İhramlı kişinin bir eziyetle karşılaşması

7. İhraml1 Kişinin, Hastalık Yada Başına Gelen Bir Eziyetten Dolayı Bir Engelle Karşılaşması Durumunda Ne Yapması Gerektiği Meselesi

145. Ka'b b. Ucre (r.a)'tan rivayet edilmiştir:

"Resulullah (s.a.v), Hudeybiye zamanında yanıma gelmişti. Yüzümde bitler saçılıyordu. (Bu durumumu gören) Resulullah (s.a.v), (bana):

Başının böcekleri sana eziyet veriyor mu?' diye sordu. Ben:

Evet' diye cevap verdim. Resuhullah (s.a.v):

Öyleyse traş ol, üç gün oruç tut yada altı fakiri doyur yada bîr kurban kes!' buyurdu.

(Hadisin ravisi) Eyyûb der ki: 'Resulullah (s.a.v)'in bu (sıralama)nm hangisinden başladığını bilemiyorum' dedi. (Birinci rivayet) Bir rivayette ise Ka'b b. Ucre şöyle der:

İçinizden hasta olan yada başından bir rahatsızlığı bulunan (ve bundan ötürü traş olmak zorunda kalan) kimseye, oruçtan yada sadakadan yada kurbandan bir fidye lazım gelir [433] ayeti, benim hakkında inmiştir. Resulullah (s.a.v)'e geldim. Bana:

Yaklaş!' dedi. Ben de, ona yaklaştım. (Tekrar bana:)

(İyice) yaklaş!' buyurdu. Ben yine ona yaklaştım. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):

Böceklerin sana eziyet veriyor mu?' buyurdu.

(Hadisin ravisi) İbn Avn der ki: Zannederim ki, Ka'b: 'Evet!' cevabını vermiş. Ka'b: 'Resulullah (s.a.v), bana, oruçtan yada sadakadan yada kurbandan kolayına gelen bir fidye vermeni emir buyurdu' demiştir.[434] (İkinci rivayet)

Başka bir rivayette ise şu husus yer almaktadır:

Resulullah (s.a.v), Ka'b'ın yanında durmuştu. (O sırada) Ka'b'ın başından bitler saçilıyormuş. (Onun bu durumumu gören) Resulullah (s.a.v), (bana):

Böceklerin sana eziyet veriyor mu?' buyurdu. Ben de:

Evet' diye cevap verdim. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):

Öyleyse başını traş et' buyurdu.

İçinizden hasta olan yada başından bir rahatsızlığı bulunan (ve bundan ötürü traş olmak zorunda kalan) kimseye, oruçtan yada sadakadan yada kurbandan bir fidye lazım gelir [435] ayeti, benim hakkında inmiştir.[436] (Bu ayetin inmesi üzerine) Resulullah (s.a.v), bana:

Üç gün oruç tut yada bir farak [437] zahireyi altı fakire sadaka (olaeyi altı fakire sadaka ( rak) ver yada kolayına gelen bir kurban kes1 buyurdu. [438] (Üçüncü ri yet) Yine konu ile ilgili diğer bir rivayet ise şu şekildedir:

Peygamber (s.a.v), Mekke'ye girmeden önce, Hudeybiye'de, ihrama giren Ka'b'in yanına uğramıştı. Ka'b, çömleğin altına ateş yak(maya çalış)ıyor-du. (O sırada) Ka'b'm yüzünde bitler saçılıyordu.

Peygamber (s.a.v), (Ka'b ve beraberindeki topluluk Hudeybiye'de iken) onlara ihramdan çıkmalarını belirtmemiş ve Mekke'ye girmeleri arzusu üzerlerinde bulunurken, Allah, (ihramlmın başına gelen rahatsızlığı giderme mahiyetinde) fidye [439] ayetini indirmişti. [440] (Dördüncü rivayet)

Başka bir rivayette, Farak, üç sâdır" ifadesi ile yada bir kurban kes" ifadesi yer almaktadır. [441]

Yine diğer bir rivayette, yada (kurbanlık) bir koyun kes" ifadesi yer almaktadır.[442]

Yine başka bir rivayette, Bunun üzerine Peygamber (s.a.v), bir berber çağırdı. Berbere, (bitli saçlarımı) traş ettirdi. Sonra da bana, fidye (vermemi) emretti" ifadesi yer almaktadır.[443]

Buna benzer bir rivayet daha var. Bu rivayetin içerisinde ise şu husus yer almaktadır:

Peygamber (s.a.v), Ka'b'a:

Sana ulaşan rahatsızlığın gözümle görmekte olduğum bu dereceye ulaştığım sanmıyordum -yada sana ulaşan meşakkatin gözümle görmekte olduğum bu dereceye varacağını düşünmüyordum. Bir koyun bul(up onu kurban ed)ebilir misin?' buyurdu. Ben:

Hayır!' dedim. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):

Öyleyse üç gün oruç tut yada her bir fakire yiyecekten yarım sâ' vermek suretiyle altı fakiri doyur! Başını da traş et!' buyurdu.

(Ka'b der ki:) [444] ayeti; özel olarak benim hakkımda, genel olarak ise sizin hakkında inmiştir.[445]

Bu rivayetler, Buhârî ile Müslim'in (naklettiği) rivayetlerdir. Ebu Davud'un rivayetinde, şu husus yer almaktadır:

Resulullah (s.a.v), Hudeybiyye (seferi) sırasında Ka'b'ın yanına gelip:

Başının bitleri sana eziyet veriyor mu?' dîye sormuştu. O da:

Evet' diye cevap vermişti. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v):

Başını traş et, sonra da kurbanlık bir koyun kes yada üç gün oruç tut veya altı fakire üç sâ' hurma yedir' buyurdu.

Yine Ebu Davud'un başka bir rivayeti ise şu şekildedir:

İstersen bir kurban kes, işersen üç gün oruç tut, istersen altı fakire üç sâ' hurma yedir.[446]

Yine Ebu Davud'un diğer bir rivayeti ise şu şekildedir:

(Resuiullah, Ka'b'a:)

Yanında kurban(hk koyun) var mı?' diye sormuştu. O da:

Hayır' diye cevap vermişti. Bunun üzerine Resuiullah (s.a.v):

O halde üç gün oruç tut yada her iki fakire bir sa' olmak ü altı fakire üç sa' hurmayı tasadduk et' buyurdu.[447]

Yine Ebu Davud'un başka bir rivayetinde ise şu husus yer almaktadır:

Peygamber (s.a.v), Ka'b'a; (Harem-i şerife) bir sığır [448] hediye etmesini emretmiştir. [449]

Yine Ebu Davud'un diğer bir rivayeti şu şekildedir:

Resuiullah (s.a.v) ile birlikte iken başıma bitler musallat oldu. Öyle ki gözlerimden endişelenmeye başladım. Derken yüce Allah, benim hakkımda: "İçinizden hasta olan yada başından bir rahatsızlığı bulunan (ve bundan ötürü traş olmak zorunda kalan) kimse [450] ayeti indi. Bunun üzerine Resuiullah (s.a.v) beni çağınp:

Başını traş et ve üç gün oruç tut yada altı fakire bir farak kuru üzüm yedir veya (kurbanlık) bir koyun kurban et1 buyurdu.

Bunun üzerine başımı traş ettim, sonra da (kurbanlık) bir koyun kurban ettim. [451]

Yine Ebu Davud'un başka bir rivayetinde, Bunlardan hangisini yaparsan, [452] (o) sana yeter" ifadesi yer almaktadır. [453]

Tirmizî ise, içerisinde Hudeybiyye geçen Buhârî ile Müslim'in rivayet ettiği dördüncü rivayeti nakletm iştir.[454]

Nesâî'nin ise konu ile ilgili naklettiği rivayet ise şu şekildedir:

İhrama girmiştim. Basımdaki bitler çoğalmıştı. Bu (durum1,) Peygamber (s.a.v)'e ulaşmıştı. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v), ben, arkadaşlarıma çömlekte yemek pişirirken yanıma geldi. Parmaklanyla başıma dokundu

Git de başını traş et! Altı fakire de sadaka ver!' buyurdu.

[433] Bakara: 2/196

[434] Müslim, Hac 81 (1201)

[435] Bakara: 2/196

[436] Ka'b, Hudeybiyye seferi sırasında başına bit musallat olmuştu. İhramİı olması hasebiyle de başını yıkamamıştı. Çünkü başındaki bitleri öldürmekten korkuyordu. Bir taraftan da sıcağın şiddetinden dolayı gözlerine bîr zarar geleceğinden endişelenmeye başlamışı ki, yüce Allah onun hakkında Bakara: 2/196. ayeti indirdi. Bunun üzerine Ka'b, başındaki rahatsızlıktan dolayı saçlarını kesti. Bu hareketinden dolayı fidye olarak kurbanlık bir koyun kesip etini Harem-i şerifte bulunan fakirlere dağıttı.

Hanefilere göre; ihramlı bir kimseye saçlarını izale etmesinden dolayı fidye gerekmesi için saçlarının en az dörtte birini traş etmesi veya kesmesi gerekir. Dörtte birinden daha azını kesen ihramlı içişn ise sadaka olarak yarım sa' ( = 1667 gr.) buğday vermek gerekir. Bu, bir Fıtır sadakası miktarıdır. Hanefilere göre, bir organın dörtte biri, bütünü hükmündedir. Hadisin zahirine göre fidye olarak; kurban kesmek, üç gün oruç tutmak ve fakirlere yemek yedirmek olmak üzere üç çeşit ödeme yolu tavsiye edilmiş, fakat bunların nerede eda edileceği konusunda herhangi bir açıklama yapılmamıştır. HanefiSere göre; yemek yedirmek için belli bir yer yoksa da, kurban kesmek için belli bir mekan tayin edilmiştir. Bu da, Harem'in sınırlarıdır. Zaman tayini ise, kurban için sözkonusu değildir. Oruç için, belli bir zaman ve mekan tayin edilmediği görüşünde bütün alimler ittifak etmiştir, (ç)

[437] Farak, üç sâ'ya ve 16 ntla eşit bîr ölçü birimidir, (ç)

[438] Müslim, Hac 82 (1201)

[439] Bakara: 2/196

[440] Buhârî, Muhsar 8; Müslim, Hac 83 (1201)

[441] Müslim, Hac 83 (1201)

[442] Müslim, Hac 83 (1201)

[443] Buhârî, Merda 16

[444] Bakara: 2/196

[445] Buhârî, Muhsar 7, Tefsiru Sure-i Bakara 32; Müslim, Hac 85 (1201)

[446] Ebu Dâvud, Menâsik 41 (1857)

[447] Ebu Dâvud, Menâsik 41 (1858)

[448] Diğer rivayetlerde "koyun" ifadesi geçerken, bu rivayette "sığır" İfadesi geçmektedir. Fakat söz konusu kurbanlığın, sığır olmayıp koyun olduğunu ifade eden rivayetler çoğunlukla olup sahihtirler. Kadı İyâz (o. 544/1149), Aynî (ö. 855/1451) ile İbn Hazm (ö. ö. 456/1063}'da bu görüştedir, (ç)

[449] Ebu Dâvud, Menâsik 41 (1859)

[450] Bakara: 2/196

[451] Ebu Dâvud, Menâsik 41 (1860)

[452] Yani ihramlı iken saçını kesen bir kimsenin, fidye olarak bu üç yoldan birini tutmakta serbest olduğunu ifade etmektedir, (ç)

[453] Ebu Dâvud, Menâsik 41 (1861)

[454] Tirmizî, Hac 107 (953); Buhârî, Muhsar 8; Müslim, Hac 83 (1201)
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın