Ulü'l-Erham"In Mâhiyeti

Ulü'l-Erham"In Mâhiyeti Ve
Kendileriyle Kardeşlik Akdi Yapılan Kimselerin Miras Paylarının Neşredilmesi

Nisa sûresiide Yüce Allah şöyle buyurmaktadır.

Ana-babanın ve yakın akrabanın geriye bıraktıklarından {yani, bıraktıkları mirastan} her biri için mevâli {yani, amca çocukları ve asabeler} kıldık.

Ve akd ile yeminlerinizin bağladığı kimselerin terekelerinden vârislere de tahsis ettik. Onlara da na-siblerini verin. (Nisâ/33)

Şöyk ki: Câhiliye döneminde ve İslâm'ın ilk yıllarında bir kimse bir kimsenin yiğitliğini beğendiğinde onunla akitleşir ve "Sen bana mirasçısın, ben de mirasçıyım" derdi. Onlardan hayatta kalana, ölenin malından hayatta kalan için şart koşulan miktar verilirdi. Miras paylaşımı ile ilgili hükümle- nazil oldu, fakat bu tür akit ehli söz konusu edilmedi. Bir adam Nebî'ye (s.a) gelerek dedi ki: "Ey Allah'ın Nebisi! Miras paylaşımı ile ilgili hükümler indi, fakat akit söz konusu edilmedi. Ben bir kişi ile akit-leşmiştim ve o Öldü." Bunun üzerine, Ve akd ile yeminlerinizin bağladığı kimselerin terekelerinden vârislere de tahsis ettik. Onlara da nasiplerini verin. Kuşkusuz Allah her şeye şahid olandır (Nisâ/33) âyeti nâzü oldu. Fakat adam Enfâl süresindeki şu âyet ininceye kadar payını almadı:

Akrabalar Allah'ın kitabında birbirlerine {yani, miras hususunda birbirlerine} daha evlâdır. Kuşkusuz Allah her şeyi hakkıyla bilendir. (Enfâl/75)

Böylece bu âyet-i kerîme, akit, antlaşma ve hicret sebebiyle mirasçı ohnay neshetti.[181] Bundan böyle bu pay, zevi'l-erham'a verildi. Buna göre baba ve evlat, kardeş ve kızkardeşten, kardeş yeğenden, kardeşin oğlu, amcadan, amca ve amca oğlu dayı ve dayı oğlundan daha yakmd r. Dayının, halanın, teyzenin, Zeyd b. Sâbit'e göre mirastan payları yoktur. Ömer b. Hattab (r.a) eğer başka bir mirasçı yoksa halaya malın üçte-ikisini, teyzeye üçte-birini verirdi.

Dedi: Ali (r.a) ile İbn Mes'ûd ise, mirastan (payların dağıtımından sonra) bir şey artacak olursa artan miktarı, karı-kocanm dışında kalan zevi'l-erham'a payları oranında dağıtırdı. [182]

[181] '" Hamişte, "Akid sahihlerinin payları -belirtildiği gibi- miras âyeti ile neshedildi" diye bir başlık vardır.

[182] Mukatil B. Süleyman, Ahkam Ayetleri Tefsiri, İşaret yayınları: 164-166.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın