Eti Yenmeyen Hayvan Kesilince Necis Olmaktan Çıkmaz

Eti Yenmeyen Hayvan Kesilince Necis Olmaktan Çıkmaz

Şer'î kesme, ancak eti yenen hayvanların etinin yenmesini sağlar. Eti yenmiyen hayvanların etini helâl kılmaz. Tabii bu hususta et ile deri, boynuz, tırnak ve kılı ayırd etmek gerekir. Eti yenmeyen hayvanların derisinden boynuz ve tırnağından, bir de kılından istifade etmek mübahtır; yeter ki, bunlar iyice yıkanıp temizlenmiş olsun...

Bu hususta hükme mesned kabul edilen hadîsler: Seleme b. el-Ekva' (r.a.)'den yapılan rivayette demiştir ki:

"Hayberin kendilerine fethedildiği günün akşamı (ashabı kiram) birçok ateşler yaktılar. Bunun üzerine Resûlüllah (a.s.) Efendimiz sordu:

"Bu ateş nedir, ne için yakıyorsunuz?" Onlar da:

"Et pişirmek için..." diye cevap verdiler. Resûlüllah (a.s.),

"Hangi et için?" diye sorunca,

"Evcil eşeklerin eti için..." dediler. Resûlüllah (a.s.) Efendimiz onlara şöyle emretti:

"Onu dökünüz ve (kabını) kırınız!"

Bu emir üzerine bir adam dedi ki:

"Ya Resûlellah! onu döküp kabı yıkasak ya!" Resûlüllah (a.s.):

"O da (olur) ya..." buyurdu. Diğer bir rivayette, "yıkayın" dedi.[217]

Enes (r.a.)'den yapılan rivayette şöyle demiştir:

"Evcil eşek etinden bize de (bir miktar) isabet etti, yani Hayber'in fethedildiği gün. Bunun üzerine Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in çağrıcısı şöyle seslendi:

"Şüphesiz ki Allah ve Resulü sizi eşek etinden men'ediyor, (onu size yasaklıyor); çünkü gerçekten o rica (murdar)dır veya necistir."[218]

Hadîslerin açık delâletinden şu hükümler anlaşılmaktadır:

1- Hayber'in fethine kadar, mut'a nikâhı mübah olduğu gibi, evcil eşeğin de eti helâl idi. Hayber fethedildiği günün akşamı, evcil eşek eti Resûlüllah'ın sünnetiyle haram kılındı.

2- Haram bir etin konulduğu veya kaynatıldığı, pişirildiği kaptaki nesneyi döktükten sonra onu iyice yıkayıp temizlemek gerekir.

3- Bundan anlaşılan ve ilgili hadîslerden elde edilen sonuca göre, yabani eşeğin eti helâldir.

4- Eti haram olan bir hayvanın sütü de haramdır.

Hadîslerin ışığında müctehid imamların ihticac, istinbat, istidlal ve görüşleri:

a) Ebû Cafer et-Tahavî'ye göre (H. 229-M.843) bu konuda kıyasın yeri yoktur, şöyle ki: Ehlî olan bir hayvanın eti haramsa, aynı hayvanın yabanî olanının da eti haramdır. Böylece evcil eşeğin etinin de helâl olması gerekirdi. Nitekim yabani domuzun eti haram olduğu gibi, evcil domuzun da eti haramdır. Ama Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'den sarih ve sahih olarak gelen bir haber bu tür bir kıyasa yer vermez, o, uyulmaya evlâdır.[219]

b) Ebû Hanîfe ile iki talebesi İmam Ebû Yusuf ile İmam Muhammed'e göre de evcil eşeğin eti ve sütü haramdır.[220]

c) Şâfiîlere göre, evcil eşeğin eti helâl değildir. Çünkü Buharî ve Müslim'in rivayet ettikleri hadîsle yasaklanmıştır.[221] İmam Şafiî, Hz. Ali'den rivayet edilen hadisle istidlal edip yabani eşeğin etinin helâl olduğunu söylemiştir[222]

d) Hanbelîlere göre, Reslüllah'ın (a.s.) sünnetiyle haram kılınan hayvanlardan biri de evcil eşektir.[223] Bunun gibi (evcil) eşeklerin sütü de haramdır.[224]

e) İmam Mâlik'e göre, at, katır ve (ehli) eşek eti yenilmez. Çünkü Allah, Kur'ân'da: "Binesiniz diye at, katır ve merkebi birer süs olarak yaratmıştır."[225] "O Allah ki, bir kısmına binmeniz, bir kısmının etinden yemeniz için davarları sizin için yarattı."[226] buyurmuştur. Böylece O, at, katır ve eşeği binek ve zînet olmak üzere, davarları da binek ve yemek için yarattığını belirtmiştir. (O halde bu üç evcil hayvanın eti yenilmez).[227]

Konuyla ilgili diğer hadîsler, rivayetler ve tahliller:

Cabir h. Abdillah (r.a.)'den yapılan rivayette deniliyor ki:

"Ashab-ı kiram Hayber gününde eşek, katır ve at kesmişlerdi. Bunun üzerine Resûlüllah (a.s.) Efendimiz onları eşek ve katır (eti yemek) den men'etti! at (etin) den men'etmedi."[228]

Hz. Ali (r.a.)'den yapılan rivayette, demiştir ki:

"Şüphesiz ki, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz Hayber (in fethedildiği) günü kadınlarla mut'a şekilde (muvakkat nikâhla) evlenmeyi ve bir de evcil eşek etini yemeği yasakladı."[229]

Ancak Buharî'de "Hayber yılında", "Hayber zamanında" gibi lâfızlar geçmektedir.

Bu sahîh hadîslerin karşısında tam aksine bir hüküm ifade eden şu hadîs rivayet edilmiştir:

Gâlib b. Ebcer'den yapılan rivayette, demiştir ki:

"Kıtlık bize dokundu (bulunduğumuz yerde kıtlık başgösterdi.) Malımdan çoluk çocuğuma yedireceğim hiçbir şey yoktu, sadece eşekler bulunuyordu. Resûlüllah (a.s.) Efendimiz ise, evcil eşeklerin etini haram kılmış idi. Bunun üzerine kalkıp geldim ve dedim ki:

"Ya Resûlellah! Bize kıtlık dokundu; yanımda çoluk çocuğuma semiz eşekten başka yedireceğim bir şey yoktur. Siz ise evcil eşek etini haram kılmış bulunuyorsunuz." Buyurdu ki:

"Çoluk çocuğuna eşeklerinden semiz olanı yedir; ben onları ancak köy kenarındaki pisliklerden dolayı haram kıldım!"

Bu hadîsin isnadında hayli farklı tesbitler ve farklı lafızlar bulunuyordur: Kimi "Ubeyd Ebû'1-Hasen'den rivayetle", kimi "Ubeyd b. Hasan'dan" demekle, kimi "Abdullah b. Ma'kal'den...", kimi "Abdurrahman b. Ma'kal'den", kimi "İbn Ma'kal Galib b. Ebcer'den...", kimi "Galib b. Zerîh'den..." kimi, "Galib b. Zeyh'den" diyerek, kimi, "Müzeyne'den bazı adamlardan" ifadesini kullanarak rivayet etmiştir. Kimi, Müzeyne'den bir adam, kimi de iki adam Peygamber (a.s.) Efendimiz'e geldi, demiştir.

Bütün bu farklı tesbit ve rivayetler Taberânî'nin el-Mu'cem'in-e ve İbn Ebî Şeybe'nin el-Musannef'inde zikredilmiştir.

Aynı farklı durum hadîsin lâfızında da görülmektedir: Kimi, "Malın semizinden ye ve ehline yedir." diye, kimi "Malın semizini ye" diye, kimi "Çoluk çocuğuna malın semizinden yedir" diye rivayet etmiştir.

Bundan dolayı Beyhakî el-Ma'rife'de, Gâlib b. Ebcer'in isnadı sahih de olsa muzdariptir; ona ancak zaruret halinde ruhsat verilmiştir. Çünkü zarurî hallerde ölü hayvan eti bile mübah, demiştir.

Sonuç olarak Câbir (r.a.)'dan rivayet edilen hadîs, Halid'den rivayet edilene muarızdır. Tercih, evcil eşeğin etinin haram olmasıdır. Çünkü Câbir'in hadîsi sahîh, Hâlid'in hadîsi gerek isnad, gerekse metin yönünden üzerinde konuşulan, tenkide kapı açan bir muhtevadadır.[230]

Çıkarılan Hükümler:

1- Evcil eşeğin eti haramdır.

2- Evcil eşeğin sütü, onun etine kıyasla haramdır.

3- Haram bir etin pişirildiği kap murdar olur, temizlenmesi için iyice yıkanması gerekir.

4- Zarurî hallerde, ölüm tehlikesi baş gösterdiğinde ölmeyecek kadar haram gıdadan yenilmesi mübahtır.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın