4. Sarf Ve Altının Gümüşle Satışı

 

188. Hz. Ömer (r.a)'tan rivayet edilmiştir:

Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmaktadır:

Altını gümüş, buğdayı buğday, arpayı arpa ve hurmayı da hurma karşılığında satmak (yada satın almak) ribadır. Ama ikisi de peşin olursa müstesna. [85]

Konu ile ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:

Gümüşü gümüş, altını altın karşılığında satmak (yada satın almak) ribadır. [86] Ama ikisi de peşin olursa müstesna. [87] Bu hadisfin bu şekildeki metinlerin)!, Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Yine Buhârî'nin bir rivayetinde, Mâlik b. Evs şöyle der:

Mâlik b. Dînâr, (bir defasında) yüz dinarı (alün parayı), dirhemler (gümüşler)le değiştirmek istemişti. Talha ibn Ubeydullah, beni çağırdı. Birbirimizle bu para değiştirme işini görüşüp anlaştık. Benden altmları istedi. AItm(lar)ı (benden alıp) elinin içinde onları çevirmeye başladı. Sonra da:

(Dirhemler yanımda yok.) Veznedarım, Gâbe (ormanın)dan gelinceye kadar bekle, (dirhemleri sana vereyim)' dedi.

Ömer bu konuşmayı işitmişti. Bunun üzerine Ömer şöyle dedi:

Vallahi, sen, dinarları, Talha'dan alıncaya kadar ondan ayrılmayacaksın. Çünkü Resulüllah (s.a.v):

Altını altın, buğdayı buğday, hurmayı hurma ve arpayı arpa karşılığında satmak (yada satın almak) ribadır. Ama ikisi de peşin olursa müstesna' buyurdu. [88]

Görüldüğü üzere hadis, birinci rivayete benzer bir şekilde nakledilmiştir. Yalnız bu rivayetin içerisinde;  (sıralamada)  hurmayı,  arpadan  önce getirmiştir. [89]

Müslim ile Tirmizî'nin rivayetinde ise Mâlik şöyle der:

Altını, dirhem (=gümüş) ile değiştirecek var mı?' diye (seslene)rek geldim. Ömer ibnü'l-Hattab'ın yanında bulunan Talha b. Ubeydullah:

Bize altınını göster! Sonra hizmetçimiz geldiği zaman gel de sana gümüşünü verelim!' dedi.

Bunun üzerine Ömer, (Talha b. Ubeydullah'a hitaben) şöyle dedi:

Vallahi, olamaz! Ya bunun gümüşünü (peşin) verirsin yada altınım geri verirsin! Çünkü Resulullah (s.a.v):

Gümüşü altın, buğdayı buğday, arpayı arpa ve hurmayı hurma karşılığında satmak (yada satın almak) ribadır. Ama ikisi de peşin olursa müstesna' buyurdu. [90]

Görüldüğü üzere hadis, birinci rivayete benzer bir şekilde nakledilmiştir. Yine Ebu Davud'un rivayeti, birinci rivayete benzemektedir. Nesâî'de birinci rivayeti nakletmiştir.


[85] Buhârî, Büyü' 54, 74, 76; Müslim, Müsâkât 79 (1586); Ebu Dâvud, Büyü' 12 (3348); Tirmizî, Büyü1 24 (1243); Nesaî, Büyü1 41; İbn Mâce, 48 (2253), 50 (2259); Ahmed b. Hanbel, 1/24

[86] Rjtja" kelimesi, sözlükte; artmak, çoğalmak, fazlalaşmak gibi anlamlara geiir. Terim olarak ise; akidlerde "şart koşulmuş" bulunan "karşılıksız fazlalık" veya ribevi malların aynı sı­nıfına dahil aynı yahut ayrı malların birbirleri mukabilinde "veresiye" olarak satılmasıdır. Sözlük anlamı itibariyle Riba ile Faiz kelimeleri arasında fark varsa da, muamelelerde eş anlamlı iki kelimedir. Yapılan muamelenin tamamı ribayı, fazlalık ise faizi oluşturur. Dolayısıyla da faiz muamelesi ile riba muamelesi arasında bir fark yoktur. Türkçe'de daha çok "faiz" kelimesi kulanılır. Ribanın çeşitleri:

1. Ncsîe (=Veresiye) Ribasi: Veresiye muamelelerden ve borçlardan doğan riba çeşididir. Ribanın iletinden en az birisini kendisinde ortakça bulunduran iki malı "veresiye" olarak değiştirmek yada borç verirken fazla almak suretiyle meydana gelen faizdir. Bu riba türü, Kur'an'la sabittir. Bakara: 2/275, 276, 278, 279, 280, Âl-İ İmrân: 3/130'da geçmektedir. Örnek, 1 gr. alünı "veresiye" olarak 1 gr. altınla değiştirmek gibi. Nesîe riba-sı, aynı cins iki malın yada aynı sınıfa dahil ik ayrı cins malın birbirleriyle "veresiye" olarak değiştirilmesinde ortaya çıkar.

Fazlalık Ribası: Peşin alışverişteki "fazlalıktan" ibaret olan riba çeşididir. Ribevi mallardan aynı cins iki malı peşin olarak biri diğerinden fazla olması şartıyla değiştimek, fazlalık ribasidir.

Örnek, 1 gr. altını "peşin" olarak 1,5 gr. yada 2 gr. altınla değiştirmek gibi. Fazlalık ribası, daima aynı cins malların birbirleriyle değiştirilmesinde olur.

Ribamn İlleti: Hanefiler, hadislerdeki cinsin aynı cinsle değiştirilmesine ve tartı ile ölçeğe bakarak ribanın illetinin, "cins" ve "ölçü birliği" olduğunu söylemişlerdir. Buna göre bütün tartılabilen ve ölçülebilen mallar, ribevi mallar içeisine girmektedir.

Fazlalık Ribası için, cins ve ölçü birliği (-tartı ve ölçü) illetlerinin her İki madde de berabece bulunması gerekir. Ama Nesîe Ribasında ise, yalnız cins veya yalnız ölçü birliği yeterlidir. Aynı zamanda mezruat ve ma'dudat olan şeylerdede Nesîe ribası meydana gelir. Bu, ribanın, hadislerde geçen 6 maddeyle sınırlandırılmayacağım gösterir, (ç) 

[87] Buhârî, Büyü' 54

[88] Buhârî, Büyü' 54

[89] Buhârî, Büyü'54

[90] Müslim, Müsâkât 79 (1586); Tirmizî, Büyü' 24 (1243)
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

Ve aleykümüsselam Altın ve gümüşün değişimi aynı cins olmadığından dolayı azlık çokluktan ribaya girmez. Yani misalen 1 altına 10 gümüş vermekte beis yoktur.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın