Şanı yüce Allah'ın, Kuşku yok ki yetimlerin mallarını zulm ile yiyenler, karınlarına ancak ateş yemiş olurlar (Nisâ/10) buyruğu nazil olunca Müslümanlar, yetimlerin evlerinden ve onlara ait olan mallardan -günaha düşmek korkusuyla- uzak durdular. Fakat hepsinin, yetime ayrı bir mesken ve gerekli şeyleri ayırma imkânı yoktu. Bu da hem onlar, hem yetimler için bir zorluk teşkil etti. Ne­biye (s.a) mesken, yiyecek ve benzeri hususlarda yetim­lerle bir arada olmanın durumunu sordular. Bunun üzeri­ne, Bir de sana yetimleri {yani, onlarla bir arada bulun­mayı} sorarlar. De ki: "Onları ıslâh etmek hayırlıdır. Şayet onlarla bir arada yaşarsanız, onlar sizin kardeşleriniz-dir" (Bakara/220) buyruğu nazil oldu ve onlarla bir arada oturup kalkmaya izin verdi.

Bu sefer yetimlerle bir arada olmaları hâlinde, nelerin sakıncalı olmadığım sordular, fakat günahı bundan daha büyük bir işle ilgili soru sormadılar. Çünkü onlardan ki­milerinin nikâhı altında adaletli davranmadıkları hür sekiz, hatta on kadın bulunabiliyordu. Bunun üzerine, Nisa süresindeki şu âyet nazil oldu:

Eğer yetimler hakkında kist yapamamaktan {ve bunun günahından} korkarsanız, (nikâh hususun­da adil olun, kadınlar arasında da adaletli davra­nın ve} size helâl olan I hoşunuza giden kadınlar-'-: dan ikişer, üçer, dörder nikahlayın {yani, ikişer, üçer, dörder evlenin -böylece dörtten fazlasının helâl olmadığını bildirdi-}. Şayet adalet {yani, iki, üç ve dört kadın arasında, günleri paylaştırma ve nafaka hususunda adalet} yapamayacağınızdan korkarsanız, o zaman bir tane (nikahlayın) {yani, evlenecek kişi bir kadın ile evlensin ve böylece gü­naha girmekten kurtulsun} yahut sağ ellerinizin mâlik olduklarını (nikahlayın) {yani, eğer tek ka­dına da iyi davranamayacağınızdan korkarsanız, câriye edinin}. Şu, sapmamanız için en yakındır {yani, bu, haktan uzaklaşmamanız için daha uy­gundur}. (Nisâ/3)

Dedi: Bize Mukatil, Abdu'l-Hamid b. Vâsü'dan, o Şehr b. Havşeb'ten, o da Ebû Hureyre'den rivayetle dedi ki: "Kimin dört ya da bundan aşağı sayıda hanımı bulunur da aralarında adalet yapmayacak olursa, Kıyamet Gü-nü'nde bir yanı eğik olarak gelir. Tıpkı dünyada iken on­lardan birini diğerlerine tercih ettiği gibi."

Bize Mukâtil'in el-Hakem [203] ile İbrahim'den rivayet ettiğine göre, nikâhı altında bir Müslüman, bir Yahudi, bir de Hristiyan kadın bulunan bir kişi hakkında şöyle dediler: "Günleri paylaştırmakta aralarında eşit davran­ması gerekir, fakat ölürse miras Müslüman hanımına ait olur. Çünkü Müslüman erkek ile Ehl-i Kitab kadın ara­sında veraset olmadığı gibi, Müslüman erkek ile câriye arasında da veraset olmaz."

Dedi: Bize Mukâtil ed-Dahhak'tan, o da 'Ali'den (r.a) rivayetle dedi ki: "Hür-Müslüman bir erkeğin hür kadın üzerine câriye ile evlenmesi helâldir. Câriye üzerine hür kadın ile evlenmesinde de bir sakınca yoktur. Ancak hür kadına iki gün, cariyeye de bir gün ayırır. Nafaka husu­sunda da böyledir."

Mukâtil'in bir adamdan, onun Sa'îd b. el-Müsey-yeb'ten, onun da Ebû Hureyre'den rivayet ettiğine göre Nebî'ye soruldu:

— Dörtten fazla kadınla evlenen, sonra kendisi de ha­nımları da Müslüman olan bir müşriğin durumu nedir?

Nebî şöyle cevab verdi:                             

— O kişi, kadınlardan dört tanesini seçer. [204]

[203] Tercih edilen, bunun, "Mukâtil'in el-Hakem'den, onun da İbra­him'den..." şeklinde olmasıdır.   

[204] Mukatil B. Süleyman, Ahkam Ayetleri Tefsiri, İşaret yayınları: 190-192.