. Bunlardan beldenin kut'u [157] ana gıda ve geçim maddesi hangisi ise ondan vermesi vacip olur.[158]

Kut niteliğinde olan maddeden bir şa' verilir. Bir sa', 693 dirhemdir ve böylece bir sa', iki kilo ikiyüz yirmibeş gram eder.[159]

c) Hanbelilere göre: Sadaka-i fıtr, müslüman olup bir gün ve bir gecelik yiyeceğinden fazla gıda maddesi bulunan kimseye farzdır. Aynı zamanda kişinin hem kendi fitresini, hem de nafakası kendisine vacip olan yakınlarının ve çocuklarının fitresini vermekle mükelleftir.

Sadaka-i fıtr, kut olarak belirlenen maddeden, ister buğday, ister arpa, ister hurma ve üzüm olsun bir sa' verilmesi gerekir. Kut olarak kurutulmuş yoğurtla geçinenler fitrelerini bu maddeden verirler. Aynı zamanda buğday ve arpa unundan da verilebilir. Kut olarak belirlenen maddelerin kendisi değil kıymetini takdir edip vermek caiz değildir.

Bayram namazına çıkmadan önce fitreyi vermek müstehabdır. Vücup vakti ise, ramazanın son günü güneş batınca başlar. Güneş batmadan önce doğan çocuğun ve İslama giren gayr-i müslimin fitre vermesi vacip olur. Güneş battıktan sonra ise vacip olmaz.

Bununla beraber fitreyi henüz vücup vakti girmeden bir, iki gün önce vermekle farz yerine gelmiş olur.[160]

d) Malikilere göre: Sadaka-i fıtr hür olup ödeme imkanı bulunan her müslümana vaciptir. Kendi kut'undan ve nafakası, kendisine gerekli olan yakınlarının nafakasından fazla bir miktar elinde bulunuyorsa, o takdirde vermesi vacip olur. Ancak bu fazlalığın sırf bayramın birinci gününün kut'undan arta kalan nisbet olması söz konusudur.

Sadaka-i fıtır, kut olarak kullanılan şu dokuz maddeden verilir:

"Buğday, arpa, buğdaya benzer bir tür arpa, darı, çavdar, pirinç, hurma, kuru üzüm, kurutulmuş yoğurt, kurutulmuş süt...

Bayram günü fecir doğunca fitrenin vücup vakti girmiş olur. Bayram namazından önce verilir. Bununla beraber bayramdan bir, iki gün önce vermek de kafi gelir, iki günden önce vermek ise, caiz değildir.[161]

Sözü edilen maddelerden kut olarak hangisi kullanılıyorsa, ondan bir sa' olarak çıkartılıp verilmesi gerekir.

Tahliller

919 nolu İbn Ömer hadisi sahihtir ve ihticaca salihtir. Sadaka-i fıtrin farziyetine delalet etmektedir. Ancak İmam Ebu Hanife bunu vücuba hamletmiştir. .

922 nolu İbn Ömer hadisi sahihtir. İmam Şafii bayram namazına çıkmadan önce verilmesini istihbab anlamına hamletmiştir.

Çıkarılan Hükümler:

1- Sadaka-i fıtr vacip veya farzdır. Davud ez-Zahiri'ye göre, müekked sünnettir.

2- Sadaka-i fıtr'ın farz olduğunu belirtenlerin tesbit ve ictihadı ağırlık kazanmıştır.

3- Sadaka-i fıtr yılda bir defa ramazandan ramazana verilir.

4- Bayram sabahı fecrin doğmasıyla farziyeti tahakkuk eder.

5- Bayram namazından önce verilmesi sünnet veya müstehabdır.

6- Bayramdan bir, iki gün önce verilmesinde bir sakınca yoktur.

7- İmam Malik'e göre, iki günden daha fazla bir süre önce verilmesi caiz değildir.

8- Sadaka-i Fıtr, asıl ihtiyaçtan fazla nisaba ulaşan nakit veya gayr-i menkulden verilmesi gerekir.

9- Müctehidlerin bir kısmına göre, asil ihtiyacından sonra bir günlük ve bir gecelik nafakası olan kimsenin vermesi gerekir. Birincilerin görüş ve ictihadı daha sahih ve isabetli kabul edilmiştir.

10- Asıl ihtiyacından fazla nisap miktarı varlığı olan kimse hem kendinin, hem de nafakası kendi üzerine gerekli olan yakınlarının fitresini vermekle yükümlüdür.

11- Sadaka-i Fıtr, fakir ve muhtaçların hakkıdır.

12- Vaktinde ödenmeyen sadaka-i fıtr kişinin üzerinde borç olarak kalır.

13- Sadaka-i fıtr, buğday arpa, hurma ve kuru üzümden verilir. Ancak Ebu Hanife'ye göre, bu dört maddeden biri verilebileceği gibi, bunların kıymeti takdir edilerek de verilebilir.

14- Diğer imamlara göre, bu dört maddeye kurutulmuş yoğurt, darı ve benzeri maddeler de dahildir.

15- İmam Ebu Hanife'ye göre, buğdaydan yarım sa', diğerlerinden bir sa’ verilmesi gerekir. Diğer imamlara göre hepsinden de birer sa' verilmesi gerekir. Şöyle ki: Beldenin kut'u, yani ana gıda maddesi buğday ise, ondan, hurma veya kuru üzüm, ya da kurutulmuş yoğurt ise ondan verilmesi daha uygundur. Buğday, arpa ve benzeri hububatın unundan da verilebilir.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Buhari, zekat: 41, 63, meğazi: 60, tevhid: 1, Müslim, iman: 29, 31, Ebu Davud, zekat: 5, Tirmizi, zekat: 6, Nesai, zekat: 46, İbn Mace, zekat: 1, Daremi, zekat: 1, 9, Ahmed: 1/233.

[2] Buhari, zekat: 1, murteddîn: 3, istisna': 2, Müslim, iman: 32, Ebu Davud, zekat: 1, Tirmizi, iman: 1, Nesai, zekat: 3, cihad: 1, Ahmed: 1/11, 19, 36, 48, 2/423.

[3] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 2/2, 3'den özetlenerek.

[4] Mecmeu'l-Enhür: 1/192, 193.

[5] Şeyhülislam Zekeriya el-Ansari, Minhacü't-Talibin: 29.

[6] Muvafakuddin İbn Kudamî, eş-Şerhül-Kebir: 2/436-440.

[7] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l- Arbaa: 1/591.

[8] Buhari, Ebu Davud/zekat: 5. Nessi/zekat: 5, 10. Ahmed: 1/100, 102, ,110,119

[9] Ebu Davud/zekat: 5/12. Nesai/zekat: 8. Ahmed: 5/230, 233, 240, 248, ' 288

[10] Ebu Davud/zekat: 5, 12. Nesai/zekaî: 8. Ahmed: 5/230, 233, 240, 248, 288.

[11] Mecmeu'l-Enhür: 1/197-200.

[12] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 116-119'dan özetlenerek.

[13] Bilgi için bak: İbn Kudame, el-Muğni: 2/439-472.

[14] Bilgi için bak: Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 2/306- 314.

[15] Bilgi için bak: Zadü'l-Mead, zekat bahsi

[16] Şevkani, Neylü’l-Evtar: 4/149.

[17] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 1/514, 1918 nolu Hasan.

[18] Nesai, zekat: 12. Ahmed: 4/315.

[19] Nesai, zekat: 12, Ebu Davud, zekat: 5, Ahmed: 4/315.

[20] Müsned-i Ahmed: 5/142.

[21] Müslim, zekat: 9, Ebu Davud, zekat: 11, Nesai, zekat: 16, 17, İbn Mace, zekat: 15, Ahmed: 2/249, 279, 470, 477.

[22] Buhari, Müslim, Müsned-i Ahmed, Neylü'l-Evtar: 4/153.

[23] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/35.

[24] Kasani, Bedayiu's-Sanayi’:1/34.

[25] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 1/34.

[26] Ebu Yahya Zekeriya Ensari, Fethü'l-Vehhab: 1/102.

[27] İbn Kudame, el-Muğni: 2/491'den özetlenerek.

[28] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/596.

[29] Tirmizi, zekat, Ebu Davud, zekat: 5, 11, Nesai, zekat: 18, İbn Mace, zekat: 4, 15, Daremi, zekat: 7, Ahmed: 1/18,92, 113, 121, 132, 145, 146, 148.

[30] Müsned-i Ahmed, Nesai.

[31] Müslim, zekat: 3, 6, Ebu Davud, zekat: 2, Nesai, zekat: 5, 18, 23, 24, İbn Mace, zekat: 6, 9, Daremi, zekat: 11, Taberani, zekat: 1, 2, Ahmed: 2/402, 403, 3/6, 30, 45, 49.

[32] Ebu Davud.

[33] el-Mevsalî, el-İhtiyarli-Ta'lîli'l-Muhtar: 1/110, 111.

[34] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac: 124.

[35] Müslim, zekat: 8, Ahmed: 3/341.

[36] Buhari, zekat: 55, Müslim, zekat: 8, Ebu Davud, zekat: 5,12, Tirmizi, zekat: 14, Nesai, zekat: 25, İbn Mace, zekat: 17, Daremi, zekat: 29, Ahmed: 1/ 145, 3/341, 353, 5/233.

[37] Müslim, zekat: 3, 6, Ebu Davud, zekat: 2, Nesai, zekat: 5, 18, 23, 24, İbn Mace, zekat: 6, 9, Daremi, zekat: 1, 2, Ahmed: 2/402 ,403, 3/16, 20, 45, 59, 73, 74, 79, 86.

[38] Sünen-i Esrem, Neylü'l-Evtar: 4/159.

[39] Ebu Davud, büyû’: 35, İbn Mace, zekat: 18, Taberani, müsakai: 1, 2, Ahmed: 2/24, 226, 367, 6/163.

[40] Tirmizi, zekat: 17, İbn Mace, zekat: 18.

[41] Tirmizi, zekat: 17, Nesai, zekat: 100.

[42] Ebu Davud, zekat: 17, Nesai, zekat: 27, Taberani, zekat: 34.

[43] Bilgi için bak: Kasani, Bedayiu's-Sanayi’: 2/53, 56, Mecmeu'l-Enhür: 1/215.

[44] Bilgi için bak: Ebu Zekeriya Yahya Nevevi, Minhacü't-Talibin: 27.

[45] Bilgi için bak: İbn Kudame, el-Muğni: 2/548-550.

[46] Bilgi için bak: Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/294.

[47] Bilgi için bak: el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa, 1/619.

[48] Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 2/317, 3092 nolu Sakar.

[49] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/160.

[50] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 2/438, 4376 nolu Abdullah.

[51] İbn Mace, zekat: 20, Ahmed: 4/236.

[52] İbn Mace, zekat: 20, 21.

[53] Ebu Davud, zekat: 13, Nesai, zekat: 29.

[54] Mecmeu'l-Enhür: 1/217.

[55] Bilgi için bak: Ebu Zekeriya Nevevi, Minhacü’t-Talibin: 28.

[56] İbn Kudame, el-Muğni: 2/577, 578.

[57] Bilgi için bak: Neylü'l-Evtar: 4/164.

[58] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 2/310, 3872 nolu Sadaka.

[59] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 4/193, 8810 nolu Münir.

[60] Buhari, zekat: 66, diyat: 28, 29, musakat: 3, Müslim, hudud: 45, 46, Ebu Davud, diyat: 27, Tirmizi, zekat: 16.

[61] Ebu Davud, imaret: 36, Taberani, zekat: 8, Ahmed: 1/306.

[62] el-Fıkhu Ala’l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/614.

[63] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/615.

[64] el-Fıkhu Alal-Mezahibi'l-Arbaa: 1/614.

[65] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/613.

[66] Buhari, zekat: 20.

[67] Şafii, Buhari, kendi tarihinde.

[68] Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İbn Mace, Daremi, zekat: 12.

[69] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 2/33.

[70] Kasani, Bedayiu's-Sanayi': 2/51.

[71] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/170.

[72] Şevkani, Neylül-Evtar: 4/169.

[73] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 1/513-515, 1918 nolu Hasan.

[74] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ’tidal: 4/180, 8757 nolu Mendel.

[75] Geniş bilgi için bak: Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/284.

[76] Tirmizi, zekat: 21.

[77] Ebu Davud, İbn Mace, zekat: 41.

[78] Sünen-i Esrem, Neylü'l-Evtar: 4/170.

[79] Ebu Davud, İbn Mace, zekat.

[80] Feteva-yi Hindiyye: 1/190.

[81] Abdurrahman b. Muhammed (Buğyetü'l-Müşterşidin): 1/105.

[82] İbn Kudame, el-Muğni: 2/531, 532.

[83] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/286, 287.

[84] Bilgi için bak: Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/263, 264, 996 nolu Esas.

[85] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/170.

[86] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/171.

[87] Tevbe: 9/60.

[88] Bakara: 2/273.

[89] Buhari, zekat: 53, tefsir: 2, 48, Müslim, zekat: 101, 102.

[90] Ebu Davud, zekat: 26, Tirmizi, zekat: 23, İbn Mace, ticaret: 25, Ahmed: 3/ 114, 127.

[91] Ebu Davud, zekat: 24, Tirmizi, zekat: 23, Nesai, zekat: 90, İbn Mace, zekat: 26, Daremi, zekat: 15, Ahmed: 2/164, 192, 5/326.

[92] Ebu Davud, zekat: 24, Nesai, zekat: 91, Ahmed: 1/202, 4/224, 5/290, 362.

[93] Kasani, Bedayi': 2/43.

[94] Kasani, Bedayi': 2/43'den özetlenerek.

[95] Abdurrahman el-Ceziri, el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/625.

[96] İbn Kudame, el-Muğni: 2/526, 527, Ebu Davud.

[97] İbn Kudame, el-Muğni: 2/527.

[98] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/297-299'dan özetlenerek.

[99] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/179.

[100] Bilgi için bak: Mizanü'l-İ'tidal: 2/62, 2816 nolu Reyhan.

[101] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/179.

[102] Müslim, zekat: 12, Ebu Davud, zekat: 28, imaret: 10, Nesai, zekat: 94, Ahmed: 1/52.

[103] Müslim, zekat: 167, Ahmed: 4/166.

[104] Ebu Davud, imaret: 10.

[105] Mecmeu'l-Enhür Şerhu Mülteka'l-Ebhur: 1/220.

[106] Bilgi için bak: el-Ümm: 2/58.

[107] İbn Kudame, el-Muğni: 2/517, 518’den özetlenerek.

[108] Abdurrahman el-Ceziri, el Fıkhu Ala'l mezahibi'l-Arbaa: 1/623'den özetlenerek.

[109] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/186.

[110] Bilgi için bak: C. Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı: 2/173.

[111] Sahih-i Müslim, zekat: 139.

[112] Müsned-i Ahmed: 7108 İsnad-ı sahih ile...

[113] Buhari, cumua: 29, humus: 19, fezail-i ashab: 9. Ahmed: 3/57, 76, 246.

[114] el-Cami'u li-Ahkami'l-Kur'an: 8/179, 180.

[115] Bilgi İçin bak: Celal Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı: 2/174-706.

[116] Buhari, zekat: 49.

[117] Darekutni, Müsned-i Ahmed: 4/299.

[118] Buhari, Müslim, Tirmizi, Nesai, nikah: 5, cihad: 12, İbn Mace, ıtk: 3.

[119] Ebu Davud, zekat: 26, Tirmizi, zekat: 23, İbn Mace, ticaret: 25, Ahmed: 3/ 114, 127.

[120] Müslim, zekat: 109, Ebu Davud, zekat: 26, Nesai, zekat: 80, Daremi, zekat: 37, Ahmed: 3/477, 5/60.

[121] Mecmeu'l-Enhür: 1/221.

[122] İbn Kudame, el-Muğni: 2/705'den özetlenerek.

[123] Abdurrahman, Buğyetü'l-Müsterşidîn: 105.

[124] Ebu Davud, Zekat: 25, İbn Mace, Zekat: 27, Taberani, Zekat: 29; Ahmed: 3/59.

[125] Buhari, Ta’likan.

[126] Müsned-i Ahmed, Ebu Davud, Menasik: 79.

[127] Ebu Davud, menasik: 79, 80.

[128] Haşiyetü't-Tahtavi: 392, Bedayiu's-Sanayi': 2/46.

[129] Zehebi, Mizanü'l-İ'tidal: 1/67, 225 nolu İbrahim.

[130] Buhari, zekat: 60, cihad: 188, Daremi, zekat: 16, Ahmed: 2/409, 44/4, 476.

[131] Tirmizi, zekat: 25, 60, Nesai, zekat: 97, Ahmed: 4/186.

[132] Buhari, zekat: 61, İbn Mace, libas: 25, Müslim, zekat: 169, hayz: 101, 102, Nesai, feri': 4, Ahmed: 6/429, 430.

[133] Buhari, Müslim: Ümmü Atıyye'den.

[134] Kasani, Sedayiu's-Sanayi': 2/49'dan özetlenerek.

[135] Abdurrahman, Buğyetü'l-Müsterşidîn: 106, 107'den özetlenerek.

[136] İbn Kudame, el-Muğni: 2/519'dan özetlenerek.

[137] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/193.

[138] Bilgi için bak: Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/195.

[139] Buhari, zekat: 61, 62, hibe: 7, nikah: 18, talak: 14, 17, feraiz: 19.

[140] Buhari, hibe: 30, cihad: 137, fezail-i ashab: 56. Müslim, hibat: 2, 4.

[141] Buhari, hibe: 30, cihad: 137, fezail-i ashab: 56, Müslim, hibat: 2, 4. Ebu Davud, zekat: 10, adahî: 20, Tirmizi, zekat: 32, Nesai, zekat: 100, İbn Mace, sadakat: 2, Ahmed: 2/7, 50.

[142] Buhari, hayz: 6, Müslim, iman: 132, lydeyn: 4, zekat: 46, 47, Tirmizi, zekat: 12, iman: 6, Nesai, zekat: 82, İbn Mace, fiten: 19, Daremi, zekat: 23, Ahmed: 1/376, 6/423.

[143] Müsned-i Ahmed, İbn Mace, Tirmizi.

[144] Buhari, nefakat: 2, Müslim, zekat: 95, Ebu Davud, zekat: 39, Nesai, zekat: 6, 53.

[145] Mecmeu'l-Enhür: 1/224.

[146] Şevkani, Neylü'l-Evtar: 4/199.

[147] İbn Kudame, el-Muğni: 2/513.

[148] Sahnun, el-Müdevvenetü'l-Kübra: 1/298'den özetlenerek.

[149] Buhari, zekat: 70, 71, 78, Müslim, zekat: 12, 13, 16, Ebu Davud, zekat: 18, İbn Mace, zekat: 21, Daremi, zekat: 27.

[150] Buhâri/, zekat: 73, Tirmizi, zekat: 35, Nesai, zekat: 33, 38, İbn Mace, zekat: 21, Ahmed: 6/347, 359.

[151] Nesai, zekat: 31, 33, Ahmed: 2/102, 137.

[152] Buhari, zekat: 74, 76, Müslim, zekat: 15, 22, 23, Ebu Davud, zekat: 19, 20, İbn Mace, zekat: 21, Ahmed: 2/21.

[153] Ebu Davud, zekat: 18, İbn Mace, zekat: 61.

[154] Darekutni, Neylü'l-Evtar: 4/207.

[155] Bir miskal, birbuçuk dirhem ve 4.8 gramdır. Böylece bir sa' yaklaşık ola rak üç kilo altıyüz küsur gram eder.

[156] Fetevay-i Hindiyye: 1/191, 192'den özetlenerek.

[157] Beldenin temel gıda maddesi.

[158] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac: 129, 130'dan özetlenerek.

[159] el-Gamravi, es-Siracü'l-Vehhac: 130.

[160] İbn Kudame, el-Muğni: 2/645-680’den özetlenerek.

[161] el-Fıkhu Ala'l-Mezahibi'l-Ârbaa: 1/629, 630'dan özetlenerek.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Ahkam Hadisleri => Konuyu başlatan: Zehibe üzerinde 17 Ağustos 2010, 05:38:40